مهار زیستی در گیاه پزشکی
سال:1395 | دوره:4 | شماره:2 |تعداد مقالات:8

در ارزیابی اثر آنتاگونیستی Talaromyces flavus و Trichoderma harzianum در کنترل نماتد مولد گره ریشه (Meloidogyne javanica) روی گیاه گوجه فرنگی که طی دو سال متوالی (93-1392) صورت گرفت، هشت تیمار شامل تیمارهای آلوده به نماتد و فاقد نماتد همراه با قارچ های آنتاگونیست در پنج تکرار در نظر گرفته شد. آزمایش به صورت گلدانی در شرایط گلخانه در قالب طرح کاملا تصادفی اجرا شد. جدایه های T. flavus و T. harzianum از خاک اطراف ریشه ی گوجه فرنگی در مزرعه جداسازی و پس از تکثیر به میزان 107´2 اسپور به ازای هر گرم خاک از زاد مایه قارچ های آنتاگونیست در گلدان های حاوی سه کیلوگرم خاک سترون در نظر گرفته شد. پس از انتقال نشاهای چهار برگی گوجه فرنگی به گلدان ها، اینوکولوم نماتد به تعداد پنج عدد تخم و لارو در هر گرم خاک اضافه شد. تیمارهای بدون نماتد، فقط محتوی خاک سترون مخلوط با قارچ آنتاگونیست بودند. برای تیمار شاهد غیرآلوده، گلدان های عاری از نماتد و قارچ های آنتاگونیست در نظر گرفته شد. دو ماه پس از اعمال تیمارهای آزمایشی، صفات رویشی شامل، طول اندام هوایی، وزن ریشه، تعداد گره روی ریشه و همچنین صفات مربوط به جمعیت نماتد شامل تعداد گال ایجاد شده روی ریشه، تعداد توده تخم، جمعیت نهایی و فاکتور تولید مثل ارزیابی و داده ها به تفکیک هر سال تجزیه و تحلیل شدند. نتایج نشان داد که بین تیمارهای آزمایشی، کمترین تعداد تخم و جمعیت نماتد متعلق به بوته های تیمار شده با ترکیب دو گونه قارچ آنتاگونیست بود که اختلاف معنی داری با تیمار شاهد آلوده در سطح احتمال 5% نشان داد و به طور میانگین، جمعیت نماتد را تا 80% کاهش داد. در بررسی نقش هر یک از قارچ ها به تنهایی، T. harzianum و T. flavus به ترتیب، باعث 78 و 67 درصد کاهش جمعیت نماتد شدند. تیمار T. harzianum نسبت به تیمار T. flavus تاثیر بیشتری در افزایش رشد رویشی و کاهش جمعیت نماتد داشت، با این حال اختلاف بین آن ها معنی دار نبود. دربین تیمارهای مورد بررسی، تیمار آلوده به نماتد همراه با تلفیق دو گونه قارچ بیشترین تاثیر را در افزایش صفات رویشی گیاه و همچنین کنترل جمعیت نماتد از جمله کاهش تعداد گره و فاکتور تولید مثل نشان داد.

مگس های شکارگر خانواده Syrphidae نقش موثری در مهار زیستی آفات و حفظ تعادل طبیعی زیست بوم های زراعی و باغی دارند. طی سال های 1394-1392 بررسی هایی در زمینه ارزیابی برخی ویژگی های زیستی این شکارگرها در مزارع کلزای استان کرمانشاه انجام شد. در این تحقیق 12 گونه سیرفید شکارگر شناسایی شد که همه آن ها متعلق به زیر خانواده Syrphinae بودند. گونه E. corollae با 67 درصد فراوانی به عنوان گونه غالب شناخته شد. زیست شناسی این گونه با پرورش روی شته مومی کلم B. brassicae در دماهای 20، 25 و 30 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5±60 درصد و دوره نوری 16 ساعت روشنایی در داخل انکوباتور بررسی شد. نتایج نشان داد طول دوره های رشدی و میزان تغذیه در سه دمای مختلف معنی دار بود (p<0.01). میانگین دوره رشدی این حشره مفید در دماهای 20، 25 و 30 درجه سلسیوس به ترتیب 22.45، 18.82 و 15.17 روز و هر لارو به طور میانگین به ترتیب از 371.07، 283.00 و 253.13 عدد شته تغذیه کرد. لاروهای سن سوم این گونه تغذیه بیشتری داشتند. با افزایش دما، طول دوره های لاروی و میزان تغذیه نیز کاهش یافت. بالاترین میزان مرگ و میر در دماهای 20 و 30 درجه و پایین ترین نیز در دمای 25 درجه سلیسیوس ثبت شد که دمای بهینه برای پرورش آن محسوب می شود.

