مطالعات روابط بین الملل (پژوهشنامه روابط بین الملل)
سال:1396 | دوره:10 | شماره:37 |تعداد مقالات:6

مطالعه تاریخی اقتصاد توسعه در مکزیک و مروری بر تحولات و تغییرات در الگوهای توسعه اقتصادی در این کشور به دلیل نقش و جایگاه مکزیک در جهان امروز و به ویژه جایگاه مهم آن در اقتصاد جهانی که به یازدهمین اقتصاد بزرگ جهان ارتقا یافته است اهمیت به سزایی دارد. به خصوص مسایل جنجال برانگیز مطرح شده از سوی دونالد ترامپ رئیس جمهور منتخب و جدید آمریکا در ارتباط با مکزیک، بار دیگر این کشور را در کانون توجهات قرار داده است. با توجه به جهش اقتصادی مکزیک در سال های اخیر در نوشتار پیش رو سعی شده است اقتصاد توسعه در مکزیک در بستری تاریخی و با تاکید بر تحولات چند دهه اخیر از منظر تحولات و تاثیرات نظام اقتصاد جهانی، به ویژه رویکرد اقتصادی نئولیبرال بر این کشور مورد بررسی قرار گرفته و تلاش شده تا رمز و راز توفیقات اقتصادی مکزیک در سالهای اخیر تا اندازه ای روشن شود. به این ترتیب دغدغه اصلی پژوهشی در این نوشتار تعمق در فرایند تغییر و تحول در الگوهای اقتصاد توسعه در مکزیک با هدف بررسی تاثیرات و پیامدهای مختلف الگوی نولیبرالی توسعه بر توسعه اقتصادی این کشور در چند دهه اخیر است.

ارتش ترکیه در سال های 1960، 1971، 1980، 1997.م به خاطر حقی که «کمال آتاترک» برای محافظت از جمهوری ترکیه و حفاظت از ارزش های کمالیستی به موجب قانون اساسی به ارتش واگذار کرده، دست به کودتا زده است، ولی با به قدرت رسیدن حزب عدالت و توسعه در سال 2003.م و توسعه همه جانبه ترکیه، این کشور، گذار واقعی به دمکراسی و مردم سالاری را در پیش گرفته بود و حزب عدالت و توسعه از طریق راه-های قانونی و اصلاح قانون اساسی تصویب شده در زمان کودتاهای نظامی، راه های منتهی به کودتا را در این کشور بسته بود، ولی ارتش برای بار پنجم در 15جولای 2016 دست به کودتای نظامی علیه جزب عدالت و توسعه زده و این سوال را ایجاد کرده که با وجود توسعه همه جانبه ترکیه از زمان به قدرت رسیدن حزب عدالت و توسعه و در پیش گرفتن راه گذار به دموکراسی و محدود کردن نقش ارتش در سیاست، چه عواملی باعث شده تا این نهاد نظامی دوباره اقدام به کودتا کند؟ در پاسخ به سوال فوق این فرضیه مورد آزمون قرار گرفت که علت شکل گیری چنین کودتایی، محروم کردن ارتش از توانایی های ارزشی معطوف به قدرت خود و محروم کردن جنبش فتح اله گولن از فعالیت های خود در داخل ترکیه و عدول از ارزش های کمالیستی توسط حزب عدالت و توسعه بوده است. روش پژوهش این مقاله نیز مبتنی بر روش تحلیلی - توصیفی و استفاده از منابع مکتوب و مجازی می باشد.

در جهان پست مدرن امروزی، دیاسپورا یا آوارگی قومی، خواه به اجبار و یا داوطلبانه نقشی اساسی در تعیین سیاستهای کشورهای میزبان و یا مهمان دارد؛ چرا که دیاسپورا در سیالیت مرزها، ایجاد و یا تخریبب پدیده دولت - ملت نقشی شگرف دارد. دیاسپورا یا جوامع دیاسپورا به عنوان یک کارگزار توسعه یا ضد توسعه، ابعاد متفاوتی از نگرش های جامعه شناسی و روانشناسی را در خود مسستتر دارد و این در حالی است که این نگرش ها با توجه به بعد مسافتی جوامع میزبان از وطن اصلی، باری جغرافیایی دارد. این تحقیق با نگاهی تحلیلی - توصیفی و با استعانت از نگرش جغرافیایی و مفاهیم فضا - قلمرو به دیاسپورا می نگرد.

