بوم شناسی کاربردی
سال:1400 | دوره:10 | شماره:1 |تعداد مقالات:6

آگاهی از خوش خوراکی گونه های گیاهی در برآورد تولید علوفه قابل دسترس دام در هر رویشگاه مرتعی امری ضروری است. در این تحقیق از روش زمان سنجی با هدف تعیین خوش خوراکی سه گونه چند ساله Gundelia tournefortii، Bromus tomentellus و Hordeum bulbosum و دو گونه یک ساله Aegilops triuncialis و Taeniatherum crinitum در مراتع روستای ده شیخ در استان کهگیلویه و بویراحمد استفاده شد، به این صورت که از چرای دو راس گوسفند از گیاهان مختلف (بعد از یک ساعت چرای عادی با هدف حذف اثر گرسنگی دام) زمان سنجی به عمل آمد و مدت زمان چرای دام از هر گونه گیاهی مشخص شده و با توجه به کل زمان چرا، درصد خوش-خوراکی هر گونه تعیین شد. نتایج این تحقیق نشان داد گونه های مورد مطالعه در زمان های مختلف در طول روز دارای خوش خوراکی یکسانی برای گوسفند هستند. همچنین نتایج نشان داد در مرحله رشد رویشی و گلدهی، گونه Hordeum bulbosum به ترتیب با 24/01 و 29/70 درصد و در مرحله بذردهی نیز گونه Bromus tomentellus با 22/44 درصد، دارای بیشترین خوش خوراکی بودند؛ بنابراین می توان سیستم چرا برای این مرتع را طوری اعمال کرد که هر تیپ گیاهی زمانی مورد چرا واقع شود که در آن مرحله از رشد، گونه های تشکیل دهنده آن تیپ، بیشترین خوش خوراکی را برای گوسفند داشته باشند. با اعمال چنین سیستم چرایی، از یک طرف عملکرد دام افزایش پیدا می کند و از طرف دیگر دام با عدم نیاز به لگدکوبی گونه ها برای پیدا کردن گونه خوش خوراک، باعث از بین رفتن سایر گونه ها نمی شود.

این مطالعه به منظور شناسایی مناطق مستعد کاشت حرا در خور سلطانی در ساحل شهر بوشهر انجام شد. معیارهای موثر جهت کاشت و توسعه حرا در این مطالعه شامل ویژگی های زمین (کاربری اراضی، شیب، ارتفاع، هدایت الکتریکی خاک، بافت خاک، و نوع خاک)، آب دریا (دامنه جزر و مد، موج، pH، هدایت الکتریکی، و شوری) و اقلیم (دما، رطوبت نسبی، بارش، حداقل و حداکثر دمای مطلق) است. با استفاده از یک شبکه آماربرداری سیستماتیک-تصادفی، نقاط نمونه گیری مشخص و 10 نمونه آب و خاک برداشت و متغیرهای فیزیکی و شیمیایی آنها اندازه گیری شد. نقشه های موضوعی معیارها تهیه و از سیستم اطلاعات جغرافیایی برای مدل سازی و تحلیل فضایی و تلفیق لایه ها استفاده شد. با استفاده از نظر کارشناسان و تحقیقات گذشته و با کمک روش دلفی، ارجحیت معیار تعیین شده و معیارها با روش بهترین-بدترین (Best-Worst method) وزن دهی شدند. با روی هم گذاری معیارهای وزن داده شده با روش وزن دهی افزودنی ساده (Weighted Linear Combination= WLC)، مکان های مناسب کاشت و توسعه گونه حرا به طبقات نامناسب، نسبتا مناسب و مناسب طبقه بندی شد. نتایج نشان داد 24 درصد از مناطق (18/25 هکتار) در محدوده مناسب، 24/3 درصد (18/5 هکتار) در محدوده نسبتا مناسب، و 51/8 درصد (39/4 هکتار) در طبقه نامناسب برای کاشت این گونه قرار دارد.

