مطالعات نوین دیپلماسی اقتصادی
سال:1402 | دوره:1 | شماره:1 |تعداد مقالات:24

امیردریادار سیاری ابتدائا به بررسی موقعیت ژئوپلتیکی و مزیت های جغرافیایی ایران میپردازند. در این بخش به دسترسی های ایران به دریا در جنوب و شمال آن، موقعیت راهبردی بنادر کشور، رقبای منطقه ای بنادر ایران و در نهایت بایسته ها و چشم انداز مطلوب این بنادر اشاره میگردد. پس از آن چیستی، چرائی و چگونگی مفهوم بازگشت به دریا از منظر امیر دریادار سیاری تبیین میگردد. ایشان با اشاره به تاریخ طولانی ایرانیان در دریانوردی و استفاده از موقعیت و فرصت های دریا نقش ایرانیا در ایجاد کانال سوئز را خاطر نشان میسازند. نظریه بازگشت به دریا با توجه به گفته های امیر سیاری، مستنبط از کلام و راهبردهای ابلاغی از سوی رهبری انقلاب است. در این گفت و گو، به سیاست های کلی توسعه دریا محور، نقش امیر سیاری در دیپلماسی اقتصادی کشور و همچنین توسعه مناطق ساحلی پرداخته شد.

دکتر عراقچی با اشاره به موقعیت ویژه کشور با داشتن ساحلی هشتصد کیلومتری به مقایسه تجربه موفق توسعه عسلویه با هدف توسعه مکران میپردازند. همچنین به ضرورت پرداختن به موقعیت مکران از نگاه بین المللی و سوال های پاسخ داده نشده در این زمینه میپردازند. ایشان سرمایه های داخلی را کافی برای توسعه مکران ندانسته ضرورت ورود سرمایه های خارجی را متذکر میگردند. دکتر عراقچی دورنمائی مطلوب برای سواحل جنوب به طور عام و سواحل مکران به طور خاص ترسیم میکنند که در آن این سواحل مانند سواحل شمال تبدیل به مقصد سفرهای تفریحی مردم شود. نیاز به تفکر و مدیریت جهادی و غیر محدود به ساخختار بروکراتیک در این گفت و گو مطرح میشود. ایران باید در توسعه سواحل جنوبی خود نگاهی هم به طرح ها و تلاش های کشورهای رقیب در منطقه داشته باشد. توسعه سواحل میتواند مقدمه ای برای حذف چهره امنیتی ایران در افکار عمومی بین المللی باسد. امنیت و اقتصاد در منطقه مکران بسیار در هم تنیده است و نمیتوان آن ها را جدا از یکدیگر تصور نمود.

غلامرضا انصاری | مشاور وزیر امور خارجه: برای اینکه جایگاه مکران مشخص شود باید به جایگاه اقیانوس هند در قرن 21 که آن را مسیر توسعه اقتصادی و امنیت جهان می انگارند، نگاه کرد.

دکتر سید رسول موسوی | مدیرکل آسیای غربی وزارت امور خارجه: به طور کلی 10 راهبرد پیرامون جمهوری اسلامی ایران در رابطه با اتصالات یا کریدورهای مختلف وجود دارد که در ادامه به آنها اشاره می کنم.

دکتر محمد خزاعی | دبیرکل کمیته ایرانی اتاق بازرگانی بین المللی: در رابطه با بحث طرح کمربند-راه، من چون مذاکره می کردم و مسئولیت داشتم، چین در واقع سه اقدام کرد که همه در یک ظرف قرار داشت. اینکه میفرمایند انتهایش معلوم نیست به این جهت که طرح وسیعی است و ابهام دارد. ذیل این طرح، چینی ها اقدام بسیار هوشمندانه ای برای ایجاد بانک سرمایه گذاری زیرساخت آسیایی کردند که مسئولیت پیگیری آن با بنده بود.

امیر ثامنی | رئیس گروه آمایش سرزمین سازمان برنامه و بودجه: ابلاغ سیاستهای کلی توسعه دریامحور توسط مقام معظم رهبری، آغاز کننده فصلی نوین در تاریخ توسعه سرزمینی کشور به حساب می آید؛ چرا که برای اولین بار رویکرد "بازگشت به دریا " احیای تمدن دریایی فراموش شده ایران را به یک راهبرد رسمی و قطعی نظام تبدیل نموده است.

