زیست شناسی جانوری تجربی
سال:1394 | دوره:4 | شماره:1 (پیاپی 13) |تعداد مقالات:9

افزایش مصرف نانو اکسیدروی در پزشکی و تولید محصولات آرایشی و تحقیقاتی، سوالات متعددی را در مورد سمیت آنها افزایش داده است. روی به طور مستقیم در رشد، بلوغ و آزادسازی تخمک با اثر بر تولید استروژن و پروژسترون نقش دارد. در این کار تحقیقاتی اثر نانواکسیدروی بر اووژنز موش بالغ نژاد NMRI مورد بررسی قرار گرفت. ابتدا موش های ماده به طور تصادفی در 6 گروه شامل کنترل، شم و 4 گروه تیمار قرار داده شدند. به گروه های تجربی نانواکسیدروی در چهار غلظت 50-100-150-300 میلی گرم بر کیلوگرم وزن بدن، به مدت 3 روز به صورت درون صفاقی تزریق شد. پس از 7 روز، موش ها تشریح و تغییرات بافت شناسی تخمدان ها بررسی شد. نتایج، افزایش تعداد فولیکول های گراآف و جسم زرد را در دزهای 100 و150 نشان داد. میزان استروژن و پروژسترون نیز با افزایش دز مشاهده شد. داده ها افزایش تعداد فولیکول های آترتیک را همراه با کاهش وزن بدن در دزهای بالاتر نشان داد. نتایج نشان داد اووژنز در دزهای 100 و 150 نانواکسیدروی با افزایش تعداد فولیکول های گراآف و جسم زرد پیشرفت می کند و کاهش وزن بدن و افزایش تعداد فولیکول های آترتیک در دزهای بالاتر احتمالا به اثرات سمی نانواکسید بر اندام های تولیدمثلی جانور ماده اشاره دارد.

گسترش اختلالات هورمونی با افزایش روز افزون استفاده از میادین مغناطیسی در وسایل مختلف، امکان مرتبط بودن امواج با ایجاد این نوع اختلالات را مطرح نموده است. غده تیروئید یکی از در معرض ترین اندام ها است. سیر به منظور کاهش عوامل خطرساز در ارتباط با بیماری های مختلف مورد استفاده است. بنابراین هدف از این پژوهش بررسی اثرات امواج تلفن همراه و مصرف سیر بر بافت تیروئید در موش می باشد. 5 گروه موش صحرایی (8= n) استفاده شد: کنترل، شاهد (در معرض امواج با فرکانس 900 مگاهرتز)، تجربی 1 (عصاره سیر در دوز 400mg/kg) تجربی 2 (عصاره سیر در دوز 200mg/kg به همراه امواج)، و تجربی3 (عصاره سیر در دوز 400mg/kg به همراه امواج). پس از 30 روز بافت تیروئید استخراج شد و تغییرات بافتی آن بررسی گردید. کاهش تعداد و به هم ریختگی نظم سلول های مکعبی، کاهش میزان مایع فولیکولی و کاهش قطر فولیکول ها در گروه های دریافت کننده سیر و امواج دیده شد. قرار گرفتن در معرض تابش می تواند باعث آسیب به غده تیروئید شود و مصرف سیر در کاهش اثرات مخرب تلفن های همراه همیشه مفید نیست.

در روند تکثیر ماهی عوامل متفاوتی از جمله کیفیت و کمیت تخمک و اسپرم مولدین دخیل می باشند که در بحث کیفیت اسپرم فاکتورها و عواملی همچون pH، درصد تحرک، مدت زمان تحرک، تراکم و اسمولاریته موجود در پلاسمای اسپرم مورد بررسی قرار می گیرند. پژوهش حاضر در فروردین ماه 1390 در مرکز تکثیر وپرورش ماهیان استخوانی شهید انصاری رشت صورت پذیرفت. بر اساس نتایج به دست آمده میانگین و انحراف معیار پارامترهای اسپرم شناختی در ماهیان 3 و 4 ساله مورد بررسی به ترتیب اسمولاریته (329.6±11.9، 343.4±11.9 عدد)، اسپرماتوکریت (47.2±7.4، 44.5±2.99 عدد)، مدت زمان تحرک اسپرم (1.5±12.8، 66.3±6.60 ثانیه)، درصد تحرک اسپرم (80±6.7، 83.5±3.9 درصد)، تراکم اسپرم (17828750±3199657.8، 18000000±2090454.5 میلی مترمکعب) و pH اسپرم (7.79±0.51، 7.61±0.26) محاسبه شد. همچنین ارتباط بین اسمولاریته، درصد تحرک اسپرم، مدت زمان تحرک اسپرم و تراکم اسپرم با پارامترهای کارایی تکثیر مصنوعی (درصد لقاح و درصد تفریخ) مثبت و مستقیم ارزیابی شد یعنی با افزایش عوامل اسپرم شناختی درصدلقاح و درصد تفریخ در ماهی سفید افزایش می یابد و با کاهش این عوامل درصد لقاح و درصد تفریخ در ماهی سفید کاهش می یابد.