تعداد 177 جدایه باکتری کونچر به دو روش استفاده از محیط کشت حداقلی حاوی سیگنال آسیل همو سرین لاکتون از نوع 3-oxo-C6-HSL و محیط کشت های عمومی از گیاهان تیره سولاناسه جداسازی شدند. از بین آنها 11 جدایه متعلق به جنس های Pseudomonas، Enterobacter، Acinetobacter و Bacillus فعالیت کونچری بالایی داشتند. به ویژه جنس Pseudomonas که دارای بالاترین میزان فعالیت بود. بررسی سازوکار کونچری در این باکتری ها نشان داد که آنزیم ها و ترکیبات کوچک غیرآنزیمی با فعالیت کونچری در این فرایند نقش دارند. بیشتر این باکتری ها فقط دارای فعالیت آنزیمی بودندکه توسط آزمون HPLC تایید شدند. همچنین برای اولین بار جدایه ای از باکتری calcoaceticus Acinetobacter که با روش دوم جداسازی شده بود با توانایی کونچری غیرآنزیمی شناسایی شد. باکتری های کونچر عمدتا باعث کاهش بیوفیلم و کاهش بیماری زایی Pectobacterium carotovorum subsp. carotovorum روی سیب زمینی و کاکتوس شدند. بنابراین، رابطه مستقیمی بین افزایش فعالیت کونچری و توانایی بیوکنترلی علیه این بیمارگر وجود داشت، هر چند موارد استثناء نیز مشاهده شد. همچنین، برخی جدایه های Pseudomonas به عنوان بهترین عوامل بیوکنترل که بر اساس فعالیت کونچری علیه بیمارگر مذکور عمل می کردند، تشخیص داده شدند.

مهمترین آفت کلم بعد از بید کلم، سفیده کوچک کلم، Pieris rapae با خسارت حدود 40% می باشد. لذا مطالعه ای به منظور بررسی کارایی دو گونه زنبور به نام های Trichogramma brassicae و T. evanescens برای معرفی اولیه به عنوان عوامل کنترل بیولوژیک سفیده کوچک کلم P. rapae صورت گرفت. کلیه آزمایش ها در شرایط اتاق رشد با دمای 0.5±25 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 10±60 درصد و دوره نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی انجام شد. بر اساس مشاهدات مزرعه ای و داده های پرورش آفت در شرایط گلخانه، مشخص شد که دوران انکوباسیون تخم سفیده کوچک کلم حدود 5 تا 7 روز بود. این حشره در شرایط مزرعه دارای پنج سن لاروی مجموعا به طول 20 تا 30 روز و دوره شفیرگی بین 6 تا 9 روز بود. به طور معمول، طول عمر حشرات نر حدود 7 و ماده حدود 10 روز ثبت گردید. بررسی های اولیه نشان داد که طول دوره رشدی مراحل نابالغ زنبور T. brassicae و T. evanescens به ترتیب 1.43 ± 0.15 و 10.07 ± 0.11 روز و 10.48 ±0.099 و 10.17 ± 0.093 روز برای افراد ماده و نر بود. به علاوه طول عمر زنبورهای ماده و نر در این دو گونه به همان ترتیب 2.03 ± 0.20 و 1.40 ± 0.24 روز و 1.68 ± 0.16 و 1.85 ± 0.40 روز به دست آمد و در ادامه نرخ ناخالص و خالص باروری و بارآوری برای زنبورهای T. brassicae و T. evanescens به ترتیب 51.92 و 39.46 تخم و 83.04 و 77.19 تخم برآورد شد. همچنین میانگین سن باروری و بارآوری خالص در زنبور T. brassicae به ترتیب 0.36 و 0.39 روز و برای زنبورT. evanescens 0.162 و 0.162 روز به دست آمد. به همین صورت، نتایج نشان داد نرخ های ناخالص و خالص تولید مثل زنبور T. brassice و T. evanescens روی تخم سفیده کوچک کلم به ترتیب 22.77 تخم ماده / ماده و 12.95 نتاج ماده / ماده و 66.14 تخم ماده / ماده و 29.32 نتاج ماده/ ماده محاسبه شد. نرخ های ذاتی و متناهی افزایش جمعیت به ترتیب 0.238 (روز 1-) و 1.269 نتاج ماده / روز و 0.305 (روز 1-) و 1.357 نتاج ماده برروز برای زنبورهای T. brassicae و T. evanescens بود. مدت زمان دو برابر شدن جمعیت در همین دوگونه به همان ترتیب 2.90 و 2.265 روز و طول مدت یک نسل نیز 10.74 و 11.04 روز بود. نتایج حاصل از توزیع سنی پایدار جمعیت برای هر دو گونه مشخص کرد که جمعیت پایدار از حدود 98% جمعیت از مرحله نابالغ و 2% افراد بالغ تشکیل شده اند. مقایسه تمامی نتایج حاکی از برتری زنبور T. evanescens نسبت به زنبور T. brassicae روی تخم سفیده کوچک کلم P. rapae بود. بنابراین می توان گفت تا این مرحله زنبور T. evanescens می تواند انتخاب بالقوه ای برای کنترل بیولوژیک کاربردی علیه سفیده کوچک کلم باشد.

