مهندسی بهداشت حرفه ای
سال:1394 | دوره:2 | شماره:3 |تعداد مقالات:8

زمینه و هدف: تامین روشنایی مطلوب و ارگونومیک در محیط کار تاثیر قابل توجهی در کاهش عوارض بینایی و بهبود کارایی و بهره وری کارکنان دارد. هدف این مطالعه ارزیابی سامانه روشنایی و امکان سنجی بهبود آن جهت تامین روشنایی مطلوب در کارگاه خدمات فنی پالایشگاه چهارم گاز پارس جنوبی است.روش بررسی: در این مطالعه مقطعی، ابتدا شرایط محیطی کارگاه مورد بررسی قرار گرفت و با تهیه نقشه کارگاه شدت روشنایی در اوقات شب و روز در 216 نقطه اندازه گیری گردید. علاوه براین با استفاده از نرم افزار محاسبات روشنایی DIALux 4.12 با در نظر گرفتن شرایط فعلی، شدت روشنایی کارگاه برآورد گردید. با توجه به حدود مجاز کشوری برای تامین میانگین شدت روشنایی 250 لوکس در کارگاه و با در نظر گرفتن چراغ های موجود، راهکارهای مختلف اجرایی سهل اولوصول، زود بازده و کم هزینه امکان سنجی گردید. با استفاده از محاسبات نرم افزار، میزان تاثیر هر یک از راهکارهای پیشنهادی در بهبود شدت روشنایی مورد پیش بینی قرار گرفت.یافته ها: نتایج نشان داد میانگین شدت روشنایی کارگاه در شب 160±50.6 لوکس و در روز 197±71.5 لوکس است که با نتایج برآورد شدت روشنایی از طریق نرم افزار همخوانی داشت. بر اساس نتایج بدست آمده، سیستم روشنایی مصنوعی معیوب و نیازمند اصلاح تشخیص داده شد. نتایج نشان داد با اجرای راهکارهای پیشنهادی بر مبنای پیش بینی نرم افزار می توان شدت روشنایی کارگاه را به حداقل 260 الی حداکثر 405 لوکس افزایش داد.نتیجه گیری: نتایج مطالعه تاکید نمود که اجرای راهکارهای ساده و کم هزینه می تواند تاثیر قابل ملاحظه ای را در بهبود و تامین روشنایی مطلوب و ارگونومیک در کارگاه ها ایجاد نماید. همچنین استفاده از ابزار های تخصصی محاسباتی توسط کارشناسان و طراحان می تواند انجام امکان سنجی های قابل اطمینان را تسهیل نماید.

زمینه و هدف: در دنیای اقتصادی و رقابتی امروز، یکی از پارامترهای مهم و تاثیرگذار برای انجام هر گونه مداخله ای، وجود تحلیل هزینه-سود است. هدف این مطالعه ارزیابی اثرات مداخلات ارگونومیک و تحلیل هزینه–سود آن در شرکت مهندسی و ساخت بویلر و تجهیزات است.روش بررسی: ابتدا کلیه ایستگاه های کاری شرکت با روش QEC ارزیابی شد. سپس ایستگاه های کاری که نمره QEC آن بالاتر از 70 درصد بود با روش OWAS ارزیابی گردید. با تجزیه و تحلیل نتایج دو تکنیک، ایستگاه «جوشکاری هارپ» بعنوان ایستگاه بحرانی انتخاب شد. در ادامه به ارزیابی بار کاری ذهنی ایستگاه منتخب با استفاده از روش NASA-TLX پرداخته شد. سپس با ارائه راه کارهای ممکن در کمیته های تخصصی راه کار نهایی انتخاب و با استفاده از ابزار CyberManS، ارزیابی هزینه-سود آن انجام شد. پس از پیاده سازی مداخله، ایستگاه کاری مجددا مورد ارزیابی های ارگونومی قرار گرفت.یافته ها: نتایج بررسی های انجام شده نشان داد که نمره نهایی ارزیابی ارگونومی به روش های QEC،OWAS و شاخص باری کاری سازمان هوافضای آمریکا(NASA-TLX) در قبل از مداخله به ترتیب 84.7 درصد، 3 و 75.4 و بعد از مداخله 47.5 درصد، 1 و 42.7 بود. نتایج تحلیل هزینه-سود نشان داد با صرف 110 میلیون ریال هزینه، پس از 11.5 سال، هزینه ها برگشته و مداخلات شروع به سوددهی می کنند.نتیجه گیری: مداخلات ارگونومیک علاوه بر کاهش ریسک ابتلا به اختلالات اسکلتی-عضلانی، از طریق افزایش بهره وری و تولید، کاهش غرامت پرداختی و کاهش روزهای کاری از دست رفته باعث منافع مالی نیز می شوند.

