پژوهش های حبوبات ایران
سال:1401 | دوره:13 | شماره:1 |تعداد مقالات:7

به منظور بررسی کارآیی اختلاط علف کش پایریدیت با چند علف کش باریک برگ کش در کنترل علف های هرز نخود آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد به صورت بلوک کامل تصادفی با سه تکرار و در سال زراعی 95-1394 اجرا شد. عوامل مورد بررسی در آزمایش شامل کاربرد علف کش های پایریدیت، کلتودیم، ستوکسیدیم، هالوکسی فوپ متیل و سیکلوکسیدیم به صورت خالص و کاربرد علف کش پایریدیت به صورت مخلوط با باریک برگ کش های کلتودیم، ستوکسیدیم، هالوکسی فوپ متیل و سیکلوکسیدیم در مقدار توصیه شده به همراه دو تیمار شاهد وجین تمام فصل و بدون کنترل علف های هرز بودند. نتایج نشان داد که اختلاط علف کش ها موجب افزایش کنترل علف های هرز نسبت به کاربرد خالص هر کدام شد. با وجود این، به دلیل غالبیت علف های هرز پهن برگ در مزرعه مورد مطالعه، بین تیمارهای کاربرد مخلوط علف کش ها و پایریدیت به تنهایی اختلاف معنی داری از نظر آماری مشاهده نشد. در بین تیمارها، کاربرد مخلوط پایریدیت و کلتودیم دارای بیشترین عملکرد دانه (945 کیلوگرم در هکتار) و کاربرد مخلوط پایریدیت و سیکلوکسیدیم بیشترین عملکرد زیست توده (3700 کیلوگرم در هکتار) نخود را به خود اختصاص دادند. با این حال با توجه به امن بودن مصرف تمامی علف کش های مخلوط این آزمایش و نبود اثرات سوء بر گیاه نخود و همچنین با توجه به فلور غالب مزرعه مورد نظر می توان از هر کدام از علف کش های این آزمایش استفاده کرد.

به منظور بررسی اثر تیمارهای مختلف پرایمینگ بر کاهش اثرات تنش سرما، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار در شرایط کنترل شده در دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1396 اجرا گردید. عوامل آزمایش شامل ژنوتیپ های عدس (رباط و کالپوش)، پرایمینگ (شش سطح شاهد، اسیدجیبرلیک، نیترات پتاسیم، سولفات روی، محلول آبنوش بذر دایان و هیدروپرایمینگ) و دما (5، 10 و 15 درجه سانتی گراد) بود. بذرها پس از پرایمینگ در گلدان کشت و به اتاقک رشد جهت اعمال دما منتقل شدند. بیشترین درصد سبز (4/34) در شاهد و دمای پنج درجه سانتی گراد در رقم رباط به دست آمد. در میان تیمارها تنها در تیمار سولفات روی و هیدروپرایمینگ با افزایش دما از پنج به 10 درجه سانتی گراد سرعت سبز شدن افزایش یافت. قدرت بذر در ژنوتیپ رباط در تمامی سطوح دمایی بیش از ژنوتیپ کالپوش بود و در هر دو ژنوتیپ با افزایش دما قدرت بذر افزایش یافت. بیشترین قدرت بذر (91/4) در ژنوتیپ رباط و دمای 15 درجه سانتی گراد در پرایمینگ با محلول آبنوش بذر دایان حاصل شد. در هر دو ژنوتیپ با افزایش دما ارتفاع بوته افزایش یافت. در هر دو ژنوتیپ با افزایش دما تعداد برگ افزایش یافت و سولفات روی موجب کاهش تعداد برگ گردید. بیشترین تعداد برگ (چهار) در ژنوتیپ رباط دمای 15 درجه سانتی گراد و پرایمینگ با محلول آبنوش بذر دایان حاصل شد. بیشترین طول ریشه (04/4 سانتی متر) در پرایمینگ با محلول آبنوش بذر دایان و دمای پنج درجه سانتی گراد حاصل شد. به طورکلی پرایمینگ با اسید جیبرلیک در بیشتر خصوصیات مورد بررسی باعث کاهش اثرات دمای پایین بر بذر عدس شد و به عنوان مناسب ترین تیمار توصیه می گردد.

