گیاه و زیست فناوری ایران
سال:1401 | دوره:17 | شماره:3 |تعداد مقالات:6

یکی از جنس های مهم تیره شب بو Lepidium L. می باشد که بیشتر در آسیای مرکزی، میانه و جنوب غربی پراکنش داشته و برخی از گونه های آن به عنوان گیاه دارویی یا سبزی مورد استفاده قرار می گیرند. مطالعه تنوع ژنتیکی با استفاده از نشانگرهای مولکولی در برنامه های بهنژادی و حفاظت از ذخایر ژنتیکی نقش بسیار مهمی دارد. در تحقیق حاضر، روابط ژنتیکی بین و درون گونه ای 22 توده Lepidium spp. با استفاده از نشانگرهای مولکولی SSR، ISSR و SCoT مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس مولکولی (AMOVA) حاکی از تنوع درون گونه ای بالاتری نسبت به بین گونه ای در هر سه نشانگر بود. بالاترین تنوع درون گونه ای (88 درصد) نیز با نشانگرهای SCoT بدست آمد. نتایج ماتریس تشابه ژنتیکی نشانگرهای SSR، ISSR و SCoT توسط آزمون مانتل نشان داد که بالاترین همبستگی بین نشانگرهای SSR و ISSR (84/0 = r) وجود دارد و به دنبال آن ISSR وSCoT (74/0 = r) و سپس SSR وSCoT (57/0 = r) بودند. بر مبنای تشابه ژنی نی بین 22 توده Lepidium spp.، بالاترین شباهت (00/1 = r) بین توده های طبس 3 (L. latifolium) و خوسف (L. draba) با استفاده از نشانگرهای SSR، خاتم و مهریز (L. latifolium)، طبس 1 (L. latifolium) و سربیشه (L. draba)، طبس 3 (L. latifolium) و خوسف (L. draba)، نیر و ساوه (L. draba)، اصفهان و اراک (L. sativum) و نیز تهران و قزوین (L. sativum) بر اساس نشانگرهای ISSR و همچنین خاتم و مهریز (L. latifolium) و نیر و ساوه (L. draba) بر مبنای نشانگرهای SCoT مشاهده شد. با توجه به فاصله ژنتیکی توده ها نسبت به هم، در برنامه های بهنژادی برای بدست آوردن بالاترین مقدار هتروزیس، تلاقی توده های سربیشه (L. draba) با مشهد (L. sativum)، طبس 3 (L. latifolium) و خوسف (L. draba) با تهران و قزوین (L. sativum) و سربیشه (L. draba) با اراک (L. sativum) قابل توجیه است.

اصلی ترین عامل مرگ و میر در جوامع انسانی سرطان است و گیاهان دارویی به دلیل دارا بودن ترکیبات موثر می توانند نقش مهمی در درمان سرطان ایفا کنند. هدف از این مطالعه بررسی اثرات ضدسرطانی عصاره گیاه درمنه ترکمنی (Artemisia turcomanica) بر زنده مانی رده سلولی سرطان دهانه رحم (Hela) و اثر آن بر بیان ژن های bcl2 و Baxمی باشد. در این مطالعه تجربی، ابتدا عصاره هیدروالکلی گیاه درمنه ترکمنی تهیه وسلول های سرطانی Hela در محیط کشت RPMI1640 حاوی سرم جنین گاوی و پنی سیلین/ استرپتومایسین کشت و با غلظت های مختلف عصاره هیدروالکلی درمنه ترکمنی (250، 500، 125، 5/62 و25/31 میکروگرم بر میلی لیتر) به مدت 24، 48و 72 ساعت تیمار شدند. اثر ضد سرطانی عصاره به روش MTT بررسی و درنهایت در غلظت 50 درصد کشندگی بیان ژن های Bax, Bcl2 با روش Real-Time PCR ارزیابی شد. داده ها با نرم افزار SPSS، آنالیز واریانس یک طرفه، تست توکی و p کمتر از 05/0 تحلیل شد. این پژوهش نشان داد اثر ضد سرطانی عصاره بر سلول ها با افزایش غلظت و زمان نسبت به نمونه های کنترل افزایش معنی داری داشته، همچنین نتایج Real-Time PCR نشان داد که بیان ژن های Bax وBcl2 در زمان های 48 و72 ساعت به طورمعنی داری نسبت به نمونه کنترل تغییر یافت. نتایج نشان داد که عصاره گیاه درمنه ترکمنی یک ترکیب ضدسرطانی مؤثر بر سلول های سرطانی دهانه رحم می باشد و احتمالا با بررسی های بیشتر و شناسایی ترکیبات مؤثر موجود در عصاره گیاه، بتوان گامی در جهت یافتن و طراحی داروهای جدید و مؤثر در درمان سرطان برداشت.

