بوم شناسی علف های هرز
سال:1392 | دوره:1 | شماره:1 |تعداد مقالات:6

برای بررسی مراحل فنولوژی خارشتر، آزمایشی در سال 1387 در دو شهرستان یزد و تفت (چم) در استان یزد، اجرا شد. با آغاز رشد خارشتر در بهار، مراحل فنولوژی آن در هر دو منطقه از زمان شروع رویش از سطح خاک تا زمان بذردهی آن ثبت شد. نتایج نشان داد که هفت مرحله فنولوژی خارشتر در یزد، 211 روز که معادل 4049 درجه- روز رشد می باشد به طول انجامید. این در حالی است که در منطقه چم- تفت، این دوره به 200 روز و 3503.45 درجه- روز رشد کاهش یافت. در هر دو منطقه (یزد و چم)، کوتاه ترین و طولانی ترین دوره فنولوژی خارشتر به ترتیب مرحله غنچه دهی (22 روز) و رسیدن بذر (90 روز) است. علاوه براین، کوتاه ترین فاصله زمانی از آغاز یک مرحله تا آغاز مرحله بعد در هر دو منطقه، بین آغاز رویش خارشتر از سطح خاک تا ظهور اولین ساقه اصلی و طولانی ترین فاصله زمانی بین آغاز مرحله میوه دهی تا شروع مرحله رسیدگی بذر است.

به منظور بررسی اثر کاربرد منفرد و مخلوط علف کش های رایج مزارع زعفران بر کنترل علف های هرز و وزن بنه زعفران آزمایشی با نه تیمار و سه تکرار، در مزرعه ای در شهرستان نیشابور انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل علف کش های: اکسی فلورفن (گل EC %24) 1.5 لیتر در هکتار، ایوکسینیل (توتریل EC %22.5) 2 لیتر در هکتار، متری بیوزین (سنکور WP %70) 750 گرم در هکتار، ستوکسیدیم (نابواس EC %12.5) 2 لیتر در هکتار، فلوازیفوپ-پی- بوتیل (فوزیلید EC %12.5) 2.5، هالوکسی فوپ آرمتیل (گالانت سوپر EC %10.8) 1.3، اکسی فلورفن+ هالوکسی فوپ آرمتیل، ایوکسینیل+ هالوکسی فوپ آرمتیل، متری بیوزین+ هالوکسی فوپ آرمتیل بودند. نتایج حاصل از مقایسه های گروهی نشان داد که تیمارهای حاوی مخلوط علف کش در مقایسه با تک علف کش تاثیر بیشتری روی کاهش وزن خشک علف های هرز دارند. در بین تیمارهای مخلوط علف کشی نیز تیمارهای اکسی فلور فن+ هالوکسی فوپ آر متیل و متری بیوزین+ هالوکسی فوپ آر متیل تفاوت معنی دار با تیمار ایوکسینیل+ هالوکسی فوپ آر متیل در کاهش وزن خشک علف های هرز دارند. علف کش ستوکسیدیم کم اثرترین تیمار در این آزمایش بود. هم چنین در تیمارهای متری بیوزین+ هالوکسی فوپ آر متیل، اکسی فلور فن+ هالوکسی فوپ آر متیل و ایوکسینیل+ هالوکسی فوپ آر متیل بیشترین مقدار وزن بنه به دست آمد.

به منظور بررسی اثر خشکی بر القای خواب ثانویه کلزا در شرایط تاریکی، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار روی جوانه زنی بذور کلزا انجام شد. تیمارهای مورد بررسی شامل 7 رقم کلزا (Hyola 60، Hyola 308، Hyola 330، Hyola 401، Hyola 420،Sarigol  وAA1 ) و سه سطح خشکی (شاهد، 1.5- مگاپاسکال پتانسیل آب و بذر خشک) بود. نمونه های مورد بررسی درون پوشش پلاستیکی تیره، در اتاقک رشد و در دمای 20 درجه سانتیگراد به مدت دو هفته قرار گرفت. نتایج نشان داد که در بین ارقام مختلف، بیشترین درصد جوانه زنی در رقمHyola 420  به میزان 75% و کمترین درصد جوانه زنی در رقم Hyola 60به میزان 56% در مقایسه با شاهد مشاهده شد. درصد جوانه زنی ارقام مختلف کلزا تحت تیمار تنش های خشکی (نسبت به شاهد که جوانه زنی 100% داشت) به طور معنی داری کاهش یافت. درصد جوانه زنی تجمعی در کلیه ارقام مورد بررسی، در شرایط خشکی 1.5- مگاپاسکال پتانسیل آب به طور قابل ملاحظه ای بیشتر از تیمار بذور خشک بود. به طور کلی علاوه بر ژنوتیپ شرایط محیطی نیز می تواند بر پتانسیل خواب ثانویه بذور کلزا اثر بگذارد. در کلیه ارقام مورد نظر، به جز Hyola 60 با کاهش رطوبت موجود در محیط، درصد و سرعت جوانه زنی روند نزولی داشت.

