تحقیقات آفات گیاهی
سال:1395 | دوره:6 | شماره:2 |تعداد مقالات:7

تراکم جمعیت، برنامه نمونه برداری و الگوی توزیع فضایی تخم و لارو سوسک چهارنقطه ای حبوبات Callosobruchus maculatus روی لوبیا چشم بلبلی رقم پرستو در منطقه تهران مورد مطالعه قرار گرفت. غلاف لوبیا به عنوان واحد نمونه برداری انتخاب و اندازه مناسب نمونه با حداکثر خطای 20%، معادل 50 واحد نمونه برداری تعیین شد. برای تعیین الگوی توزیع فضایی تخم و لارو حشره مورد مطالعه از روش رگرسیونی تیلور و آیوائو، شاخص پراکندگی و شاخص میانگین ازدحام لوید استفاده شد. رابطه بین طول و قطر غلاف با تعداد تخم نیز به روش رگرسیون خطی تعیین شد. بین تعداد تخم و طول غلاف، رابطه معنی داری وجود داشت که از نوع مثبت بود و نشان دهنده این است که هر چه طول غلاف بیشتر باشد، تعداد تخم گذاشته شده روی آن نیز بیشتر خواهد بود. بین تعداد تخم و قطر غلاف نیز رابطه معنی دار و از نوع مثبت بود ولی بین تعداد لارو و طول غلاف و همچنین بین تعداد لارو و قطر غلاف، رابطه معنی داری مشاهده نشد. همچنین الگوی توزیع فضایی مراحل نابالغ آفت با استفاده از روش رگرسیونی تیلور، شاخص پراکندگی و شاخص میانگین ازدحام لوید، تجمعی به دست آمد. ورود این آفت از اوایل تابستان شروع شده و نوسان های نامنظم در جمعیت آن طی تاریخ های مطالعه نمونه برداری مشاهده شد.

پروانه برگ خوار توت Glyphodes pyloalis Walker آفت اختصاصی درختان توت در شمال ایران است. در پژوهش حاضر، پارامترهای جدول زندگی این آفت در سال های 1393 و 1394 در شرایط صحرایی شهر رشت بررسی شد. داده های جدول زندگی بر اساس نظریه سن- مرحله رشدی دوجنسی تجزیه و تحلیل شدند. بین طول دوره پیش از بلوغ در دو نسل در سال 1393اختلاف معنی دار بود، اما در طول دوره پیش از بلوغ برای سه نسل در سال 1394اختلاف معنی داری مشاهده نشد. کل دوره پیش از تخمریزی، دوره تخمریزی و باروری در نسل اول سال 1393 به صورت معنی داری بیش تر از نسل دوم بود. نرخ ذاتی افزایش جمعیت (r) در نسل اول سال 1393 (0.093 بر روز) کم تر از نسل دوم (0.106 بر روز) بود در حالی که نرخ خالص تولید مثل (R0)، نرخ ناخالص تولیدمثل (GRR) و میانگین طول یک نسل (T) در نسل اول سال 1393 بیش تر از نسل دوم بود. مقدار r، R0 و T برای نسل های اول تا سوم مورد مطالعه در سال 1394 به ترتیب بین 0.081-0.093 بر روز، 14.66-24.62 نتاج و 32.91-33.32 روز نوسان داشت. از آن جا که پارامترهای جدول زندگی این آفت در نسل های مختلف در شرایط طبیعی متفاوت بود، نتایج پژوهش حاضر نشان می دهد که جمع آوری داده های جدول زندگی در شرایط صحرایی ضروری به نظر می رسد تا با درک دقیق تغییرات فصلی کرم برگ خوار توت در برنامه های کنترل تلفیقی گام موثری برداشت.