محمدمهدی احسان طلب | پژوهشگر اندیشکده دیپلماسی اقتصادی: دریای کاسپین، با مساحت 37886 کیلومتر مربع، بزرگترین دریاچه جهان است که پنج کشور ایران، جمهوری آذربایجان، قزاقزستان، ترکمنستان و روسیه را به هم متصل نموده است. ذخایر نفت این دریا نزدیک به 25. 7 میلیارد بشکه و ذخایر گاز آن 106 تریلیون فوت مکعب است. در سال 2006، مرکز مطالعات انرژی جهان، با انجام برآورد های میدانی اعلام کرده است که یک سوم منابع گاز طبیعی و نفت خام دست نخورده جهان در سواحل و زیر آب های دریای کاسپین قرار دارد.

دکتر سورنا ستاری | رئیس کمیسیون علمی-فناوری شورای راهبردی روابط خارجی: حداقل در 30 سال گذشته تاکیدات زیادی از طرف مقام معظم رهبری برای توسعه سواحل مکران بوده است. در همین راستا، خاطره ای از توسعه عسلویه بیان میکنم. خاطرم هست اولین بار در سال 1373 تقریبا دو ماه قبل از شهادت پدر، همراهشان به بندر طاهری رفتم. ما به بوشهر رفتیم. بعد از بازدید هایی که در بوشهر بود یک هواپیمای پی سی 6 برداشت و به فرودگاه بندر طاهری نیروی هوایی رفت. از سال 1351 در بندر طاهری بود و رادارهای اصلی که خلیج فارس را کنترل می کرد روی کوه های جم حضور داشت.

دکتر ابوذر گوهری مقدم | دبیر کمیسیون سیاسی و امنیتی هیأت دولت: وقتی صحبت از اقتصاد دریامحور می کنیم، منظورمان مجموعه فعالیت های اقتصادی است که منجر به ایجاد درآمد و بهره مندی از منابع دریایی می شود. توسعه دریامحور بر اساس ظرفیتی که جمهوری اسلامی ایران دارد با حدود 5800 کیلومتر نوار ساحلی در جنوب و شمال کشور، یک ظرفیت فوق العاده ای را در اختیار ما قرار می دهد؛ اما متاسفانه بهره برداری از این ظرفیت بسیار ناچیز بوده است.

امیرحسین بهرو | پژوهشگر اندیشکده دیپلماسی اقتصادی: دریای خَزَر، دریای مازَندَران یا دریای کاسپین پهنه ای آبی است که از جنوب به ایران، از شمال به روسیه، از غرب به روسیه و جمهوری آذربایجان و از شرق به ترکمنستان و قزاقستان محدود می شود. برخی گزارش ها و اسناد مدعی آن هستند که در ازای دریای خزر 1205 تا 1280 کیلومتر و پهنای آن 202 تا 554 کیلومتر است. همچنین مجموع طول سواحل دریای خزر 63 79 کیلومتر است که 640 کیلومتر آن درایران قرار دارد.

یاسر احمدی بنی | کارشناس اندیشکده دیپلماسی اقتصادی: سیاستهای کلی توسعه دریا محور که از سوی رهبر معظم انقلاب ابلاغ شده است؛ حاصل تدبیری چند ده ساله، آینده نگرانه و خردمندانه است که سال ها از آن می گذرد.

در ابتدا از سه منظر، ضرورت توسعه ظرفیت دریایی ایران، ظرفیت ساحلی در حاشیه خلیج فارس و دریای عمان را بررسی می کنیم. حرف بسیار درستی است که ملت ها پیروز می شوند وقتی دریاها را باز می کنند و ملت ها مغلوب می شوند وقتی در سواحل دریاها متوقف می شوند. دیدگاه اول این است که وقتی به این گزاره نگاه کردند فورا به ذهن متبادر می شود که تغییرات ژئوپلیتیک و سرنوشت هژمونیک ملت ها را دریاها تعیین می کند.

یکی از محبت هایی که خداوند به ما ارزانی داشته موقعیت سوق الجیشی ایران و جایگاه جغرافیایی ایران است که به تعبیری بین سه قاره آسیا، اروپا و آفریقا قرار دارد. این از یک طرف برای ما یک نعمت است؛ اگر بتوانیم از آن استفاده کنیم. در طول تاریخ، ایران بسیار مورد تاخت و تاز قرار گرفته است و بسیاری از قدرت های حاضر در هر مقطعی آمدند تا بر آن حکومت بکنند. از ازبک، افغان، مغول، اسکندر و اعراب و همه علاقه مند بودند که در این منطقه یک حاکمیتی داشته باشند.

مکران یکی از مناطق راهبردی ایران در جنوب شرقی کشور است. این منطقه به دلیل موقعیت جغرافیایی و ژئوپلیتیکی خاص خود می تواند نقش عظیمی در توسعه اقتصاد دریا محور و دیپلماسی دریایی ایران ایفا کند.

