مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان
سال:1402 | دوره:22 | شماره:3 |تعداد مقالات:8

تا کنون در مجله دانشگاه پیرامون آشنایی با انواع مطالعات مروری، مقالاتی را به چاپ رسانده ایم [8-1]. یکی از انواع مقالات مروری دیگری که دانشمندان می توانند در حوزه سلامت به رشته تحریر درآوردند، با عنوان مرور نقادانه (Critical review) نامیده می شود. مقالات مروری نقادانه با این هدف به رشته تحریر درمی آیند که نویسندگان آن ها نشان بدهند، ضمن این که جستجوی گسترده ای در متون موجود پیرامون موضوع مورد نظر به عمل آورده اند، این متون را با دیدی کاملاً انتقادی، مورد ارزشیابی قرار داده اند. در واقع محققین با انجام این مطالعات مروری به دنبال آن هستند تا پیرامون موضوع مورد نظر، دیدگاه نوینی را مطرح کنند تا بتوانند مبنایی برای مطالعات بعدی فراهم آورند. این مطالعات مانند سایر مقالات مروری، نقطه پایانی برای پاسخ دادن به یک سؤال تا زمان کنونی، نیستند. بلکه آن ها با دیدی انتقادی، مدلی مفهومی را تدوین می نمایند که نقطه شروعی برای انجام مطالعات بعدی خواهند بود [9]. این مطالعات با بررسی موشکافانه کارهای انجام شده، ارزش ذاتی مطالعاتی را که تا کنون پیرامون موضوع مورد نظر به عمل آمده است را مشخص کرده و سپس سعی می کنند تا یک نحله فکری (School of thought) جدیدی را برای انجام مطالعات بعدی و آزمایش میزان صحت آن، فراهم نمایند. از این رو، در این قبیل مطالعات، محققین می توانند شیوه استراتژی جستجوی خود و همچنین نحوه بررسی کیفیت مقالات مورد بررسی خود را ذکر ننمایند. همین نکته سبب خواهد شد تا جمع بندی به عمل آمده تا اندازه ای ذهنی (Subjective) باشد. با این وجود، مقالات مروری نقادانه، نقطه شروعی برای انجام مطالعات بعدی خواهند بود [9]. برای نمونه، راقم این سطور در مطالعه مروری نقادانه که در سال 2010 میلادی، پیرامون افزایش خودکشی در زنان تازه ازدواج کرده در کشورهای مسلمان به عمل آورد، نشان داد نه تنها مطالعات موجود، رخداد چنین افزایشی را تأیید می نمایند، بلکه از نظر مفهومی، مدلی را نیز برای توجیه این افزایش مطرح کرد [10]. مدل ارائه شده در این مطالعه، نه تنها توسط مطالعه بعدی مورد مورد تأیید قرار گرفت [11]، بلکه مبنایی را برای یک همکاری بین المللی در این زمینه نیز فراهم آورد [12].