به منظور تعیین اثر دگرآسیبی گلبرگ زعفران بر جوانه زنی و رشد اولیه سورگم، گندم، سوروف و تاج خروس، با استفاده از منحنی های دز- پاسخ آزمایشی با غلظت های صفر، 10، 30، 60 و 100 درصد از عصاره آبی یک درصد در شرایط آزمایشگاهی انجام شد. صفات مورد ارزیابی شامل درصد جوانه زنی، طول ریشه چه و طول ساقه چه بود. روند کاهش طول ریشه چه در سه گیاه سورگوم، گندم و سوروف از معادله لگاریتمی- لجیستیک و در تاج خروس از معادله گامپرتز پیروی کرد. ترتیب کاهش حساسیت بر مبنای EC50 طول ریشه چه به صورت تاج خروس، سورگوم، سوروف و گندم بود. روند تغییرات طول ساقه چه به جز سورگوم که تابع معادله لگاریتمی- لجیستیک بود در گندم و سوروف و تاج خروس از معادله غیرخطی شامل پارامتر هورمسیس پیروی کرد که حاکی از اثرهای تحریک کنندگی مواد دگرآسیب در مقادیر کمتر از 50% غلظت بود. حداکثر طول ساقه در گندم، سوروف و تاج خروس به ترتیب در غلظت های 10.76، 12.23، 14.02 درصد احراز شد. درصد جوانه زنی به جز در مورد تاج خروس برای بیشترین غلظت عصاره در موارد دیگر تحت تاثیر قرار نگرفت.

گل جالیز یکی از مهم ترین علف های هرز مزارع گوجه فرنگی است و یکی از روش های مبارزه با آن استفاده از مواد تدخینی است. پژوهشی به این منظور طی سال 1390 در منطقه مشهد در مزرعه نمونه متعلق به آستان قدس رضوی به اجرا درآمد. آزمایش در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با 6 تیمار شامل صفر، 500، 750، 1000 و 1250 و 1500 کیلوگرم در هکتار متام سدیم از ماده تجارتی واپام (32.7 درصد- اس ال) در 4 تکرار پیاده شد. هر کرت به دو قسمت تقسیم شد و در یک نیمه علف های هرز به جز گل جالیز وجین دستی شدند ولی در نیمه دیگر هیچ وجینی انجام نشد. متام سدیم با استفاده از دستگاه خودکار تزریق قلمی به کار برده شد. تعداد اندام هوایی و وزن خشک گل جالیز در نیمه کرت عاری از علف های هرز و سایر علف های هرز در نیمه وجین نشده اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که کاهش آلودگی علف های هرز در اثر مصرف متام سدیم تابع منحنی لجیستیک با سه پارامتر بود. حساسیت علف های هرز مختلف متفاوت بود به طوریکه علف های هرز شامل تاج خروس و سلمه با ED50 معادل 474 و 775 لیتر در هکتار تحمل بیشتری نسبت به خرفه، تاج ریزی و سوروف نشان دادند. با این حال عملکردی از کرت های وجین نشده برداشت نشد. تراکم گل جالیز در کرت های عاری از سایر علف هرز دارای روند مشخصی نبود، ولی تعداد میوه و عملکرد گوجه فرنگی در واحد سطح به طور خطی با مصرف متام سدیم افزایش داشت. تاثیر متام سدیم بر کاهش تنفس میکروبی خاک از معادله غیرخطی گامپرتز پیروی کرد.

به منظور شناسایی تکمیلی و تعیین پراکنش علف های هرز مزارع گندم دیم استان کرمانشاه، 58 مزرعه در 7 شهرستان طی سال های 1381 تا 1388 مورد بررسی قرار گرفت. مشخصات گونه های مختلف علف هرز به تفکیک جنس، گونه مورد بررسی قرار گرفت. پس از انجام مطالعات میدانی، تراکم، فراوانی، یکنواختی و میانگین تراکم هر گونه، شاخص غالبیت، شاخص تنوع شانون- وینر و شاخص سیمپسون ارزیابی شد. در مزارع گندم دیم استان کرمانشاه 64 گونه گیاهی به عنوان علف هرز مطرح و از این میان 11 گونه مربوط به باریک برگ ها و 53 گونه متعلق به پهن برگ ها می باشد. خانواده های گندمیان (Poaceae)، بقولات (Fabaceae)، کاسنی (Asteracea) و روناس (Rubiaceae) به ترتیب با 57، 35.5، 34.6 و 8 درصد شاخص اهمیت هر خانواده گیاهی (FIV) بیشترین اهمیت را در خانواده های گیاهی داشتند. بر اساس نتایج بدست آمده در مورد علف های هرز غالب مزارع گندم دیم شهرستان های استان کرمانشاه، می توان گفت که پهن برگ های غالب مزارع گندم آبی استان کرمانشاه به ترتیب اهمیت عبارت بودند از بی تی راخ (Galium tricornatum)، ماشک زرد(Vicia hyrcanica)  و جغجغک (Vaccaria pyramidata) و بابونه(Anthemis cotula) . باریک برگ های غالب مزارع گندم دیم استان کرمانشاه به ترتیب اهمیت عبارت بودند از یولاف وحشی زمستانه (Avena ludoviciana)، جودره (Hordeum spontaneum) و علف پشمکی(Bromus tectorum) . علاوه بر این مهم ترین رستنی های مزاحم قبل از برداشت گندم دیم در این استان عبارت بودند از شیرین بیان (Glycyrrhiza glabra)، پیچک صحرایی (Convolvulus arvensis) و گلرنگ وحشی(Carthamus oxyacanthus) . شاخص تنوع شانون- وینر نشان داد بیشترین تنوع گونه ای در کرمانشاه به میزان 2.67 و کمترین تنوع گونه ای در سنقر و سرپل ذهاب به ترتیب به میزان 1.8 و 1.9 می باشد.