با توجه به شتاب روز افزون نانوتکنولوژی در کشور و اختلالات احتمالی فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی در بدن موجودات زنده، در این تحقیق تاثیر سمیت تحت کشنده نانو اکسید روی (ZnO NPs) بر شاخص های خونی ماهی کپور معمولی (Cyprinus carpio) مورد بررسی قرار گرفت. ابتدا با تعیین دامنه ای از غلظت های نانو اکسید روی به منظور تعیین LC50 تلفات ماهیان کپور معمولی در زمان های 24، 48، 72 و 96 ساعت محاسبه شد. سپس با توجه به میزان LC50 آزمایش جداگانه ای طراحی شد و با القای غلظت تحت کشنده این ماده شاخص های خون شناسی ماهی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج غلظت سمیت کشنده (LC50) نانواکسید روی برای ماهی کپور معمولی 3.120±0.23 ppm بدست آمد. هنگامی که ماهیان در معرض غلظت تحت کشنده (50% غلظت (LC50 به مدت 7 روز قرار گرفتند، نانو ذرات روی موجب تغییرات در پارامترهای خونی ماهی قرمز شد که این تغییرات در شاخص های خونی با کاهش سطح گلبول قرمز، هموگلوبین و هماتوکریت در تیماری که تحت تاثیر نانو ذرات روی قرار داشت، همراه بود (P<0.05) و افزایش گلبول های سفید در تیماریکه ماهیان در معرض غلظت تحت کشنده نانو ذرات روی بودند نسبت به گروه شاهد مشاهده شد (P<0.05). MCHC در تیماری که در معرض نانواکسیدروی قرار داشت افزایش معناداری را نشان داد (P<.05)، در حالی که شاخص های MCV و MCH در طی آزمایش فاقد تغییرات معنادار بودند (P>0.5). نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که سمیت تحت کشنده نانو ذرات روی می تواند بر شاخص های خونی ماهی کپور معمولی تاثیر منفی داشته باشد، لذا باید از ورود این گونه مواد به اکوسیستم آبی جلوگیری نمود.

تعداد 900 قطعه ماهی با میانگین وزنی 25 گرم از یکی از مزارع پرورش ماهی شهرستان ارومیه تهیه و پس از گذراندن دو هفته دوره سازش با شرایط محیط آزمایش به طور تصادفی در چهار تیمار تقسیم شده و با سطوح 0 (گروه شاهد)، 2.5، 5 و 10 گرم کیتوزان در هر کیلوگرم غذا و به مدت هشت هفته مورد تغذیه قرار گرفتند و سپس ماهیان تمام تیمارها به مدت سه هفته با جیره فاقد کیتوزان تغذیه شدند. در طول دوره تحقیق هر دو هفته یکبار و نیز در پایان هفته یازدهم (پایان آزمایش) زیست سنجی ماهیان انجام گرفته و شاخص های رشد و تغذیه نظیر میانگین وزن، طول کل، ضریب تبدیل غذایی، ضریب رشد ویژه، ضریب چاقی و رشد روزانه محاسبه گردید و داده ها با نرم افزار آماری (ver. 20) SPSS (p<0.05) آنالیز شدند. در پایان دوره تحقیق نتایج نشان دهنده عدم تاثیر مثبت کیتوزان بر شاخص های رشد و تغذیه قزل آلای رنگین کمان می باشد. همچنین نتایج نشان می دهد مقدار 10 گرم کیتوزان در کیلوگرم غذا، با نامطلوبترین تاثیر روی شاخص های میانگین وزن کل، طول کل، ضریب تبدیل غذایی و ضریب رشد ویژه به طور معنی داری نسبت به گروه شاهد و تیمار سوم (5 گرم کیتوزان در کیلوگرم غذا)، باعث مهار و ممانعت از بهبود شاخص های یاد شده در این ماهی می شود.

