بوم شناسی علف های هرز
سال:1392 | دوره:1 | شماره:2 |تعداد مقالات:6

علف هرز سس درختی، انگل اجباری بسیاری از درختان و درختچه ها است که در سال های اخیر خسارات زیادی به محصولات باغی و فضای سبز شهری وارد آورده است. جهت کنترل زیستی این انگل، پژوهشی در سال های 90-1388 انجام گرفت. نمونه هایی از گیاه سس آلوده به عوامل بیماری زای گیاهی از مزارع و پرچین های ترون در فضاهای سبز شهری مشهد، جمع آوری شدند. جدایه ای از قارچ Fusarium oxysporum که توسط کلید شناسایی مورد شناسایی قرار گرفته بود، به عنوان بهترین جدایه انتخاب و بیماری زایی آن بعد از ایجاد ارتباط انگلی طی سه آزمایش در قالب طرح، به طور کامل تصادفی در گلخانه مورد آزمون قرار گرفت. دراین آزمایش ها اثر غلظت های مختلف جدایه F.oxysporum (104، 105، 106 و 107 اسپور در میلی لیتر) و طول دوره شبنم (0، 6، 12، 18 و 24 ساعت) بر بیماری زایی این قارچ و نیز دامنه میزبانی بررسی شد. نتایج نشان داد که بیماری زایی قارچ با افزایش غلظت سوسپانسیون اسپور شدت یافت. به طوری که در غلظت 107 اسپور در میلی لیتر، این جدایه کاهش 20 درصدی در وزن خشک سس ایجاد کرد. با افزایش طول دوره شبنم نیز بیماری زایی قارچ افزایش یافت. بر اساس نتایج این آزمایش، این قارچ در نقطه شبنم بیش از 18 ساعت بیشترین شدت بیماری زایی و کاهش 32.9 درصدی در وزن خشک سس را نشان داد. با توجه به این یافته ها می توان استنباط کرد که این جدایه توانایی بالقوه جهت کنترل این انگل را دارد.

به منظور مطالعه تاثیر کنترل شیمیایی علف های هرز بر عملکرد سورگوم علوفه ای (رقم اسپیدفید) آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار و 13 تیمار در سال زراعی در 1389 در مزرعه تحقیقاتی واقع در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی در مشهد اجرا شد. تیمارهای این آزمایش شامل علف کش های مزوتریون+ تربوتیلازین+ اس- متولاکلر (لوماکس 3 و 4 لیتر در هکتار، پس و پیش رویشی)، سینوسولفورون (ستاف 250 گرم و 375 گرم در هکتار، پیش رویشی)، اکسادیاژیل (تاپ استار 3 و 4 لیتردر هکتار، پیش رویشی)، تریفلورالین (ترفلان 1.5 لیتر در هکتار)، تریفلورالین+آترازین (ترفلان+آترازین، 1.5 لیتر+2 کیلوگرم در هکتار)، توفوردی+دایکمبا+آترازین (دایالان+آترازین، 1 لیتر+1 کیلوگرم در هکتار) بودند. دو تیمار شاهد بدون وجین و وجین دستی نیز در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که تیمارهای مزوتریون+ تربوتیلازین+ اس- متولاکلر، تریفلورالین (و در ترکیب با آترازین) و توفوردی+دایکمبا+آترازین در مهار علف های هرز با 85 تا 95 درصد کاهش موفق، ولی سینوسولفورون و اکسادیاژیل با حداکثر 35 درصد کاهش موفق نبودند. هر چند اثر علف کش ها بر عملکرد علوفه سورگوم معنی دار نشد، ولی در مقایسه های گروهی تیمار مزوتریون+ تربوتبلازین+ اس-متولاکلر عملکرد بیشتری را نسبت به سایرین احراز کرد. نشانگان خسارت مزوتریون+ تربوتیلازین+ اس- متولاکلر به شکل سفید شدن موقتی برگ های سورگوم مشاهده شد. مهم ترین علف های هرز بر اساس وزن خشک و تراکم علف های هرز شامل تاج خروس (Amaranthus retroflexus)، سلمه (Chenopodium album)، خرفه (Portulaca oleracea)، پیچک (Convolvulus arvensis) و تاج ریزی (solsnum nigrum) بودند.

