تحقیقات آفات گیاهی
سال:1396 | دوره:7 | شماره:2 |تعداد مقالات:7

در این پژوهش تاثیر مرحله رشدی بر واکنش عددی ماده بالغ کفشدوزک Nephus arcuatus Kapur نسبت به تراکم های مختلف شپشک آردآلود جنوب Nipaecoccus viridis Newstead (شامل پوره های سن یک، دو، سه و ماده بالغ شپشک) مورد بررسی قرار گرفت. تراکم ها طعمه شامل 2، 4، 8، 16، 50، 70، 90، 110 و 130 پوره سن یک، 2، 4، 6، 10، 20، 30، 40 و 50 سن دو، 2، 4، 6، 9، 15، 21 و 27 سن سه و 1، 3، 5، 7 و 9 ماده بالغ شپشک طی 24 ساعت در اختیار ماده بالغ جفت گیری کرده 10 روزه قرار گرفت. تراکم های ارائه شده بر اساس مرحله رشدی طعمه متغیر بودند. بر اساس نتایج، با افزایش تراکم طعمه تعداد تخم گذاشته شده توسط ماده بالغ کفشدوزک در هر چهار طعمه ارائه شده به طور غیرخطی افزایش یافت. مقایسه آماری مقدار تخم تولیدشده توسط ماده بالغ کفشدوزک در بیشترین تراکم چهار طعمه ارائه شده نشان داد که ماده ها بیشترین تخم را با تغذیه از طعمه کوچک تر، پوره سن یک (1.2±8.5) و کمترین تخم را بدون اختلاف معنی دار با تغذیه از طعمه های بزرگ تر شامل پوره سن دو (0.7±5.2)، پوره سن سه (0.8±5.9) و ماده بالغ (0.7±4.7) شپشک تولید می کنند (P=0.0002). مطابق با نتایج به دست آمده، مرحله رشدی طعمه عامل تعیین کننده ای در نوع واکنش عددی ماده بالغ کفشدوزک N. arcuatus است.

ساقه خوارها شایع ترین و مهم ترین آفاتی هستند که برنج را در طول دوران رشد مورد حمله قرار می دهند. در این پژوهش، پراکنش جغرافیایی شب پره های ساقه خوار برنج متعلق به خانواده های Crambidae و Noctuidae در 16 استان برنج کاری کشور در سال های 1394 و 1395 بررسی شد. جمع آوری حشرات کامل ساقه خوار به کمک تله ها نوری، مالایز و فرومونی انجام شد. در شالیزارهای کشور در مجموع شش گونه ساقه خوار شامل پنج گونه Chilo partellus، C. luteellus، C. suppressalis، C. phragmitella و Scirpophaga praelata از خانواده Crambidae و گونه Sesamia sp. از خانواده Noctuidae شناسایی شدند. در بین این گونه ها، ساقه خوار نواری برنج (C. suppressalis) و گونه ای از جنس سزامیا (Sesamia sp.) به عنوان مهم ترین آفات ساقه خوار برنج در کشور معرفی می شوند. طبق نتایج، حضور ساقه خوار نواری برنج از پنج استان خراسان رضوی، قزوین، زنجان، چهارمحال و بختیاری و آذربایجان شرقی و خسارت سزامیا روی برنج از چهار استان کهگیلویه و بویراحمد، اصفهان، ایلام و اردبیل برای اولین بار گزارش می شود. با توجه به نتایج این پژوهش و عدم دسترسی به نمونه تیپ، گزارش قبلی مبنی بر حضور ساقه خوار سفید برنج (Scirpophaga innotata) در ایران، مشکوک است. یافته های این پژوهش اطلاعات اولیه و کلیدی درباره سطح پراکنش هر کدام از شش گونه ساقه خوار فعال در شالیزارهای ایران را فراهم می کند که می تواند ضرورت تجدید نظر در ارایه شیوه های مدیریت آن ها را متذکر شود.