خانواده سیرفیده معروف به مگس گل (Flower fly یا Hover fly) با حدود 6000 گونه توصیف شده، یکی از بزرگترین خانواده های راسته دو بالان محسوب می گردد. مگس های بالغ از شهد و گرده گل ها تغذیه کرده و جزء گرده افشان های مهم به شمار می روند. لارو تعداد زیادی از گونه های این خانواده شکارچی شته ها بوده و نقش مهمی در کنترل بیولوژیک آفات بازی می کنند. در مطالعه حاضر که طی سال های 1390- 1389 انجام گرفت، به بررسی فونستیکی خانواده سیرفیده در شهرستان های تربت حیدریه، رشتخوار و خواف (استان خراسان رضوی) پرداخته و فراوانی گونه غالب در ایستگاه ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. گونه های بالغ به صورت تصادفی با تور های حشره گیری جمع آوری و به آزمایشگاه بیوسیستماتیک جانوری دانشگاه شهید بهشتی منتقل شدند. نمونه ها با استفاده از کلید های شناسایی معتبر مورد مطالعه قرار گرفتند. بعد از شناسایی987 نمونه، جهت تایید به موسسه سیستماتیک جانوری و اکولوژی سیبری در کشور روسیه فرستاده شد و هم اکنون در بخش موزه حشرات دانشکده علوم زیستی دانشگاه شهید بهشتی نگهداری می شوند. پس از بررسی چک لیست سیرفیده های ایران، سه گونه Eumerus ornatus، Pipizella virens، Platycheirus fulviventris برای اولین بار از استان خراسان رضوی گزارش شدند. دو جنس Pipizella و Platycheirus نیز به جنس های گزارش شده از فون استان اضافه گردید. قبلا گونه Platycheirus fulviventris از استان گیلان، گونه Pipizella virens از شمال ایران و گونه Eumerus ornatus تنها از شهرستان دماوند گزارش شده بود و با گزارش مجدد این گونه ها در منطقه مورد مطالعه، دامنه انتشار آنها در ایران گسترده تر می شود.

اثرات استرس ناشی از حمل و نقل در مولدین ماهی کپور معمولی (Cyprinus carpio) از استخرهای پرورش به کارگاه تکثیر در سه مقطع زمانی (شامل بلافاصله بعد از صید، 2 ساعت لازم برای انتقال و 24 ساعت بعد از قرارگیری در حوضچه های آرامش) بر تغییرات مقادیر کورتیزول، گلوکز، استروئیدهای جنسی (تستوسترون و استرادیول) و فاکتورهای خونی با خون گیری از 30 قطعه مولد بررسی شد. نتایج نشان داد که کورتیزول در بعد از صید به سرعت افزایش (625 نانوگرم بر میلی لیتر) و به طور معناداری بعد از 24 ساعت کاهش (409 نانوگرم بر میلی لیتر) یافت (P<0.05). روند تغییرات گلوکز با گذشت زمان انتقال روند افزایشی (از 81.7 به 98.5 گرم در دسی لیتر) داشته ولی اختلاف معناداری در مقاطع مختلف زمانی مشاهده نشد (P>0.05). مقادیر تستوسترون و استرادیول در بین سه مرحله زمانی اختلاف معناداری نشان دادند، به طوری که بیشترین مقادیر آنها در زمان بلافاصله بعد از صید و با گذشت زمان روند کاهش معناداری داشتند (P<0.05). مقادیر گلبول قرمز، هموگلوبین، هماتوکریت، میانگین حجم سلولی، متوسط وزن هموگلوبین و میانگین غلظت هموگلوبین سلولی در زمان بلافاصله بعد از صید اختلاف معناداری با سایر مقاطع زمانی داشته (P<0.05). که احتمالا متاثر از استرس ناشی از صید بود. مقادیر گلبول های سفید، لنفوسیت، مونوسیت، ائوزینوفیل و نوتروفیل در بین تیمارها اختلاف معناداری نشان نداد (P>0.05). همچنین، نگهداری 24 ساعته مولدین در حوضچه های آرامش سبب بهبود برخی از پارامترهای خونی گردید. بر اساس نتایج، حمل و نقل در مولدین کپور معمولی بر میزان کورتیزول، هورمون های استروئیدی و برخی از پارامترهای خونی (مقادیر اریتروسیت ها و هموگلوبین) اثرات منفی داشته و لذا اقدامات لازم در خصوص آرامش مولدین (حتی در انتقال کوتاه مدت) ضروری است.

