تحقیقات آفات گیاهی
سال:1397 | دوره:80 | شماره:1 |تعداد مقالات:7

به منظور ارزیابی میزان سازگاری چند اسانس گیاهی با قارچ بیمارگر حشرات Beauveria bassiana در کاربرد توام علیه سوسک چهارنقطه ای حبوبات، این پژوهش طراحی و اجرا شد. تاثیر کشندگی سه اسانس شامل جعفری Petroselinum sativum، مرزه سهندی Satureja sahendica و گلپر ایرانی Heracleum persicum روی حشرات کامل Callosobruchus maculatus ارزیابی شد. هم چنین میزان فعالیت زیستی دو جدایه IS-1 و IS-75 از قارچ B. bassiana در کنترل آفت به صورت جدا و نیز در درتلفیق با اسانس های فوق مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد در بین اسانس های گیاهی، اسانس مرزه سهندی سمی ترین ترکیب روی حشرات کامل بوده و جدایه IS-75 قارچ در کاربرد به صورت تنها، زهرآگینی بیش تری نسبت به جدایه IS-1 دارد. نتایج مربوط به درصد بازدارندگی از اسپورزایی و رشد میسلیومی قارچ نشان داد اسانس جعفری با 100 درصد بازدارندگی به طور کامل مانع از رشد رویشی و اسپورزایی این قارچ شد و اسانس مرزه سهندی با 24 درصد بازدارندگی سازگاری بیش تری نسبت به دو اسانس دیگر با قارچ عامل بیمارگر داشت. کاربرد توام هر سه اسانس گیاهی و قارچ IS-75 در غلظت های کشنده و زیرکشنده نشان داد که اسانس گلپر ایرانی کم ترین مقدار LT50 در اختلاط با این قارچ را دارد. برهمکنش اسانس- بیمارگر در اختلاط غلظت های زیرکشنده هر یک از اسانس های گیاهی با جدایه IS-75 قارچ نشان داد که فقط اختلاط مقادیر LC25 هر یک از عوامل دارای اثر هم افزایی در افزایش درصد مرگ و میر در جمعیت حشرات کامل بوده و سایر اختلاط های زیرکشنده، دارای اثرات تجمعی و یا آنتاگونیستی بودند.

سپردار سفید توت Pseudaulacaspis pentagona، آفتی با دامنه میزبانی وسیع است که در استان های شمالی کشور یکی از آفات مهم درختان توت و از جمله موانع مهم در پرورش کرم ابریشم می باشد. در پژوهش حاضر، کارایی زنبور پارازیتویید اختصاصی این آفت، Encarsia berlesei، طی سه آزمایش: (1) بررسی درصد پارازیتیسم زنبور به تفکیک مرحله نشوونمایی میزبان (آزمون های انتخابی و غیرانتخابی)، (2) بررسی طول عمر، میانگین روزانه و میانگین کل پارازیتیسم، و (3) واکنش تابعی به تغییرات تراکم میزبان مورد بررسی قرار گرفت. در آزمون غیرانتخابی، میانگین پارازیتیسم در حضور پوره های سن اول و دوم و سپردار ماده به ترتیب 0.0، 11.02 و 3.84 درصد، و در آزمون انتخابی در حضور پوره سن دوم و سپردار ماده به ترتیب 10.26 و 2 درصد محاسبه شد. میانگین طول عمر زنبور پارازیتویید در نبود میزبان 10 روز و در حضور آن 4 روز برآورد شد. تخمگذاری در روزهای اول روندی افزایشی و در روزهای آخر عمر روندی کاهشی را نشان داد. میانگین کل پارازیتیسم 28.4 عدد میزبان به ازای هر عدد زنبور ماده محاسبه شد. واکنش تابعی زنبور برای پوره های سن دوم از نوع III بود. قدرت جستجوگری 0.0003±0.000057 و زمان دسترسی به میزبان 3.695±0.52 ساعت به دست آمد. طبق نتایج، به ویژه با توجه به طول عمر پارازیتویید، به نظر می رسد که E. berlesei یک دشمن طبیعی کارآمد برای کنترل بیولوژیک سپردار توت باشد.