ترس از گوشت خواران در جوامع محلی ساکن در زیستگاه گوشت خواران، حفاظت و مدیریت این جانوران را با چالش جدی روبرو کرده است. این رفتار می تواند بر نگرش مردم درباره حیات وحش تاثیرگذار باشد و حفاظت و مدیریت این گوشت خواران را با مشکل روبرو کند. هدف از پژوهش حاضر، بررسی عوامل موثر بر ترس روستاییان از خرس قهوه ای در منطقه حفاظت شده البرز مرکزی جنوبی و منطقه شکارممنوع طالقان در استان البرز است. به منظور بررسی نقش برخی متغیرهای فردی و تجربی، با طراحی پرسشنامه، اطلاعات لازم از 200 نفر از ساکنان 70 روستا در زیستگاه های خرس قهوه ای در فاصله زمستان 1397 تا تابستان 1398 جمع آوری شد. تاثیر متغیرهای مستقل برداشت شده بر اظهار ترس مصاحبه شوندگان از حضور خرس، با استفاده از روش رگرسیون منطقی دوتایی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. بر اساس نتایج به دست آمده، متغیرهای تجربه حمله خرس به باغ میوه پاسخگویان در یک سال گذشته، باور به نقش خرس در احیای مراتع و جنگل ها، جنسیت بومیان مناطق مورد مطالعه، باور به این که خرس امنیت مردم را به خطر می اندازد و همچنین نگرانی از سلامتی، تاثیر معناداری بر اظهار ترس ساکنان مناطق مورد مطالعه از خرس قهوه ای داشت. طراحی و اجرای برنامه های آموزشی و مشارکت مردمی برای افزایش آگاهی ساکنان درباره خرس قهوه ای و درگیرساختن آنان در شناسایی راهکارهای همزیستی با خرس می تواند در کاهش ترس مردم موثر باشد.

گرده افشانی یک خدمت بوم شناختی با ارزش اقتصادی غیرقابل انکار است که با رفاه انسان و سلامت بوم شناختی سیمای سرزمین مرتبط است. این مطالعه با هدف ارزیابی همبستگی بین پیچیدگی سیمای سرزمین و خدمت گرده افشانی (زنبور) در مقیاس سیمای سرزمین استان قزوین انجام شده است. در این مطالعه، سنجه های الگوی سیمای سرزمین (تعداد لکه، غنای لکه، تراکم حاشیه و تنوع شانون) به عنوان شاخصی برای ارزیابی پیچیدگی سیمای سرزمین، با الگوریتم مدل ساز در نرم افزار ArcGIS و خدمت گرده افشانی با مدل InVEST استخراج شد. همبستگی بین خدمت گرده افشانی و پیچیدگی سیمای سرزمین در محیط SPSS محاسبه شد. نتایج همبستگی بین خدمت گرده افشانی و سنجه های الگوی سیمای سرزمین نشان داد همبستگی بین گرده افشانی و تنوع شانون با رگرسیون خطی، مناسب ترین نتیجه را در پی داشته و دارای رابطه معنی دار در سطح 0/01 است (**0/420). همبستگی دیگر سنجه های الگوی سیمای سرزمین با گرده افشانی، با رگرسیون درجه 2 مناسب تشخیص داده شد. همبستگی تعداد لکه (**0/171) و غنای لکه (**0/352) در سطح 0/01 معنی دار بوده و همبستگی تراکم حاشیه معنی دار نبود (0/002). نتایج مطالعه نشان داد که در تعداد و غنای لکه کمتر، همبستگی مثبت و در تعداد و غنای لکه بیشتر، همبستگی منفی وجود دارد که نشان دهنده اثر تکه تکه شدگی بر ارایه خدمت گرده افشانی است. نتایج این مطالعه می تواند در برنامه ریزی سیستم های کشاورزی و مدیریت تنوع زیستی به منظور حفظ فرایندهای بوم شناختی کاربرد داشته باشد.