به منظور بررسی تاثیر روش های مدیریت شیمیایی و فیزیکی در کنترل گیاه وتیور، دو آزمایش هریک در 4 تکرار در قالب طرح کاملا تصادفی در سال 1389 در محل گلخانه مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی به اجرا در آمدند. در آزمایش اول 4 تیمار متشکل از دو علف کش گلایفوسیت (رانداپ SL %41) با دزهای 6 و 10 لیتر در هکتار به همراه سولفات آمونیوم 2 درصد و هالوکسی فوپ آر متیل (گالانت سوپر EC %10.8) با دز معمول 1 لیتر در هکتار و تیمار بدون مصرف علف کش در دو مرحله رشدی: نورستی (سه برگی) و تثبیت رشد نسبی گیاه (شروع تشکیل گل آذین یا توقف افزایش ارتفاع) مورد ارزیابی قرار گرفتند. در آزمایش دوم گیاه وتیور در مرحله تثبیت رشد نسبی در معرض شعله آتش به مدت 0، 10، 30 و 60 ثانیه قرار گرفت. کارایی سموم و عملیات شعله دهی بعد از 14 روز مورد ارزیابی چشمی قرار گرفت. به منظور بررسی بیشتر کارایی کنترل شیمیایی 30 روز بعد و در کنترل مکانیکی بعد از 60 روز صفاتی مانند وزن تر و خشک اندام های هوایی و وزن تر و خشک ریشه و تعداد پنجه اندازه گیری شدند. نتایج نشان داد که در روش کنترل شیمیایی با توجه به عدم اختلاف معنی دار بین دو دز گلایفوسیت، مناسب ترین تیمار برای کنترل گیاه وتیور علف کش گلایفوسیت با دز 6 لیتر در هکتار به همراه سولفات آمونیم 2% بود و در روش فیزیکی هیچ کدام از زمان های شعله دهی قادر به کنترل گیاه وتیور نبودند. بر اساس نتایج این مطالعه مناسب ترین روش کنترل مصرف علف کش رانداپ با دز 6 لیتر در هکتار بود.

به منظور بررسی وضعیت تحقیق های گل جالیز در ایران و مقایسه آن با تحقیق های جهانی، اطلاعات 1398 مقاله فارسی مربوط به علف های هرز که در چهل سال اخیر منتشر شده اند، به همراه 1477 مقاله انگلیسی مرتبط (2011-2004)، در یک بانک اطلاعاتی تحلیل شد. سهم تحقیق های گیاهان انگلی، گل جالیز و سس (Cuscuta spp.)، از کل تحقیق های علوم علف های هرز در ایران، به ترتیب شش، چهار و دو درصد بود و نام انگل استریگا (Striga spp.) تنها در یک مقاله مشاهده شد. در جهان سهم تحقیق های گل جالیز از کل علف های هرز حدود چهار درصد بود در حالی که این سهم از کل تحقیق های گیاهان انگلی حدود 50 درصد بدست آمد. بررسی نتایج نشان می دهد که 75 درصد این تحقیق ها در ایران با حمایت مراکز تحقیقاتی وابسته به وزارت جهاد کشاورزی انجام شده است. بررسی روند ها مشخص کرد نسبت تحقیق های گل جالیز به کل تحقیق های علف های هرز در ایران و جهان رو به کاهش است که احتمالا به علت افزایش تنوع رشته های علمی در حوزه علوم علف های هرز بوده است. در عین حال در سطح جهانی، سهم تحقیق های گل جالیز نسبت به سایر گیاهان انگلی رو به افزایش است که دلایل آن را باید در خصوصیات خاص انگل، وسعت پراکنش و توان خسارت زایی آن نسبت به سایر گیاهان انگلی جستجو کرد. در تحقیق های ایران با گذشت زمان موضوع ها به ترتیب روی شناسایی، مدیریت و مبارزه بیولوژیکی تمرکز یافته اند. در جهان این تحقیق ها جای خود را از بررسی بیولوژی و فیزیولوژی انگل به مطالعات ژنومیکی، استریگولاکتون ها، ایجاد مقاومت در میزبان و شناخت مکانیزم های برهم کنش انگل-میزبان و کار روی بسته های مدیریت تلفیقی داده اند. گل جالیز یکی از مهم ترین گیاهان انگلی در ایران و جهان است و سابقه تحقیق های طولانی آن بیان گر این واقعیت است که نتایج آن ها هنوز به راه کار مدیریتی جامعی منتهی نشده است. در ایران با وجود سابقه به نسبت طولانی، این تحقیق ها هنوز جوان محسوب می شوند و اطلاعات کافی حتی در مورد خصوصیات گونه های کشور ارایه نمی کنند. ارزیابی روش های مدیریتی جدید، در سایه پیشرفت های اخیر جهان در اصلاح گیاهان زراعی و ژنتیک ملکولی، در چارچوب سازگار با شرایط کشور می تواند یک استراتژی مناسب برای تحقیق های آتی کشور در حل معضل گیاهان انگلی به خصوص گل جالیز باشد.