زمینه و هدف: سلامت جسمی و روانی کارگران یکی از فاکتورهای مهم موثر بر نحوه عملکرد شغلی آنان است. تعداد حوادث شغلی منجر به فوت نیز در کشور ما بالاست. ارزیابی و کنترل عوامل موثر در بروز حوادث و همچنین نحوه ارتباط آن با رفتار و سلامت روان افراد بسیار حیاتی است. این تحقیق با هدف بررسی ارتباط میان سلامت روان با رفتارهای ایمنی، حوادث شغلی و متغیرهای دموگرافیک در یک صنعت چاپ و نشر در یکی از استان های مرکزی ایران و در سال 1393 اجرا گردید.روش بررسی: مطالعه توصیفی-تحلیلی و مقطعی حاضر میان تمام پرسنل عملیاتی شرکت (98 نفر) صورت پذیرفت. ابزارهای مورد استفاده پرسش نامه محقق ساخته دموگرافیک، پرسش نامه سلامتGHQ28 به همراه چک لیست رفتاری و حوادث خود گزارش شده بوده اند. داده های حاصل با استفاده از آزمون های تی مستقل، تحلیل واریانس یک طرفه و همبستگی پیرسون، به کمک نرم افزار SPSS ویراست بیست مورد آنالیز قرار گرفتند.یافته ها: پاسخ دهندگان همگی مذکر و با متوسط سن 41.79 و انحراف استاندارد 6.77 سال بودند که در گستره 5-0 دچار حادثه شده بودند. %80.75 از 800 رفتار مشاهده شده ایمن بود. میانگین نمره سلامت عمومی 50.38 (±10.39) بوده و تمام کارگران نمره ای بیش از نقطه برش (23) داشتند. ارتباط بین سلامت روان با رفتارهای ایمنی معنی دار نبود (P>0.05) و سطح معنی داری آن با حوادث نیز 0.08 گزارش گردید.نتیجه گیری: پرسنل به لحاظ سلامت روان در شرایط نامطلوب قرار دارند. هر چند شرایط از نظر حوادث و رفتارهای ناایمن در وضعیت هشدار نیست، اما می توان با به کارگیری مدل ABC (فعال کننده ها -رفتارها-پیامدها) رفتار کارکنان را بیش از پیش ارتقا بخشید و از تعداد حوادث کاست.

زمینه و هدف: مخازن ذخیره سازی نفت یکی از مهمترین تاسیسات صنعتی است که همواره در معرض ریسک انتشار مواد سمی، آتش سوزی و انفجار می باشد که در این میان آتش سوزی رایج ترین و انفجار به جهت میزان مرگ و میری که به دنبال دارد، مهمترین ریسک برای مخازن است. مطالعه حاضر اثرات ناشی از آتش سوزی مخزن میعانات گازی را مدل سازی و بررسی نموده و سطوح اضطرار را بر اساس تعاریف مرکز ایمنی فرآیندهای شیمیایی مشخص کرده و الگوی بهینه ای از واکنش سریع جهت کنترل شرایط اضطراری فراهم می کند.روش بررسی: در این مقاله با استفاده از روش مطالعه عملیات و خطر، رهایش و نشتی از مخزن سقف شناور میعانات گازی بررسی شد و سپس با توجه به شدت گسترش حریق و مقدار تشعشعات حاصله از آن با نرم افزار تجزیه و تحلیل خطرات فرآیندی نقاط خطر و حریم ایمن تعیین و بر اساس استاندارد موسسه CCPS سطح اضطرار مشخص گردید و راهکارهای کنترلی ارائه شد.یافته ها: از آنجا که مدل سازی با حداکثر ظرفیت مخزن و متوسط شرایط آب هوایی در فصول گرم و سرد سال انجام شد، نتایج حاصل بیانگر آن بود که حریم ایمن بر اساس میزان تشعشعات 4 کیلو وات بر متر مربع در نشتی و تخلیه ناگهانی مخزن میعانات گازی به ترتیب 60 متر و 140 متر می باشد.نتیجه گیری: با توجه به شرایط موجود طرحی جهت مدیریت شرایط اضطراری به طور کامل ارائه شد و پیشنهادات کاربردی جهت افزایش ضریب اطمینان و هماهنگی ارائه گردید.

