محیط زیست طبیعی
سال:1400 | دوره:74 | شماره:4 |تعداد مقالات:15

بیش از 90 درصد از برخوردهای هواپیماها را می­توان به برخورد با پرندگان نسبت داد. فرودگاه پیام در جنوب غربی شهر کرج واقع شده است. نزدیکی این فرودگاه به مرکز دفن زباله حلقه دره منجر به جذب پرندگان به سمت این فرودگاه شده است. در این مطالعه ریسک برخورد پرندگان با هواپیما در این فرودگاه مورد بررسی قرار گرفت. به این منظور جهت شناسایی پرندگان از روش پیمایش زمینی استفاده شد. نمونه­برداری به صورت ماهانه و در طی چهار فصل سال از بهار تا زمستان 1399 صورت گرفت. نتایج به دست آمده حضور 9 گونه پرندگان در منطقه فرودگاه را تایید کرد. با جمع­بندی متغیر احتمال برخورد که در رتبه "متوسط" و نیز شدت برخورد محاسباتی در این فرودگاه که در رتبه "کم" قرار می­گیرد، ماتریس ارزیابی ریسک برخورد پرندگان نشان دهندۀ قرارگیری فرودگاه پیام در طبقه سبزرنگ و عدم وجود ریسک بالا است. راهکار بلند مدت برای به­حداقل رساندن برخورد پرنده با هواپیما آن است که نباید فرودگاه نزدیک مناطق مهم برای پرندگان و یا در مسیر پرواز آن ها باشد. موثرترین روش­ها برای کنترل پرندگان آن هایی هستند که ظرفیت برد محیط زیست در فرودگاه را کاهش می­دهند. همچنین، روش­های ترساننده باید به­طور انتخابی و تناوبی استفاده شوند تا از عادت پذیری پرندگان جلوگیری شود. پرسنل فرودگاه حضور و جابجایی پرندگان در فرودگاه و مجاورت آن را پایش کنند و تمامی برخوردها با هواپیما همراه با شدت برخورد گونه یا گونه­های مربوطه ثبت شود. همچنین دفن اصولی پسماند در مرکز دفن حلقه دره در نزدیکی فرودگاه می تواند در کاهش جمعیت پرندگان فرودگاه تاثیر مثبتی داشته باشد.

شیر و فرآورده های آن به دلیل ارزش غذایی بالا و مصرف در سنین مختلف، بخش مهمی از رژیم غذایی انسان را تشکیل می دهد. آلودگی شیر به نیترات و فلزات سنگین یک خطر مهم برای انسان تلقی می شود که در دوران کودکی بسیار شایع تر است. شهرستان لنجان در جنوب غربی استان اصفهان قرار دارد و صنایع مختلفی از جمله ذوب آهن اصفهان و فولاد مبارکه در اطراف این شهرستان استقرار یافته اند. همچنین به دلیل فعالیت های کشاورزی در این منطقه، محصولات لبنی از جمله شیرخام می توانند در معرض آلودگی به فلزات سنگین و نیترات قرار گیرند. هدف از این مطالعه، بررسی غلظت سرب، نیترات و نیتریت در شیر خام دامداری­های منطقه لنجان است. نمونه برداری از شیر خام در ظروف پلی اتیلنی از 30 واحد گاوداری شامل واحدهای صنعتی، نیمه صنعتی و سنتی مستقر در مناطق مختلف شهرستان انجام گرفت. همچنین 8 نمونه شیر خام و پاستوریزه از یک شرکت فرآوری محصولات لبنی منطقه در چهار روز مختلف کاری جمع آوری شد. نتایج نشان داد محدوده غلظت نیترات 12/6-0 با میانگین 1/41 میلی گرم بر کیلوگرم، نیتریت 3/3-0 با میانگین 0/11 میلی گرم بر کیلوگرم و سرب 0/387-0/006با میانگین 0/03 میلی گرم بر کیلوگرم بود. غلظت نیترات و نیتریت نمونه ها کمتر از استاندارد کدکس (به ترتیب 10 و 1 میلی گرم بر کیلوگرم) بود. همچنین مقدا ر سرب در 7/16 درصد نمونه ها بیشتر از استاندارد جهانی (0/02 میلی گرم بر کیلوگرم) به دست آمد. ارزیابی ریسک سرب و نیترات برای انسان از طریق مصرف شیر خام در محدودۀ ایمن بود. ضریب خطر (THQ) برای سرب 0/14، نیترات و نیتریت به ترتیب 0/01 و صفر بود. با این وجود، پایش آلاینده های مختلف در محصولات لبنی در مناطقی که با خطر افزایش آلودگی مواجه هستند، ضروری به نظر می رسد.