توافق های چندجانبه در بین کشورهای دنیا در ارتباط با مسائل چالش برانگیز معمولا راه گشای نقش آفرینی طرفین در تحولات پس از چنین توافقاتی است. برنامه جامع اقدام مشترک، حکم چنین ابزاری را برای ایران داشت تا در دوره ای که سعی می شد ایران با طرح تلاش برای ساخت تسلیحات هسته ای به انزوا برده شود، با این توافق به بازیگری موثر در چانه زنی بین المللی تبدیل شد. برجام حاصل بیش از یک دهه تنش و مذاکرات بی نتیجه با طرف های غربی بود. ایران در فضای پسا برجام به طور رسمی وارد باشگاه اقتصاد و سیاست جهانی و منطقه ای شد. این مقاله درصدد پاسخ به این سوال است که تعامل ایران با جامعه جهانی در فضای پس از برجام چه تاثیری بر نقش آفرینی این کشور در غرب آسیا و جهان گذاشته است؟ این مقاله این فرضیه را بررسی می کند که ایران در فضای پس از برجام از جایگاه کنترل شده قبلی خارج و به صورت یک بازیگر فعال در مدیریت بحران های منطقه ای ایفای نقش نموده و این امر باعث تغییر موازنه قدرت در منطقه به ضرر عربستان و ترکیه گردیده است.

طی دهه های اخیر به تبع وقوع گذار از نظم وستفالیایی به نظم پساوستفالیایی در نظام جهانی، بسیاری از قواعد، اصول و رویه های حاکم بر تعاملات کنشگران دستخوش دگرگونی های شگرفی شده و دیپلماسی نیز به عنوان یکی از مهم ترین نهادهای روابط بین الملل از تأثیر این دگرگونی ها مصون نمانده است. به طوری که در واکنش به تحولات محیط جهانی شده، دیپلماسی نوینبا اَشکال مختلفی همچون دیپلماسی رسانه ای، دیپلماسی مجازی، دیپلماسی مسیر دو و دیپلماسی عمومی ظهور یافته است. در این میان، فهم دلایل ظهور دیپلماسی نوین اهمیت بسیاری دارد و بی تردید می تواند در تعیین مسیر حرکت سیاست خارجی دولت ها به اقتضای تحولات صورت گرفته تاثیرگذار باشد.مقاله حاضر با همین دغدغه به مطالعه چرایی ظهور دیپلماسی نوین در بستر متحول نظام جهانی پرداخته است (سوال اصلی). نگارنده در مقام علت کاوی، سه عاملِ کاهش نقش بلامنازع و تضعیف حاکمیت دولت های ملی متعاقب رشد فزاینده کنشگران غیردولتی، وقوع پیشرفت های شگرف در حوزه فناوری های ارتباطات و اطلاعات و نیز افزایش چشمگیر وزن و جایگاه افکار عمومی را شناسایی کرده و به بررسی نحوه اثرگذاری هر یک بر فرایند اجرای دیپلماسی پرداخته است (فرضیه). نتایج این بررسی می تواند رهنمودهایی را برای جهت دهی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در اختیار تصمیم سازان قرار دهد که مهم ترین آن بسنده نکردن به دیپلماسی رسمی دولت محور و فعالیت موازی در چهار گونه دیپلماسی رسانه ای، عمومی، مجازی و مسیر دو است.

مساله ایران و رژیم صهیونیستی در چهارچوب بازی حاصل جمع صفر قابل تبیین است. به این معنا که وجود این رژیم برای ج. ا. ایران غیر قابل تحمل است و از طرف دیگر رژیم صهیونیستی، ج. ا. ایران را به دلیل بهره مندی از قدرت موشکی و برنامه هسته ای و نفوذ چشمگیر در جهان اسلام، تهدیدی وجودی برای خود می داند. به همین دلیل، در سطوح مختلف علیه منافع منطقه ای و بین المللی ج. ا. ایران اقدام کرده است. در این مسیر، این رژیم از پتانسیل ها و ظرفیت های راهبردی غرب از جمله امریکا بهره لازم را می برد. در این راستا، ایجاد فشار برای جلوگیری از پیشرفت برنامه هسته ای ایران راهبرد امنیتی این رژیم به شمار می رود.از سوی دیگر، پس از توافق هسته ای «برجام»، این نوید داده می شد که تحریم های نفتی و مالی ایران در ازای محدودیت هایی بر غنی سازی هسته ای از بین خواهد رفت. این توافق همچنین نشانگر تثبیت ایران به مثابه قدرت هژمون منطقه مطرح می گردد؛ مساله ای که به نظر می رسید آمریکا آن را پذیرفته بود. اما بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، ایران مجهز به سلاح هسته ای را بدترین پیامد ممکن در وضعیت حاضر دانست و به همین ترتیب دولت های عرب حاشیه خلیج فارس احساس کردند که از توافق کنار گذاشته شده اند. این مقاله به بررسی جایگاه برنامه هسته ای ایران در دکترین امنیتی رژیم صهیونیستی می پردازد.