تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران
سال:1402 | دوره:54 | شماره:1 |تعداد مقالات:19

تحقیق­ حاضر با­ هدف تحلیل ادراک کشاورزان نسبت به راهکار های مدیریت­ خشکسالی در واحدهای بهره برداری کوچک مقیاس انجام شده است. جامعه آماری شامل کلیه کشاورزان کوچک­مقیاس استان اصفهان بودند (166030 نفر) که تحت شرایط خشکسالی قرار داشتند. با استفاده از جدول مورگان حجم نمونه 394 نفر تعیین شد و به روش نمونه گیری دو مرحله­ای یعنی طبقه ای با انتساب متناسب و تصادفی ساده نمونه­ها انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه محقق ساخته بوده است. نتایج نشان داد که مهم ترین راهکارهای بکارگرفته شده توسط کشاورزان برای مدیریت­خشکسالی به ترتیب اولویت «افزایش­اطلاعات در مورد خشکسالی و راه های مقابله با آن»، «مدیریت بهتر آب کشاورزی»، «آبیاری در زمان مناسب»، «کاشت گیاهان بادشکن در اطراف مزرعه مانند صنوبر» و «مهاجرت فصلی به مناطق اطراف برای کسب درآمد» بودند. به منظور دسته بندی این راهکارها از تحلیل­ عاملی استفاده شد و در مجموع 5 عامل: راهکار مدیریت آبیاری و حفظ رطوبت؛ راهکار مدیریت مناسب عملیات زراعی؛ راهکار بهینه سازی اقتصاد خانوار؛ راهبرد تقویت ارتباطات و اطلاعات و راهکار بازنگری و تعدیل فعالیت های اجتماعی استخراج و نام گذاری شدند و عامل های مستخرج در مجموع 852/52 درصد از تغییرات واریانس­کل را تبیین کردند. در پایان براساس یافته های تحقیق، پیشنهادهایی برای افزایش توان سازگاری با تغییراقلیم و خشکسالی توسط کشاورزان کوچک­ مقیاس ارائه شد.

ترویج و آموزش کشاورزان در استفاده نوآورانه از منابع تولید، نقش مهمی را در استفاده بهینه از منابع ایفا می کند. هدف اصلی این تحقیق، مقایسه کارایی فنی تولید گندم بین استان های مجری طرح نظام نوین ترویج کشاورزی و سایر استان ها در ایران است. داده های مورد نیاز از سامانه وزارت جهاد کشاورزی برای دوره زمانی 98-1394 دریافت شده و تحلیل آنها با استفاده از روش تحلیل پوششی داده ها انجام شد. نتایج نشان داد که میانگین کارایی فنی نهاده­گرا تحت فروض بازدهی ثابت و متغیر نسبت به مقیاس در استان­های مجری طرح به ترتیب برابر 59/0 و 75/0 و در سایر استان­های کشور به ترتیب برابر 56/0 و 72/0 است. همچنین مقدار کارایی فنی ستاده­گرا تحت فروض بازدهی ثابت و متغیر نسبت به مقیاس در استان­های مجری طرح به ترتیب برابر 58/0 و 66/0 و در سایر استان­های کشور برابر با 55/0 و 62/0 است. ازآنجایی که کارایی فنی نهاده­گرا در استان­های مجری طرح با سایر استان­ها به لحاظ آماری تفاوت معنی­داری داشته است، می­توان گفت که اجرای طرح نظام نوین ترویج باعث کاهش مصرف نهاده های تولید گندم در استان­های مجری گردیده است. با توجه به موفقیت اجرای طرح نظام نوین ترویج، عنایت دولت به مقوله اجرای طرح نظام نوین ترویج در تمامی استان­ها و نه حمایت یک جانبه از تعداد محدودی استان خاص توصیه می­شود.

زمینه: با توجه به شرایط جغرافیایی و کشاورزی ایران، تولید گل و گیاهان زینتی دارای جایگاه مناسبی است. یکی از مناطق مستعد در این زمینه، استان البرز است. هدف: هدف کلی پژوهش حاضر، تحلیل راهکارهای توسعه صنعت گل و گیاهان زینتی در این استان بود. روش پژوهش: جامعه آماری آن شامل تولیدکنندگان گل و گیاهان زینتی در استان البرز (1260N=) بود که با استفاده از فرمول کوکران، 135 نفر از آنها به عنوان نمونه تعیین و با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند. داده ها با استفاده از پرسشنامه گردآوری شدند و توسط نرم افزارهای SPSS نسخه 22 و Smart PLS نسخه 2 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. به منظور تعیین روایی پرسشنامه تحقیق از روایی صوری توسط پانل متخصصان و روایی تشخیصی (AVE) و به منظور محاسبه قابلیت پایایی نیز از آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی (CR) استفاده شد. یافته ها و نتیجه گیری: یافته های حاصل از تحقیق نشان که در زمینه توسعه صنعت گل و گیاهان زینتی از دیدگاه تولیدکنندگان، راهکارهای «تسهیلاتی- حمایتی» و «بهبود فرآیند تولید» در بالاترین و «پژوهش و فناوری» و «آموزش و ترویج و توسعه منابع انسانی» در پایین ترین رتبه ها قرار داشتند. یافته های حاصل از آمار استنباطی که با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی انجام پذیرفت، نشان داد که مدل راهکارهای توسعه صنعت گل و گیاهان زینتی دارای هفت مؤلفه اصلی بازاریابی و فروش، آموزش و ترویج و توسعه منابع انسانی، توسعه زیرساخت ها و امکانات، بهبود فرآیند تولید، توسعه صادرات، پژوهش و فناوری و تسهیلاتی- حمایتی است که همگنی و پایایی معرف ها مورد تأیید بود.

