پژوهش های کاربردی در گیاهپزشکی
سال:1391 | دوره:1 | شماره:1 |تعداد مقالات:6

قارچ Macrophomina phaseolina یکی از بیمارگرهای مهم سویا و عامل پوسیدگی ذغالی در مناطق عمده کشت سویا در ایران و جهان است. در این مطالعه دو ساله، بقای M. phaseolina و سایر قارچ های همراه بقایای سویا و نیز تاثیر Trichoderma harzianum بر تغییرات جمعیت قارچ ها طی زمان، در شرایط محیطی استان گلستان مورد بررسی قرار گرفت. در سال اول، بقایای سویای آلوده به M. phaseolina در پاکت های پلی پروپیلنی منفذدار قرار داده شد و در سه عمق 5-0، 15-10 و 25-20 سانتی متری در دو خاک آلوده به M. phaseolina و غیرآلوده مدفون گردید. نمونه ها طی هشت ماه و در فواصل زمانی دو ماهه از خاک خارج شده و مورد بررسی قرار گرفتند.بر اساس نتایج به دست آمده، درصد فراوانی جداسازی M. phaseolina، روند کاهشی خطی و کندی طی زمان داشته و بعد از هشت ماه از 93.3 درصد به 73.6 درصد رسید. هم چنین فراوانی .Trichoderma spp طی زمان به صورت خطی و به میزان شش درصد افزایش یافت. فراوانی جداسازی M. phaseolina در دو نوع خاک و در اعماق مختلف مشابه بود. در سال دوم، پاکت های محتوی بقایای سویای آلوده، در دو خاک آلوده و سترون که با زادمایه Trichoderma harzianum MKR 1321 مایه زنی شده بود (+T) مدفون گردید و با تیمار شاهد بدون مایه زنی (-T) مورد مقایسه قرار گرفت. درصد فراوانی M. phaseolina طی زمان، در تیمار +T، 5.77 درصد کاهش یافت در حالی که این میزان در تیمار -T برابر 11.2 درصد بود. هم چنین سترون یا آلوده بودن خاک تاثیری بر فراوانی جداسازی آن نداشت. فراوانی جداسازی .Trichoderma spp در تیمار +T پس از هشت ماه 93.9 درصد افزایش یافت. افزایش فراوانی جداسازی .Trichoderma spp به موازات کاهش فراوانی M. phaseolina و سایر قارچ ها رخ داد. این نتایج نشان می دهد که نقش ترکیبی T. harzianum به عنوان مایکوپارازیت و تجزیه کننده قوی مواد گیاهی، سبب کاهش بقای M. phaseolina و سایر قارچ های همراه در بقایای گیاهی مدفون در خاک می شود.

مرحله جنسی گونه Cercospora beticola تاکنون شناخته نشده است، با این وجود سطوح بالایی از تنوع ریخت شناختی، ژنتیکی و مقاومت به قارچ کش ها در بین جمعیت های این قارچ گزارش شده است. در تحقیق حاضر تیپ های آمیزشی 70 جدایه ایرانی گونه C. beticola با استفاده از آغازگرهای اختصاصی تعیین و امکان تشکیل مرحله جنسی در شرایط آزمایشگاه و گلخانه بررسی گردید. برای این منظور در مهر و آبان سال 1388 از مزارع چغندرقند منطقه مغان (استان اردبیل)، نمونه برداری به عمل آمد. کشت های تک اسپور به صورت مستقیم از لکه های برگی تهیه و DNA جدایه های قارچی استخراج گردید. تیپ های آمیزشی از طریق تغییرات اعمال شده درآغازگرهای طراحی شده قبلی و با استفاده از واکنش زنجیره ای پلی مراز چند گانه تعیین شد. الکتروفورز محصولات واکنش زنجیره ای پلی مراز روی ژل آگارز 0.8 درصد، تکثیر قطعه ای به طول 800 جفت باز را تنها در جدایه های با تیپ آمیزشی MAT1-1 و قطعه ای به اندازه 440 جفت باز را تنها درجدایه های با تیپ آمیزشی MAT1-2 تایید نمود. نتایج بررسی نشان داد که تیپ های آمیزشی در این ناحیه از فراوانی مساوی برخوردار نیستند. در مجموع از 70 جدایه قارچی به دست آمده، 52 جدایه تیپ آمیزشی MAT1-1 و 18 جدایه تیپ آمیزشی MAT1-2 داشتند. در این بررسی شش روش برای القای مرحله جنسی بین جدایه های با تیپ آمیزشی مخالف مورد استفاده قرار گرفت. نتایج حاصل در شرایط آزمایشگاه و گلخانه موفقیت آمیز نبود. به نظر می رسد که فاکتورهای ناشناخته ای در القای مرحله جنسی این قارچ دخیل بوده و یا نقصان ژنتیکی در ژن های دخیل در چرخه تولید مثلی منجر به عدم تشکیل مرحله جنسی در شرایط مزرعه و یا شرایط کنترل شده می گردد.