کرم غوزه پنبه (Helicoverpa armigera Hübner (Lep.: Noctuidae یکی از آفات مهم و کلیدی پنبه در ایران و جهان است. این گونه دارای دامنه ی وسیع میزبانی می باشد و هر ساله خسارت غیرقابل جبرانی به کشاورزان تحمیل می کند. در سال های اخیر محققین در جستجوی یافتن فناوری تولید حشره کش های بی خطری هستند که دارای ویژگی هایی از قبیل نحوه ی اثر انتخابی بیشتر روی حشرات هدف و خطرات زیست محیطی کمتر روی موجودات غیر هدف باشند. در این میان حشره کش های مختل کننده پوست اندازی بسیار مورد توجه واقع شده اند. در این مقاله سعی شده تا ب ا استفاده از غربال گری مجازی توسط داکینگ مولکولی مدل های برهمکنش گیرنده های اکدیزونی و تعدادی استروئید گیاهی که در سال های 2013 تا 2015 در بانک ترکیبات با کمترین اثر سو ء روی بالتوری H. armigera استروئیدی بهثبت رسیده است، به کارگیری این ترکیبات در کنترل به عنوان دشمن طبیعی آن امکانسنجی شود. در این راستا مدل گیرنده های اکدیزون آفت و بالتوری Chrysoperla carnea سبز ساخته شده برای کرم غوزه و بالتوری سبز را EcR کیفیت مدل گیرنده، Z-score سبز طراحی و برآورد کارایی شد. شاخص دانست. نتایج نشان داد که در بین استروئیدهای گیاهی مورد بررسی، X-ray Crystallography و NMR به ترتیب معادل روش های 2،3،14،20،26-PENTAHYDROXY-6-OXO-، 11 b -HYDROXY-20-DEOXYSHIDASTERONE استروئیدهای کمترین ثابت بازداری GLUTINOSTERONE و CALLECDYSTEROL A،B،C، STIGMAST-7-ENE-22،26-LACTOL در هنگام اتصال به گیرنده هدف اکدیزون آفت را دارا هستند و RMSD منفیترین انرژی پیوند و کمترین میزان تغییرات، (Ki) همچنین در اتصال به گیرنده های اکدیزونی بالتوری سبز بسیار کم اثر ظاهر شدند. لذا استروئید های گیاهی ذکر شده از پتانسیل بالایی برای کنترل کرم غوزه برخوردار بوده و تاثیر بسیار کمی در برهم زدن چرخه زندگی بالتوری سبز خواهند داشت.

جدول زندگی و نرخ شکارگری کفشدوزک (Menochilus sexmaculatus (Fabricius) (Col.: Coccinellidae در دماهای به ترتیب 2±25 و 2±27.5 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5±65 و دوره نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی بررسی شد. در مطالعه جدول زندگی تعداد 60 عدد لارو یک روزه انتخاب و روزانه با پوره های سن سوم و چهارم شته ی سبز انار (Aphis punicae (Hem.: Aphididae تغذیه شدند. نرخ شکارگری، طول دوره پیش از بلوغ، نرخ مرگ و میر و باروری روزانه، بر اساس تئوری جدول زندگی سن– مرحله دو جنسی اندازه گیری و میانگین ها و خطای معیار فراسنجه های رشد جمعیت بر اساس روش بوتسترپ با 10000 بار تکرار محاسبه شد. بر اساس نتایج به دست آمده، نرخ ذاتی افزایش جمعیت، نرخ متناهی افزایش جمعیت، طول مدت زمان هر نسل و نرخ ناخالص و خالص تولید مثل به ترتیب 0.21 ± 0.01(روز 1-)، 1.23 ±0.0104(روز 1-)، 24.57 ± 0.68 (روز)، 236.36 ± 33.57 و 178.15 ± 27.83(تخم/فرد) به دست آمد. مقدار شته ی شکار شده در مرحله پوره ی سن سوم و چهارم توسط لارو سن چهارم کفشدوزک برای حشرات نر 188.08 و برای حشرات ماده 179.09 عدد به دست آمد. همچنین نرخ خالص شکارگری 358.9 عدد شته در مرحله پیش از بلوغ محاسبه شد و نشان می دهدکه شکارگری دارای سهم بالایی در کنترل جمعیت شته می باشد.