این پژوهش به منظور بررسی شاخص های رشد و رنگریزه های گیاه حسن یوسف (Solenostemon scutellarioides L. ) به کاربرد بیوچار در بستر کشت بصورت طرح آماری کاملاً تصادفی با 5 تیمار، 3 تکرار و هر تکرار حاوی 3 گیاه، در مجموع 45 گلدان حسن یوسف طراحی و انجام شد. تیمارها شامل بیوچار با چهار سطح 10، 20، 40 و 60 گرم در کیلوگرم وزن خاک و گلدان بدون بیوچار بعنوان شاهد، بود. برای انجام تحقیق، ابتدا نشاءهای حسن یوسف در مرحله 6 برگی در گلدان حاوی بستر کشت رایج که با توجه به تیمارها به آن بیوچار (به نسبت صفر، 10، 20، 40 و 60 گرم در کیلوگرم وزن خاک) اضافه گردید، انتقال داده شد. گلدان ها در گلخانه ای تجاری در شهرستان پاکدشت با میانگین دمای حدود20 تا 25 درجه سانتیگراد، رطوبت نسبی حدود 60 تا 70 درصد و شدت نور حدود 15 تا 20 میکرومول بر متر مربع در ثانیه نگهداری شدند. سپس در مرحله مناسب انتقال به بازار، حدود 30 روز پس از انتقال قلمه ها، صفات مورد نظر ارزیابی گردید. نتایج نشان داد که بیشترین وزن تر و خشک گیاه و ارتفاع گیاه در تیمار بیوچار 60 گرم در کیلوگرم وزن خاک، بیشترین تعداد برگ، محتوای آنتوسیانین و کلروفیل کل برگ در تیمار بیوچار 40 گرم در کیلوگرم وزن خاک و بیشترین و کمترین درصد نشت یونی غشاء سلول به ترتیب در تیمارهای شاهد و بیوچار 60 گرم در کیلوگرم وزن خاک، بود. بنابراین با توجه به نتایج می توان کاربرد بیوچار با غلظت های 40 و 60 گرم در کیلوگرم وزن خاک را برای بهبود شاخص های رشد و رنگریزه های گیاه حسن یوسف توصیه نمود.

یکی از عوامل دخیل در تولید با کیفیت نشاءهای سبزی ها نوع بستر کشت می باشد. در پژوهش حاضر، اثرات بسترهای کشت کوکوپیت، نی پیت و پرلیت بر صفات مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و عملکرد فتوسنتزی گیاهچه های کاهو در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی مطالعه شد. بذور گیاهان بعد از تهیه در 6 بستر کشت شامل 1) 100 درصد کوکوپیت (CP100)؛ 2) 100 درصد نی پیت (NP100)؛ 3) 50 درصد کوکوپیت+50 درصد نی پیت (CP50+NP50)؛ 4) 25 درصد کوکوپیت+50درصد نی پیت+ 25 درصد پرلیت (CP25NP50P50)؛ 5) 50 درصد نی پیت+50 درصد پرلیت (NP50+P50)؛ 6) 70درصد نی پیت+ 30 درصد پرلیت (NP70+P30) کشت شدند. در ابتدا، شاخص های جوانه زنی همچون درصد و سرعت جوانه زنی بذور کاهو محاسبه و پس از رسیدن گیاهچه ها به مرحله انتقال به مزرعه صفات مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و کلروفیل فلورسانس مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاکی از عملکرد بالای رویشی گیاهچه های کاهو در تیمار CP100 بود اما در بسترهای حاوی پرلیت کاهش در کلیه صفات مورفولوژیکی و عملکرد فتوسنتز مطالعه شده مشاهده شد. بیشترین میزان کلروفیل a، b و کل، کاروتنوئیدها و محتوای نسبی آب برگ و کمترین مقدار پرولین در محیط کشت CP100 گزارش شد. بنابراین، به طور کلی می توان نتیجه گیری نمود که استفاده از کوکوپیت 100% می تواند منجر به رشد بهتر گیاه چه های کاهو شود.