زمینه و هدف: مقاومت آنتی بیوتیکی یکی از چالش های اصلی در درمان بیماری های عفونی مربوط به استافیلوکوکوس اورئوس می باشد. نانوسامانه نیوزومی یک سیستم دارورسانی جدید است که پتانسیل فعالیت ضدمیکروبی آنتی بیوتیک ها را افزایش می دهد. هدف از این پژوهش تعیین اثر سامانه دارورسانی نیوزومی حاوی جنتامیسین بر باکتری استافیلوکوکوس اورئوس بود. مواد و روش ها: در این مطالعه آزمایشگاهی، نیوزوم های مختلف شامل اسپن 60، توئین 60، کلسترول و جنتامیسین با نسبت مولی متفاوت با روش هیدراتاسیون لایه نازک سنتز شدند و شناسایی نانوسامانه های نیوزومی ساخته شده با میکروسکوپ نوری و دستگاه پراکندگی پرتو نور لیزر دینامیکی انجام شد. فعالیت ضدباکتریایی نیوزوم های سنتز شده به روش های چاهک و حداقل غلظت ممانعت کننده از رشد (Minimum inhibitory concentration,MIC) بر روی باکتری استافیلوکوکوس اورئوس (1112: PTCC) بررسی گردید. داده­ها با استفاده از آنالیز واریانس یک­طرفه و آزمون تعقیبی Tukey تجزیه­وتحلیل شد. یافته ­ها: نانوسامانه های نیوزومی به صورت وزیکول­های کروی شکل و در سه فرمولاسیون با اندازه ذره­ای به ترتیب با میانگین و انحراف معیار 76/0 ±09/9، 20/15±59/27 و 30/0±10/9 میکرومتر مشخص شدند. نتایج نشان داد که فرمول با نسبت مولی 60: 40 بیشترین درصد محبوس سازی جنتامیسین (82/90 درصد) و هم­چنین فرمولاسیون­ نیوزومی 60: 40 با نصف غلظت محلول جنتامیسین تجاری موجود، هاله عدم رشد مشابهی را بر روی باکتری استافیلوکوکوس اورئوس داشتند (658/0=P). نتیجه گیری: رهایش مداوم و کنترل شده جنتامیسین از نانوسامانه نیوزومی، همراه با افزایش نفوذ دارو سبب کاهش رشد باکتری استافیلوکوکوس اورئوس می­شود. بر این اساس نانوسامانه نیوزومی دارای پتانسیل خوبی به­عنوان یک سیستم انتقال دارو است.

زمینه و هدف: بررسی توانایی درک خطر در کودکان دارای اوتیسم نیازمند وجود ابزارهای ساده و دیداری است. لذا پژوهش حاضر با هدف ساخت و تعیین ویژگی­های روان­سنجی ابزار دیداری درک خطر در کودکان پیش دبستانی دارای اوتیسم انجام شد. مواد و روش­ها: در پژوهش توصیفی حاضر، گروه نمونه شامل 82 کودک 3 تا 5 ساله دارای اوتیسم در سال 1399 در شهر تهران بودند. برای طراحی این ابزار، محرک­هایی که در پیشینه پژوهش به عنوان محرک­های تهدیدآمیز و خطرناک معرفی و مورد استفاده قرار گرفته بودند، استخراج و بر اساس آن­ها آزمون طراحی شد. به منظور بررسی روایی از روایی محتوایی، روایی همگرا و روایی افتراقی و جهت بررسی پایایی، از پایایی بازآزمایی و پایایی بین ارزیاب­ها استفاده شد. یافته­ها: نتایج نشان داد که بنا بر نظر متخصصان، ابزار از روایی محتوایی مطلوبی برخوردار است. ضریب همبستگی Pearson بین نمره کودک در ابزار طراحی شده با نمره داده شده توسط مادر و مربی به توانایی درک خطر کودک و نمره کودک در آزمون اضطراب Spenceبه ترتیب 63/0، 81/0 و 41/0 بود که حاکی از روایی همگرای مطلوب ابزار بود. هم­چنین، تفاوت معنادار بین کودکان عادی و اوتیسم، تأییدی بر روایی افتراقی ابزار بود (003/0=P). ضرایب همبستگی درون رده ای پایایی بازآزمایی و بین ارزیاب­ها به ترتیب 81/0 و 71/0 به دست آمد. نتیجه­گیری: یافته­ها نشان داد که ابزار سنجش درک خطر ابزاری معتبر و روا برای سنجش درک خطر در کودکان پیش دبستانی دارای اوتیسم است و می­تواند در پژوهش­های روان­شناختی و موقعیت­های بالینی استفاده شود.