محمدحسین خدادوستی | کارشناس اندیشکده دیپلماسی اقتصادی: مطالعات صور ت گرفته در موضوع تحلیل و ارزیابی رژیم حقوقی دریای خزر نشان می دهد که این حوزه پژوهشی کمتر مورد توجه مراکز تحقیقاتی و سیاستگذاری جمهوری اسلام ایران قرار گرفته است.

دکتر خلیل شیرغلامی | معاون پژوهشی مرکز مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه: از اولویت های مهم گام دوم انقلاب اسلامی تمدن سازی است و بعُد مهمی از آن، تمدن سازی دریایی است که باعث ایجاد قدرت نیز می شود. از طرفی دیگر با توجه به ظرفیت 5400 کیلومتری سواحل کشور ایران (با احتساب جزایر) که ظرفیت بزرگی به شمار می رود تمدن اقیانوسی کشور ایران دور از انتظار نیست.

دکتر مهدی صفری | معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه: سواحل مکران از جاسک تا چابهار را شامل می شود. به دلیل نزدیکی این محدوده به تنگه هرمز می توان کشورهای خارجی را به سرمایه گذاری در این منطقه تشویق کرد.

خلی ج فارس به عنوان مه مترین منطقه امنیتی و سیاسی در جنوب ایران به شمار می رود و از این حیث می تواند نقش مهمی در همگرایی و همسویی کشورهای پیرامون خود داشته باشد. از سویی خلیج فارس در مرکز کشمکش های قدرت های جهانی قرار گرفته است. در این میان، ایران می تواند با استفاده از مزایای بالقوه خود در ژئوپلیتیک انرژی، ضمن کسب درآمد از افزایش قدرت اقتصادی در راستای توسعه و افزایش قدرت ملی در همه ابعاد استفاده نماید.

در سرمایه گذاری به این امید که در آینده منافع بیشتری کسب شود مصارف فعلی به تعویق می افتد؛ لذا آنچه که در سرمایه گذاری اهمیت می یابد افزایش منافع آتی خواهد بود. بنابراین چنانچه سرمایه گذاری نتواند به افزایش منافع آتی کمک نماید، به گونه ای که بیش از منافع فعلی باشد، از مطلوبیت برخوردار نیست.

ترجمه و تحلیل: هادی عطازاده | پژوهشگر اندیشکده دیپلماسی اقتصادی: تشکیل ارتش متحد اروپائی یکی از آرزوهای دیرین فدرالیست ها در اروپاست. از دهه ها پیش جریان سیاسی قدرتمندی در اتحادیه اروپا وجود دارد که در تلاش است اتحادیه اروپا از یک سازوکار منطقه همکاری سیاسی_اقتصادی فراتر رفته و تبدیل به ایالات متحده اروپا شود، امری که علی رغم داشتن طرفداران بسیار در آلمان و ایتالیا همیشه مخالفت بریتانیا را برمی انگیخت و حتی یکی از دلایل برگزیت شد.

دکتر مهدی غضنفری | رییس هیأت عامل صندوق توسعه ملی: صندوق توسعه ملی همواره پشتیبان توسعه منطقه مکران بوده است و پروژه هایی که ارزش افزوده دارند را در اولویت خود قرار می دهد. صندوق تا کنون 1. 1 میلیارد دلار در این منطقه سرمایه گذاری کرده و آمادگی دارد در صورتی که دولت تصمیم به تاسیس صندوق توسعه مکران بگیرد، صندوق توسعه ملی هم عضوی از آن باشد.

محمدباقر طغیانی | دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبایی: توسعه اقتصادی منطقه استراتژیک مکران و همچنین تقویت بنیه تجاری و ترانزیتی بنادر چابهار و جاسک از جمله دغدغه های نظام حکمرانی کشور در سالهای اخیر بوده است.

حسین جعفری | پژوهشگر علوم اقتصادی: اسمیت ( 1776) و ریکاردو (1821 )اعتقاد داشتند که منابع طبیعی، منابعی هستند که کشورها بر اساس آنها راه خود را برای رشد و توسعه اقتصادی هموار می کنند و به کشورهای برخوردار از منابع طبیعی پیشنهاد نمودند که برای دستیابی به یک رشد اقتصادی پایدار از منابع طبیعی استفاده نمایند.

علیرضا مرادی | پژوهشگر اندیشکده دیپلماسی اقتصادی: دریاها به عنوان یکی از پدیده های طبیعی، به طور تاریخی همواره تاثیرات بسزایی در حوزه های مختلف جوامع انسانی داشته اند؛ یکی از مزیت های اتصال به دریا فرصت استفاده از حمل و نقل دریایی است.