این مطالعه ارزیابی به منظور بررسی تخریب سیمای سرزمین در منطقه حفاظت­شده دنا در استان کهگیلویه و بویراحمد با استفاده از سنجه­های سیمای سرزمین در دوره زمانی بین سال­های 1388 تا 1398 و نقش فعالیت­های انسانی با توجه به مشخصه­های طبیعی منطقه می­باشد. برای انجام تحقیق، از تقسیمات سیاسی دهستان­های منطقه به عنوان واحدهای مطالعاتی استفاده شد. جهت کمی­سازی سنجه­های سیمای سرزمین از همپوشانی نقشۀ پوشش -کاربری اراضی و شبکۀ راه­های ارتباطی منطقه استفاده شد. با توجه به مدل تخریب سیمای سرزمین، مقادیر درجه آسیب­پذیری بوم­شناختی، تعیین شدت فعالیت­های انسانی و میزان تخریب سیمای سرزمین برای هر یک از دهستان­های نه­گانه منطقه محاسبه شد. نتایج نشان داد که دهستان­ های پاتاوه، پادنا وسطی و سادات محمودی به ترتیب با اعداد 26، 24 و 23 دارای بالاترین عدد تخریب سیمای سرزمین هستند و دهستان سررود شمالی با عدد 3/5 دارای کمترین عدد تخریب سیمای سرزمین می­باشد. همچنین، 43/4 درصد از منطقه دارای درجه تخریب خیلی شدید، 22/8 درصد از منطقه دارای تخریب شدید، 16/6درصد از منطقه دارای تخریب متوسط و 17/2 درصد از منطقه دارای تخریب کم است. مناطقی که دارای درجۀ تخریب شدید و خیلی شدید هستند باید از لحاظ حفاظتی مورد توجه قرار گیرند. جلوگیری از توسعه اراضی کشاورزی در این مناطق به ویژه جلوگیری از توسعه کشاورزی در زیر اشکوب جنگل و به دنبال آن جلوگیری از تبدیل اراضی زراعی زیر اشکوب جنگل به باغات از مهمترین اقدامات اولیه حفاظتی در این رابطه می­باشد.

نیاز روز افزون انسان به منابع غذایی دریایی و ورود آلودگی­های مختلف از جمله فلزات سنگین به منابع دریایی یکی از چالش­های مهم به شمار می آید. در این پژوهش، بررسی غلظت فلزات سنگین در بافت ماهیچه ای ماهی گل خورک یالدار و رسوبات سواحل خوزستان مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد که بین غلظت فلزات کادمیم، روی، آهن تجمع یافته در بافت ماهیچه ای گل خورک در بین ایستگاه­های مختلف اختلاف معنی دار وجود دارد (0.05>P)؛ اما بین غلظت فلزات آرسنیک، کادمیم، کروم، روی، نیکل، آهن در رسوبات ایستگاه های مختلف و غلظت آن ها در بافت ماهیچه­ای گل خورک همبستگی معنی داری مشاهده نشد (0.05

از مهمترین مطالعات انجام شده روی میکرو و نانوپلاستیک ها، بررسی پساب فاضلاب شهری است، چرا که پساب ها از عوامل مهم در انتقال این آلاینده های نوظهور به محیط زیست می باشند. در این پژوهش، که از آذر ماه 1398 تا آذرماه 1399 انجام  شد هر ماه 4 نمونة 1 لیتری (در مجموع 48 نمونه) از پساب تصفیه خانة فاضلاب جنوب تهران نمونه گیری شد. پس از آماده سازی، نمونه ها 48/47% فیبر، 47.47% فراگمنت و 5/05% را فیلم تشکیل دادند.میانگین تعداد در نمونه ها، بیش از 3000 میکروپلاستیک در هر1 لیتر نمونه پساب برآورد شد. در نمونه های فصل های تابستان و بهار به ترتیب کمترین بیشترین تعداد میکروپلاستیک به تعداد 5905 و4873 محاسب شد که 34/72درصد از آن مربوط به نانوپلاستیک ها بود. همچنین میانگین نتایج 20 تست رامان از 48 نمونه نشان داد که بیشترین مقدار میکروپلاستیک ها مربوط به پلی پروپیلن و به دنبال آن پلی اتیلن است.

