پژوهش های اقتصادی ایران
سال:1382 | دوره:5 | شماره:15 |تعداد مقالات:7

این مقاله. جهت گیری مناسب هزینه های جاری و عمرانی دولت به منظور دست یابی به رشد بهینه اقتصادی در ایران را طی سال های 1338-1378 مورد بررسی قرار می دهد. در این مطالعه، تأکید بر تفکیک تابع مصرف گروه های مختلف درآمدی و تدوین سیستم معادلات هم زمان برای هر کدام از گروه ها و بررسی اثرات هزینه های جاری و عمرانی دولت بر رشد اقتصادی با توجه به توابع مصرف خاص هر گروه بوده است. نتیجه بررسی نشان می دهد که هزینه های عمرانی در مقایسه با هزینه های جاری تاثیر بیشتری را بر رشد اقتصادی در ایران دارد و هزینه های عمرانی دولت بر مصرف دهک های مختلف درآمدی تاثیر بیشتری را بر رشد اقتصادی در ایران دارد و هزینه های عمرانی دولت بر مصرف دهک های مختلف درآمدی تاثیر بیشتری را بر رشد اقتصادی در ایران دارد و هزینه های جاری و عمرانی دولت بر مصرف دهک های مختلف درآمدی تاثیر یکسان ندارد و با تفکیک تابع مصرف به دهک های مختلف درآمدی بهتر می توان آثار هر یک از متغیرهای اقتصادی را بر رشد اقتصادی مورد بررسی قرار داد. با تفکیک تابع مصرف به دهک های مختلف درآمدی ضریب فزاینده هزینه های عمرانی نسبت به حالتی که تفکیک صورت نگیرد، بزرگتر به دست آمده است.

این مطالعه که ارتباط بین بخش های کشاورزی و صنعت را بررسی می کند، برای ارزیابی سیاست های گذشته و شکل گیری استراتژی های آینده مهم است، بدون شناخت ارتباط بین این دو بخش، شناخت کامل توسعه پویا و وضع سیاست های موثر برای رشد اقتصادی مطلوب مشکل است. در این مطالعه ابتدا. شناخت ارتباط متقابل بین دو بخش کشاورزی و صنعت در اقتصاد ایران و سپس، ارتباط بین رشد ارزش افزوده بخش صنعت و تولید گوجه فرنگی به عنوان جزئی از بخش کشاورزی که مرتبط با صنعت است، دنبال شده و در نهایت تأثیر عوامل سرمایه، نیروی کار و ارزش افزوده بخش های صنعت و کشاورزی مورد بررسی قرار گرفته است. داده ها به صورت سری زمانی مربوط به سال های 1357-1379 است که از بانک اطلاعاتی PDS و سایت FAO جمع آوری و از روش های حداقل مربعات معمولی(OLS)  و حداقل مربعات دو مرحله ای(2SLS)  برای تخمین الگوها استفاده شده است. در رابطه با ارتباط بخش های صنعت و کشاورزی نتایج نشان می دهد که این دو بخش، مکمل هم هستند، اما. کشاورزی بیشتر از صنعت از ارتباط این دو بخش نفع می برد. بررسی معادلات مربوط به محصول گوجه فرنگی نیز نشان می دهد که تولید این محصول می تواند یک عامل مناسب در رشد صنعتی باشد، اما، کوچک بودن ضریب تولید گوجه فرنگی در معادله ارزش افزوده بخش صنعت بیانگر آن است که در حال حاضر، تولید گوجه فرنگی تأثیر چندانی بر رشد صنعتی ندارد.

در این نوشتار پس از مروری بر ادبیات رابطه بین توسعه مالی و رشد اقتصادی، نظام های مالی مختلف به لحاظ عملکرد و تاثیرشان بر رشد بخش واقعی اقتصاد، مقایسه ای تحلیلی می شوند. در ادامه، نتایج مطالعه ای تجربی در مورد اثر بحران های مالی بر بخش واقعی و نیز عوامل مهم موثر بر روند تعدیل بخش واقعی اقتصاد ها بعد از وقوع بحران های مالی با تاکید بر نوع نظام مالی به عنوان یکی از این عوامل، ارایه خواهد شد. در چارچوب مطالعه تجربی مورد نظر در این نوشتار، با ملاحظه آثار منفی و کوتاه مدت بحران های بر بخش واقعی اقتصادها، نتیجه گرفته شده است که صادرات گرایی، مساعد بودن شرایط محیطی داخل و خارج از کشور و درجه توسعه یا تعمیق مالی، تاثیر معنادار و ماندگاری بر رویه تعدیل بخش واقعی اقتصادها بعد از بحران های مالی داشته اند. نظام مالی بازار گرا، سیاست های مدیریت تقاضا و تفاوت در شرایط اولیه نیز تاثیر معناداری را تنها در رویه تعدیل دو سال بعد از بحران داشته اند.

