تحقیقات آفات گیاهی
سال:1396 | دوره:7 | شماره:3 |تعداد مقالات:7

زنجرک مو، (Arboridia kermanshah Dlabola (Hemiptera: Cicadellidae، از آفات مهم انگور در ایران است که با تخم گذاری در نسوج برگ، تغذیه از شیره نباتی برگ و انتقال عوامل بیماری زای ویروسی، باعث ضعف درختان و کاهش کمی و کیفی محصول انگور می شود. تاثیر ترکیبات معدنی مختلف در باغ انگور در منطقه خلیل آباد استان خراسان رضوی، در سال 1394، با هدف کاهش مصرف سموم شیمیایی بررسی شد. تیمارهای آزمایشی شامل کائولین فرآوری شده با غلظت 5 درصد، گوگرد وتابل با غلظت 3000 پی پی ام، گل گوگرد، مخلوط کائولین فرآوری شده و گوگرد وتابل، حشره کش فوزالون با غلظت 1500پی پی ام و شاهد (آب پاشی) بودند. زمان های محلول پاشی شامل اواخر فروردین، اوایل خرداد و اواسط تیرماه بود. نمونه برداری ها یک روز قبل، 3، 7، 14 و 21 روز بعد از هر محلول پاشی انجام شد. در هر بار نمونه برداری، تعداد کل حشرات کامل و پوره زنجرک در سطح رویی و پشتی 5 برگ از جهات مختلف درخت شمارش شده و میانگین کل حشرات به ازای هر درخت محاسبه شد. بر اساس نتایج به دست آمده، کاربرد ترکیبات معدنی موجب ایجاد تلفات در پوره ها و حشرات کامل زنجرک مو شد. میانگین درصد کاهش جمعیت زنجرک در تیمارهای کائولین، مخلوط کائولین و گوگرد، حشره کش فوزالون، گوگرد وتابل، گل گوگرد و شاهد در 3 روز بعد از محلول پاشی، به ترتیب 89، 86، 57، 25، 25 و 3 درصد به دست آمد. همچنین میانگین درصد کاهش جمعیت زنجرک مو در زمان 21 روز بعد از محلول پاشی در تیمارهای فوق، به ترتیب 48، 47، 17، 7، 12 و 2 درصد بود، که نشان دهنده ماندگاری تاثیر ترکیب معدنی کائولین در مقایسه با حشره کش شیمیایی فوزالون می باشد.لذا با توجه به تاثیر بالای کائولین و نیز ترکیب آن با گوگرد وتابل، در کاهش جمعیت پوره و حشره کامل زنجرک، محلول پاشی باغ های انگور با کائولین فرآوری شده (سپیدان Ò WP 95%،)، با غلظت 5 درصد یا کاربرد ترکیب آن با گوگرد وتابل می تواند به طور موفقیت آمیزی جمعیت زنجرک های مو را کنترل نماید.

شته روسی گندم Diuraphis noxia یکی از آفات مهم جو است که ناقل بیماری های ویروسی نیز می باشد. در این تحقیق مقاومت 30 نمونه از ژنوتیپ های جو وحشی Hordeum spontaneum، شامل نمونه هایی از مناطق مختلف تنوع جو در جهان، نسبت به شته روسی گندم در گلخانه ارزیابی شد. در این آزمایش در مرحله دو برگی، آلوده سازی با شته روسی گندم انجام شد و 21 روز بعد از آلودگی، ارزیابی به روش کیفی و بر اساس میزان کلروز و لوله شدن برگ، با استفاده از مقیاس نه درجه ای وبستر و همکاران انجام شد. همچنین محتوای کلروفیل a، b و کلروفیل کل برگ ژنوتیپ ها اندازه گیری شد. نتایج نشان داد تنوع ژنتیکی زیادی بین ژنوتیپ ها از لحاظ میزان کلروز و لوله شدن برگ وجود دارد، همچنین میزان کلروز با کلروفیل a و b همبستگی مثبت و معنی داری داشت. ژنوتیپ های401552 IG، 140073IG، 120794IG، 40154IG، 142356IG، 119447IG، 40155IG، 38669IG، 140189IG، 1IG و 2 IG از نظر تمامی صفات مورد بررسی در گروه مقاوم جای گرفتند.