فرهنگ کار مبتنی بر دیدگاه اسلامی در سازمان­ها، یکی از مهمترین روش­های نجات کشورها از مشکلات اقتصادی به­خصوص در کشورهای توسعه­نیافته است. هدف مطالعه حاضر، بررسی وضعیت فرهنگ کار مبتنی بر دیدگاه اسلامی در سازمان محیط زیست کشور است. در این مطالعه توصیفی­ـ­پیمایشی، گروهی از خبرگان آشنا با تئوری های فرهنگ کار مبتنی بر دیدگاه اسلامی به­صورت گزینشی انتخاب شدند و گروه دیگر، شامل همة کارکنان دارای رتبه سازمانی خبره و عالی در سازمان محیط زیست کشور در 31 استان بودند که با توجه به فرمول کوکران 400 نفر از آن ها به­عنوان نمونه انتخاب شدند. روش جمع آوری داده ها پرسش نامه بود. برای تجزیه ­و ­تحلیل داده ها از آمار توصیفی، استنباطی (ضریب همبستگی پیرسون، آزمون t تک متغیره، آزمون کولموگروف-اسمیرنوف و تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی) استفاده شد. ابعاد و مؤلفه های فرهنگ کار مبتنی بر دیدگاه اسلامی بر اساس معیارهای پیشنهادی کارشناسان و خبرگان شامل عوامل فردی (نیاز به موفقیت، حس استقلال طلبی و تمایل به قدرت)، سازمانی (مشتری مداری، مدیریت منابع مالی و حفظ موقعیت سازمان)، اجتماعی (مشارکت و کار تیمی، اعتماد و رفاه کارکنان)، محیطی (دستیابی به اهداف عملکردی، خلاقیت گرایی و مداخلات سیاسی) و تکنولوژیک (تفکر و تجزیه و تحلیل، شیوه های آموزش کارکنان و مهارت های ارتباطی) بودند. بر اساس خروجی آزمون فریدمن «عوامل سازمانی» و «حفظ موقعیت سازمان» بر اساس اولویت در رتبه نخست قرار گرفتند. متغیر فرهنگ کار مبتنی بر دیدگاه اسلامی و ابعاد آن در وضع مطلوب قرار داشتند.

با توجه به افزایش فشارهای انسانی بر سوحل دریایی، همواره نیاز اساسی به تفهیم و ترسیم چالش های پیچیده پایداری و کمک به ساماندهی تحقیقات احساس می گردد. بنابراین با تدوین چنین چارچوب جامعی می توان به پیش بینی تغییرات و پشتیبانی تصمیم های مدیریتی و همچنین میزان تاب آوری محیط زیست منطقه دست یافت. در این زمینه چارچوب مفهومی مدل عوامل پیشران، فشار، وضعیت، اثرات و پاسخ ها موسوم به DPSIR یکی از رویکردهایی است که می تواند در مناطق ساحلی-دریایی مورد استفاده قرار گیرد. از طرفی قشم نیز به عنوان بزرگترین و مهمترین جزیرة و از مناطق استراتژیک حوزة خلیج فارس می باشد. در دهه های اخیر، ویژگی های خاص این منطقه به همراه محیط زیست متنوع و حساس سبب تبدیل این محدوده به یکی از قطب های عمده گردشگری فرهنگی، طبیعی و زمین شناسی کشور شده است. بر این اساس، در تحقیق حاضر با رویکردی توأم به بررسی تاب آوری محیط زیست دریایی در کرانه های شمالی سواحل جزیره قشم با استفاده از معیارهای اقتصادی- اجتماعی پرداخته شد. در این راستا به جهت کمّی سازی هرچه بهتر نتایج، چارچوب مفهومی مدل DPSIR در تلفیق با مدل معادلات ساختاری (SEM-PLS) که از رویکردهای غیرآزمایشی است، به کار گرفته شد. با توجه به نقشه شناختی فازی، شاخص اقتصادی در این منطقه به ترتیب با وزن های 0/62، 0/62 و 0/5 با شاخص نهادی- مدیریتی و زیستی دارای رابطه دو سویه و مثبت می باشد، این عامل با وزن 65/0 با شاخص اجتماعی- فرهنگی رابطه دو سویه و منفی دارد. همچنین، شاخص اقتصادی با وزن 0/69 با شاخص فیزیکی و شیمیایی رابطه یک سویه و منفی دارد.