زمینه و هدف: خطای انسانی یکی از دلایل اصلی بروز حوادث می باشد. با توجه به غیرقابل اعتماد بودن عنصر انسانی در سیستم های ایمنی و همچنین ماهیت بحرانی عملیات مین زدایی، مطالعه حاضر باهدف شناسایی، ارزیابی و مدیریت خطاهای انسانی در عملیات مین زدایی صورت گرفت.روش بررسی: این پژوهش در میان کارکنان مین زدایی یکی از کارگاه های مین زدایی در مناطق جنگی غرب کشور انجام گرفت. پس از آشنایی با روش ها و ابزارهای عملیات پاک سازی میادین مین و همچنین دستورالعمل های مرتبط با آن، وظایف شغلی مورد مطالعه با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی شغل تحلیل گردید. برای شناسایی و ارزیابی از تکنیک تحلیل رویداد انسانی (ATHEANA) استفاده شد.یافته ها: عملیات مین زدایی از چهار وظیفه اصلی شناسایی عمومی، شناسایی فنی، کندو کاو و خنثی سازی تشکیل شده است. چهار دلیل اصلی حوادث در این عملیات، عبور از روی مین، جا ماندن مین، خطا در خنثی سازی و انفجار محیطی برای انفجار مین شناسایی شد. احتمال کل خطای انسانی در عملیات پاک سازی معادل 0.010 محاسبه گردید.نتیجه گیری: مهم ترین عوامل ایجادکننده خطای انسانی در عملیات مین زدایی شامل تجهیزات حفاظت فردی نامتناسب، ویژگی های شخصیتی افراد و همچنین زمان در دسترس ناکافی اشاره کرد. به منظور کاهش احتمال خطای انسانی عملیات مین زدایی، می بایست به کاهش عوامل ذکرشده پرداخته شود.

زمینه و هدف: بار کاری زیاد منجر به افزایش خطای انسانی، کاهش کیفیت و ایمنی ارائه مراقب و کاهش کیفیت زندگی کاری پرستار می شود. از این رو ارزیابی بار کاری در پرستاران، که با جان انسان سروکار دارند، حائز اهمیت است. هدف از این مطالعه، تعیین میزان بار کاری ناشی از اجرای وظایف در شغل پرستاری می باشد.روش بررسی: این مطالعه از نوع توصیفی- تحلیلی است که به صورت همه شماری از 214 پرستار شاغل در بخش های مختلف یک از بیمارستان آموزشی انجام شد. پس از اخذ رضایت آگاهانه از شرکت کنندگان، جهت گردآوری داده از پرسشنامه شاخص بار کاری (NASA-TLX) NASA استفاده شد، که سطح مطلوب نمره آن کمتر از 50 درصد است. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از آمار توصیفی و آزمون های همبستگی پیرسون و آنالیز واریانس یک طرفه در سطح معناداری 0.05 در محیط SPSS نسخه 11 استفاده شد.یافته ها: نتایج حاکی از آن بود که در شغل پرستاری فشار ذهنی درک شده بیش از دیگر زیر مقیاس های NASA-TLX است (P<0.001). همچنین میانگین بار کاری درک شده بیش از 50درصد بود. بین میانگین نمره کل بار کار شاخص NASA-TLX با سن (<0.001)، سابقه کار (<0.001)، نوبت کار (0.02)، و بخش (<0.001) ارتباط معنادار یافت شد.نتیجه گیری: با در نظر گرفتن نتایج به دست آمده اجرای برنامه های موثر به منظور تعدیل و کاهش بار کاری در جهت ارتقاء عملکرد پرستاران لازم خواهد بود.

