پژوهش های جانوری
سال:1392 | دوره:26 | شماره:2 |تعداد مقالات:8

به منظور ارزیابی اثرات استرس تراکم در تاسماهی سیبری (Acipenser baeri) تعداد 90 قطعه ماهی دو ساله با میانگین وزن 342±30 گرم و طول 45.3±1 سانتیمتر در سه تیمار شامل تراکم پایین (6 عدد ماهی)، متوسط (12 عدد ماهی) و بالا (18 عدد ماهی) طی یک دوره پرورشی 5 ماهه مورد مطالعه قرار گرفتند. شرایط آزمایش غیر از تراکم ماهیان برای تیمارها یکسان در نظر گرفته شد. در پایان هر ماه از هر یک از تیمارها خونگیری به عمل آمد و نمونه های خون بلافاصله سانتریفیوژ شده و سرمهای جداسازی شده برای انجام آنالیز به آزمایشگاه منتقل شدند. نتایج حاصل حاکی از عدم معنی دار بودن اثر متقابل تراکم و زمان بر سطوح کورتیزول سرم خون بود (P>0.05). به طوری که در آنالیز جداگانه هر کدام از عوامل تأثیرگذار آزمایش (تراکم و زمان) بر میزان کورتیزول، تغییرات معنی دار تنها در واکنش به زمان و آن هم فقط در ماه مرداد مشاهده شد (P<0.05). سطوح کورتیزول در ماههای تیر، مرداد، مهر و آبان به ترتیب 4.68±1.84 ng/ml، 23.22±4.4،  3.98±1.66و 11.8±2.53 اندازه گیری شد. میانگین کورتیزول در تراکمهای 6، 12 و 18 به ترتیب 7.76±3.59 ng/ml، 12.94±2.78 و 10.76±3.72 بدست آمد که در هیچ کدام از تراکمها تفاوت معنی دار مشاهده نشد (P>0.05). در این بررسی که اثرات استرس تراکم پرورش در گونه تاسماهی سیبری (در شرایط پرورشی ایران) مورد ارزیابی قرار گرفت، با توجه به عدم نوسانات معنی دار سطح کورتیزول، مشخص شد که در شرایط پرورشی تراکم به عنوان عامل استرس زا در گونه تاسماهی سیبری مطرح نمی باشد.

جنس کالومیسکوس یا زیباموش، نخست با تنها گونه C. bailwardi معرفی شده ولی بر اساس مطالعات بعدی خصوصا مطالعات کروموزومی، هشت گونه در این جنس شناسایی شده است. که پنج گونه آن درایران پراکنده اند و عبارت اند از: C. bailwardi C. grandis, C. elburzensis, C. urartensis و C. hotsoni. به منظور بررسی وضعیت آرایه شناختی جمعیتهای مختلف این جنس در ایران تعداد 76 نمونه از ده منطقه جمع آوری گردید. توالی ژن میتوکندریایی (CO1) 25 نمونه با 637 نوکلئوتید جهت آنالیزهای تبارشناسی Bayesian، حداکثر پارسیمونی (Maximum Parsimony) و حداکثر احتمال (Maximum Likelihood) استفاده گردید. داده های مولکولی، تاکسونومی امروزی گونه های فوق الذکر زیباموش را تأیید می کند. داده های مولکولی علاوه بر این نشان می دهند که پراکنش گونه C. elburzensis محدود به شمال شرق ایران نبوده بلکه تا ارتفاعات مرکزی ایران در استان یزد نیز پراکنده اند و نشان می دهد که جمعیت زیبا موش یزد به عنوان یک ایزولای جغرافیایی، از رشته کوه های البرز کاملا جدا قرار می گیرد. از دیدگاه تبارشناسی، جنس زیبا موش در ایران دارای دو شاخه اصلی است. شاخه شمالی شامل C. grandis، C. elburzensis و شاخه جنوبی شامل C. bailwardi واست C. hotsoni  که بیانگر نفوذ و پراکنش آنها در فلات ایران می باشد.