تغییر اقلیم با تغییر فصل رشد یا تغییر الگو های دمایی که محرک تغییر چرخه حیات است، بر بسیاری از گیاهان و جانوران تأثیر می گذارد. گونه جو پیازدار (Hordeum bulbosum) با پراکندگی زیاد در زاگرس به ویژه زیر اشکوب های جنگل های بلوط غرب در ناحیه رویشی ایران و تورانی، گونه ای مهم برای احیا و اصلاح مراتع است. در این مطالعه اثر تغییر اقلیم بر پراکنش جغرافیایی این گونه در استان چهارمحال و بختیاری واقع در زاگرس مرکزی مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور، 73 نقطه حضور با استفاده از سیستم موقعیت یاب جهانی (GPS) ثبت و تعداد 11 متغیر محیطی شامل متغیرهای زیست اقلیمی، فیزیوگرافی و کاربری سرزمین در مدل­سازی مورد استفاده قرار گرفت. مدل­سازی اجماعی شامل مدل شبکة عصبی مصنوعی، روش افزایشی تعمیم یافته، مدل خطی تعمیم یافته، تحلیل ممیزی انعطاف پذیر، جنگل تصادفی و رگرسیون چند متغیره تطبیقی انجام بود که در نهایت قابل اعتمادترین مدل، مدل جنگل تصادفی تعیین شد. همچنین پیش بینی برای سال 2070 بر اساس سه سناریوی افزایش گازهای گلخانه ای SSP126، SSP370 و SSP585 و دو مدل گردش عمومی GFDL-ESM4 و MRI-ESM2-0 انجام شد. نتابچ نشان داد حدود 25 درصد منطقة مورد مطالعه در حال حاضر به عنوان رویشگاه مطلوب گونه شناسایی شده است و موثرترین متغیرها در پراکنش گونه عبارتند از: مجموع بارندگی سالانه، میانگین دمای پربارش ترین سه ماهه متوالی سال و مجموع بارندگی گرم ترین فصل سال. پیش بینی می شود که به واسطه تغییر اقلیم در مدل گردش عمومی GFDL-ESM4، 32/27 درصد (SSP370) تا 31/02درصد (SSP585) و برای مدل MRI-ESM2-0، 26/06درصد (SSP370) تا 31/68درصد (SSP585) در سال 2070 از رویشگاه مطلوب گونه کاسته شود. نقشه های رویشگاه مطلوب امروزی و آینده که در این پژوهش تهیه شده اند، می تواند در تدوین و اجرای برنامه ها و طرح های مدیریتی و حفاظتی گونة مورد مطالعه مورد استفاده قرار گیرد.

مصرف سوخت­ های فسیلی و انتشار گازهای گلخانه ­ای، پیامدهای مختلف زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی را به دنبال دارد. نرخ شهرنشینی و رشد صنایع در کشورهای در حال توسعه، از آغاز قرن 21 رشد چشمگیری داشته و مصرف بالای سوخت­ های فسیلی و انتشار گازهای گلخانه­ ای را افزایش داده است. در این مطالعه عوامل مؤثر بر مصرف انرژی در دوره­ زمانی 1969 تا 2017 و با استفاده از مدل رگرسیون آستانه­ای به اجرا درآمد. متغیر نرخ رشد شهرنشینی به عنوان شاخصی از مهاجرت و نسبت ارزش افزوده بخش صنعت به تولید ناخالص داخلی کل به عنوان شاخصی از صنعتی شدن متغیرهای آستانه ­ای استفاده شدند. اثرات عوامل مختلف بر مصرف انرژی در آستانه­ های این دو متغیر، برآورد شد. نتایج آزمون، وجود دو آستانه برای هر یک از متغیرهای آستانه­ ای را تأیید نمود که در متغیر نرخ رشد شهرنشینی، مقادیر آستانه ­ای برابر 0/940و 1/416 درصد به ­دست آمد و برای متغیر نرخ صنعتی شدن این مقادیر آستانه ­ای برابر 3/687 و 3/808 درصد محاسبه شد. نتایج نشان داد که نرخ رشد شهرنشینی و جمعیت شهری، به ترتیب اثرات منفی و مثبت بر مصرف انرژی دارند. همچنین در شرایطی که رشد شهرنشینی و صنعتی شدن دامنه­ های میانه را طی می­کنند، پدیده­های اجتماعی و اقتصادی نظیر مهاجرت و تمرکز سیستم­های مالی، اداری و اعتباری موجب تشدید اثرات این عوامل را به دنبال خواهد داشت. با افزایش مصرف انرژی ناشی از دو عامل فوق می توان انتظار داشت، افزایش تولید ناخالص داخلی به عنوان شاخصی اساسی از توسعه اقتصادی حاصل گردد.