در این تحقیق اثر مادری دما به عنوان یک عامل اکولوژیک محیطی و نیز اثر آلودگی به ولباخیا به عنوان یک عامل ژنتیکی-درونی بر درصد دیاپوز زنبور پارازیتویید Trichogramma brassicae Bezdenko (Hym.: Trichogrammatidae) مورد مطالعه قرار گرفت. نسل مادری دو جمعیت آلوده به باکتری ولباخیا (تک جنسی) و غیرآلوده (دوجنسی) T. brassicae در دو دمای 14 و 20 درجه سلسیوس به صورت جداگانه پرورش یافت. یک روز پس از اوج خروج حشرات کامل نسل مادری، 40 زنبور ماده تک جنسی و 40 زنبور ماده دوجنسی جفت گیری کرده (هر دو یک روزه و آماده تخم گذاری) به طور جداگانه در لوله های آزمایش شیشه ای قرار داده شدند. کارت های مقوایی حاوی 100 عدد تخم میزبان شش ساعته، Zeller (Lep.: Pyralidae) Ephestia kuehniella، در اختیار ماده های تخم گذار تا زمان مرگ آن ها قرار داده شد. بر اساس نتایج به دست آمده از این تحقیق، آلودگی به ولباخیا و دمای پرورش نسل مادری دارای اثر معنی دار بر درصد دیاپوز بود، به طوری که افزایش دمای پرورش نسل مادری (دمای 20 درجه سلسیوس) منجر به افزایش درصد دیاپوز در مقایسه با دمای پایین تر (14 درجه سلسیوس) شد. درصد دیاپوز در جمعیت دوجنسی بیش از جمعیت تک جنسی بود که این امر نشان دهنده اثر منفی آلودگی به ولباخیا بر درصد دیاپوز این پارازیتویید است. احتمالا حضور باکتری ولباخیا سبب از بین رفتن قسمتی از انرژی مورد نیاز جهت مقاومت زنبور پارازیتویید در برابر دمای پایین می شود.

یکی از روش های مناسب برای کنترل بید سیب زمینی Phthorimaea operculella (Zeller) (Lep.: Gelechiidae) به عنوان یکی از آفات مهم سیب زمینی در مزرعه و انبار، استفاده از ارقام مقاوم می باشد. بدین منظور مقاومت غده شش رقم سیب زمینی (بانبا، بلینی، جلی، دراگا، مارفونا و میلوا) نسبت به بید سیب زمینی با مطالعه پارامترهای زیستی و دموگرافیک آفت ذکر شده مورد بررسی قرار گرفتند. این آزمایش در اتاقک رشد با دمای 2±25 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5±65 درصد و دوره نوری 14 ساعت روشنایی و 10 ساعت تاریکی انجام گرفت. بر اساس نتایج، غده ارقام مختلف سیب زمینی مورد نظر تاثیر معنی داری روی طول دوره مراحل تخم، لارو، شفیره، پیش از بلوغ، حشره کامل نر، کل طول دوره رشدی نر و ماده این آفت نشان دادند (P<0.05). اما روی طول دوره حشره کامل ماده تاثیر معنی داری مشاهده نشد (P>0.05). علاوه بر این، در این تحقیق بررسی پارامترهای تولیدمثل شامل طول دوره قبل از تخم ریزی و میزان تخم ریزی کل بید سیب زمینی روی غده شش رقم سیب زمینی اختلاف معنی داری را نشان نداد (P<0.05)، اما روی کل دوره پیش از تخم ریزی و دوره تخم ریزی اختلاف معنی داری مشاهده شد (P<0.05). همچنین بررسی پارامترهای جدول زندگی نشان داد که کم ترین نرخ ذاتی افزایش جمعیت (r) روی غده رقم مارفونا (0.141 بر روز)، کم ترین نرخ خالص تولیدمثل (R0) روی غده رقم دراگا (34.56 نتاج)، کم ترین نرخ متناهی افزایش جمعیت (l) روی غده رقم مارفونا (1.151 بر روز) و بیش ترین مدت زمان یک نسل (T) روی غده رقم مارفونا (28.06 روز) مشاهده شد

