قرآن و طب( QURAN AND MEDICINE)
سال:1397 | دوره:3 | شماره:3 |تعداد مقالات:7

اهداف: هدف پژوهش حاضر، طراحی و اعتبارسنجی برنامه درسی تفکر انتقادی برای دوره کارشناسی براساس آیات داستانی و تمثیلی قرآن کریم بود. مواد و روش ها: این پژوهش به روش آمیخته (کیفی-کمی) و در دو مرحله طراحی و اعتبارسنجی انجام شد. شرکت کنندگان این مرحله از مطالعه را 40نفر از دانشجویان درس تفسیر موضوعی قرآن کریم تشکیل می داد که به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه جایگزین شدند. روایی و اعتبار برنامه درسی از طریق نظر سنجی از گروه 20نفره صاحب نظران مورد ارزیابی قرار گرفت و اثربخشی برنامه درسی به روش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه گواه انجام شد. در مرحله طراحی، ابتدا اهداف کلی آموزشی براساس اهداف آموزش فلسفه برای کودکان لیپمن، مهارت های تفکر انتقادی فاسیونه و اهداف آموزش عالی ایران استنباط شد. سپس از میان 40 داستان و 50 تمثیل قرآن کریم، 4 داستان و 7 تمثیل مناسب برای اهداف کلی انتخاب و با الگوبرداری از کتاب "داستان هایی برای فکرکردن" فیشر] برنامه درسی و معارف اسلامی دانشگاه انتخاب، طراحی و تنظیم شد. روش های یاددهی-یادگیری و ارزشیابی با پیروی از شیوه نامه آموزش تفکر انتقادی مشخص شد. اعتبارسنجی برنامه درسی طراحی شده در دو مرحله انجام شد. یافته ها: تفاوت معنی داری میان میانگین نمرات تفکر انتقادی دانشجویان در گروه آزمایش نسبت به گروه شاهد بود. اعتبار برنامه درسی تفکر انتقادی طراحی شده برای دوره کاشناسی بر اساس آیات تمثیلی و داستانی قرآن کریم قابل قبول بود. نتیجه گیری: اجرای برنامه درسی تفکر انتقادی مبتنی بر داستان ها و تمثیل های قرآن کریم برای دوره کارشناسی بر ارتقای مهارت های تفکر انتقادی دانشجویان تاثیر مثبت دارد.

اهداف: در دهه های اخیر به ارایه الگوی اهداف تربیت در آثار تربیتی بیشتر توجه شده است. هدف پژوهش حاضر طراحی و اعتبارسنجی الگوی تربیتی مبتنی بر حب خدا از منظر قرآن بود. مشارکت کنندگان و روش ها: پژوهش کیفی حاضر به دو شیوه اسنادی و داده بنیاد در سال 1397 در تهران انجام شد. جامعه پژوهش شامل کلیه منابع و اسناد معتبر مرتبط با موضوع و کلیه متخصصان تربیت دینی تهران بودند. نمونه ها در بخش بررسی اسنادی با استفاده از نمونه گیری مبتنی بر هدف و در دسترس و در بخش پدیدار شناسی و اعتبارسنجی الگو با روش نمونه گیری هدفمند گلوله برفی (6 نفر تا حد اشباع داده ها) انتخاب شدند. ابزار گرد آوری داده ها فیش برداری و مصاحبه نیمه ساختاریافته بود. از ابزار کدگذاری و تحلیل تفسیری نیز استفاده شد. برای اعتبارسنجی الگو تکنیک دلفی به کار رفت. آزمون Tتک نمونه ای و نرم افزار SPSS 24 برای آنالیز داده ها استفاده شدند. یافته ها: الگوی طراحی شده 23 کد مفهومی داشت که در 6 محور اصلی شامل معانی و مفاهیم حب و محب، مبانی (معرفت شناسی، هستی شناسی، انسان شناسی و ارزش شناسی)، اهداف تربیتی، اصول تربیتی، روش های تربیتی و مراحل مهم تربیتی مبتنی بر حب و محب خدا از منظر قرآن دسته بندی شدند. نتیجه گیری: الگوی طراحی شده 23 کد مفهومی دارد که در 6 محور اصلی دسته بندی می شود. این ابعاد تاثیر مستقیمی بر یکدیگر دارند و در ارتباط چندگانه هستند. همه ابعاد و مولفه ها از نظر متخصصان در ارزیابی ها معتبر اعلام شد و الگوی پژوهش از نظر متخصصین اعتبار بالایی دارد و با اطمینان 99% مورد تایید است.