تاثیر کائولین بر لاروهای سن دوم شب پره مینوز گوجه فرنگی (Tuta absolut (Meyricka بررسی و اثر غلظت های مختلف کائولین (صفر، 2.5 درصد، 5 درصد و 7.5 درصد) بر لاروهای سن دوم شب پره مینوز گوجه فرنگی آزمایش شد. کائولین پاشی به صورت طرح کاملا تصادفی با پنج تکرار در هر تیمار، روی بوته های گوجه فرنگی با ارتفاع هر بوته حدود 30 سانتی متر انجام گرفت. سپس ده عدد لارو سن دوم شب پره مینوز گوجه فرنگی به صورت تصادفی روی برگ های گیاه گوجه فرنگی رها شدند. پس از 72 ساعت، تعداد مرگ و میر لاروها، تعداد لاروهای فرار کرده و میزان تغذیه لاروها (بر اساس سانتی مترمربع و درصد برگ خورده شده) ثبت شد. میزان تغذیه با دستگاه سطح برگ سنج اندازه گیری شد. داده ها در نرم افزار SAS تجزیه و تحلیل شدند. بر اساس نتایج به دست آمده، غلظت های مختلف کائولین، در پارامترهای دورکنندگی و مرگ و میر لاروها، تفاوت معنی دار نشان دادند. میانگین لاروهای فرار کرده در تیمارهای 2.5، 5، 7.5 درصد کائولین و شاهد به ترتیب، (3.00±0.39)، (3.40±0.39)، (3.00±0.39) و (1.60±0.39) بود. به طور میانگین کمتر از 20 درصد مرگ و میر برای تیمارهای دارای کائولین مشاهده شد. در مقابل هیچ یک از غلظت های کائولین بر میزان تغذیه لاروها اثر نداشتند.

در این تحقیق، اثر قارچ بیمارگر (Beauveria bassiana (Ascomycota, Hypocreales بر رفتار کاوشگری زنبور پارازیتویید Aphidius matricariae Haliday (Hym.: Braconidae) روی گیاه بادمجان کامل در شرایط نیمه طبیعی ارزیابی شد. آزمایش بویایی سنج Y - شکل نشان داد حضور قارچ باعث دور شدن افراد پارازیتویید و بالعکس باعث جلب آن ها به بازوی فاقد قارچ شد. افراد پارازیتویید به طور معنی دار به سمت هوای پاک (شاهد) حرکت کردند. در حالی که عده کمی به سمت گیاه بادمجان خسارت دیده آلوده با اجساد شته حاوی قارچ جلب شدند. همچنین، آزمون غیر انتخابی اثر اجساد شته حاوی اسپور قارچ بر رفتار کاوشگری پارازیتویید ثابت کرد وجود قارچ به طور معنی داری باعث کاهش تعداد تلاش های تخم ریزی افراد ماده شد. در آزمون انتخابی، پارازیتویید مدت زمان بیشتری روی گیاه خسارت دیده سپری کرد و گیاه سالم را در مدت زمان کمتری ترک نمود. حضور یا عدم حضور قارچ بر زمان ترک کلونی شته توسط زنبور پارازیتویید اثر معنی دار نداشت. نتایج نشان داد زنبور پارازیتویید A. matricariae قادر به تشخیص قارچ بیمارگر بود و از ورود به کلنی شته های آلوده اجتناب کرد. با این حال، زمانی که پارازیتویید به یک کلنی آلوده وارد شد از تخمریزی و تماس با قارچ خودداری کرد. نتایج نشان داد که علایم شیمیایی ارسال شده از گیاه بادمجان و قارچ بیمارگر B. bassiana جدایه EUT116 نقش مهمی را در اتخاذ تصمیم های بهینه برای کاوشگری و افزایش شایستگی زنبور پارازیتویید A. matricariae در جهت کنترل شته سبز هلو بازی می کنند.

شب پره موم خوار بزرگ Galleria mellonella L. یکی از آفات بسیار مهم محصولات انباری و کندو های زنبور عسل است که امروزه برای کنترل آن از سموم شیمیایی استفاده می شود. در صورت استفاده نامناسب از سموم، مشکلات جدی زیست محیطی و همچنین عوارض مزمنی روی سلامت انسان ایجاد می شود. با استفاده بهینه از این مواد، خسارت این آفت کاسته می شود. منظور از استفاده بهینه، انتخاب الگوی صحیح و به کارگیری روش های مناسب در مصرف سم است. لذا در این پژوهش از روش سطح پاسخ به منظور تعیین نقاط بهینه مصرف حشره کش دلتامترین جهت دستیابی به بیشینه مرگ و میر با کمترین دز مصرفی استفاده شد. تاثیر عوامل دما (35-25 درجه سلسیوس)، رطوبت (80-70 %) و دز مصرف (500-200 میکرولیتر) بر میزان مرگ و میر لارو سن پنج شب پره موم خوار مورد ارزیابی قرار گرفت. آزمایش ها بر اساس طرح مرکب مرکزی، انجام شد. بیشینه مرگ و میر با این روش 7.6 عدد لارو سن پنج به ترتیب در دمای 25 درجه سلسیوس، رطوبت 70% و دز 200 میکرولیتر در 1000 میلی لیتر آب تعیین شد. نتایج آزمایش بیانگر تاثیر خطی معنی دار دز مصرفی و دما روی مرگ و میر لارو سن پنج شب پره موم خوار بزرگ است.