وقوع تغییرات و نوسانات اقلیمی، از طریق تغییر در عرضه و قیمت محصولات کشاورزی، سودآوری تولید در این بخش و نیز سهم غذا در درآمد مصرف کنندگان را تحت الشعاع قرار می دهد. لذا مازادهای اجتماعی همگام با دسترسی فیزیکی و اقتصادی به مواد غذایی دستخوش نوسان خواهد شد. بر این اساس به منظور سیاست گذاری مؤثر جهت سازگاری با شرایط جدید اقلیمی، برآوردهای صحیحی از تغییرات رفاه جامعه که در نتیجه ی رخدادهای اقلیمی ایجاد خواهد شد، مورد نیاز است. با توجه به این رویکرد، در مطالعه ی حاضر آثار بالقوه ی پیش بینی های مختلف اقلیمی بر الگوی کشت دشت همدان- بهار، با در نظر گرفتن سال زراعی 1397-1396 به عنوان سال پایه، مورد بررسی قرار گرفت و میزان تأثیرپذیری منابع آبی، تولید و متعاقب آن، امنیت غذایی در بخش کشاورزی این دشت ارزیابی شد. نتایج نشان داد که اثر توأمان تغییرات و نوسانات اقلیمی، همگام با افزایش 44 درصدی برداشت بخش کشاورزی از آبخوان این دشت در دوره ی برنامه ریزی 20 ساله ی تحقیق، ارزش حال مقادیر مازاد مصرف کننده، تولیدکننده و رفاه اقتصادی کل در بخش کشاورزی منطقه در مقایسه با شرایط کنونی را به ترتیب به میزان 27 درصد کاهش، 16 درصد افزایش و 4 درصد کاهش خواهد داد. لذا اتخاذ راهبردهای سازگاری با پدیده ی مذکور، جهت تخفیف یافتن آثار منفی آن بر امنیت غذایی منطقه، اجتناب ناپذیر خواهد بود.

هدف اصلی این پژوهش توصیفی- تحلیلی «شناسایی و تبیین موانع حفاظت از منابع آب در حوضه آبریز دریاچه ارومیه» بود. مشارکت کنندگان در این پژوهش خبرگان و مطلعان کلیدی در ستاد احیای دریاچه ارومیه، دانشگاه ها، سازمان جهادکشاورزی، شرکت آب منطقه ای، اداره کل حفاظت محیط زیست و مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی در سه استان آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی و کردستان بودند که از بین آن ها، 19 نفر از طریق روش نمونه گیری هدفمند برای انجام پژوهش انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها در این پژوهش، مصاحبه های نیمه ساختارمند (به صورت انفرادی و گروهی) به کار گرفته شد و داده ها در نرم افزار مکس کیودا با استفاده از تحلیل محتوای کیفی تجزیه و تحلیل شدند. نتایج به دست آمده از پژوهش نشان داد که موانع حفاظت از منابع آب در حوضه آبریز دریاچه ارومیه در قالب 28 نشانه مختلف قرار گرفتند که از میان آن ها، عدم استفاده از مشارکت واقعی ذی نفعان در مدیریت منابع آبی (در بین نشانه های مربوط به موانع اجتماعی- فرهنگی)، عدم ترویج معیشت پایدار و سازگار با منابع آبی در سطح حوضه (در بین نشانه های مربوط به موانع اقتصادی)، نبود انسجام کافی برای تصمیم گیری بین سطوح محلی، استانی و ملی (در بین نشانه های مربوط به موانع سازمانی- نهادی)، جامع نبودن قانون توزیع عادلانه آب (در بین نشانه های مربوط به موانع قانونی- اداری) و مدیریت بالا به پایین منابع آب (در بین نشانه های مربوط به موانع مدیریتی)، در مقایسه با سایر نشانه ها بالاترین اولویت ها را داشتند. در نهایت، بر اساس یافته های پژوهش راهبردها و راهکارهایی در راستای رفع موانع حفاظت از منابع آب در حوضه آبریز دریاچه ارومیه ارائه شد.

