مقدمه: کارگران شاغل در صنایع ساختمانی از جمله کارگران معادن زیرزمینی و حفر تونل های شهری مانند مترو، به اقتضای شغلی در معرض خطر ابتلا به بیماری سیلیکوزیس قرار دارند. این بیماری سخت و زیان آور درنتیجه استنشاق گرد و غبار حاوی سیلیس آزاد ایجاد می گردد. از جمله عوامل موثر بر ابتلا کارگران ساختمانی به این بیماری مقدار سیلیس آزاد در گرد و غبار می باشد. بر این اساس، در جهت تعیین حدود مجاز مواجهه شغلی گرد و غبار قابل استنشاق حاوی سیلیس، تعیین درصد سیلیس آزاد گرد و غبار قابل استنشاق ضروری است. هدف از این مطالعه توصیفی - تحلیلی مقطعی، تعیین میزان غلظت سیلیس آزاد و گرد و غبار کل در فرایندهای مختلف احداث تونل متروی تهران خط یک ایستگاه قیطریه است.روش کار: در این پژوهش، میزان سیلیس آزاد و گرد و غبار کل هوای داخل تونل در حال احداث اندازگیری شد. نمونه برداری از گرد و غبار قابل استنشاق و کل، با استفاده از پمپ نمونه بردار و سیکلون انجام گرفت. تعیین مقدار گرد و غبار کل به روش وزن سنجی و تعیین مقدار سیلیس آزاد بر اساس روش 7601 NIOSH انجام گرفت.یافته ها: نتایج نشان داد که فرایندهای حفاری و سیمان زنی، به ترتیب از بیش ترین 37.63±0.76) میلی گرم بر مترمکعب( و کم ترین (9.88±0.80 میلی گرم بر مترمکعب( میزان تراکم گرد و غبار کل برخوردار می باشد. بیشترین میزان تراکم سیلیس آزاد گرد و غبار قابل استنشاق در فرایند حفاری 0.407±0.006 میلی گرم بر مترمکعب و کم ترین میزان تراکم سیلیس آزاد گرد و غبار قابل استنشاق در فرایند آرماتوربندی برابر با 0.110±0.008 میلی گرم بر مترمکعب مشاهده شد. در این راستا، بیش ترین و کم ترین میزان تراکم سیلیس آزاد در گرد و غبار کل نیز به ترتیب مربوط به فرایندهای حفاری (2.46±0.39 میلی گرم بر مترمکعب) و تخلیه (1.60±0.37 میلی گرم بر مترمکعب) بود.نتیجه گیری: با مقایسه میانگین وزنی زمانی گرد و غبار قابل استنشاق در فرایندهای مختلف احداث تونل با حدود مواجهه شغلی محاسبه شده بر اساس میزان سیلیس آزاد، اختلاف معنی داری مشاهده شد. بر این اساس، میزان تراکم گرد و غبار در تونل متروی تهران بالاتر از حدود مجاز مواجهه شغلی می باشد.