ویروس موزاییک خیار (Cucumber mosaic virus (CMV، از جنس Cucumovirus و خانواده Bromoviridae می باشد. ختمی (Althaea officinalis) گیاهی یک ساله و خودرو از تیره پنیرکیان است که گل، میوه و ریشه آن مصارف دارویی دارد. در این تحقیق، پنج نمونه مشکوک به آلودگی با CMV از گیاه ختمی جمع آوری و وجود CMV با آزمون های سرولوژیکی از جمله DAS-ELISA، از نمونه ها ردیابی شد. از بین آن ها، جدایه Ta-alth انتخاب و پس از استخراج RNA کل از گیاه آلوده به آن، با استفاده از آغازگرهای اختصاصی ناحیه ژن پروتئین پوششی، RT-PCR انجام و قطعه 675 جفت بازی تکثیر شد. قطعه تکثیر شده درون پلاسمید pTZ57R/T همسانه سازی و سپس تبدیل سلول های مستعد Escherichia coli سویه DH5a انجام گردید. جهت حصول اطمینان از قرارگرفتن قطعه موردنظر درون حامل، تجزیه تحلیل پلاسمید نوترکیب خالص سازی شده با استفاده از آنزیم های برشی انجام و توالی قطعه تکثیری تعیین گردید. توالی به دست آمده با استفاده از برنامه GeneDoc با توالی های متناظر سایر جدایه های CMV از ایران و نقاط دیگر دنیا (موجود در بانک ژن) مقایسه و درخت تبارزایی با استفاده از روش (Neighbor-Joining (NJ و برنامه TREECON رسم گردید. تجزیه تحلیل ترادف ژن پروتئین پوششی جدایه Ta-alth نشان داد که این جدایه متعلق به زیرگروه IB ویروس موزاییک خیار می باشد.این اولین گزارش از آلودگی ختمی به CMV در ایران است.

زنبور پارازیتویید (Trissolcus grandis (Thomson یکی از مهم ترین پارازیتوییدهای تخم سن گندم است که به راحتی در آزمایشگاه و در طبیعت روی تخم برخی سن های دیگر از جمله گرافوزوما پرورش می یابد. در مطالعه حاضر دو میزبان (.Graphosoma lineatum (L و (.F) G. semipunctatum از نظر تاثیری که در دماهای مختلف بر نشوونما و زادآوری زنبور پارازیتویید تخم سن گندم T. grandis دارند، مقایسه شده اند. این تحقیق در شرایط دمایی 23، 2626 و  1±29 درجه سانتی گراد، رطوبت نسبی 10±50 درصد و دوره نوری 16 ساعت روشنایی در شبانه روز انجام شد. آستانه دمایی و ثابت دمایی زنبورها روی تخم های G. semipunctatum برای افراد نر به ترتیب 17.11oC و 97.07 درجه - روز و برای افراد ماده 16.82oC و 109.89 درجه - روز و روی تخم های G. lineatum برای افراد نر به ترتیب  18.82oCو 76.33 درجه - روز و برای افراد ماده 47.18oC و 91.74 درجه - روز به دست آمد. اندازه گیری محتوای پروتئین کل تخم این دو میزبان و سن گندم نشان داد که مقدار پروتئین موجود در تخم های G. lineatum بیش از تخم های G. semipunctatum و آن هم بیش از سن گندم می باشد. همین متغیر به تنهایی بیش از 99 درصد تغییرات نشوونمایی این حشره را در بین میزبان ها توجیه کرد. خطوط رگرسیون سرعت نشوونمای زنبور در سه میزبان در حدود 26.5 درجه سانتی گراد باهم تلاقی نمودند که ممکن است نشان دهنده دمای بهینه نشوونما باشد که در آن اثر میزبان حذف شده و پارازیتویید در تمام میزبان ها سرعت رشد مساوی دارد. بیشترین زادآوری این زنبور روی تخم های G. semipunctatum، 109.4±12.65 تخم بود که در 26oC به وقوع پیوست. بیشترین زادآوری روی تخم های G. lineatum نیز 10.36±91.9 بود که در 29oC اتفاق افتاد.