هدف اصلی این پژوهش بررسی عمده­ترین چالش­های مشارکت شرکت­های خصوصی فعال در کشور در حوزه سبزی و صیفی در معرفی ارقام محصولات مختلف سبزی و صیفی و همچنین تولید و تکثیر بذر ارقام معرفی شده داخلی از دیدگاه مدیران عامل این شرکت­ها و راهکارهای رفع این چالش­ها بوده است. این پژوهش از نوع تحقیقات کیفی بوده و از روش­شناسی نظریه داده بنیاد به منظور دستیابی به هدف تحقیق استفاده شد. جامعه آماری این مطالعه کلیه شرکت­های خصوصی عضو انجمن واردکنندگان بذر بودند که در سال 1399، تعداد آنها 37 شرکت بود که در نهایت 11 نفر آنها با استفاده از روش نمونه­گیری گلوله برفی انتخاب شدند. به منظور جمع­آوری داده­ها از پرسشنامه نیمه­ساختاریافته استفاده شد. به منظور اطمینان از روایی و پایایی داده ها در بخش کیفی، علاوه بر بهره­گیری از روش های مختلفی چون یادداشت­برداری و ضبط صـدا، نتـایج به 4 نفر از مصاحبه­شوندگان برای بررسی و تائید ارسال شد. برای تحلیل داده ها از روش تحلیل مقایسه مداوم استفاده شد. در نهایت، علاوه بر ارائه مدل الگویی این مطالعه، چالش­های شناسایی شده در پنج دسته شامل؛ چالش­های؛ سرمایه­گذاری و دانشی، تغییر نگرش بهره­برداران و کاهش قدرت ریسک آنها، حمایت دولت، بازارپسندی و کیفیت ارقام معرفی شده و عدم موفقیت بخش دولتی در ایجاد اطمینان و جلب مشارکت بخش خصوصی طبقه­بندی شدند. پیشنهاد اصلی این مطالعه، تدوین راهکارهایی به منظور توسعه همکاری­های مشترک و مکمل بین دو بخش دولتی و خصوصی و افزایش اعتماد بین این دو نهاد است.

در بین حوادث طبیعی، حوادث آب محور بحران های جدی را پیش روی کشور قرار داده است. علی رغم وجود تلاش هایی در جهت رفع بحران آب و بهبود شرایط موجود کماکان می توان شاهد سیر فزاینده مشکلات آب به ویژه در بخش کشاورزی کشور بود. گام ضروری برای رویارویی با حوادث آب محور و تعدیل تبعات آن، شناخت و درک عمیق از ابعاد تاب آوری برای ارتقای آستانه تحمل کشاورزان است. مطالعه حاضر به ارزیابی میزان تاب آوری کشاورزان در برابر بحران های آب محور در شهرستان هرسین پرداخته است. پژوهش حاضر در سال 1399 انجام شده و از نوع توصیفی و پیمایشی است. جامعه ی آماری تحقیق، سرپرستان خانوارهای روستایی چهار دهستان شهرستان هرسین انتخاب شدند که حدود 6000 نفر می باشند. حجم نمونه با استفاده از جدول مورگان 361 کشاورز تعیین گردید. ابزار سنجش، پرسشنامه بوده که روایی آن با نظر اساتید و متخصصان موضوعی و پایایی آن با ضریب آلفای کرونباخ بالاتر از 8/0 برای تمامی بخش های آن مورد تأیید قرار گرفت. نرم افزار تحلیل داده ها نیز، SPSS بوده و جهت تحلیل مقایسات زوجی از نرم افزار Expert Choice بهره گرفته شده است. نتایج مقایسات زوجی نشان داد که تاب آوری نهادی و زیرساختی در برابر خشکسالی دارای بالاترین درجه اهمیت در مفهوم تاب آوری است. مطابق با نتایج مطالعه، میزان تاب آوری در کلیه دهستان های موردمطالعه نسبتاً پایین برآورد گردیده است و تفاوت سطح تاب آوری در بین دهستان های موردمطالعه معنادار است. همچنین، کشاورزان با کشت آبی نسبت به کشاورزان با کشت دیم دارای سطح تاب آوری بالاتری می باشند.