پسیل معمولی پسته Agonoscena pistaciae Burckhardt and Lauterer یکی از مهم ترین آفات پسته است که پوره ها و حشرات کامل آن از شیره گیاهی تغذیه می کنند. در این پژوهش اثر سه غلظت از آفت کش های اسپیرودیکلوفن، اسپینوساد، آزادیراختین و محلول سم پاشی تیمول که شامل غلظت های توصیه شده و دو غلظت، یکی نصف و دیگری دو برابر این غلظت بود، روی پوره های پسیل پسته بررسی شد. تاثیر این آفت کش ها بر میزان فعالیت آنزیم های استراز و آنزیم گلوتاتیون اس ترانسفراز (GST) نیز مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد که محلول سم پاشی تیمول در غلظت 2000 میلی گرم بر لیتر نسبت به سایر آفت کش ها از کارایی بهتری در کنترل پسیل معمولی پسته برخوردار بود و موجب کاهش جمعیت پوره های پسیل پسته به ترتیب به 95.40، 94.12، 82.30، 55.51 و 29.48 درصد در زمان های 1، 3، 7، 14 و 21 روز بعد از محلول پاشی شد. آفت کش های اسپیرودیکلوفن، اسپینوساد، آزادیراختین و محلول سم پاشی تیمول به ترتیب در غلظت های 120، 120، 200 و 2000 میلی گرم بر لیتر دارای بیشترین تاثیر در میزان مهارکنندگی آنزیم استراز در روزهای مختلف بعد از محلول پاشی بودند. بیشترین میزان مهارکنندگی آنزیم گلوتاتیون اس ترانسفراز توسط آفت کش های اسپیرودیکلوفن، اسپینوساد، آزادیراختین و محلول سم پاشی تیمول به ترتیب در غلظت های 180، 240، 200 و 1000 میلی گرم بر لیتر بود. با توجه به کارآیی محلول سم پاشی تیمول و رقابت آن با سایر آفت کش ها چنین به نظر می رسد که در کاهش هزینه های تولید (مقرون به صرفه بودن) و استفاده از ترکیبات سازگار با محیط زیست بتواند داوطلب مناسبی جهت کنترل پسیل پسته منظور شود.

در این مطالعه، فراوانی و زنده مانی لاروهای زمستانگذران کرم ساقه خوار برنج (Chilo suppressalis (Walker) (Lep.: Crambidae در مزارع تک کشتی و دوکشتی برنج موسسه تحقیقات برنج کشور (آمل) در دو سال زراعی 1395 و 1396 مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که در هر دو سال و در طول تمام ماه های زمستان (آبان تا اسفند)، فراوانی لاروهای زمستانگذران در مزارع دوکشتی به میزان معنی داری بیشتر از مزارع تک کشتی است. به علاوه، نشان داده شد که لاروها در مزارع دوکشتی متحمل مرگ و میر کمتری در مقایسه با مزارع تک کشتی می شوند. در ادامه، کارایی سه حشره کش دیازینون (در دو فرمولاسیون گرانول 10 درصد و امولسیون 60 درصد)، فیپرونیل (گرانول 0.2 درصد) و هگزافلومورون (امولسیون 10 درصد) به همراه یک روش تلفیقی با استفاده از روش های مکانیکی، فیزیکی و بیولوژیکی در کنترل کرم ساقه خوار برنج در مزارع دوکشتی در طول دو سال زراعی 1395 و 1396 مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس آزمایش های مزرعه ای، یک بار کاربرد هگزافلومورون یا دیازینون امولسیون به میزان 1.5 لیتر در هکتار هم زمان با ظهور لاروهای سن اول آفت در هر نسل بهترین نتیجه را در کاهش خسارت قلب مردگی و سرسفیدی و افزایش عملکرد محصول در هر دو سال زراعی به دنبال داشت. به علاوه، کارایی روش های تلفیقی در کاهش دو نوع خسارت و افزایش عملکرد محصول قابل توجه بود. نتایج این مطالعه نشان داد که هگزافلومورون به عنوان یک ترکیب تنظیم کننده رشد (IGR) و سازگار با محیط زیست، می تواند در برنامه های تلفیقی کرم ساقه خوار برنج مورد استفاده قرار گیرد.

شته سبز انار (Aphis punicae (Passerini) (Hem.، Aphididae با تغذیه از شیره گیاهی و همچنین ترشح عسلک فراوان می تواند موجب خسارت به درختان انار شود. با توجه به خشکسالی های اخیر که آبیاری باغ های انار را دچار مشکل کرده است، تاثیر آبیاری روی پارامتر های جدول زندگی شته انار با نصب قفس های برگی روی نهال انار بررسی شد. آزمایش در شرایط گلخانه (نور طبیعی، دمای 5±30 درجه سلسیوس و رطوبت نسبی 10±50 درصد) با تیمارهای شاهد (آبیاری 100 درصد ظرفیت زراعی)، تنش خشکی متوسط (75 درصد ظرفیت زراعی) و تنش خشکی شدید (50 درصد ظرفیت زراعی) روی نهال های انار، رقم رباب انجام شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار جدول زندگی دو جنسی ویژه سن مرحله رشدی و برای ایجاد تکرار کاذب از روش بوت استرپ با تعداد 10000 مرتبه استفاده شد. بیش ترین میانگین تعداد پوره به ازای هر ماده (16.54 پوره)، طول عمر افراد ماده بالغ (7.14 روز)، نرخ ذاتی افزایش جمعیت (0.39 بر روز)، نرخ متناهی افزایش جمعیت (1.74 بر روز) و نرخ خالص تولید مثل (15.19 پوره) شته انار روی نهال هایی با سطح تنش خشکی متوسط دیده شد. بیش ترین میانگین مدت زمان یک نسل شته انار (8.02 روز) روی نهال های تیمار شاهد دیده شد. میزان فنول، پرولین و قندهای محلول برگ با افزایش میزان خشکی افزایش یافت و بیش ترین مقدار در گیاهان تحت تنش خشکی شدید اندازه گیری شد. با توجه به اینکه بیشترین رشد جمعیت شته انار مربوط به سطح تنش خشکی متوسط می باشد، به نظر می رسد در این سطح آبیاری بالاترین کیفیت گیاه میزبان برای شته حاصل شده است. همچنین تنش خشکی شدید می تواند با افزایش سطح ترکیبات دفاعی گیاه، کاهش رشد جمعیت شته را به دنبال داشته باشد.