در تحقیق حاضر اثرات شوری آب بر عملکرد رشد و تغذیه و فاکتورهای بیوشیمیایی خون ماهیان قزل آلای رنگین کمان (Oncorhynchus mykiss) پیش پرواری با وزن اولیه 93.22±4.11 گرم به مدت 60 روز بررسی شد. پس از 10 روز سازگاری به شوری آب، 450 قطعه ماهی در قالب یک طرح کاملا تصادفی در 5 تیمار و 3 تکرار توزیع شدند. شاخص های رشد، تغذیه و برخی فاکتورهای بیوشیمیایی خون، قبل از مرحله سازش پذیری به آب شور و 1، 10، 25 و 50 روز پس از معرفی به شوری های مختلف (صفر، 40، 30، 20، 10 گرم در لیتر) مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس نتایج حاصل از این تحقیق با افزایش میزان شوری آب تا 20 گرم در لیتر شاخص های رشد و تغذیه شامل میزان رشد روزانه، ضریب رشد ویژه و بازده تبدیل غذا به صورت معنی داری کاهش یافت (P<0.05) و شوری های بالاتر (30 و 40 گرم در لیتر) به تلفات دسته جمعی منجر شد. در طول آزمایش، فاکتورهای بیوشیمیایی خون شامل اسمولاریته، کورتیزول، کلرینیتی، گلوکز، تری یدو تیرونین و تیروکسین خون با افزایش میزان شوری به صورت معنی داری افزایش یافت (P<0.05).به طور کلی، نتایج به دست آمده نشان می دهد که ماهی قزل آلا رنگین کمان با وزن اولیه 90 گرم می تواند، در آب هایی با شوری حدود 20 گرم در لیتر به صورت موفقیت آمیز پرورش یابد، اگرچه میزان رشد در این شرایط کمتر از آب شیرین است.

بالانتیدیوم کلی تک یاخته مژک دار روده ای است که در رنج وسیعی از مهره داران مانند خوک، گاو، شامپانزه وجود داشته و به ندرت در سگ ها، گربه ها، گوسفند، اسب و شتر دیده می شود. این انگل سبب تظاهرات بالینی از فرم بدون علامت تا اشکال جدی مانند اسهال می شود. در مجموع 200 راس گاو به طور تصادفی در طی یک دوره 6 ماهه از دی ماه سال 91 تا تیر ماه سال 92 از گاوداری های سنتی در نقاط مختلف شهرستان داراب انتخاب شدند. نمونه های مدفوعی مستقیما از رکتوم گاوهای مذکور تهیه گردید. نمونه های مدفوعی پس از انتقال به آزمایشگاه و تغلیظ به روش فرمالین اتر با استفاده از روش رنگ آمیزی تری کروم و میکروسکوپ نوری جهت تشخیص بالانتیدیوم کلی مورد بررسی قرار گرفتند. میزان شیوع آلودگی به این تک یاخته در نمونه های مورد بررسی 41.5% بود. میزان شیوع آلودگی به بالانتیدیوم کلی در بین گاوهای ماده 57 مورد (43.2%) و در نرها 26 مورد (38.2%) بود. بیشترین آلودگی مربوط به گاوهای بالاتر از 3 سال (47.6%) و کمترین آلودگی مربوطه به گاوهایی با محدوده 1 تا 3 سال (25.6%) بود و اختلاف معنی داری بین شیوع آلودگی و گروه های سنی مشاهده گردید.