پیچیدگی های مدیریت منابع آب محدود، مقوله حکمرانی را از اهمیت زیادی برخوردار ساخته است. بسیاری از چالش­های مدیریتی این منبع حیات مربوط به شرایط کم آبی نیست و بیشتر متاثر از پیامد حکمرانی نامطلوب می باشد. حوضه ی زاینده رود در دهه های اخیر به دنبال قانون استقلال استان ها دچار بحران های اجتماعی، زیست محیطی، اقتصادی و مدیریتی زیادی در دو زیرحوضه خود، اصفهان و چهارمحال و بختیاری، شده که پیامد آن بروز تعارضات، تضادها و درگیری های میان ذینفعان زیرحوضه های آن است. لذا، پژوهش حاضر به دنبال مقایسه عملکرد حکمرانی آب در دو زیرحوضه ی اصفهان و چهارمحال و بختیاری در حوضه ی زاینده رود بود. این تحقیق از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ روش شناسی، کیفی و از نوع مطالعه موردی می باشد. جامعه­ آماری پژوهش حاضر شامل مدیران و کارشناسان ارشد حکمرانی آب در دو زیرحوضه ی اصفهان و چهارمحال و بختیاری بود. برای انتخاب نمونه از روش گلوله برفی بهره گرفته شد که تا مرحله اشباع تئوریک ادامه یافت و در نهایت در زیرحوضه ی اصفهان 9 نفر مدیر و کارشناس ارشد و در حوضه­ی چهارمحال و بختیاری 6 نفر و 4 نفر در سطح فراحوضه مورد مطالعه قرار گرفتند. جمع آوری داده ها با استفاده از مصاحبه ساختارمند و ابزار پرسشنامه انجام شد. تحلیل داده­ها با بهره­گیری از تحلیل مقایسه ای کیفی مجموعه های فازی و با استفاده از نرم افزارfsQCA صورت گرفت. نتایج حاکی از آن بود که ظرفیت انطباق پذیری در حوضه ی زاینده رود و دو زیرحوضه ی آن پایین است. عملکرد حکمرانی آب را در حوضه ی زاینده رود از نوع بهرینه جویی متمرکز و دو زیرحوضه ی اصفهان و چهارمحال و بختیاری، از نوع هماهنگ بود. این بدان معناست که حوضه و زیرحوضه­ها عملکرد ضعیفی در رابطه با ظرفیت تاب آوری و انطباق​​ دارند و توانایی آن ها برای مقابله با چالش ها پایین است. دلیل تفاوت نوع عملکرد حکمرانی آب در سطح حوضه ی زاینده رود و زیرحوضه ها هماهنگی ضعیف بین سازمان های مرتبط آب می باشد.

هدف تحقیق، تحلیل ادراک از خطر سلامتی آفت‏کش‏های شیمیایی و استفاده از تجهیزات حفاظت فردی، میان کشاورزان بود. مطالعه مقطعی، میان کشاورزان ذرت‏کار استان اردبیل (N=1507) انجام شد که با نمونه‏گیری چند مرحله‏ای و‏ با کمک جدول بارتلت و همکاران، حجم نمونه از سه شهرستان پارس آباد، مشگین شهر و بیله‎سوار تعیین شد (n=306). ادراک کشاورزان از خطر سلامتی آفت‏کش‏ها، توسط تکنیک شاخص ترکیبی (CI)، بر اساس سه شاخص اصلی درک از میزان مصرف سم، شدت سمیت و خطرناکی درک شده از آفت‏کش و درک از تعداد تجهیزات حفاظت فردی مورد استفاده برای آفت‏کش ارزیابی شد. سپس گروه‏های کشاورزان، بر اساس شاخص ترکیبی مورد تحلیل قرار گرفتند. مطابق یافته‏ها، استفاده از چکمه در اولویت اول و عینک محافظ در اولویت آخر استفاده از تجهیزات حفاظت فردی بود. بین ادراک از خطر سلامتی و استفاده از تجهیزات حفاظت فردی همبستگی معنی‏داری وجود داشت؛ ولی ادراک سلامتی، الزاماً با درجه سمیت آفت‏کش‎ها مطابقت نداشت. مطابق نتایج شاخص ترکیبی، علف‏کش توفوردی خطرناک‏ترین آفت‏کش‎ برای کشاورزان محسوب می‏شد. همچنین، مهم‏ترین متغیرهای متمایزکننده ادراک از خطر سلامتی، به ترتیب، هنجار ذهنی، سابقه شرکت در دوره­های آموزشی و اندازه مزرعه بود. با وجود شکاف بالای ادراکی و آموزشی درباره خطرات سلامتی آفت‏کش‏ها، توجه ویژه به روش‏های آموزشی گروهی، بازخوردهای مداوم آموزشی، جلب مشارکت معتمدان محلی و کشاورزان ماهر و استفاده از رسانه‏های محلی و بروشورهای هشداردهنده می‏تواند بر بهبود ادراک از خطر سلامتی کشاورزان (به ویژه خرده مقیاس) مؤثر باشد.