اثر بیکربنات پتاسیم در مدیریت بیماری سفیدک پودری جالیز، با هدف استفاده از مواد بی خطر و سازگار با محیط زیست روی میزبان خیار در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با هشت تیمار و چهار تکرار در شرایط گلخانه ای طی سال های 1388 و 1389 بررسی گردید. تیمارهای آزمایشی شامل رژیم های مختلف سم پاشی با قارچ کش های کروزکسیم متیل (استروبی WG 50%) از گروه استروبیلورین، تتراکونازول (دومارک EC 10%) از گروه تریازول و بیکربنات پتاسیم (کالیبان SP 85%) همراه با سولفور (تیوویت WG 80%) به عنوان قارچ کش استاندارد و شاهد بدون سم پاشی بودند. نتایج حاصل، امکان استفاده از بیکربنات پتاسیم با غلظت پنج درهزار را به عنوان جزئی از رژیم سم پاشی در مدیریت بیماری سفیدک پودری خیار در شرایط گلخانه تایید کرد. هم چنین استفاده از قارچ کش های کروزکسیم متیل و تتراکونازول به تناوب و با فاصله سم پاشی هفت روزه بیماری را نسبت به شاهد تا 94.29 درصد کاهش داد. دو نوبت استفاده از بیکربنات پتاسیم پس از تتراکونازول و کروزکسیم متیل به عنوان سم پاشی های سوم و چهارم و یا سم پاشی های دوم و چهارم به ترتیب باعث کاهش 87.86 و 86.43 درصد در میزان بیماری نسبت به شاهد بدون سم پاشی گردید. سه نوبت استفاده از بیکربنات پتاسیم، پس از سم پاشی با کروزکسیم متیل و یا با تتراکونازول به عنوان سم پاشی های دوم، سوم و چهارم به ترتیب موجب 75.71 و 74.29 درصد کاهش مقدار بیماری نسبت به شاهد بدون سم پاشی شد.

بادزدگی فیتوفترایی ناشی از Phytophthora infestans یکی از بیماری های مهم سیب زمینی در دنیا و ایران، به ویژه در استان گلستان می باشد. با توجه به فراهم بودن شرایط آب و هوایی مساعد در فصل بهار، تقریبا هر سال در اردیبهشت ماه این بیماری در مزارع شهرستان گرگان شیوع زیادی داشته و انجام سمپاشی های گسترده برای کنترل آن ضروری می باشد. برای پیش بینی احتمال وقوع همه گیری بیماری، از اطلاعات ثبت شده همه گیری بیماری طی 10 سال اخیر و داده های آب وهوایی اطراف گرگان استفاده شد. برای این منظور، 24 متغیر آب و هوایی طی شش دوره زمانی (تمام فروردین ماه، دهه اول، دهه دوم، دهه سوم، بیست روز اول و بیست روز آخر آن) با استفاده از روش های آماری رگرسیون لجستیک و تجزیه تابع تشخیص مورد مطالعه قرار گرفتند. پس از مقایسه مدل های آماری ساخته شده، مشخص گردید که استفاده از اطلاعات تمام فروردین ماه نسبت به سایر دوره ها برای مدل سازی مناسب تر است و چهار مدل دو متغیره با استفاده از متغیرهای میزان بارندگی (P)، تعداد روزهای بارانی (R)، حداکثر نسبی درجه حرارت هوا (Tax) و حداکثر نسبی رطوبت نسبی هوا (RHax) به دست آمد که از صحت کلی 100-80 درصد و ضریب تبیین 99.99 درصد برخوردار بودند.