زمینه و هدف: سندروم روده تحریک پذیر (Irritable bowel syndrome,IBS) یکی از بیماری های گوارشی است که با علل روان­شناختی همراه است و درمان پویشی می ­تواند نقش مؤثری در بهبود علائم روان­شناختی داشته باشد. لذا پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی درمان پویشی فشرده و کوتاه مدت بر ناگویی خلقی، سبک های دفاعی و نیرومندی من در بیماران IBS انجام شد. مواد و روش ­ها: روش پژوهش نیمه ­تجربی بود. جامعه پژوهش تمامی بیماران IBS مراجعه کننده به کلینیک ­های داخلی شهر اندیمشک در سال 1401 بود. 30 نفر به روش نمونه­ گیری در دسترس انتخاب و به ­طور تصادفی در گروه آزمایش (15 نفر) و کنترل (15 نفر) گمارده شدند. گروه آزمایش 15 جلسه 90 دقیقه ­ای درمان پویشی دریافت کرد، درحالی که گروه کنترل مداخله­ ای دریافت نکرد. دو گروه با پرسش نامه­ های ناگویی خلقی، سبک­های دفاعی و قدرت ایگو ارزیابی شدند. برای تجزیه ­و تحلیل داده­ ها از آنالیز واریانس دوطرفه با اندازه­ گیری های مکرر استفاده شد. یافته­ ها: میانگین نمرات سبک های دفاعی، ناگویی خلقی و نیرومندی من قبل از مداخله به ترتیب در گروه درمان 25/72، 36/58، 08/24 و در گروه کنترل 12/72، 16/59، 52/23 بود (05/0P). نتیجه گیری: نتایج پژوهش حاکی از تأثیر درمان پویشی فشرده و کوتاه مدت بر بهبود علائم روان­شناختی مورد بررسی در گروه آزمایش بود. با رعایت جانب احتیاط استفاده از این مداخله به­عنوان درمان مکمل در بیماران IBS پیشنهاد می ­شود.

زمینه و هدف: پرستاران با خصایص شخصیتی کمال گرایی و اضطراب مرگ، در معرض خطر روانشناختی هستند. هدف از این پژوهش تعیین اثربخشی درمان پذیرش و تعهد مبتنی بر شفقت بر اضطراب مرگ و کمال گرایی پرستاران مبتلا به صفت شخصیت وسواسی-جبری شاغل در بخش کرونا بوده است. مواد و روش ها: پژوهش حاضر از نوع نیمه تجربی با طرح پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری یک ماهه و گروه گواه بود. جامعه آماری شامل پرستاران بیمارستان های تأمین اجتماعی تهران و البرز در بخش کرونا در سال 1401-1400 بود. تعداد 28 پرستار شاغل در بخش کرونا که در پرسش نامه شخصیت پنجمین راهنمای آماری و تشخیصی اختلالات روانی و اضطراب مرگ نمره متوسط اخذ نمودند، به شیوه در دسترس انتخاب و به شیوه تصادفی در گروه های آزمایش (14 نفر) و کنترل (13 نفر) قرار گرفتند. ابزارهای اندازه گیری شامل اضطراب مرگ Templerو کمال گرایی Besharatبود که شرکت کنندگان پژوهش به آن ها پاسخ دادند. گروه آزمایش 10 جلسه 120 دقیقه ای برنامه درمانی را دریافت کردند، داده ها با استفاده از آنالیز واریانس دوطرفه با اندازه گیری های مکرر تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها: برنامه درمانی مجازی باعث کاهش اضطراب مرگ (696/0=Partial Eta، 001/0P<، 354/57=F)، کمال گرایی خود مدار (325/0=Partial Eta، 002/0=P، 76/11=F)، کمال گرایی دیگر مدار (179/0=Partial Eta، 0284/0=P، 46/5=F) و کمال گرایی جامعه مدار (173/0=Partial Eta، 031/0=P، 232/5=F) پرستاران مبتلا به خصایص شخصیت وسواسی شده است. نتیجه گیری: نتایج مطالعه حاکی از تأثیر درمان پذیرش و تعهد مبتنی بر شفقت بر بهبود خصایص شخصیتی مورد بررسی در گروه آزمایش بود، بنابراین از این مداخله می توان به عنوان درمان مکمل در شخصیت وسواسی استفاده کرد