جهان امروز با مشکلات افزایش جمعیت، شهرنشینی، افزایش نیاز به غذا، کاهش منابع آب و تخریب محیط زیست روبروست. کشاورزی شهری به عنوان بخشی از فعالیت های شهری، فرصتی برای ایجاد تغییرات مثبت در نظام غذایی جهان و تولید موادغذایی باکیفیت محسوب می گردد. از این رو تحقیق حاضر با هدف طراحی الگوی تأثیر کشاورزی شهری بر امنیت غذایی در کلان شهر تهران انجام شد. جامعه آماری تحقیق را تمام فراگیران شرکت کننده در دوره های آموزشی کشاورزی شهری برگزارشده توسط اداره کل آموزش شهرداری های مناطق 22گانه تهران در سال 1398، تشکیل می-دهند(726=N). حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران، 164نفر تعیین و برای نمونه گیری از روش تصادفی طبقه ای با انتساب متناسب(برحسب مناطق محل فعالیت آنان در بین مناطق 22گانه شهرداری تهران) استفاده شد. تجزیه وتحلیل داده ها با بهره گیری از نرم افزار SMART PLS3 صورت گرفت. باتوجه به شاخص های محاسبه شده، پایایی و روایی مدل تأییدگردید. نتایج نشان داد که براساس مدل تأثیر کشاورزی شهری بر امنیت غذایی در کلان شهرتهران، کشاورزی شهری درمجموع 85/0 از تغییرات متغیروابسته امنیت غذایی را تبیین می کنند. همچنین نتایج بررسی مؤلفه های تشکیل-دهنده ی ابعاد کشاورزی شهری و امنیت غذایی حاکی از آن است که بعد کشاورزی شهری خود به ترتیب از کارکردهای اقتصادی (975/0=β)، زیست محیطی (967/0=β)، اجتماعی (963/0=β) و روانی-حرکتی (851/0=β)، تأثیرمی پذیرد که کارکردهای مزبور به عنوان تبیین کننده های کشاورزی شهری در کلان شهرتهران محسوب شده و تأثیر معناداری بر این پدیده می گذارند. مؤلفه های تشکیل دهنده ی امنیت غذایی نیز شامل دسترسی (970/0=β)، استفاده (969/0=β)، پایداری (952/0=β)، موجودبودن (939/0=β)، و ایمنی (914/0=β)، می باشند که به ترتیب اولویت بر امنیت غذایی تأثیر می گذارند.

بدلیل مصرف روبه­رشد گوشت و تخم­مرغ، پرورش مرغ یکی از شاخه­های مهم کشاورزی و دامپروری است. لذا، هدف از پژوهش حاضر ارائه الگوی رشد کسب و کارهای کوچک و متوسط در صنعت مرغداری ایران است. به این منظور با رویکرد پژوهش کیفی و ابزار فراترکیب که شامل گام های هفت گانه ای است، به ارزیابی و تحلیل نظام مند نتایج و یافته های پژوهش پیشین پرداخته شده است. در این پژوهش پایگاه های اطلاعاتی مختلف بین سال های 2004 تا 2019 میلادی بررسی شدند. کلید واژه های متنوعی برای جستجوی مقاله ها در پژوهش مورد استفاده قرار گرفت و تلاش شد مجموعه متنوعی از کلیدواژه ها برای جستجو انتخاب شوند تا بیشترین بازیابی صورت گیرد. در نتیجه جستجو و بررسی در پایگاه های اطلاعاتی مختلف 862 اثر یافت شد که تنها 31 اثر که در زمینه رشد کسب و کارهای کوچک و متوسط بودند و هم از نظر عنوان و هم از نظر محتوا با هدف پژوهش حاضر هم راستا بودند. در مجموع مفهوم رشد کسب و کارهای کوچک و متوسط در صنعت مرغداری در 6 بعد، و 19 مولفه و 47 شاخص شناسایی و طبقه‎بندی شده است در نتیجه کسب­وکارهای کوچک و متوسط صنعت مرغداری قبل از اینکه به انجام هر نوع ایده تجاری بپردازند، ابتدا باید دانش کافی در زمینه تجارت در برنامه ها و دوره های آموزشی در مورد اداره امور کسب و کار کسب کنند. مالکان می توانند از مدل پیشنهادی در مناطق پنجگانه جغرافیایی، برای آگاهی از عواملی که موجب رشد کسب و کارها می شود؛ و همچنین محدودیت ها و موانعی که رشد کسب و کارها را محدود می کنند، بهره ببرند. درک بهتر عوامل مؤثر بر رشد کسب و کارها، برای کارآفرین و سرمایه گذاران برای موفقیت در کسب و کار خود می تواند مفید باشد.