امروزه خطر نابودی و تخریب تالاب ها به یکی از مهم ترین بحران های محیط زیستی در جهان تبدیل شده است. از این رو پایش پیوسته و طولانی مدت روند تغییرات بوم شناختی تالاب ها می تواند نقش کلیدی در حفاظت و مدیریت اصولی آنها داشته باشد. در مطالعه حاضر روند تغییرات ماهانه برخی شاخص های بوم شناختی محیط آبی تالاب شادگان شامل WST، NDVI، MVWR، VWR، LSWI، MNDWI و غلظت کروفیل-a طی سال های 2003 تا 2017 با استفاده از تصاویر ماهواره ای مودیس مورد ارزیابی قرار گرفت. به منظور تحلیل روند و بزرگی شیب روند به ترتیب از آزمون های من-کندال و شیب سن استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد حجم آب موجود در تالاب در طی دوره مطالعه دارای روند افزایشی معنادار بوده است، درحالی که پوشش گیاهی تالاب در این دوره روند کاهشی و معناداری داشته است (p<0/05). همچنین نتایج نشان داد که تاریخ احتمالی شروع تغییر روند برای چهار شاخص NDVI، MVWR، MNDWI و LSWI اکتبر 2012 است که تقریبا هم زمان با توسعه برخی صنایع پرورش ماهی در بالادست این تالاب است. علاوه بر این در بازه زمانی مطالعه، بین شاخص های پوشش گیاهی با شاخص های آبی، همبستگی قوی معکوس (به طور میانگین به مقدار حدود 0/86-) مشاهده شد. به طور خلاصه نتایج پژوهش حاضر شواهدی از یک توالی معکوس و شرایط بحرانی را در تالاب شادگان نشان داد. تلفیق تکنیک های سنجش از دور و برخی روش های آماری مورد استفاده در این مطالعه و در نهایت، تهیه سری زمانی کامل و پیوسته از شاخص های مدنظر، می تواند برای شناخت بهتر پویایی بوم سازگان تالاب شادگان، و ارزیابی، مدل سازی و پیش بینی تغییرات وضعیت بوم شناختی این تالاب مورد استفاده قرار گیرد.

تنوع زیستی یکی از مسایل مهم بوم شناختی است که پایه و اساس عملکرد اکوسیستم است. بنابراین حفظ تنوع زیستی برای رفاه انسان لازم و ضروری است. هدف از این پژوهش، بررسی روند تغییرات تنوع آلفا و بتا و مولفه های تنوع بتا در طول گرادیان ارتفاع در 5 طبقه ارتفاعی و همچنین تاثیر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک بر تغییرات شاخص های مذکور بود. در هر طبقه 20 نمونه خاک و در کل 100 نمونه از منطقه برداشت شده و ارتباط بین خصوصیات فیزیکی و شیمیایی با شاخص های تنوع مورد بررسی قرار گرفت. تعداد گونه ها در 100 پلات برداشت شد و شاخص های تنوع آلفا و بتا در دو سطح پلات و ترانسکت در نرم افزار R محاسبه شد. بر اساس نتایج، کمترین میزان تنوع آلفای پلات (1/03 ±,12/47) و ترانسکت (1/06 ±,24/15) مربوط به کلاس ارتفاعی بیش از 3200 متر بود درحالی که کمترین مقدار تنوع بتای پلات 780 ±,11) و ترانسکت (0/44 ±,18) در کلاس ارتفاعی کمتر از 2600 متر مشاهده شد. در همه کلاس های ارتفاعی، بیش از 90 درصد از تغییرات تنوع بتا به واسطه مولفه روگشت گونه ای اتفاق افتاده و مولفه الگوی آشیانه ای سهم بسیار ناچیزی از تنوع بتا را توجیه کرد. مدل کلی (همه عوامل محیطی) تنها 11 درصد از تغییرات تنوع آلفا و 30 درصد از تغییرات تنوع بتا را توجیه نمود. این نتیجه بیانگر پیچیدگی بالای محیط و جوامع گیاهی است و به روشنی نشان می دهد که با استفاده از برخی متغیرهای محیطی نمی توان کل تغییرات ترکیب گیاهان را آشکار کرد.