یکی از آفات مهم محصولات کشاورزی، سفیدبالک پنبه Bemisia tabaci می باشد. هرچند برخی اسانس ها و عصاره های گیاهی خواص حشره کشی مطلوبی علیه این آفت نشان داده اند، اما این ترکیبات با توجه به فراربودن و ناپایداری، کمتر به صورت عملی و تجاری درآمده اند. در این مطالعه، به منظور افزایش کارایی و دوام اسانس های رزماری Rosmarinus officinalis، نعناع فلفلی Mentha piperita، اکالیپتوس globulesEucalyptus و عصاره آویشن باغی Thymus vulgaris به صورت میکرو و نانوامولسیون فرموله شد و کارایی حشره کشی و دوام این ترکیبات روی سفیدبالک پنبه در شرایط آزمایشگاه مورد بررسی قرار گرفت. آزمون های زیست سنجی به روش غوطه ورسازی برگ های حاوی پوره سن دوم انجام و مقادیر LC50، LC90 و LT50 تخمین زده شد. همچنین نسبت تبدیل پوره سن دو زنده به حشره کامل زنده و میزان تخم گذاری (اثر زیرکشندگی) در مقایسه با صابون گیاهی پالیزین Ò، آب مقطر و شاهد (بدون هیچ تیماری) تعیین شد. نتایج نشان داد که تیمار نانوامولسیون محتوی مجموع اسانس های موردآزمون با LC50، LC90، LT50 به ترتیب 0.7454 و 3.1208 میلی گرم بر لیتر و 15.92 ساعت بیشترین تاثیر را روی این آفت داشت. همچنین این تیمار با نسبت تبدیل پوره سن دو به حشره کامل برابر با 80 درصد و میانگین 191.33 تخم بیشترین اثربخشی را داشت. پس از آن تیمار میکروامولسیون محتوی مجموع اسانس ها و عصاره فوق نیز اثرات قابل قبولی داشت. این دو تیمار به عنوان ترکیبات امیدبخش شناخته شده و می توانند با انجام آزمون های تکمیلی به عنوان یک فراورده کاربردی در مدیریت تلفیقی این آفت مورد استفاده قرار گیرند.

شته سبز مرکبات، (Aphis spiraecola Patch (Hemiptera: Aphididae، یکی از آفات مهم مرکبات در شمال کشور است. این آفت به طور مستقیم با تغذیه از شیره گیاهی و ترشح عسلک وبه طور غیر مستقیم با انتقال چندین ویروس گیاهی باعث خسارت به مرکبات می شود. هدف از این مطالعه تعیین ارتباط ساختار ژنتیکی جمعیت های مختلف شته A. spiraecola با پراکنش جغرافیایی آن روی درختان مرکبات در شمال ایران بود. بدین منظور تنوع ژنتیکی شته های جمع آوری شده از هشت محل در شمال ایران با استفاده از هفت نشانگر ریزماهواره مورد بررسی قرار گرفت. در میان 271 فرد شته 195 ژنوتیپ منحصر به فرد شناسایی شد و میزان تنوع کلونال در جمعیت ها بین 0.5-0.93 بود که نشان دهنده تولید مثل پارتنوژنز اختیاری در جمعیت های این شته در شمال ایران است. میانگین محتوای اطلاعات چند شکلی (PIC) 0.62 بود. انحراف از تعادل هاردی - وینبرگ در همه جمعیت ها وجود داشت. تجزیه واریانس مولکولی نشان داد تنوع ژنتیکی قابل توجهی داخل جمعیت ها و درصد ناچیزی از تنوع ژنتیکی به بین جمعیت های مربوط به مکان های مختلف جغرافیایی اختصاص دارد. همچنین بر اساس ماتریس فاصله ژنتیکی نی، در بین جمعیت ها فاصله ژنتیکی قابل توجهی مشاهد نشد که با نتایج تجزیه ساختار با استفاده از نرم افزار Structure نیز مطابقت داشت. یافته های این پژوهش اطلاعات کاربردی درباره پراکنش ژنوتیپی شته سبز مرکبات در شمال کشور فراهم می کند که در ترکیب با اطلاعات موجود از چرخه زندگی آن می تواند در برنامه های مدیریت کنترل آفت مورد استفاده قرار گیرد.