به منظور مدل سازی مراحل رشد و عملکرد لوبیا با استفاده از آمار هواشناسی سطح کشور (دمای حداقل و حداکثر، مقدار تابش و میزان بارندگی) مطالعه ای در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان در سال 1395 صورت گرفت. هدف از این مطالعه پارامتریابی و ارزیابی مدل SSM_iCrop2 برای شبیه سازی رشد و عملکرد لوبیای معمولی به منظور بررسی اثرات عوامل آب و هوایی، خاک، مدیریت زراعی و تعیین ضرایب ژنتیکی با استفاده از زیرمدل های مربوط به فنولوژی، تولید و توزیع ماده خشک، روابط آب و تغییرات سطح برگ در شرایط کشور بود. برای برآورد ضرایب و ارزیابی مدل از داده های آزمایش های انجام شده در نقاط مختلف کشور استفاده شد. ابتدا پارامترها برآورد و سپس مدل با استفاده از یک سری داده های مستقل، ارزیابی شد. مقایسه مقادیر شبیه سازی شده و مشاهده شده روز تا رسیدگی در پارامتریابی با RMSE، CV و r به ترتیب برابر با 14 روز، 13 درصد و 76/0 و برای عملکرد دانه به ترتیب 62 گرم در متر مربع، 20درصد و 84/0 درستی پارامترهای مورد استفاده را نشان داد. همچنین مقادیر RMSE، CV و r در ارزیابی مدل برای روز تا رسیدگی به ترتیب برابر با 8 روز، 8 درصد و 74/0 و برای عملکرد دانه به ترتیب 53 گرم در متر مربع، 19 درصد و 77/0، دقت شبیه سازی مدل را تأیید نمود. بنابراین، می توان از مدل SSM_iCrop2 به عنوان ابزار مناسبی برای بررسی سیستم های زراعی و تفسیر نتایج در شرایط محیطی و مدیریتی متفاوت در جهت بهبود مدیریت مزارع لوبیا در کشور استفاده نمود.

با توجه به نقش آهن در فرآیندهای متابولیکی گیاه از جمله افزایش کلروفیل، فتوسنتز و در نهایت افزایش عملکرد محصولات زراعی، تحقیق حاضر با هدف بررسی تأثیر کود نانوکلات آهن بر برخی خصوصیات رشدی و عملکرد لوبیاقرمز تحت شرایط تنش خشکی به اجرا در آمد. آزمایش در سال زراعی 95-1394 در مزرعه ای واقع در روستای طوهان شهرستان جیرفت، به صورت کرت های خردشده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. سه سطح تنش خشکی شامل بدون تنش، تنش در مرحله رشد رویشی (قطع آبیاری در زمان ظهور سه برگچه اول و ظهور سه برگچه سوم) و تنش در مرحله رشد زایشی (قطع آبیاری در زمان آغاز گلدهی و گلدهی) به عنوان فاکتور اصلی و مصرف کود نانوکلات آهن در سه سطح 0، 5 و 10 کیلوگرم در هکتار به عنوان فاکتور فرعی درنظرگرفته شد. در این آزمایش صفات طول شاخه اصلی، تعداد شاخه فرعی، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، وزن100دانه، عملکرد دانه و بیولوژیک، و درصد و عملکرد پروتئین دانه مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج آزمایش نشان داد که تیمار بدون تنش و مصرف 10 کیلوگرم در هکتار کود منجر به حصول بالاترین مقادیر صفات طول شاخه اصلی (9/67 سانتی متر)، تعداد شاخه های فرعی (2/11)، تعداد غلاف در بوته (1/21)، وزن100دانه (9/29 گرم)، عملکرد دانه (4/861 کیلوگرم در هکتار)، عملکرد بیولوژیک (9/4711 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد پروتئین دانه (2/169 کیلوگرم در هکتار) شد. البته برای صفات فوق و در شرایط بدون تنش، تفاوت آماری معنی داری بین مصرف 10 و 5 کیلوگرم در هکتار کود مشاهده نشد. همچنین وقوع تنش در هر دو مرحله رشد رویشی و زایشی سبب کاهش صفات مورد بررسی گردید، به طوری که کمترین مقادیر صفات تعداد دانه در غلاف، وزن100دانه، عملکرد دانه، بیولوژیک و پروتئین دانه از وقوع تنش در مرحله رشد زایشی حاصل گردید. در بین صفات مورد بررسی نیز تنها درصد پروتئین دانه با اعمال تیمارهای تنش افزایش معنی داری نشان داد که این افزایش در تنش در مرحله رشد زایشی به میزان 2/19 درصد بیشتر از شرایط بدون تنش بود. با توجه به نتایج به دست آمده نتیجه گیری شد که کاربرد کودهای نانوکلات در هر یک از شرایط بدون تنش، تنش در مرحله رشد رویشی و تنش در مرحله رشد زایشی در مقایسه با عدم مصرف این نوع کود، اثر مثبتی بر خصوصیات رشدی و عملکرد گیاه داشت، به طوری که تنها برای عملکرد دانه که جزء اقتصادی و مهم لوبیاقرمز محسوب می گردد، مصرف 10 کیلوگرم در هکتار کود در مقایسه با عدم مصرف آن به ترتیب در هر یک از شرایط بدون تنش، تنش در مرحله رشد رویشی و زایشی به ترتیب افزایش 20/16، 92/13 و 14/11 درصدی عملکرد حاصل گردید.