به منظور بررسی تاثیر تراکم پنبه (Gossypium hirsutum) رقم ورامین و سلمه تره (Chenopodium album) بر عملکرد و اجزای عملکرد پنبه، در سال 1385 آزمایشی در ایستگاه تحقیقاتی مزرعه دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی انجام شد. علف هرز سلمه تره در چهار تراکم (0، 6، 9 و 12 بوته در متر مربع) و پنبه در سه تراکم (6، 9 و 12 بوته در متر مربع) کشت شدند. هم چنین در هر بلوک سه کرت نیز به کشت خالص سلمه تره با تراکم های 6، 9 و 12 بوته در متر مربع اختصاص یافت. نتایج تحقیق حاکی از تاثیر معنی دار تراکم های مختلف سلمه تره بر عملکرد و اجزاء عملکرد پنبه بود. تعداد 6 بوته علف هرز سلمه تره نسبت به کشت خالص پنبه، میزان عملکرد وش را 15 درصد کاهش داد. تراکم 9 و 12 بوته سلمه تره نیز به ترتیب باعث 28 و 44 درصد کاهش عملکرد وش شد. هم چنین در تراکم های اشاره شده سلمه تره، عملکرد پنبه دانه به ترتیب 16، 30 و 45 درصد کاهش داشت. مقادیر کاهش برای عملکرد الیاف 13، 24 و 42 درصد بود. در این آزمایش افزایش تراکم پنبه در محدوده تراکم های ذکر شده، توانست مقداری از اثرهای منفی مربوط به کاهش صفات مورد مطالعه را تقلیل دهد. بنابراین آگاهی از تراکم مطلوب گیاه زراعی جهت دست یابی به حداکثر تولید و فرونشانی علف های هرز می تواند راهکار مناسبی در جهت مدیریت تلفیقی علف های هرز باشد.

جهت بررسی تاثیر عصاره آبی اندام های مختلف علف هرز ازمک (Cardaria draba L.) بر جوانه زنی ذرت خوشه ای، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در 4 تکرار در آزمایشگاه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند در سال 1389 اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل عصاره آبی اندام های ریشه، ساقه، برگ و مخلوط ازمک با غلظت های صفر، 10، 20، 40 و 80 درصد حجمی بود. با توجه به نتایج بدست آمده اثر عصاره بافت های مختلف بر درصد جوانه زنی و طول ریشه چه در سطح احتمال 5 درصد، و بر سرعت جوانه زنی و تعداد ریشه فرعی در سطح احتمال یک درصد، معنی دار بوده است. اثر غلظت عصاره ازمک، بر کلیه صفات اندازه گیری شده، در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. در واقع اندام ها و غلظت های علف هرز ازمک تاثیر بازدارندگی قابل توجهی بر جوانه زنی بذور ذرت خوشه ای داشتند. برگ ازمک موجب کاهش قابل ملاحظه ای در اکثر شاخص های مورد بررسی شد. نتایج مشابهی نیز در غلظت 80 درصد حجمی مشاهده شد. به طوری که بیشترین درصد کاهش جوانه زنی بذور ذرت خوشه ای (22.5 درصد) مربوط به این تیمار بود.