زمین شناسی نفت ایران
سال:1395 | دوره:6 | شماره:11 |تعداد مقالات:6

تجزیه و تحلیل رخساره های الکتریکی روشی مطمئن در خوشه بندی نمودارهای پتروفیزیکی است که می تواند تغییرات ویژگی های زمین شناسی و مخزنی واحدهای سنگ چینه ای مختلف را به خوبی نشان دهد. در این تحقیق با استناد به داده های حاصل از پتروگرافی 120 مقطع نازک از مغزه های حفاری مربوط به بخش بالایی سازند سروک در یکی از میادین جنوب غربی ایران، تعداد 6 ریزرخساره رسوبی شناخته شد. این داده ها گواه آن هستند که مجموعه رسوبات کرتاسه میانی در ناحیه مورد مطالعه عمدتا در دو زیرمحیط سد ارگانیکی تکه ای و تالاب وابسته به بخش داخلی رمپ هموکلینال نهشته شده اند. همچنین، با استفاده از نمودارهای پتروفیزیکی در چاه مورد مطالعه 10 رخساره الکتریکی تعیین گردید. با تجزیه و تحلیل داده های پتروفیریکی در نرم افزار ژئولاگ بر اساس اینکه داده های موجود در هر خوشه حداکثر شباهت (نزدیک ترین فاصله از نظر آماری) را با یکدیگر داشته اند، رخساره های الکتریکی بهینه سازی و تعداد آن ها به 6 عدد کاسته شد. با توجه به انطباق تقریبا خوب نتایج رخساره های الکتریکی بهینه شده با ریزرخساره های رسوبی بخش بالایی سازند سروک امکان تعمیم این نتایج به کل ضخامت سازند سروک میسر گردید. بررسی تغییرات تخلخل واحد سنگ چینه ای مورد نظر در نمودارهای الکتریکی نظیر گامای تصحیح شده، نوترون و صوتی گویای کاهش مشخص میزان تخلخل از رخساره الکتریکی شماره 1 تا 6 است. علاوه بر این، نتایج به دست آمده نشان داد که این رخساره ها به ترتیب کاهش کیفیت مخزنی با ریزرخساره های فلوتستون/ رودستون رودیستی بایوکلاست دار، وکستون/ پکستون رودیستی- بنتیک فرامینیفردار، گرینستون/ پکستون پلوئیدی- بنتیک فرامینیفری، وکستون/ پکستون همراه با فرامینیفرهای بنتیک متنوع، وکستون/ پکستون پلوئیدی بایوکلاست دار، مادستون/ وکستون با تنوع کم فرامینیفرهای بنتیک مطابقت دارند. با این مطالعه مشخص شد که مقایسه و مطابقت رخساره های الکتریکی با ریزرخساره های رسوبی روشی کارآمد در تجزیه و تحلیل کیفیت بخش مخزنی سیستم های هیدروکربنی است و به خصوص می تواند در چاه های فاقد مغزه مورد استفاده قرار گیرد.

در این پژوهش زیست چینه نگاری، محیط رسوبی و چینه نگاری سکانسی سازند سروک در برش تاقدیس فهلیان (جنوب یاسوج) مورد بررسی قرار گرفته است. بر اساس مطالعات انجام شده 8 گونه از فرامینیفرهای بنتیک (4 جنس) 8 گونه از فرامینیفرهای پلانکتون (11 جنس) شناسایی شده است. 6 بیوزون بر اساس پخش و پراکندگی فرامینیفرها نیز به شرح زیر معرفی گردید:Favusella washitensis Zone، Orbitolina-Alveolinids Assemblage Zone، Rudist debris Zone، Oligostegina flood Zone، Whiteinella archaeocretacea Zone، ، Helvetoglobotruncana helvetica Zone. بر این اساس سن آلبین-تورونین برای سازند سروک در نظر گرفته شد. بر اساس مطالعات پتروگرافی و آنالیز رخساره ای، 3 ریز رخساره شناسایی شد که می تواند در 3 گروه دریای باز، سد و تالاب تقسیم شوند. محیط رسوبی سازند سروک در برش مورد مطالعه رمپ هموکلینال است و تجزیه و تحلیل چینه نگاری سکانسی منجر به شناسایی چهار سکانس رسوبی درجه سوم گردید.