زمینه و هدف: متابولومیکس علمی برای شناسایی مولکول­های کوچک موجود در بافت­ها و مایعات بیولوژیکی است. این متابولیت­ها محصول نهایی واکنش­های شیمیایی در سیستم بیولوژیکی هستند. متابولومیکس همراه با ابزارهای شیمی مثل طیف سنجی تشدید مغناطیس هسته­ ای (Nuclear magnetic resonance) کروماتوگرافی گازی-طیف سنجی جرمی (Gas chromatography–mass spectrometry) می­تواند نقش به سزایی درتشخیص پروفایل­های متابولومیکی داشته باشد. پروفایل های متابولومیکی شامل مولکول­های کوچکی هستند که در بیماری­های مختلف ممکن است مقدار آنها تغییر پیدا کند. شناسایی تغییرات کمیتی این مولکول­های کوچک به کمک مطالعه متابولومیکس می­تواند در تشخیص زود هنگام بیماری­ها و درمان افراد کمک شایانی کند. بنابرین درک بهتر تغییرات مولکولی مرتبط با بیماری برای شناسایی مسیرهای جدید جهت درمان و تشخیص با استفاده از روش­های نوین ضروری است. هدف از این مطالعه مروری، معرفی علم متابولومیکس به عنوان تکنیک نوین و کاربرد آن در زمینه تشخیص و درمان زود هنگام بیماری­ها است.

زمینه و هدف: استفاده از معیارها و چارچوب­های اخلاقی در تمامی پژوهش ها از اهمیت فراوانی برخوردار است. لذا هدف این مطالعه تعیین میزان رعایت ملاحظات اخلاقی در طرح­های تحقیقاتی حیوانات آزمایشگاهی بود. مواد و روش­ها: در این مطالعه توصیفی-مقطعی، تعداد 40 پروپوزال تحقیقاتی مربوط به حیوانات آزمایشگاهی بین سال­های 1397-1400 دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان جمع­آوری و با استفاده از فرم نظارت بر حیوانات آزمایشگاهی، رعایت ملاحظات اخلاقی در آن ها مورد بررسی قرار گرفت. نتایج به صورت تعداد و درصد گزارش شده است. یافته ها: در 38 پروپوزال (95 درصد)، رفاه حیوانات در نظر گرفته شده بود. علاوه بر این، ملاحظات مربوط به ایمنی حیوانات و سلامتی حیوانات، اقدامات غیرجراحی و غیرتهاجمی، اقدامات بیهوشی و بی­دردی، اقدامات جراحی و تهاجمی در 39 پروپوزال (5/97 درصد) رعایت شده بود. نتیجه گیری: به نظر می رسد، در طرح های تحقیقاتی اصول اخلاقی کار با حیوان نیازمند توجه بیشتری است. واژه های کلیدی: حیوانات آزمایشگاهی، مدل ­حیوانی، اخلاق، رفاه حیوانات

زمینه و هدف: دانش اپیدمیولوژی از این قابلیت بسیار ارزنده برخوردار می باشد که می تواند روش ها و اصول خود را بر اساس مشکلات تحت بررسی، مورد بازبینی و بازنگری قرار دهد. به همین دلیل، این دانش نه فقط برای تمامی مشکلات مربوط به سلامت جامعه که از قدمت طولانی برخوردار می باشند، مناسب است، بلکه می تواند مشکلات جدید مرتبط با سلامت را نیز در صورت نیاز با ایجاد مختصر تغییری در روش های خود، مورد مطالعه قرار دهد. بر این اساس، شاخه های مختلف دانش اپیدمیولوژی در طول زمان شکل گرفته و رو به تکامل می باشند. برای نمونه، شاخه هایی نظیر اپیدمیولوژی بیماری های عفونی، اپیدمیولوژی بیماری های مزمن، اپیدمیولوژی اجتماعی، اپیدمیولوژی حرفه ای و اپیدمیولوژی محیطی، تنها تعداد اندکی از شاخه های موجود از دانش اپیدمیولوژی را تشکیل می دهند. هدف از نگارش مقاله حاضر، آشنا نمودن خوانندگان فارسی زبان با یکی از شاخه های نسبتاً نوین دانش اپیدمیولوژی، یعنی درماتواپیدمیولوژی می باشد.