گونه های کمیاب زیرجنس Pauesiella Sedlag & Stary از جنس Pauesia Quilis در منطقه پالئارکتیک مورد بازبینی تاکسونومیک قرار گرفتند. این زنبورها پارازیتویید اختصاصی شته های جنس Cinara Curtis روی گونه های مختلف سوزنی برگان در مناطق انتشار بومی یا فضای سبز شهری هستند. نمونه های مورد بررسی با نگهداری و پرورش شته های میزبان و یا با استفاده از تله مالیز جمع آوری شدند. محدوده جغرافیای زیستی این مطالعه از اروپا تا شرق روسیه (خاور دور) گسترده بوده و در برگیرنده برخی کشورهای آسیای مرکزی و غربی نیز می باشد. بررسی تاکسونومیک و افتراق گونه ها بر اساس خصوصیات مرفولوژیک مهم شامل، بندهای شاخک، رگ بندی بال جلو، پروپودئوم، ساقه و غلاف تخمریز صورت گرفت. بر اساس این مطالعه چهار گونه بسیار نزدیک شامل Pauesia hazratbalensis Bhagat، 1981، Pauesia kunashirensis Davidian، 2007، Pauesia sachalinensis Davidian، 2007 و Pauesia spatulata Sedlag & Stary، 1980 در این زیرجنس شناسایی و اعتبار هر یک از گونه ها بر اساس خصوصیات افتراقی تثبیت و کلید شناسایی ارایه شد. همچنین توصیف مختصر هر یک از گونه ها مبتنی بر تصاویر میکروسکوپی از جزییات ریخت شناسی خارجی تهیه شد. گونه P. hazratbalensis برای اولین بار از کشور ازبکستان گزارش می شود. این گونه در نوار شمالی از مرکز تا شرق رشته کوه البرز و در نواحی مرکزی ایران (کرمان) نیز انتشار دارد. گونه P. spatulata نیز برای اولین بار از روسیه (اورال) گزارش می شود. با توجه به اهمیت اقتصادی و ارزش زینتی سوزنی برگان، به نظر می رسد محدوده انتشار این گونه ها با جابجایی گیاه و شته میزبان در حال گسترش می باشد.

تریپس گندم Haplothrips tritici (Kurdjumov) (Thysanoptera: Phlaeothripidae) یکی از آفات مهم در مزارع گندم استان ایلام می باشد. به منظور بررسی تغییرات جمعیت و پراکنش فضایی تریپس گندم در مزارع گندم شهرستان ایوان از فروردین تا آخر خرداد ماه سال 1395، نمونه برداری ها به صورت هفتگی طی مراحل مختلف رشدی گندم انجام گرفت. با استفاده از شاخص های تیلور و آیوائو، پراکنش فضایی مراحل بالغ و نابالغ تریپس گندم برآورد و تغییرات جمعیت آن نیز مشخص شد. اوج جمعیت در مزارع گندم آبی و دیم اواخر اردیبهشت ماه مشاهده شد. بر اساس مقادیر ضرایب تبیین و F، در مزارع گندم آبی مدل آیوائو برای برآورد پراکنش فضایی تریپس گندم مناسب تر از مدل تیلور ارزیابی شد، لذا بر اساس این مدل پراکنش حشرات کامل به صورت تصادفی اما مراحل نابالغ و مجموع مراحل بالغ و نابالغ به صورت تجمعی بود. با وجود این، در مزارع گندم دیم مدل تیلور برای برآورد پراکنش فضایی تریپس گندم مناسب تر از مدل آیوائو بود و بر اساس این مدل، پراکنش مراحل بالغ و نابالغ این گونه به صورت تجمعی بود، اما الگوی توزیع فضایی مجموع مراحل بالغ و نابالغ به صورت تصادفی به دست آمد.

شب پره برگ خوار Leucania loreyi (Duponchel) (Lep.: Noctuidae) گونه ای با انتشار جهانی و یکی از آفات عمومی است که روی برنج و برخی از محصولات زراعی دیگر از خانواده گندمیان گزارش شده است. این گونه در مناطق جنوب غربی ایران به عنوان آفت ذرت و نیشکر گزارش شده است. در پژوهشی که در سال های 96- 1394 روی آفات برنج در شالیزارهای استان گیلان انجام شد، تعداد زیادی لارو و حشرات بالغ L. loreyi جمع آوری شد. این اولین گزارش خسارت به وسیله شب پره برگخوار L. loreyi روی برنج در استان گیلان است. در این پژوهش همچنین گونه های Leucania zeae (Duponchel) و Mythimna congrua (Hubner) برای اولین بار از شالیزارهای استان گیلان گزارش می شوند.