در پژوهش حاضر اثر موسیقی بر تغییرات رفتاری، درصد تلفات و برخی شاخصهای فیزیولوژیک ماهیان قزل آلای رنگین کمان (Oncorhynchus mykiss) با میانگین وزن 50±2 گرم، در 3 مرحله 120 ساعته مورد بررسی قرار گرفت. در مرحله اول به منظور انتخاب نوع موسیقی، ماهیان به طور روزانه در معرض سه نوع موسیقی کلاسیک، اصیل ایرانی و صدای جریان آب در طبیعت قرار گرفتند و در مرحله دوم به منظور تعیین زمان در معرض گذاری، موسیقی برگزیده براساس نتایج مرحله اول، روزانه به مدت 1، 3 و 6 ساعت برای ماهیان پخش گردید. در این راستا بر مبنای بروز علائم آرامش رفتاری شامل شنای آرام و آهسته در کنار بلندگو و تجمع در زیر آن به همراه عدم بروز تلفات و کاهش معنی دار در میزان هورمون کورتیزول خون طی 24 ساعت اولیه از (22.41±1.7 به 12.48±0.6 نانوگرم بر میلی لیتر (P<0.05) دیده شد. ادامه این روند تا انتهای آزمایش، موسیقی کلاسیک از میان سایر انواع موسیقی مورد بررسی در مرحله اول و بر مبنای بروز همان تغییرات رفتاری و عدم بروز تلفات و کاهش معنی دار در میزان هورمون کورتیزول خون طی 24 ساعت اولیه از (30.23±2.1 به 16.65±1.2نانوگرم بر میلی لیتر) (P<0.05) و تداوم این روند تا انتهای آزمایش، مدت زمان پخش این نوع موسیقی به مدت 1 ساعت نسبت به سایر زمانهای در معرض گذاری در مرحله دوم به عنوان مناسب ترین زمان در معرض گذاری انتخاب گردید. بر اساس نتایج مراحل یک و دو آزمایش، مرحله سوم به منظور بررسی کیفیت نتایج حاصل از شرایط آزمایشگاهی در شرایط پرورشی، در مخازن سیستم مدار بسته با پخش موسیقی کلاسیک به مدت یک ساعت برای ماهیان قزل آلای رنگین کمان صورت پذیرفت. تغییرات رفتاری مشابه دو مرحله قبل شامل شنای آرام و آهسته در کنار بلندگو و تجمع در زیر آن به همراه عدم بروز تلفات و کاهش معنی دار در ساعات صفر، 12، 24، 72 و 120 پس از شروع آزمایش در مقادیر هورمون کورتیزول خون (به ترتیب: 37.80±2.1، 32.69±2.8، 20.93±1.3، 20.13±1.5 و 11.62±0.8 نانوگرم بر میلی لیتر)، متابولیت گلوکز ( به ترتیب: 67.00±4.1، 60.66±2.2، 57.11±4.9، 53.33±3.6 و 31.94±1.3 میلی گرم بر دسی لیتر) (P<0.05) و افزایش معنی دار در شاخص وزن کبد(HSI) به ترتیب: 0.96±0.07، 1.21±0.06، 1.26±0.06، 1.27±0.07 و 1.28±0.06 درصد) (P<0.05) را می توان به اثر مثبت موسیقی کلاسیک بر افزایش آرامش و بهبود ساز و کار فیزیولوژیک بدن ماهیان مورد بررسی و کاهش استرس در آنها نسبت داد.

به منظور بررسی نقش زیستگاه و جنسیت در رابطه طول- وزن که از ابتدایی ترین داده های مورد استفاده در ارزیابی ذخایر و مدیریت زیست محیطی می باشد، 531 قطعه ماهی متعلق به 10 جمعیت از Aphanius sophiae وAphanius. vladykovi به  طور مقایسه ای مورد ارزیابی قرار گرفت. اختلاف شیب خط بین دو جنس نر و ماده در 3 جمعیت از 6 جمعیت بررسی شده از گونه A. sophiae معنی دار بود (P<0.05)، حال آنکه این اختلاف در هیچ یک از جمعیتهای A. vladykovi معنی دار نبود.(P>0.05) مقادیر b در جمعیتهای هر دو گونه، از دامنه تغییرات زیادی برخوردار بود. با توجه به تفاوتهای مشاهده شده در جنسهای نر و ماده و جمعیتهای مختلف و مقایسه آن با اختلاف بین دو گونه، به نظر می رسد این صفت تا حد زیادی تحت تأثیر فاکتورهای محیطی و زیستگاهی باشد. از این رو محاسبه شیب رابطه طول- وزن برای هر یک از گونه های فوق بدون در نظر گرفتن عواملی همچون جنس و زیستگاه، از دقت لازم برخوردار نیست.

در این بررسی 482 قطعه ماهی گوازیم دم رشته ای (Nemipterus japonicus) به طور ماهانه در طول یکسال (از خرداد 84 تا اردیبهشت ماه 85) از دو صیدگاه لیفه- بوسیف و بحرکان در سواحل خوزستان جمع آوری شده و عملیات بیومتری شامل اندازه گیری طول، وزن، عمق بدن انجام شده و جهت تعیین زمان تخم ریزی، جنسیت، مراحل بلوغ، شاخص بدنی گناد  (GSI)و قطر تخمکها در مراحل مختلف بلوغ جنسی، مورد مطالعه قرار گرفت. ترکیب تخمکهای مراحل مختلف نشان داد که ماهی گوازیم تنها یکبار در سال قادر به تخم ریزی است. همچنین بررسی تغییرات قطر تخمک طی ماههای مختلف و مقادیر شاخص رسیدگی جنسی (GSI) زمان تخم ریزی ماهی گوازیم را در اردیبهشت و خرداد ماه مشخص کرد. حداکثر و حداقل هماوری مطلق به ترتیب 131321 و 10321 عدد تخم و هماوری نسبی 713.54 و 55.81 به ازای یک گرم وزن بدن محاسبه گردید. نتایج بررسی نشان داد که هماوری مطلق بیشترین همبستگی را با وزن تخمدان (r=9.95) و هماوری نسبی نیز بیشترین همبستگی را با شاخص بدنی گناد (r=9.94) داشت.