برای تعیین تنوع ژنتیکی عملکرد، اجزای عملکرد و صفات مورفولوژیکی، درک روابط بین این صفات در عدس و شناسایی ژنوتیپ با عملکرد بالا در ایلام، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و 18 ژنوتیپ عدس در سال زراعی 1397-98 اجرا گردید. صفات مورد بررسی در این آزمایش تعداد برگ در بوته، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، تعداد دانه در بوته، تعداد گل در بوته، تعداد شاخه فرعی، ارتفاع گیاه، روز تا گلدهی، روز تا رسیدگی، وزن100دانه و عملکرد گیاه بود. نتایج نشان داد تنوع ژنتیکی قابل توجهی برای صفات وزن100دانه، عملکرد دانه، تعداد برگ در بوته، تعداد گل در بوته، ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی و روز تا رسیدگی وجود داشت. ژنوتیپ Flip 2010-90L با میانگین 3/1463 کیلوگرم در هکتار دارای بیشترین عملکرد دانه بود. صفات تعداد دانه در بوته، وزن100دانه، تعداد دانه در غلاف و ارتفاع بوته دارای بیشترین همبستگی با عملکرد دانه بودند. تجزیه خوشه ای، ژنوتیپ ها را به پنج گروه تقسیم کرد. در تجزیه به مؤلفه های اصلی چهار مؤلفه دارای مقادیر ویژه بیش از یک بودند و 9/69 درصد از واریانس کل را توجیه کردند. در تجزیه به عامل ها صفات مثبت عامل اول شامل تعداد دانه در غلاف، تعداد دانه در بوته، ارتفاع بوته، وزن100دانه، عملکرد دانه و صفات مثبت عامل دوم شامل تعداد دانه در غلاف، تعداد برگ در بوته، تعداد دانه در بوته، ارتفاع بوته و تعداد شاخه فرعی بود. از اطلاعات به دست آمده می توان در جهت اصلاح عملکرد عدس استفاده نمود.