گندم یکی از محصولات مهم زراعی منطقه سیستان است که علاوه بر سطح زیر کشت بالا، نقش بسزایی در اقتصاد این منطقه دارد. بررسی کارآیی این محصول می تواند نقشی به سزا در راستای افزایش تولید آن داشته باشد از این رو در پژوهش حاضر به بررسی انواع کارایی تؤام با ریسک تولید پرداخته شده است. برای تحقق اهداف مذکور، از روش تحلیل مرزی تصادفی (SFA) استفاده شد. اطلاعات و داده­های مورد نیاز از طریق تکمیل پرسشنامه در 3 شهرستان زابل، زهک و هیرمند از 250 بهره­بردار گندم در سال زراعی 1399- 1398 جمع آوری شد. نتایج نشان داد در روش تحلیل مرزی تصادفی با در نظر گرفتن 3 نوع کارآیی، شهرستان زهک با مقدار 87 و 47 درصد بیش ترین کارآیی فنی و اقتصادی و شهرستان هیرمند با مقدار 58 درصد بیش ترین کارایی تخصیصی را داشته اند. نتایج تحلیل ریسک تولید نشان داد که نهاده دفعات آبیاری در هر سه شهرستان مذکور آثار منفی بر ریسک تولید داشته است. نتایج حاصل از تخصیص اقتصادی و تخصیصی نشان می‎دهد که آشنایی کشاورزان با اصول و فنون تولید علمی و نحوه مدیریت صحیح منابع و عوامل تولید در حد قابل قبولی نیست، بنابراین، توصیه می شود برگزاری دوره های آموزشی و ترویجی مناسب باعث آشنایی کشاورزان با نحوه استفاده بهینه از عوامل تولید و در نهایت منجر به بهبود کارایی فنی، تخصیصی و اقتصادی گندم کاران خواهد شد. با توجه به اینکه نهاده آب یک نهاده ریسک کاهنده است، استفاده از فناوری های جدید آبرسانی و روش های به زراعی با توجه به شرایط آب و هوایی منطقه توصیه می شود.

زنجیره های مربوط به تأمین گوشت قرمز از جهت اینکه به عنوان یکی از مهم ترین مواد مصرفی در سبد خانواده است، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این زنجیره از جنبه های مختلفی قابل بررسی است که یکی از مهم ترین آنها حلقه تولید گوشت قرمز است. هدف اصلی پژوهش حاضر، «ارائه راهبرد(های) بهینه جهت بهبود جایگاه دامداران سنتی دامنه جنوب غربی زاگرس در زنجیره تأمین گوشت قرمز» بود. به منظور تحقق هدف کلی پژوهش، از ترکیبی از روش‏های کمی و کیفی بهره گرفته شد. در فاز کمی پژوهش، با استفاده از روش نمونه‏گیری متناسب (طبقه ای چندمرحله ای)، نسبت به گردآوری اطلاعات از دامداران سنتی گوسفند و بز اقدام شد. در فاز کیفی نیز با استفاده از روش های دلفی و SWOT، اطلاعات کیفی عمیق و گسترده از متخصصان زنجیره تأمین گوشت قرمز (شامل کارشناسان امور دام جهاد کشاورزی) استخراج گردید. نتایج پژوهش حاکی از آن بود که دامداران سنتی از نظر اقتصادی (8/27 از 100) و اجتماعی (5/35 از 100) در وضعیت بسیار بحرانی قرار داشتند. در پایان، از بین راهبردهای تدوین شده بالاترین جذابیت مربوط به «توسعه دانش محوری و تزریق اطلاعات و فناوری جهت افزایش کیفیت و بهره وری تولید گوشت قرمز از طریق به کارگیری روش های علمی و نوین» و پایین‏ترین جذابیت مربوط به «کاهش ریسک تولید گوشت قرمز از راه گسترش بیمه دام و دامدار با شرایط حمایتی مناسب و منطقی» بود.

توانمندسازی روانشناختی یکی از موضوع های مهم مورد علاقه محققان مدیریت منابع انسانی و عاملی مهم در پیشگویی و درک رفتار سازمانی است. پژوهش حاضر در پی شناسایی عوامل موثر بر توانمندسازی روانشناختی کارشناسان ترویج کشاورزی ایران بود. روش تحقیق تحلیل محتوا کیفی با رویکرد متعارف بود و بنابر ضرورت از روش نمونه گیری نظری (مصاحبه با مدیران و کارشناسان ترویج کشاورزی به تعداد 16 نفر) استفاده شد. تحلیل داده ها به کمک نرم افزار مکس کیودا نسخه 12 منجر به استخراج 83 کد و چهار طبقه شامل عوامل فردی و شخصیتی زمینه ساز توانمندسازی روانشناختی (با 5 زیرطبقه)، زمینه سازمانی توانمندسازی روانشناختی (با 7 زیرطبقه)، عوامل ساختاری زمینه ساز توانمندسازی روانشناختی (با 6 زیرطبقه) و عوامل محیطی زمینه ساز توانمندسازی روانشناختی (با 4 زیرطبقه) شد. در پایان پیشنهادهایی برای توانمندسازی روانشناختی کارشناسان ترویج کشاورزی ارائه شد. نتایج این مطالعه می تواند دستاوردهایی برای مدیران، سیاست گذاران و برنامه ریزان نیروی انسانی در نظام ترویج کشاورزی و جوامع دانشگاهی به دنبال داشته باشد.