زمینه و هدف: ماتریس ریسک به دلیل دارا بودن ویژگی هایی نظیر ویژگی هایی نظیر ظاهر گرافیکی، راحتی در قابلیت درک و کاربری آسان به عنوان یکی از ابزارهای ارزیابی ریسک تبدیل شده است. از سوی دیگر، ویژگی هایی نظیر عدم دقت در طبقه بندی شاخص ریسک و هم چنین ذهنی بودن فرایند محاسباتی آن، استفاده از آن را محدود کرده است. به منظور حل این معضل در این مطالعه از سیستم های استنتاج منطق فازی و عملگرهای ریاضیاتی (اعداد فاصله ای و عملگر نگاشت) استفاده شده است.روش بررسی: در این مطالعه ابتدا 10 سناریوی ریسک در فرایند حفاری و لوله گذاری انتخاب شده، سپس نتایج ارزیابی ریسک با استفاده از چهار نوع ماتریس تحت عنوان ماتریس ریسک سنتی (ORM)، سلول های جابجا شده (RCM)، بسط یافته (ERM) و فازی (FRM) مورد بررسی قرار گرفتند.یافته ها: نتایج مطالعه نشان دادند که استفاده از ماتریس FRM و ERM، به دلیل بالا بودن دو شاخص «چگالی شباهت ریسک» (RTD) و «چگالی سطح ریسک» (RLD) در ماتریس ORM و RCM، و هم چنین دقیق تر بودن نتایج ارائه شده در FRM و ERM در ارزیابی ریسک اولویت داشته، هر چند ماتریس FRM به دلیل استفاده از توابع عضویت فازی نتایج قابل اطمینان تری ارائه می کند.نتیجه گیری: استفاده از مباحث ریاضیاتی جدید نظیر مجموعه های فازی و عملگرهای حسابی و نگاشت جهت ارزیابی ریسک، در مواقعی که داده های دقیق در دسترس نبوده و یا اطلاعات آن به صورت محدوده ای در دسترس باشد، می تواند دقت ماتریس ریسک را بهبود بخشیده و قابلیت اطمینان نتایج ارزیابی ریسک را افزایش دهد.

زمینه و هدف: حوادث شغلی ممکن است در هر نوع فعالیتی رخ دهند. یکی از فازهای کاری با ریسک بالای بروز حوادث شغلی، انجام فعالیت های غیر روزمره نظیر عملیات تعمیر و نگهداری است. علیرغم وجود سیستم های صدور پروانه کار یا مجوز کار جهت کنترل خطرات فعالیت های غیر روزمره، آمار بالای حوادث در زمان این فعالیت نشان دهنده عدم کفایت این سیستم ها است. بخش اصلی ناکارآمدی سیستم های پروانه کار به خطاهای انسانی بازمی گردد. بنابراین لازم است خطاهای محتمل در فرایند صدور پروانه کار به خوبی شناسایی و کنترل شوند.روش بررسی: در این مطالعه با استفاده از روش SHERPA خطاهای احتمالی چهار نوع پروانه کار شناسایی شدند. سپس تیمی متشکل از کارشناسان 25500 پروانه کار صادرشده در یک بازه زمانی حدودا یک ساله در یک صنعت پتروشیمی را مورد بررسی قرار داده و بیش ترین تعداد خطاها و نوع آن ها شناسایی شدند.یافته ها: پروانه کارهای حفاری و ورود به محیط های محصور دارای بیش ترین خطا بودند. پروانه کارهای حفاری به تنهایی 28.5 درصد همه خطاها را به خود اختصاص دادند. پر تکرارترین خطاها هم از نوع عملکردی یا اجرا بودند. برای هر چهار نوع پروانه کار، حدود 40 درصد خطاها از نوع خطاهای اجرایی بودند.نتیجه گیری: یافته های ای مطالعه می تواند نشان دهنده ضعف در آموزش عملی سیستم صدور پروانه کار باشد. برای کاهش خطاهای احتمالی در عملیات صدور پروانه کار می توان از روش های شناسایی خطاهای انسانی استفاده کرد.