مقدمه: از دیدگاه دکتر آلبرت الیس، باورهای نادرست و توقعات بسیار از خود، مردم، شرایط اجتماعی و حوادث طبیعی، مهم ترین عوامل فکری فشارهای روانی مضر هستند. این توقعات غیرمنطقی، در صورت تهدید، برآورده نشدن یا ازدست رفتن، موجب ایجاد ترس، اندوه و خشم شدید نسبت به خود، انسان ها، شرایط اجتماعی و حوادث طبیعی می شوند. فشارهای روانی مضر، افزایش بیماری های روانی و جسمانی را به دنبال دارند. یکی از راه های درمان این فشارهای روانی مضر، ایمان به رحمانیت الهی است. رحمانیت الهی یعنی خداوند، تنها روزی دهنده نعمت های دنیوی در زندگی انسان ها است و همه انسان ها با هیجانات مثبت یا سالم و منفی یا مضر، از این نعمت های دنیوی بهره مند می شوند. هدف مطالعه حاضر بررسی تاثیر ایمان به رحمانیت الهی بر درمان عوامل فکری فشارهای روانی از دیدگاه الیس بود. روش این مطالعه اسنادی-تحلیلی بود که با استفاده از منابع معتبر تفسیری و روان شناسی انجام شد. نتیجه گیری: میزان بهره مندی از نعمت های دنیوی، هیچ رابطه ای با هیجانات و احساسات مثبت مانند آرامش، شادی و کاهش فشارهای روانی ندارد. خداوند، تنها روزی دهنده نعمت ها است و شخص، مردم، شرایط اجتماعی و طبیعت تاثیر مستقلی بر میزان بهره مندی از این نعمت ها ندارند. باور و اعتقاد به این موضوع، موجب کاهش و درمان عوامل فکری فشارهای روانی می شود.

مقدمه: رابطه هدایت و تقوی مفاهیمی هستند که همواره مورد توجه اهل بحث و کلام بوده اند. موضوع هدایت در فرهنگ اسلامی دارای موقعیت و مقامی بس عالی و ارجمند است که می توان گفت همه مساعی رسول مکرم اسلام(ص) و ائمه معصومین(ع) در جهت تحقق اهداف آن اوج گرفته بود. پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه میان هدایت و تقوی و تاثیر آن بر سلامت اجتماعی انجام شد که با استفاده از منابع و تفاسیر مختلف صورت پذیرفت. در پژوهش حاضر از روش کتابخانه ای و ابزار فیش برداری استفاده شد. نتیجه گیری: متقین در مرحله ابتدا و ادامه مسیر تقوی، به هدایت الهی نیاز دارند و از آن بهره جسته اند. همچنین، هدایت الهی مراتب مختلفی دارد که این مراتب در درجات تقوی اثر مستقیم دارند. خودداری از تبعیت هدایت الهی، سبب گمراهی و در نتیجه، محرومیت از تقوی است. هدایت بر تقوی اثری مستقیم دارد و هدایت الهی برای متقین و آنهایی که در مسیر تقوی قرار گرفته اند در حال ازدیاد است. تقوی و هدایت نسبت به هم دو جنبه دارند. تقوی در جنبه اول زمینه دریافت هدایت الهی است و در جنبه دوم هدایت الهی منجر به تقوی می شود. در نتیجه هدایت الهی و تقوی رابطه دوسویه مشدد دارند، یعنی هر چه تقوی بیشتر شود هدایت الهی فزون تر شده و همچنین هر چه هدایت الهی چراغ راه متقین شود، بر درجات تقوای ایشان افزوده می شود. متقین به عنوان یک عضو از جامعه با پیروی از هدایت های الهی در جهت هم زیستی نیکو با همنوعان خویش بر سلامت اجتماعی موثر هستند.

مقدمه: هدف تکاملی انسان (قرب به خدا) جز با تزکیه و تربیت نفس آدمی به دست نمی آید، و تزکیه و تربیت خواهان هماهنگی ظاهر و باطن هستند. بدین ترتیب یکی از مبانی تربیت اسلامی اصلاح ظاهر به منظور توجه به درون و باطن است. بر این اساس هدف این مقاله آن بود که به روش اسنادی و کتابخانه ای و با رویکرد دینی، روش های تربیتی اصل اصلاح ظاهر را که شامل تلقین به نفس و روش تحمیل به نفس یا همان ریاضت، و همچنین روش تلقین به نفس را از دو جنبه منفی و مثبت یعنی تلقین هایی که منهی عنه هستند و نباید صورت گیرند و تلقین هایی که مثبت هستند و باید به کار گرفته شوند را بررسی کند. نتیجه گیری: ظاهر و باطن آدمی دایماً در حال تاثیر و تاثر بر یکدیگرند. ظاهر انسان به عنوان اولین مرتبه از مراتب وجودی پیوسته در حال نقش زنی بر باطن است و توسط او راه بر اصلاح و تزکیه درون هموار می شود. اصلاح ظاهر در نهایت می تواند به شکل دهی باطن و شخصیت فرد منجر شود. ظاهرسازی زمانی مذموم محسوب می شود که متوجه به مردم و مایه خودنمایی و ریا باشد ولی اگر متوجه به درون بوده و در راستای تربیت عالیه باشد مقبول است و اهمیت خاصی در نظام تربیتی خواهد داشت، زیرا در نتیجه شکوفایی فطری و علمی فرد را در پی خواهد داشت و در نهایت منجر به تزکیه و تهذیب نفس او می شود و چنین فردی قادر است، منشأ تحول در انسان های دیگر شود.