در این پژوهش رابطه بین مطالعات پتروگرافی (ریز رخساره ها، محیط رسوبی و دیاژنز) و داده های پتروفیزیکی حاصل از آنالیز مغزه در جهت شناسایی خصوصیات مخزنی سازند جهرم در چاه شماره 11 واقع در میدان نفتی گلخاری بررسی شده است. میدان نفتی گلخاری در غرب گسل قطر-کازرون، مابین میادین نفتی بینک و نرگسی قرار دارد. سنگ شناسی این توالی عمدتا آهک، آهک دولومیتی و دولومیت می باشد. مطالعات پتروگرافی در دو بخش صورت گرفته است، مطالعه ریز رخساره ها منجر به شناسایی 9 ریز رخساره در سه کمربند رخساره ای دریای باز، لاگون و پهنه جذر و مدی شده است. در مطالعات دیاژنز، مهمترین فرآیندها شامل زیست آشفتگی، میکرایتی شدن، تراکم مکانیکی، تخلخل ثانویه، شکستگی، سیمان انیدریتی ثانویه، سیمان دفنی کلسیتی، استیلولیت و رگچه های انحلالی، دولومیت های جانشینی، سیمان دولومیتی، جای گیری هیدروکربن می باشد و انواع تخلخل عبارت است از بین بلوری، بین دانه ای، درون فسیلی و درون دانه ای، قالبی، شکستگی، انحلال در راستای استیلولیت، چتری و انحلال زیاد. نتایج حاصل از این مطالعه نشان می دهد که ریز رخساره دانه پشتیبان MF3 (وکستون/ پکستون/ گرینستون روتالیا و نومولیتیده بایوکلاست دار) و MF4 (پکستون/ گرینستون/ فلوتستون اوربیتولیتس و نومولیتیده بایوکلاست دار) به دلیل حضور در محیط پرانرژی، نبود میکرایت، عدم سیمانی شدن گسترده و حضور تخلخل های مفید از جمله تخلخل بین دانه ای و تخلخل بین بلوری جزء رخساره های مخزنی معرفی شده اند. داده های پتروفیزیکی نیز با بالا بودن میزان تراوایی و تخلخل مفید در حد فاصل این دو ریز رخساره تاییدی بر نتایج حاصل از مطالعات پتروگرافی می باشد.

میدان الخلیج در محدوده دریایی قطر واقع است. این میدان در سال 1991 توسط شرکت نفت توتال کشف و در سال 1997 به بهره برداری رسید. این میدان از دیدگاه گوناکون زمین شناسی نفت بی نظیر و حاوی تله نفتی از نوع استراتیگرافی می باشد. تجمع نفت در بخش بالای این منوکلینال بسبب تغییرات رخساره ای در سازند میشریف بوجود آمده است. این لایه مخزنی مابین لایه های غیر متخلخل با تراوایی پایین محصور شده است. عملیات لرزه نگاری سه بعدی در این میدان در توسط قطر سال 2002 به کشف نواحی جدید نا شناخته جدیدی گردید که قبلا اقتصادی بنظر نمی رسید. با عملیات لرزه نگاری سه بعدی، (High resolution 3D) مشخص شدکه یک آنومالی لرزه ای پرگسترش در رسوبات سنومانین (سازند میشریف) که فاقد برجستگی قائم (Vertical Relif) بوده، منطبق بر یک لایه آهکی متخلخل می باشد. آنومالی مذکور تحت عنوان افق لرزه ای درون میشریف (Mishrif Seismic Horizon H2-Intra) نامگذاری گردیده است. بنظر میرسد این افق بسمت میدان رشادت و چاه R6 گسترش داشته و قابل پیگیری می باشد. عملیات پایلوتی لرزه نگاری چهار بعدی “4D” که اخیرا توسط قطری ها انجام گرفته است بسیار نوید بخش اعلام گردیده.