کرفس کوهی یکی از گونه های در حال انقراض بوده که برای جلوگیری از انقراض این گیاه ارزشمند لازم است ضمن حفاظت منابع طبیعی آن، تلاش هایی برای بازسازی مراتع تخریب یافته صورت گیرد. این امر مستلزم مطالعه فیزیولوژی جوانه زنی شکست خواب بذر این گیاه است زیرا بذرهای گیاه کرفس کوهی دارای خواب می باشند که این خواب موجب کاهش قوه نامیه آنها می شود. این تحقیق به منظور بررسی اثر تیمارهای مختلف شکست خواب، بر جوانه زنی و رشد گیاهچه کرفس کوهی اجرا شد. آزمایش به صورت طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار صورت گرفت. تیمارهای آزمایش شامل نیترات پتاسیم 3/0 درصد، اسید جیبرلیک 250 پی پی ام، اسید جیبرلیک 500 پی پی ام، اسید جیبرلیک 1000 پی پی ام، تیمار دوددهی، تیمار آب گرم با دمای 90 درجه سانتی گراد، تیمار آبشویی، تیمار دمایی (4، 60، 80 و 120 درجه سانتی گراد به مدت 4، 6، 8 و 10 هفته)، تیمار خراش دهی و تیمار شاهد بودند. نتایج نشان داد اثر تیمار رفع خواب بر همه خصوصیات مرتبط با جوانه زنی و رشد گیاهچه کرفس کوهی معنی دار بود. هم چنین نتایج نشان داد هیچ کدام از تیمارها به جز تیمار نگهداری بذرها در دمای 4 درجه سانتی گراد منجر به جوانه زنی بذر کرفس کوهی نشد. با افزایش مدت زمان نگه داری بذر کرفس کوهی در دمای 4 درجه سانتی گراد درصد جوانه زنی، طول و وزن خشک ریشه چه، طول و وزن خشک ساقه چه، طول و وزن خشک گیاهچه، ویگور بذر و گیاهچه نیز افزایش یافت. نتایج به دست آمده از این تحقیق نشان داد که بهترین تیمار جهت رفع خواب بذر و رشد گیاهچه کرفس کوهی نگه داری بذرهای آبنوشی شده در دمای 4 درجه سانتی گراد به مدت 10 هفته می باشد. نتیجه ارزیابی سازگاری گیاهچه کرفس کوهی نشان داد در منطقه بروجرد رشد یافته و قابلیت سازگاری با این منطقه را دارا می باشد.

این تحقیق به منظور بررسی تأثیر کودهای کمپوست گرانوله گوگردی و نیتروژن بر غلظت عناصر غذایی آهن، روی، منگنز و مس در اندام هوایی گندم، با هدف استفاده بهینه از کودهای آلی و شیمیایی برای دستیابی به کشاورزی پایدار، در قالب طرح کاملاً تصادفی، بصورت فاکتوریل با 96 تیمار و در چهار تکرار در شرایط گلدانی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی قراخیل اجرا گردید. فاکتور اول شامل سه سطح نیتروژن از منبع کود اوره (صفر، 25 و 50 میلی گرم در کیلوگرم خاک) و فاکتور دوم شامل چهار سطح کود کمپوست گرانوله گوگردی (صفر، 5، 10 و 15 گرم در کیلوگرم خاک) و فاکتور سوم (ارقام N8019 و دریا) بود. بر اساس نتایج به دست آمده از این پژوهش، مصرف توأم کودهای آلی و نیتروژن منجر به افزایش غلظت عناصر آهن، روی، منگنز و مس گندم در مقایسه با شاهد و کاربرد به تنهایی کودهای آلی و نیتروژن شد. به طوریکه کاربرد تلفیقی 10 گرم در کیلوگرم کود کمپوست به همراه مصرف 50 میلی گرم بر کیلوگرم کود نیتروژن، افزایش غلظت عناصر آهن و منگنز را موجب گردید. از سوی دیگر علیرغم افزایش عناصر روی و مس، روند جذب این دو عنصر در گیاه از تغییرات نامنظمی برخوردار بود. به نظر می رسد گیاه گندم دستخوش فعل و انفعالات به وجود آمده میان عناصر و کود کمپوست به واسطه حضور احتمالی فلزات سنگین و ممانعت آنها در فرایندهای بیولوژیکی شده است. همچنین هر دو رقم نسبت به کاربرد توأم کودهای نیتروژن و کمپوست اثر مثبت نشان دادند. اما رقم N8019 بر رقم دریا ارجحیت داشت.