در سوپرپارازیتیسم، میزبان بیش از یک بار توسط یک یا چند زنبور هم گونه پارازیته می شود، پدیده ای که منجر به رقابت بین نابالغین در بدن میزبان می شود. در مطالعه حاضر رقابت میان نژادهای جنسی و غیرجنسی زنبور پارازیتوئید Lysiphlebus fabarum (Marshall) (Braconidae: Aphidiinae) در معرفی همزمان و اولویت دار زنبورهای ماده مورد بررسی قرار گرفت. همچنین ویژگی های زیستی زنبورهای ظاهر شده در رقابت بین دو نژاد مطالعه شد. به این منظور، هشت زنبور ماده از هر نژاد به طور هم زمان و یا با اولویت زمانی 24 ساعت، به 40 پوره سن دوم شته سیاه باقلا، Aphis fabae Scopoli معرفی شدند. نتایج نشان داد که اولویت معرفی نژادها به طور معنی داری روی نتیجه رقابت نقش دارد. چنان چه هنگامی که ماده های هر یک از نژادها زودتر معرفی شدند، به طور معنی داری تعداد نتاج بیشتری از آن نژاد نیز ظاهر شد. با این حال، در شرایط معرفی همزمان، تعداد بیشتری از نتاج نژاد جنسی در مقایسه با غیرجنسی ظاهر شد. در نژاد جنسی، کوتاه ترین طول دوره رشدی نتاج هنگامی دیده شد که ماده های جنسی نسبت به ماده های غیرجنسی زودتر به شته های میزبان معرفی شده بودند. سایر ویژگی های مورفومتریک و زیستی مورد مطالعه شامل طول ساق پای عقب، عرض کپسول سر، اندازه تخمدان، تعداد تخمک و اندازه تخمک تحت تاثیر ترتیب تخم گذاری نژادها قرار نگرفت. یافته های پژوهش حاضر نشان می دهد که ماده های جنسی L. fabarum در رقابت با ماده های غیرجنسی موفق تر بودند و این برتری نسبی نژاد جنسی می تواند در شرایط محدودیت میزبان، اهمیتی دوچندان پیدا کند.

کرم ساقه خوار نواری برنج از آفات مهم برنج در استان ها شمالی کشور محسوب می شود، که در تمام مراحل رشد گیاه از خزانه تا مزرعه، روی گیاه برنج دیده می شود و خسارت هایی را از جنبه کیفی و کمی به محصول برنج وارد می کند. امروزه با گسترش مشکلات ناشی از اجرای کنترل شیمیایی، دیگر روش های مدیریت آفات به ویژه کنترل بیولوژیک از جایگاهی خاص در زراعت برنج برخوردار می باشند. بر همین اساس، تحقیق حاضر به منظور مطالعه نقش موثر یکی از عوامل کنترل بیولوژیک (زنبور تریکوگراما) در مقایسه با سایر روش های کنترل مورد بررسی قرار گرفت. در این پژوهش، تاثیر پنج تیمار مختلف شامل کنترل بیولوژیک سه، دو و یک ساله، کنترل شیمیایی وکنترل زراعی به منظور کاهش جمعیت کرم ساقه خوار نواری برنج در شالیزار های استان گیلان مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج این بررسی نشان داد که نوسان های جمعیت کرم ساقه خوار نواری در تیمار بیولوژیک سه ساله، روند کاهشی و جمعیت دشمنان طبیعی آن روند افزایشی داشته است. علاوه براین، نتایج این تحقیق بیانگر آن است که میانگین تعداد دشمنان طبیعی جمع آوری شده در طول فصل زراعی درکنترل بیولوژیک سه، دو و یک ساله، زراعی و شیمیایی به ترتیب 679، 589، 469، 447 و 396 عدد بود. این مطالعه همچنین نشان داد که همه تیمار ها به لحاظ سطح عملکردی با یکدیگر اختلاف معنی داری داشتند. بیشترین عملکرد در روش های کنترل بیوژیک سه ساله و شیمیایی به ترتیب 3677 و 3650 کیلوگرم در هکتار مشاهده شد. بر اساس نتایج به دست آمده، رهاسازی دوبار زنبور تریکوگراما در هر نسل کرم ساقه خوار نواری برنج و طی سه سال متوالی، بیشترین تاثیر را نسبت به سایر روش های مورد استفاده در کنترل کرم ساقه خوار نواری برنج در شالیزار داشت.

سوسک های سرگین به عنوان حشرات مفید در اختلاط مواد آلی چرخه تغذیه، بازیافت سرگین، تنظیم خواص فیزیکی و شیمیایی خاک وکنترل آفات بند پا (به طور عمده دوبالان) از اهمیت بالایی برخوردارند. این سوسک ها در سراسر جهان انتشار دارند. به منظور شناسایی سوسک های سرگین در غرب استان گیلان نمونه برداری از بهار تا پاییز سال 1394 انجام شد. در مجموع 8 گونه متعلق به 4 جنس جمع آوری و شناسایی شدند. گونه Onthophagus formaneki Reitter،  1897برای اولین بار از این استان گزارش می شود. فهرست گونه های شناسایی شده به شرح زیر است: Copris lunaris (Linnaeus, 1758), Copris hispanus (Linnaeus, 1764), Oniticellus fulvus (Goeze, 1777), Oniticellus pallipes (Fabricius, 1781), Onthophagus taurus (Schreber, 1759), Onthophagus illyricus (Scopoli, 1763), Onthophagus formaneki Reitter, 1897*, Sisyphus schaefferi boschniaki Fischer, 1823.