مطالعات روابط بین الملل (پژوهشنامه روابط بین الملل)
سال:1398 | دوره:12 | شماره:47 |تعداد مقالات:6

با استناد به شواهدی که برخی منابع آمریکایی ارائه می کنند روسیه با تکیه بر توان سایبری و عملیاتی از پیش طراحی شده توانست بر انتخابات ریاست جمهوری 2016 آمریکا اثرگذار باشد و با بکارگیری تکنولوژی های فضای سایبری، اهداف سیاسی خود را در زمانی که به آن عصر پساحقیقت می گویند تعقیب نماید. از اینرو پرسش اصلی مقاله حاضر آن است که روسیه چگونه در انتخابات 2016 ریاست جمهوری آمریکا مداخله کرده و اساسا هدف روسیه از این مداخله چیست؟ فرضیه مقاله که به روش توصیفی – تحلیلی بررسی جعلی و اطلاعات گزینشی بر روند انتخابات ریاست جمهوری آمریکا اثرگذار بوده و فرصت پیروزی هیلاری کلینتون را کاهش و شانس ترامپ شده این است که از نظر کارشناسان و نهادهای اطلاعاتی آمریکا، عناصری در روسیه با بکارگیری فناوری های فضای مجازی نظیر رسانه های اجتماعی، ربات ها و ترول ها و با نشر اخبار را افزایش داده، که این مهم به نوبه خود موجب تضعیف اعتماد مردم به نهادهای سیاسی آمریکا و همچنین تشدید رقابت مسکو-واشنگتن شده است. هر چند روسیه رسما و مکررا چنین مداخله ای را از سوی منابع دولتی تکذیب کرده؛ ولی نگارندگان با توجه به شواهد ارائه شده از «جامعه اطلاعاتی آمریکا» و «مدیر اطلاعات ملی آمریکا» در 2016 و همچنین «گزارش رسمی رابرت مولر» در سال 2019 که در آن 26 شخص و سه نهاد روس را متهم به مداخله سایبری کرد فرض بر مداخله عناصری از خاک روسیه (نه ضرورتا دولت روسیه) در انتخابات مزبور می گذارند. این مقاله، چگونگی و پیامدهای این مداخله را می کاود.

ایالات متحده آمریکا در مورخ 18 اردیبهشت 1397 با اعلام رسمی ترامپ، از «توافق هسته ای کشورهای عضو گروه 1+5 با ایران» موسوم به «برنامه ی جامع اقدامات مشترک» خارج شد. در پی این امر وزارت خزانه داری آمریکا نیز نسبت به بازگرداندن تحریم های هسته ای ایران اقدام نمود. حال سئوال اینجاست که این اقدام یکجانبه ی آمریکا به عنوان یکی از اعضای سازمان ملل تا چه حد با منشور ملل متحد تناسب داشته و بر اساس منشور یاد شده مشروعیت دارد؟ از سوی دیگر در چهارچوب فرضیه نیز به نظر می رسد که «با توجه به اینکه تحریم های یکجانبه ی آمریکا مواد متعددی از منشور ملل متحد را نقض می کند، این تحریم ها فاقد مشروعیت بر اساس منشور مذکور می باشد. » لذا در این نوشتار تلاش خواهد شد تا با بهره گیری از روش توصیفی-تحلیلی و در چهارچوب نظریه ی جامعه ی بین الملل به بررسی ابعاد این موضوع و آزمون فرضیه پرداخته شود.

برگزاری رفراندوم 23 ژوئن 2016 و رأی بالای 51 درصدی به جدایی بریتانیا از اتحادیه اروپا موجب بروز ابهامات متعدد و عدم قطعیت های فراوانی برای محققین سیاست خارجی در خصوص آینده سیاست های بریتانیا در سطح داخلی و بین المللی شده است. یکی از این عدم قطعیت ها مربوط به آینده روابط ویژه بین بریتانیا و آمریکا می باشد که تاکنون جایگاه ویژه و منحصربه فردی در سیاست خارجی آن کشور داشته است. بریتانیا و آمریکا از کشورهایی هستند که در طول دهه های گذشته روابط و همکاری های منحصربه فردی در عرصه بین المللی و منطقه ای باهدف دستیابی به منافع مشترک داشته اند. بدین ترتیب مقاله پیش رو درصدد است تا بر اساس روش توصیفی-تحلیلی، با تأکید بر رویکرد آینده پژوهی و با استفاده از جمع آوری و تجزیه وتحلیل اطلاعات به دست آمده به این پرسش پاسخ دهد که روابط ویژه امریکا با بریتانیا در دوره پسابرگزیت به چه صورتی پیش خواهد رفت؟ بدین ترتیب پس از بررسی روابط دو کشور در طی سالیان گذشته و با استفاده از سه سناریوی (مطلوب، محتمل و ممکن) آینده دو کشور با تأثیرپذیری از محیط بین الملل و به ویژه اتحادیه اروپا با تکیه بر اهمیت سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، امنیتی قابل درک خواهد بود. آنچه این تحقیق پیش روی محقق قرار می دهد آن است که خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا نه تنها خللی در روابط دو کشور وارد نخواهد کرد بلکه بریتانیا را مصمم خواهد ساخت تا با جدیت بیشتری این رابطه را پی گیرد.