قارچ Sclerotinia sclerotiorum از عوامل بیمارگر مهم گیاهان مختلف از جمله خیار می باشد. استفاده از عوامل بیوکنترل مانند باکتری های جنس باسیلوس یکی از راه کارهای امید بخش در مبارزه با این بیماری است. در این پژوهش 63 جدایه باسیلوس از فرا ریشه خیار جداسازی، خالص سازی و بر مبنای خصوصیات مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی شناسایی شدند. بررسی اثر آنتاگونیستی جدایه ها به روش کشت متقابل نشان داد که جدایه های Ba29b، Ba14، Ba17 و Ba24 به ترتیب اثر بازدارندگی موثری علیه این بیمارگر داشتند و ترکیبات فرار جدایه های Ba21، Ba29c، Ba10b، Ba17، Ba29b، Ba9c و Ba12a به طور معنی داری از رشد پرگنه قارچ نسبت به شاهد ممانعت کردند. در آزمون گلخانه ای، جدایه های Ba17، Ba21، Ba10b، Ba29c و Ba14 میزان شاخص بیماری ناشی از قارچ S. sclerotiorum را به طور معنی داری نسبت به شاهد کاهش دادند. تولید سورفکتین و آنزیم پروتئاز به عنوان سازوکارهای بازدارندگی از بیمارگر مورد بررسی قرارگرفتند. جدایه های Ba29c، Ba10b، Ba17، Ba29b، و Ba24 قادر به تولید آنزیم پروتئاز و جدایه های Ba29c، Ba10b و Ba21 قادر به تولید سورفکتین بودند. نتایج این پژوهش نشان داد که ارتباط مستقیم بین ایجاد هاله بازدارنده، تولید سورفکتین، تولید ترکیبات فرار و تولید آنزیم پروتئاز با خواص بیوکنترلی علیه این بیمارگر وجود دارد. شناسایی مولکولی جدایه های موثر در کنترل بیماری بر پایه ژن 16S rDNA نشان داد که این جدایه ها به گونه های Bacillus cereus، B. subtilis، B. licheniformis و B. endophyticus و جنس Lysinibacillus spp. اختصاص دارند.

شب پره پشت الماسی، Plutella xylostella آفت مخرب گیاهان تیره چلیپائیان در بسیاری از نقاط جهان می باشد. زنبور پارازیتویید Hym.: Braconidae)) Cotesia vestalis یکی از مناسب ترین عوامل در برنامه های کنترل بیولوژیک این آفت می باشد. به منظور بررسی درصد پارازیتیسم، درصد بقا، نسبت جنسی نتاج، طول عمر و زادآوری نتاج زنبور C. vestalis در شیوه های متفاوت پرورش انبوه، آزمایشی در شرایط 2±26 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5±75 درصد و دوره نوری 8:16 (روشنایی: تاریکی) با سه تیمار انجام شد. تیمار اول (SLD) قفس بزرگ (55´70´100 سانتی متر)، 12 بوته کلم، 240 لارو آفت و 30 زنبور ماده، تیمار دوم (BMD) قفس کوچک (50´55´70 سانتی متر)، 6 بوته کلم، 120 لارو آفت، 15 زنبور ماده، تیمار سوم (BMU) قفس بزرگ، 12 بوته کلم و حاوی لاروهای سن سوم بر اساس تخم ریزی طبیعی آفت بود. بر اساس نتایج در تیمارهای BMD و SLD درصد بقا زنبورهای بالغ 62.8 ± 4.2 و 69.8 ± 3.2، طول عمر بالغین 13.05 ± 0.04 و 13 ± 0.03 روز، زادآوری نتاج 200.4 ± 6.02 و 195.9 ± 5.7 و درصد تولید شفیره به ترتیب 57.2 ± 0.02 و 56 ± 0.02 درصد بود که در مقایسه با تیمار BMU برای پرورش انبوه این دشمن طبیعی مناسب تر می باشند.