ورمی کمپوست (Vermicompost) یکی از غنی ترین کودهای آلی بوده که توسط گونه های خاصی از کرم خاکی مانند (Savigny/1826) Eisenia foetida تولید می شود و کاربردهای فراوانی در پرورش گیاهان زینتی دارد. از جمله کاربردهای آن می توان به افزایش گلدهی گیاهان زینتی، کاهش زمان جوانه زنی دانه، افزایش محصول از لحاظ کمی و کیفی و غیره اشاره نمود. کرم خاکی به علت داشتن مقدار فراوان پروتئین و ویتامین در ساختار خود می تواند به عنوان غنی ترین منبع غذایی به ویژه از لحاظ انواع اسیدآمینه های ضروری در جیره غذایی ماکیان و آبزیان در نظر گرفته شود. استفاده ازکرمهای خاکی جهت بازیافت زباله های شهری به عنوان یکی از مهمترین روشهای بازیافت مواد مورد توجه است. جهت پرورش کرم خاکی Eisenia foetida،300 عدد کرم خاکی در 13 بستر قرار داده شد و با کنترل روزانه pH، رطوبت و درجه حرارت، ورمی کمپوست طی 75 روز تولید گردید. آنالیز شیمیایی این کود در مقایسه با کودهای معمول در کشاورزی نشان داد که درصد نیتروژن، پتاسیم، کلسیم، آهن و روی در این کود بیشتر است. با توجه به وفور مواد آلی اعم از 15 نوع از اسیدهای آمینه آرژنین، سرین، متیونین، هیستیدین، آسپارتیک، لوسین، گلایسین، تیروزین، گلوتامیک و فنیل آلانین )، 2 اسید چرب ضروری، قندها (پنتوزها، هگزوزها و هگزوز آمین)، ویتامینها (نیاسین، ریبوفلاوین، پنتوتنیک اسید، تیامین، B12، B6،اسید فولیک و بیوتین) در پودر کرم خاکی به عنوان یک مکمل غذایی در پرورش طیور و آبزیان, نیاز به تکثیر آن می تواند مورد توجه قرار گیرد.

از اوایل طرح نظریه انتخاب طبیعی در اواسط قرن نوزدهم، ازخودگذشتگی تکاملی مسئله ای جدی برای آن بود. نظریه انتخاب گروه تا دهه 1960 حل مسئله شمرده می شد. اما در آن زمان با انتقاداتی روبرو شد که دیگر قابل استناد نبود. از آن به بعد نظریاتی مطرح شده اند تا از راههای انتخاب فرد و/ یا ژن مسئله را حل کنند. انتخاب خویشاوند، ازخودگذشتگی متقابل، بازی تکاملی، ژن خودخواه و جبران غیرمستقیم، مهم ترین این دسته نظریات هستند. ازخودگذشتگی بر اساس این نظریات، واقعی نیست بلکه ظاهری است. از دهه 1970 به بعد نظریه انتخاب چند سطحی مطرح شده که از نظریه انتخاب گروه «جدید» دفاع می کند. به علاوه نظریه انتخاب گروه فرهنگی هم به میان آمده است. ازخودگذشتگی بر اساس این نظریات واقعی است. نویسنده موافق نظریات دسته دوم به تکامل یافتن ازخودگذشتگی واقعی قائل است. اما شاید بیشتر موافق نظریات دسته اول، آن را از جهات مختلف در «سایه» خودخواهی تکاملی می بیند.

ارزیابی ذخیره و تولید ماهی در تالاب شادگان از آبان 1386 تا مهر 1387 مورد بررسی قرار گرفت و هفت ایستگاه استقرار صیاد ونمونه برداری فصلی از تالاب شادگان شامل صراخیه، ماهشهر، رگبه، خروسی، کانال، عطیش و جاده آبادان به عنوان ایستگاههای نمونه برداری انتخاب گردید. در مدت اجرای تحقیق بیش از دو هزار ماهی صید و جهت تعیین توده زنده از روش تخلیه ای استفاده گردید. فصل بهار (249.61 کیلوگرم بر هکتار) و فصل زمستان (157.9 کیلوگرم بر هکتار) بیشترین و کمترین میزان توده زنده ماهی در تالاب شادگان محاسبه گردید. ماهی کپور معمولی بیشترین و ماهی شمسک کمترین میزان توده زنده و ماهی حمری بیشترین و ماهی شمسک کمترین میزان تولید ماهی را به خود اختصاص دادند. میانگین توده زنده ماهی 197.70 (سال/هکتار/ کیلوگرم) و میانگین تولید ماهی در تالاب شادگان 130.41 (سال/هکتار/ کیلوگرم) بدست آمد.