خروج آمریکا از برجام در روز 13 آبان 97، بار دیگراهمیت این روز تاریخی را برای آمریکایی ها روشن ساخت. روابط ایران با آمریکا نسبت به سایر قدرت های بزرگ، عمرکوتاهی دارد. کودتای 28 مرداد و اشغال سفارت آمریکا در 13 آبان، آغاز و پایان روابط سیاسی واقعی دو کشور را رقم زده اند. در این مقاله اشغال سفارت آمریکا از منظر استثناگرایی مورد تحلیل قرار گرفته است. سؤال اصلی مقاله این است که اشغال سفارت آمریکا در تهران در 13 آبان 1358 با استثناگرایی آمریکایی ها چه نسبتی دارد؟ در پاسخ به سؤال مذکور، این فرضیه ارائه شده است: «مهم ترین مؤلفه فرهنگ استراتژیک امریکا، تصور استثنایی بودن این کشور است. اشغال سفارت آمریکا، موجب تحقیر این کشور در نظام بین الملل شد و تصور استثنایی-بودن این کشور را به چالش کشید. از اینرو پس از آین حادثه، ایالات متحده در تقابل با ایران، همواره به دنبال حقارت زدایی و جبران این حس شرم بوده است». فرضیه مذکور از چارچوب نظری «ژئوپلتیک احساس» استخراج شده و بر اساس خوانش خاطرات متعدد مقامات سیاسی و گروگانهای آمریکایی و به شیوه توصیفی-تحلیلی پردازش شده است. این مقاله با مفروض گرفتن از بین رفتن منافع استراتژیک آمریکا در اثرسقوط رژیم پهلوی، استثناگرایی آمریکایی را یکی از دلایل عمده رفتارهای استراتژیک این کشور در قبال جمهوری اسلامی ایران طی 40 سال اخیر تلقی کرده است.

بحران سوریه یکی از خسارت بارترین و پیچیده ترین مسائل حاد بین المللی طی دهه اخیر بوده است. بحرانی که به دلیل طولانی شدن زمان، تعدد بازیگران مؤثر در آن و نیز تضاد منافع بسیار به آوردگاه رقابت های قدرت های منطقه ای و جهانی تبدیل شده است. دراین بین، ایران و ترکیه به عنوان دو بازیگر قدرتمند منطقه ای از تأثیرگذاری بالایی بر روند تحولات میدانی و سیاسی بحران مذکور برخوردار هستند. ایران به دنبال تضمین حیات محور مقاومت در منطقه، افزایش اعتبار و نفوذ خود در منطقه و جهان اسلام و نیز ارتقای منزلت خود در سطح بین المللی است؛ درحالی که ترکیه به دلیل وجود برخی نگرانی های ژئوپلیتیک، سیاست عمق استراتژیک و ارتقای خود به عنوان رهبری جهان اسلام را در چارچوب احیای شکوه امپراتوری عثمانی دنبال می کند. لذا با توجه به نقش آفرینی مؤلفه های هنجاری در تعیین رفتار سیاست خارجی بازیگران، این تحقیق در پی بررسی مقایسه ای کنش سیاست خارجی ایران و ترکیه در قبال بحران سوریه با بهره گیری از نظریه سازه انگاری است. فرضیه تحقیق بدین صورت بیان می شود که به علت برساختگی متفاوت هویت و منافع این دو بازیگر، شاهد بروز الگوهای کنش متفاوتی در این رابطه هستیم. بر این اساس، به واسطه وجود تهدیدات امنیتی مشترک، شاهد جلوه های از همکاری و به دلیل مسائل هویت پایه، شاهد جلوه هایی از تقابل گرایی و رقابت هستیم.

دو سال از دوران ریاست دونالد ترامپ بر دولت آمریکا می گذرد؛ دو سالی که واشنگتن سیاست خارجی پرتلاطمی را به نمایش گذاشته است؛ هر روزه خبرهایی از تصمیمات جدید ترامپ رسانه ای می شود که وصف «پیش بینی ناپذیر» را شایسته سیاست خارجی آمریکا نموده است. مقاله پیش-روی می کوشد علل مبنایی چنین تغییراتی را دریابد؛ بنابراین سؤال اصلی مقاله آن است که مهم ترین متغیر تأثیرگذار بر سیاست خارجی اخیر آمریکا چیست؟ در پاسخ با بهره گیری از نظریه جیمز روزنا در سیاست خارجی، یافته های دو پژوهش شخصیت سنجی ترامپ، ارزیابی مواضع سیاست خارجی، تحلیل نحوه تعامل وی با نهادهای سیاستگذاری خارجی و نیز تحولات درونی آنها، به عنوان فرضیه استدلال می شود که ویژگی های شخصیتی ترامپ، موجب ارتقاء جایگاه «متغیر فردی» بر دیگر عوامل تأثیرگذار سیاست خارجی آمریکا یعنی، متغیرهای سیستمی، بوروکراتیک، اجتماعی و نقشی شده است. «پوپولیسم اقتدارگرایانه»، «خودشیفتگی»، «انتقام جویی» و «ناسازگاری» ویژگی های برجسته شخصیت ترامپ است که «خودمحوری» نهفته در او را آشکار می سازد؛ این ویژگی های فردی ترامپ وزن و نسبت میان نهادهای بوروکراتیک سیاست خارجی را تحت تأثیر قرار داده و اینک نهادهایی کاملاً همسو با نظرات رئیس جمهور شکل گرفته است.