مقدمه: از دیدگاه متخصصان علوم اجتماعی، ارتباط یکی از قدیمی ترین و در عین حال عالی ترین دستاوردهای بشر بوده است. این مقوله علاوه بر کارکردهایی که در جهت حفظ حیات و یاری گرفتن از دیگران داشته، زمینه ساز فعالیت های اجتماعی و سرآغازی برای زندگی جمعی بشر بوده است که شناخت شاخص های حاکم بر این گونه از روابط می تواند تصویری روشن در راستای ترسیم ساختار کلی در حوزه روابط فردی و اجتماعی برای ما فراهم نماید. در این میان قرآن کریم نیز نسبت به بیان این مساله مهم اهتمام داشته و به دقت به تمام جزئیات آن پرداخته است و در باب روابط اجتماعی و فردی در یک چارچوب مشخص، شاخص های مدونی را ارایه نموده است. بنابراین هدف این پژوهش مروری تحلیلی، تبیین ماهیت روابط فردی و اجتماعی و در نهایت تبیین و ترسیم روابط فردی و اجتماعی مطلوب از منظر گفتمان فرهنگ قرآنی بود. نتیجه گیری: براساس فرهنگ کاربردی قرآن برای هر کدام از اعضای خانواده وظیفه ای خاص مشخص شده که شامل وظایف فرزندان نسبت به والدین و وظایف والدین نسبت به یکدیگر است. همچنین در روابط اجتماعی و برخورد با دیگران نیز فرهنگ کاربردی قرآن ارایه دهنده نظامی است که براساس آن حقوقی را بر هر فرد مقرر و هر کس را موظف به رعایت آن در برابر دیگری می داند که شامل روابط ایجابی و روابط سلبی است.

اهداف: بسیاری از منابع، روزه داری را به عنوان یکی از عوامل محرک القای خشکی چشم معرفی می کنند. هدف این مطالعه، بررسی تاثیر احتمالی روزه داری در بروز خشکی چشم با استفاده از مستندات و مطالعات انجام شده در مورد تغییر محتوای پروتئینی اشک افراد روزه دار، دیابتی، سیگاری و مبتلایان به خشکی چشم بود. اطلاعات و روش ها: در این مطالعه مروری سیستماتیک، برای استخراج داده ها، از روش اسنادی-استنتاجی، (بررسی پایگاه های اطلاعاتی و استخراج داده ها از تحقیقات منتخب و هماهنگ با معیار ورود تعریف شده) استفاده شد و در نهایت، 6 سند به عنوان اسناد مرجع برای استخراج داده معرفی شد. یافته ها: در مطالعات گروه تحقیقاتی گروس پروتئین های شاخص اشک چشم در افراد مستعد به خشکی چشم (افراد دیابتی و افراد سیگاری) نسبت به افراد سالم تغییر معنی داری را نشان نداد. در حالی که در مطالعه سریری پروتئین های شاخص و به طور ویژه لیزوزیم و لاکتوفرین در اشک چشم روزه داران کاهش یافت. در گروه تحقیقاتی سریری حضور دو پیک اضافی در الگوی کروماتوگرام افراد روزه دار به چشم می خورد، ولی چنین افزایشی در الگوی الکتروفورز گزارش نشد. مطالعه گروه تحقیقاتی کریم اوغلو نیز نشان داد که تغییر در الگوی آب دریافتی می تواند سبب کاهش موقت میزان ترشح اشک در روزه داران شده باشد. نتیجه گیری: علی رغم تفاوت های اندک در محتوای پروتئینی اشک چشم روزه داران، گروه کنترل و افراد مستعد به خشکی چشم، احتمالاً تفاوت در محتوای پروتئینی اشک افراد روزه دار و سالم، نمی تواند عاملی برای القای پایدار خشکی چشم در افراد روزه دار باشد و احساس خشکی در چشم در ایام روزه داری مربوط به کاهش موقت آب بدن است.