لوبیا با نام علمی Phaseolus vulgaris یکی از مهم ترین حبوبات می باشد که در اغلب کشورهای جهان کشت می شود. این محصول توسط آفات مختلف از جمله تریپس پیاز مورد حمله قرار می گیرد. این تحقیق در طی دو سال 1398 و 1399 درشرایط مزرعه با کاشت ارقام درخشان، یاقوت، دادفر، افق، گلی و اختر در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در دو آزمایش همراه با سم پاشی و بدون سم پاشی در مزرعه ای واقع در منطقه قاسم آباد اراک انجام شد. آماربرداری برای بررسی تغییرات جمعیت آفت (به تفکیک پوره و بالغ) از زمان شروع آلودگی تا پایان آن به صورت هفتگی صورت گرفت. داده ها با استفاده از نرم افزار آماری SAS آنالیز و میانگین ها از طریق آزمون توکی به صورت تجزیه مرکب مورد مقایسه قرارگرفتند. نتایج دوساله حاصل از این تحقیق نشان داد که ارقام یاقوت و دادفر به ترتیب با 3/2775 و 3/2735 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد را داشتند. از طرفی رقم گلی در مقایسه با بقیه ارقام علایم آلودگی پایین تر و درصد کاهش عملکرد کمتری داشت، ولی عملکرد آن (2110 کیلوگرم در هکتار) از سایر ارقام به غیر از اختر کمتر بود. بیشترین جمعیت تریپس در مراحل مختلف پوره و بالغ در دو رقم اختر (01/7 و 15/2 عدد) و درخشان ( 93/5 و 65/1 عدد) مشاهده شد. از این رو، رقم یاقوت به دلیل عملکرد بالاتر و خسارت کمتر تریپس و در درجه بعدی رقم گلی جهت کشت در منطقه اولویت دارد.

به منظور بررسی اثرات مصرف زئولیت و کود مرغی غنی شده با روی و مس بر صفات زراعی و فیزیولوژیکی لوبیاسبز (Phaseolus vulgaris L. )، آزمایش مزرعه ای به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی آمل در سال 1396 اجرا شد. کاربرد زئولیت در پنج سطح، شامل Z1: شاهد یا عدم مصرف زئولیت، Z2: مصرف زئولیت به تنهایی، Z3: زئولیت غنی شده با روی، Z4: زئولیت غنی شده با مس و Z5: زئولیت غنی شده با روی و مس و مصرف کود مرغی در پنج سطح، شامل P1: شاهد یا عدم مصرف کود مرغی، P2: مصرف کود مرغی به تنهایی، P3: کود مرغی غنی شده با روی، P4: کود مرغی غنی شده با مس و P5: کود مرغی غنی شده با روی و مس به عنوان فاکتورهای آزمایش درنظرگرفته شدند. در این آزمایش کود مرغی به مقدار 5/1 تن در هکتار و زئولیت به میزان 1 تن در هکتار مصرف شد. همچنین از کودهای روی و مس به ترتیب به مقدار 26 و 6/13 کیلوگرم در هکتار جهت غنی سازی کودهای مرغی و زئولیت استفاده گردید. نتایج نشان داد که مصرف کود مرغی و زئولیت غنی شده با عناصر روی و مس سبب افزایش معنی دار اجزای عملکرد، عملکرد، غلظت رنگدانه های فتوسنتزی و جذب عناصر غذایی پرمصرف و کم مصرف در لوبیاسبز در مقایسه با کاربرد جداگانه کود مرغی یا زئولیت و شاهد گردید. در شرایط مصرف کود مرغی، حداکثر عملکرد دانه (74/1 تن در هکتار) با کاربرد تیمار P5 و در شرایط کاربرد زئولیت، بیشترین عملکرد دانه (71/1 تن در هکتار) با اعمال تیمار Z5 حاصل شد و با عدم مصرف تیمارهای کودی، عملکرد به ترتیب حدود 27 و 3/23 درصد کاهش یافت. بنابراین، به نظر می رسد کاربرد زئولیت و کود مرغی غنی شده با عناصر روی و مس می تواند ضمن کاهش مصرف کودهای شیمیایی، روش مناسبی جهت بهبود عملکرد گیاه همراه با تولید سالم و پایدار محصولات کشاورزی باشد.