در این مقاله، تحولات ساختاری خود اشتغالی طی سال های 1335-1375 در کل و بخش های اقتصاد ایران با استفاده از روش تجزیه بررسی شده است، بدین صورت که کل تغییرات خود اشتغالی در مقاطع ده ساله به عواملی مانند سهم اشتغال و سهم خود اشتغالی تجزبه شده و سهم هر عامل و نحوه تاثیرش بر تغییرات خود اشتغالی کل طی دوره زمانی گفته شده بررسی، همچنین، تغییرات خود اشتغالی بخش های اقتصاد نیز به دو عامل فوق تجزیه شده و سهم هر عامل و نحوه تاثیرش طی مقاطع ده ساله مشخص شده است و نشان داده شده که در چه مقطعی و به چه میزان، خوداشتغالی کل و بخش های اقتصاد تحت تاثیر مثبت یا منفی تفییرات اشتفال کل و تغییرات بخش ها بوده است. همچنین، تحولات خود اشتغالی بر اساس سن، جنس، شهری و روستایی و مقایسه با انواع اشتغال دستمزدی بخش خصوصی و عمومی نیز بررسی شده است.

هدف از این مقاله، استخراج اجزای روند بلند مدت ادوار تجاری و تکانه های نامنظم از تولید ناخالص داخلی حقیقی ایران و همچنین، شناسایی و تشخیص علل پیدایش ادوار تجاری در اقتصاد ایران است. افزون بر این، تولید ناخالص داخلی حقیقی ایران با توجه به سه جزء مذکور برای دوره(1384-1379) پیش بینی می شود. روش کار شامل سه مرحله است. اولین مرحله، تشریح و تجزیه، تولید ناخالص داخلی حقیقی ایران به اجزای مذکور دومین مرحله شامل ارائه بحثی درباره ارزیابی و تشخیص و همچنین، بررسی علل پیدایش ادوار تجاری است و در نهایت سومین مرحله، روش پیش بینی اجزای ذکر شده به منظور برآورد تولید ناخالص داخلی حقیقی ایران برای یک دوره پنج ساله است. برای این منظور، فرض می شود که داده های سالانه سری زمانی تولیدی ناخالص داخلی حقیقی ایران مجموع سه جزء روند بلند مدت، نوسانات چرخه ای و حرکات نامنظم است. برای تفکیک این اجزا از فیلتر هادریک- پرسکات در دو مرحله استفاده می شود. در مرحله اول، از این فیلتر جهت استخراج روند بلند مدت استفاده می شود، در مرحله دوم، جزء چرخه ای از باقیمانده حاصل استخراج می شود. در ادامه، برخی از متغیرهای کلان اقتصادی به منظور بررسی هم حرکتی و حساسیت مورد استفاده قرار می گیرد و نهایتا، برای پیش بینی اجزای مذکور از الگوهای ARIMA استفاده می شود. یافته های پژوهش نشان می دهد که نرخ رشد روند بلندمدت تولید ناخالص داخلی در ایران در سال های آغازین انقلاب و شروع جنگ تحمیلی (1356-1361) و سال های پایانی جنگ (1365-1367) منفی بوده است. همچنین نتایج نشان می دهد که اقتصاد ایران هفتمین دوره تجاری را پشت سر گذارنده است و اکنون، با ورود به دوره رکود با هشتمین دوره تجاری رو به رو است که از اوایل سال 1380 شروع شده و این دوره رکود تا سال 1383 ادامه می یابد و سپس، دوره بهبود آغاز می شود.یافته های این مقاله همچنین، نشان می دهد که رفتار جزء چرخه ای در اقتصاد ایران مطابق با مفهوم ادوار تجاری است. در این مقاله، وجود رابطه هم حرکتی بین برخی از متغیرهای کلان اقتصادی و تولید ناخالص داخلی مورد بررسی و تایید قرار گرفت. نهایتا، حساسیت بالای سرمایه گذاری و صادرات گواه مهمی جهت به وجود آوردن چرخه های اقتصادی محسوب شدند که البته در فصل چهارم، زمینه شکل گیری این فرض که تجربه نوسانات اقتصادی در ایران متاثر از تکانه های سمت عرضه است، طرح ریزی شد و یافته های بعدی نیز نشان داد که درآمد ناشی از صادرات نفت دلیل پیدایش ادوار تجاری در اقتصاد ایران هستند. برای این منظور، از آزمون علیت گرنجر جهت پیش رو بودن این متغیر استفاده شد. شواهد تجربی حاصل نیز نشان داد که این متغیر تمام شرایط برای علت ادوار تجاری را داراست به طوری که درآمدهای نفتی داری ضریب حساسیت بالا و همچنین، متغیری پیش رو و دارای ضریب همبستگی بالا است.

مقاله حاضر، ارتباط متقابل انتخاب نظام ارزی و تغییرات نرخ موثر واقعی ارز در ایران مورد بررسی قرار داده است. برای تعیین این ارتباط، در ابتدا یک سیستم معادلات هم زمان موسوم به SLDVM را برای کشور ایران تدوین کرده، سپس، با استفاده از روش دو مرحله ای  پروبیت موسوم به 2SEPM، به تخمین آن در یک دوره 23 ساله (1973-1996) پرداخته ایم.نتایج حاصل از تخمین نشان می دهد که افزایش تکانه های پولی داخلی، سبب کاهش توان رقابت بین المللی در ایران خواهد شد و هر چه اقتصاد از درجه بازبودن بالاتری برخوردار باشد، اتخاذ نظام ارزی شناور مدیریت شده نسبت به نظام ثابت دارای مزیت بالاتری است و سرانجام اینکه هر چه نوسانات نرخ موثر واقعی ارز افزایش یابد، اتخاذ نظام ارزی ثابت به شناور مدیریت شده برای کاهش آن نوسانات برتری می یابد.