رویکرد پیوند آب، غذا و انرژی، دیدگاهی جامع از پایداری است و کشاورزی نقش کلیدی در استفاده از این منابع و امنیت غذا دارد. با توجه به­ این­که شناسایی شاخص­های رویکرد پیوند امنیت آب، غذا و انرژی در بخش کشاورزی، عمده­ترین معیار برای بررسی وضعیت استقرارپذیری این منابع در راستای برقراری امنیت در بخش کشاورزی است. خلا موجود در این زمینه باعث شده، این مقاله درصدد تدوین و ارزیابی شاخص­های رویکرد پیوند امنیت آب، غذا و انرژی در بخش کشاورزی برآید. برای تحقق این هدف، از روش تحلیل محتوای کیفی با استفاده از نرم افزار MAXQDA 18 و تحلیل دستی استفاده شد. نمونه تحقیق شامل، مقالات مرتبط با موضوع تحقیق، که در مجله­های داخلی و خارجی، طی سال­های 1401- 1386 به چاپ رسیده­اند، به تعداد 228 مورد، بوده است. یافته­ها نشان داد؛ امنیت آب، غذا و انرژی به ترتیب دارای هشت، چهارده و ده شاخص هستند که در چهار طبقه: دسترسی، موجود بودن، قابلیت استفاده و پایداری دسته­بندی شدند. باتوجه به یافته­ها نتیجه می­گیریم که این شاخص­ها، ابعاد توسعه پایدار؛ اعم از بعد اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی را در بر می­گیرند و به هم وابسته هستند. بنابراین، این شاخص­ها ابزاری جامع برای سنجش رویکرد پیوند آب، غذا و انرژی در راستای توسعه پایدار هستند.

هدف از انجام مطالعه حاضر، برآورد ارتباط قیمت تضمینی واقعی گندم و عملکرد آن در استان تهران طی دوره 97-1379 با در نظر گرفتن متغیرهای مجازی برنامه های توسعه جمهوری اسلامی ایران است. بدین منظور از آزمون های پایایی دیکی فولر تعمیم یافته و فیلیپس پرون، آزمون همگرایی جوهانسون و جوسیلیوس و الگوی تصحیح خطای برداری استفاده شده است. نتایج حاکی از آن است که متغیرهای قیمت تضمینی واقعی گندم و عملکرد پایا از درجه یک I(1) هستند و بر اساس آزمون جوهانسون و جوسیلیوس رابطه بلندمدت بین دو متغیر موردنظر تایید می شود. نتایج الگوی تصحیح خطای برداری نشان می دهد که متغیر قیمت تضمینی واقعی گندم اثر مثبت و معنی دار بر عملکرد گندم در استان تهران دارد و با افزایش یک درصدی قیمت تضمینی واقعی گندم، عملکرد به میزان 07/1 درصد افزایش خواهد یافت. همچنین ضریب تصحیح خطای برداری در الگوی برآورد شده بیانگر این است که اگر در کوتاه مدت شوک ناگهانی به قیمت تضمینی واقعی گندم وارد شود، حدود دو دوره طول خواهد کشید تا اثر این شوک تعدیل شود. با توجه به اینکه عملکرد نسبت به قیمت واقعی گندم کشش پذیر است لذا پیشنهاد می شود در برآورد قیمت های تضمینی گندم در سیاست خرید، قیمت گذاری بر اساس قیمت های واقعی (تورم زدایی شده) ملاک عمل قرار گیرد تا مشوق بهبود عملکرد گندم در اراضی زراعی کشور شود.

گوشت مرغ یک منبع مهم تامین پروتئین در سبد غذایی خانوارها است. لذا، برنامه ریزی برای تامین مقدار کافی و به موقع این فرآورده غذایی بسیار ضروری و با اهمیت است؛ اما ساخت ظرفیت های تولیدی جدید سرمایه گذاری زمان بر است که می بایست به صورت تدریجی و بر اساس پیش بینی تقاضا در طول زمان صورت پذیرد. هدف از این مطالعه تعیین مکان های مناسب ساخت ظرفیت های جدید برای تامین تقاضای این محصول در افق 1415 در کشور با هدف حداقل سازی هزینه حمل و نقل در شبکه تولید و توزیع گوشت مرغ است. برای تامین این هدف، مکان های واحدهای پرورش مرغ با استفاده از الگوی برنامه ریزی حمل و نقل باید به گونه ای تعیین شود که گوشت مرغ مورد نیاز در هر شهرستان از نزدیک ترین کشتارگاه تامین و مرغ زنده تولیدی مرغداری ها نیز به نزدیک ترین کشتارگاه ارسال شود. نتایج این مطالعه نشان می دهد، برای تامین تقاضای گوشت مرغ در افق 1415 نیاز به ایجاد ظرفیت جدید برای پرورش 113 میلیون جوجه یک روزه است. بر اساس نتایج این مطالعه، برای کمک به تکمیل زنجیره تولید گوشت مرغ و به حداقل رساندن هزینه حمل و نقل در زنجیره، ظرفیت های جدید می بایست در 22 شهرستان در 6 استان کشور شامل استان های خراسان رضوی، خوزستان، سیستان و بلوچستان، فارس، کرمان، کهگیلویه و بویراحمد و هرمزگان احداث شود. این نتایج می تواند راهنمای خوبی برای سیاست گذاران و برنامه ریزان بخش برای توسعه ظرفیت های جدید تولید گوشت مرغ در کشور باشد. همچنین، مکان های مشخص شده در این مطالعه برای توسعه مرغداری های جدید می تواند مورد استفاده نهادهای مالی برای تامین اعتبار سرمایه گذاری در این زمینه باشد؛ بنابراین، ارزش دارد که هم برنامه ریزان و هم تامین کنندگان منابع مالی به این نتایج توجه داشته باشند