مطالعه هرزروی در سازند آسماری از اهمیت ویژه ای برخوردار است زیرا هزینه زیادی از حفاری چاه را شامل می گردد. با توجه به اینکه میدان مورد مطالعه با مشکل هرزروی های شدید در سازند آسماری مواجه است لذا هدف از انجام این مطالعه شناسایی مناطق دارای هرزروی و نمایش توزیع هرزروی در مخزن آسماری می باشد. ابتدا با مدلسازی مخزن در نرم افزار RMS و بکارگیری الگوریتم میانگین متحرک اقدام به رسم نقشه های هرزروی در مخزن آسماری شد. بدین منظور داده های مربوط به 363 حلقه چاه در این میدان پس از آماده سازی بصورت رقومی در آمده و جهت آماده سازی داده ها برای تهیه نقشه ها و مدل های سه بعدی یازده زون مختلف در مخزن آسماری، مراحل مختلفی همچون حذف داده های پرت، نرمال سازی داده ها، رسم هیستوگرام و واریوگرافی داده ها و عملیات تخمین و مدلسازی انجام شده است. در این مطالعه همچنین از روش زمین آماری تخمین کریجینگ برای مدلسازی سه بعدی هرزروی مخزن آسماری در میدان نفتی مورد مطالعه، استفاده شده است که خروجی مدلسازی های انجام شده در روش زمین آماری تخمین کریجینگ متمرکزتر و نتایج بهتری بدست داده است. سپس با تجزیه و تحلیل اطلاعات، نقشه مدل های دو بعدی و سه بعدی هرزروی گل حفاری در سازند آسماری ارائه شده است. با شبیه سازی و مدلسازی هرزروی و تطبیق آن با مدل های گسلی مخزن و نمودارهای شاخص تولید مشخص شد که عمده هرزروی های موجود ناشی از شکستگی های گسلی بوده و تنها در موارد اندکی بالا بودن وزن گل موجب هرزروی شده است. بکارگیری روش های عملیاتی مناسب مانند مکان یابی مناسب چاه های جدید با بهره گیری از نقشه های هرزروی ارائه شده و به کارگیری روش های حفاری فروتعادلی و استفاده از سیال حفاری با وزن مخصوص و ترکیب مناسب مانند سیالات حفاری NIF و MMH در نقاط با هرزروی شدید و یا ترکیبی از این روش ها جهت کنترل هرزروی در نقاط بحرانی مخزن پیشنهاد می گردد.

تخمین اشباع آب سازندی با استفاده از داده های چاه نگاری، یک روش مهم برای اکتشاف نفت و تعیین ویژگی های مخزن به حساب می آید که شبیه سازی و تخمین این پارامتر را امری اجتناب ناپذیر می کند. در این پژوهش در گام نخست برای ایجاد یک مدل و تخمین اشباع آب سازندی از ترکیب آنالیز خوشه ای با رگرسیون قطعه ای غیرخطی بهره گرفته شده است. در مرحله بعد به کمک مدل ایجاد شده و روش شبیه سازی مونت کارلو، مقادیر اشباع آب سازندی شبیه سازی شده است. برای این کار از بانک اطلاعاتی مجموعه داده های تصحیح شده در میدان نفتی مارون استفاده شده است. نتایج بدست آمده از ترکیب آنالیز خوشه ای با رگرسیون قطعه ای غیرخطی و شبیه ساری مونت کارلو نشان از دقت و کارایی قابل قبول این شبیه سازی را می دهد، به طوری که میانگین مقادیر اشباع آب سازندی در مدلسازی با مقادیر اندازه گیری شده در آزمایشگاه بسیار به هم نزدیک می باشند. بعلاوه در این تحقیق از آنالیز حساسیت جهت تعیین موثرترین پارامتر ورودی، در تعیین اشباع آب سازندی استفاده شده است. بر اساس نتایج بدست آمده تاثیرگذارترین متغیر در تخمین درجه اشباع آب لاگ چگالی میباشد. لازم به ذکر است که نتایج این پژوهش تنها برای منطقه مورد مطالعه صادق است و برای سایر مناطق تنها استفاده از متودولوژی این پژوهش توصیه می شود.