بادام از محصولات باغی مهم ایران بوده و در دنیا، سهم عمده ای در تولید دارد. یکی از آفات مهم این محصول، کنه جوانه (Acalitusphloeocoptes (Nalepa بوده که خسارت آن همراه با علائم خشکیدگی جوانه ها روی شاخه های دو ساله می باشد. در این مطالعه پارامترهای زیستی شامل طول دوره رشدی و طول عمر افراد ماده و نر، تعداد تخم گذاشته شده توسط کنه های ماده، طول مدت یک نسل در شرایط کنترل شده آزمایشگاهی با دمای 0.5±25 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5±60 درصد و 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی مورد بررسی قرار گرفت. طی سال های 1392 و 1393 نکات مهم در چرخه زندگی این کنه در استان خراسان رضوی مورد مطالعه قرار گرفت. میانگین طول دوره رشدی ماده ها 16.8±0.020 و نرها 16.57±0.25 روز تعیین شد. تعداد تخم کنه های ماده در طول زندگی معادل 33.3±0.35 عدد، میانگین طول عمر افراد ماده 15.57±0.25 و نرها 10.53±0.12 روز به دست آمد. یک نسل آفت در ماده ها 29.35-37.8 و در نرها 28.85-36.6 روز به طول انجامید. این کنه در فلس های جوانه های یک ساله میزبان ایجاد گال نموده و مانع رشد جوانه ها می شود. نتایج نشان داد که زمستان گذرانی این کنه به صورت پوره (پروتوژین) داخل گال بوده و در نیمه اسفند مهاجرت اولین بالغین به خارج از گال آغاز می شود. ایجاد گال با تورم بافت های کنار جوانه ها و همزمان با شروع رشد رویشی میزبان، اتفاق افتاد. تخمریزی در سال اول و دوم مطالعه، به ترتیب در ابتدای خرداد و انتهای اردیبهشت صورت پذیرفت. همچنین مناطق انتشار این کنه در شهرستان های سبزوار، کاشمر، نیشابور، تربت جام و تربت حیدریه در استان مشخص شد. بررسی ها نشان داد که این کنه روی جوانه های درختان آلو و زردآلو نیز ایجاد گال می نماید.

یکی از مهم ترین پژوه ش ها پیرامون گیاهان تراریخته مطالعه تاثیر این گیاهان روی بندپایان غیر هدف است. این گیاهان می توانند اثرات مستقیم (کشندگی) و غیر مستقیم (از طریق گیاه خوار) روی دشمنان طبیعی بگذارند. بنابراین در این پژوهش اثر تغذیه از گیاه پنبه Bt و طعمه (عسلک پنبه Bemisia tabaci Gennadius) پرورش یافته روی پنبه Bt، روی سن شکارگر Macrolophus pygmaeus Rambur مورد بررسی قرار گرفت. چهار رژیم غذایی شامل پنبه Bt + پوره سن سوم عسلک پنبه (گروه یک)، پنبه شاهد+ پوره سن سوم عسلک پنبه (گروه دو)، پنبه Bt (گروه سه) و پنبه شاهد (گروه چهار) برای آزمایش ها استفاده شد. بر اساس نتایج به دست آمده، پنبه Bt هم به صورت مستقیم و هم از طریق طعمه، اثر معنی داری بر طول دوره نشو و نمای پورگی و میزان تخم ریزی داشت. طول دوره پورگی روی رژیم غذایی گروه اول، دوم، سوم و چهارم به ترتیب 19.85±0.32، 16.08±0.24، 29.42±0.45 و 23.11±0.23 روز به دست آمد. هم چنین، میزان کل تخم های گذاشته شده در تیمار پنبه شاهد+ پوره عسلک پنبه به طور معنی داری بیشتر از سایر گروه ها بود، گرچه بین تیمار پنبه Bt و پنبه شاهد در تعداد تخم گذاشته شده تفاوت معنی داری مشاهده نشد. نتایج نشان داد که پنبه تراریخته این قابلیت را دارد که به طور مستقیم یا از طریق تاثیر بر شکار، باعث کاهش شایستگی سن شکارگر شود و در نتیجه در استفاده از گیاهان تراریخته به عنوان یکی از عوامل مدیریت تلفیقی آفات نیاز به دقت بیشتر و ارزیابی های دقیق تر خواهد بود.