هدف کلی پژوهش حاضر، ارائه مدل تاثیر سرمایه­های اجتماعی و فکری بر بهبود نرخ بهره وری و تولید در شرکت­های تولیدی استان مازندران بود. این پژوهش­ از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش توصیفی از نوع پیمایشی است. جامعه آماری آن را مدیران ده تا از شرکت­های صنعتی استان مازندارن به تعداد 94 نفر تشکیل می­دادند که با استفاده از روش نمونه­گیری سرشماری همه افراد جامعه به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. جهت جمع­آوری داده­ها از پرسش­نامه محقق ساخته سرمایه اجتماعی با 55 سوال و پرسش­نامه محقق ساخته سرمایه فکری با 50 سوال استفاده شده است. روایی صوری و محتوایی ابزارها به تایید متخصصان رسید و پایایی آن­­ها نیز با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ برای پرسش­نامه سرمایه اجتماعی 93/0 و پرسش­نامه سرمایه فکری 89/0محاسبه شد که مورد تایید بود. جهت تجزیه و تحلیل داده­ها از آزمون­ معادلات ساختاری استفاده شد. نتایج نشان داد تاثیر سرمایه­های اجتماعی و فکری بر بهبود نرخ بهره­وری و تولید در شرکت­های صنعتی استان مازندران مثبت و معنادار است و در سازمان های صنعتی، سرمایه اجتماعی منبع مهم بهره وری است. بنابراین می توان اذعان داشت که کمبود یا ضعف سرمایه اجتماعی در شرکت های صنعتی در روابط درون سازمانی منجر به رکود شرکت خواهد شد.

زیاده روی در تخصص گرایی و از دست دادن ارتباط و همبستگی های موضوعی یک رشته با موضوعات دیگر رشته ها و جهان پیرامونی، رشته های دانشگاهی را از کارکرد اصلی شان خارج کرده است. در این رابطه، در نقشه ی جامع علمی کشور، بر توسعه ی برنامه های میان رشته ای به عنوان یک راهبرد کلان تأکید شده است. رویکرد میان رشته ای درهم تنیده سازی چشم اندازهای رشته ای مختلف به منظور انسجام بخشی در نظریه ها، مفاهیم، ابزارها، تکنیک ها و رسیدن به پیشرفت شناختی، جهت بررسی یک موضوع یا مسأله ی پیچیده است. هدف این مقاله ، بررسی ضرورت ها، دستاوردها، ویژگی ها و اصول استفاده از رویکرد میان رشته ای در برنامه درسی از دیدگاه اعضای هیأت علمی و متخصصان حوزه ی برنامه درسی میان رشته ای و رشته ی ترویج و آموزش کشاورزی بود. با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند به شیوه ی گلوله برفی با 29 نفر از خبرگان به صورت حضوری ، تلفنی و مکاتبه ای تا رسیدن به مرحله ی اشباع داده ها، مصاحبه انجام شد. داده ها با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی و کمی طی فرآیند کدگذاری باز و در دو مرحله ی کدگذاری اولیه و ثانویه، به صورت دستی و توسط پژوهشگر در هر پرسش، پردازش و تحلیل گردید. کدها شناسایی و مقوله ها و مفاهیم اصلی استخراج شد. یافته ها نشان داد که بارزترین ویژگی رویکرد میان رشته ای، تعامل، ارتباط و ادغام هدفمند رشته ها است. مهمترین ضرورت میان رشته‎ای، مسأله محوری بود، و از دستاوردهای با اهمیت این رویکرد، تربیت انسان چندبعدی و دارای تفکر جامع و سیستمی است. با توجه به نتایج پیشنهاد می شود، به عنوان یک اصل کلی در بازنگری برنامه درسی ترویج و آموزش کشاورزی با رویکرد میان رشته ای به هر دو رهیافت برنامه درسی محتوامحور و مهارت محور توجه شود.