شب پره هندی Plodia interpunctella H. ، شب پره مدیترانه ای آرد. Anagasta kuehniella Z. و شب پره موم خوار بزرگ Galleria mellonella L. از آفات بسیار مهم محصولات انباری هستند که به منظور کنترل آن ها، به طور معمول از حشره کش های شیمیایی استفاده می شود. استفاده بی رویه از حشره کش ها، مشکلات جدی زیست محیطی و همچنین عوارض مزمنی روی سلامت انسان ایجاد می کند، بنابراین با انتخاب الگوی صحیح و به کارگیری روش های مناسب می توان میزان مصرف حشره کش را بهینه کرد. در این پژوهش از روش سطح پاسخ به منظور تعیین نقاط بهینه مصرف حشره کش کلرپایریفوس، جهت دستیابی به بیشینه مرگ و میر با کمترین دز مصرفی استفاده شد و تاثیر دما (35-25 درجه سلسیوس)، رطوبت (80-60 %) و دز مصرف (2000-1400 میکرولیتر) بر میزان مرگ و میر لارو سن پنجم سه آفت مهم انباری مورد ارزیابی قرار گرفت. آزمایش ها بر اساس طرح مرکب مرکزی، انجام شد. بیشینه مرگ و میر با این روش، 7.9 عدد لارو سن پنج شب پره هندی در شرایط دمایی 35 درجه سلسیوس، رطوبت 80 % و دز 1400 میکرولیتر حشره کش در 1000 میلی لیتر آب، 7.1 عدد لارو شب پره مدیترانه ای در دمای 35 درجه سلسیوس، رطوبت 75 % و دز 1400 میکرولیتر حشره کش در 1000 میلی لیتر آب و برای شب پره موم خوار بزرگ 7.9 عدد لارو سن پنج در دمای 35 درجه سلسیوس، رطوبت 80 % و دز مصرفی 1500 میکرولیتر حشره کش در 1000 میلی لیتر تعیین شد. نتایج آزمایش بیانگر تاثیر خطی و درجه دوم معنی دار دز مصرفی و درجه حرارت روی مرگ و میر لارو سن پنج این سه آفت است.

پروانه سفید امریکائی Hyphantria cunea Drury اولین بار در مرداد سال 1381 در استان گیلان شناسایی و روی گیاهان مختلف مشاهده شد. لاروهای این آفت پس از خروج از تخم ابتدا دسته جمعی زندگی کرده و به صورت سطحی از پارانشیم برگ گیاه میزبان تغذیه می نمایند. به تدریج با تولید تارهای ابریشمی تشکیل چادر توری شکل داده و داخل تور از برگ های میزبان تغذیه می نمایند. با افزایش سن لاروی از محفظه تور مانند خارج شده و دامنه پراکنش خود را گسترش می دهند. در این تحقیق اثر پنج ترکیب شامل سه نوع ترکیب میکروبی B. t. لپینوکس Ò، Bacillus thuringiensis subs. kurstaki و B. t. H تولی دشرکت تلفیق دانه و دو ترکیب حشره کش شامل دیمیلین (تنظیم کتتده رشد حشره (IGR)) و Neem (عصاره گیاهی دانه چریش) در قالب بلوک های کامل تصادفی طی سال های 1383 الی 1385 ارزیابی شد. محلول پاشی درختان علیه سن دوم لاروی و نمونه برداری از تیمارها 3، روز پس از محلول پاشی درختان انجام شد. نتایج نهایی نشان داد ترکیبات بیولوژیک بر مبنای B. thuringiensis به ویژه ترکیبات لپینوکس Ò و B. t. subs. kurstaki برای کنترل پروانه سفید امریکایی موفق بوده ودر بیشتر آزمایش ها با درصد تاثیر کارایی بالا (65 الی 97 درصد تلفات لاروی) در گروه اول قرار گرفتند. ترکیبات دیمیلین (45 الی 97 درصد تلفات لاروی)، B. t. داخلی (37 الی 80 درصد تلفات لاروی) و Neem (47 الی 79 درصد تلفات لاروی) نیز با دامنه های تاثیر کمتر و در گروه های پایین تر قرار گرفتند.