در نگاه سیستمی، عوامل متعددی در تناسب محیط زیست طبیعی برای صنعت زنبورداری نقش آفرینی دارد. در این پژوهش در ابتدا شناسایی مناطق مناسب سطح استان برای پرورش زنبور عسل بر اساس عناصر مختلف اقلیمی و جغرافیایی با استفاده از روش تحلیل فازی و روی هم گذاری فازی عناصر فیزیکی و انسانی موجود در سطح استان انجام، و مناطق مستعد پرورش زنبور عسل مشخص شد. سپس با نمونه گیری عسل در منطقة مورد مطالعه و تحلیل شیمیایی و گرده شناسی عسل (ملیسوپالینولوژی) تلاش شد تا با تلفیق نتایج حاصل از دو روش مناطق مستعد استان برای صنعت تولید عسل با کیفیت شناسایی شود. بر اساس نتایج تحلیل فازی، حدود 85 درصد سطح استان برای زنبورداری و تولید عسل نامناسب است و تنها حدود 14 درصد سطح این استان مناسب تشخیص داد شد. در مجموع مناطق مستعد صنعت پرورش زنبور و تولید عسل را می­توان در حد وضعیت خوب برای 8/5درصد و وضعیت متوسط برای حدود 6 درصد سطح استان برآورد نمود. بر اساس نتایج تحلیل شیمیایی و گرده شناسی عسل از بین 60 نمونه عسل ارسالی به آزمایشگاه تنها 39 نمونه عسل همراه با گرده (عسل اصل) و بقیه تقلبی و بدون گرده شناسایی شد. تحلیل شیمیایی عسل نشان داد که نمونه های عسل مرغوب ازچهار شهرستان استان شامل فریدونشهر، سمیرم، خوانسار و نجف آباد به دست آمد.، نتایج این پژوهش نشان داد که در مناطق غربی استان در مجموع هم از دیدگاه تحلیل فازی و تحلیل گرده شناسی و شیمیایی مناسب برای سرمایه گذاری صنعت تولید عسل با کیفیت است. همچنین شهرستان سمیرم برای تولید عسل دارویی گون مناسب شناسایی شد.

رودخانه­ های بالیقلی ­چای و قره ­سو دره رود، دو رودخانه اصلی استان اردبیل هستند که در سال­ های اخیر با توجه به شرایط اقلیمی و برداشت ­های بی­ رویه آب، متحمل تغییرات نامطلوبی شده ­اند. در مطالعه حاضر، ارزیابی وضعیت کیفی آب این رودخانه ­ها بر مبنای بررسی شاخص ­های مرتبط با حضور و فراوانی بی ­مهرگان کفزی و همچنین شاخص کیفیت منابع آب ایران ( IRWQISC) صورت گرفته است. در این راستا، فراوانی بی ­مهرگان کفزی و شاخص­ های تنوع شانون-وینر (H')، شاخص یکنواختی سیمپسون (λ) و شاخص FBI و همچنین سطوح شاخص IRWQISC­ در تعداد 18 ایستگاه در بهار 1397 بررسی گردید. تعداد 12 خانواده از بی مهرگان کفزی شناسایی شد؛ به طوری که بیشترین و کمترین حضور مربوط به خانواده­ های Baetidae و Chironomidae و Asellidae بود. سطوح شاخص تنوع شانون-وینر (H') در بیشتر نقاط نمونه ­برداری بین مقادیر 0/4 و 0/6 به دست آمد. مقادیر شاخص سیمپسون (λ) در بیشتر ایستگاه ­ها بین 0/3 و 6/6 متغیر بود. مقادیر به دست آمده شاخص FBI نمایانگر وضعیت کیفی متوسط تا بسیارخوب در نقاط نمونه ­برداری بود، در صورتی که مقادیر محاسبه شده شاخص IRWQISC بیانگر وضعیت ­های کیفی بد و نسبتاً بد برای ایستگاه ­های مورد بررسی بود. در مجموع، نتایج حاصل بیانگر وضعیت کیفی متوسط برای رودخانه ­های مورد مطالعه بود که اهمیت تصمیم گیری و برنامه­ ریزی مناسب جهت بهبود سلامت این اکوسیستم­ های رودخانه ­ای را دوچندان می ­سازد.   ­

در این پژوهش روند تغییرات جمعیت و شاخص ­های تنوع پرندگان آبزی زمستان گذران جنوب دریای خزر بر اساس داده­ های سرشماری نیمه­زمستانه سی ساله 1988 تا 2017 بررسی و ارزیابی شده است. روند تغییرات جمعیت با استفاده از بستة آماری RTRIM ((TRends and Indices for Monitoring Data و شاخص ­های بوم شناختی تنوع­ زیستی با استفاده از نرم ­افزارSDR-IV  (Species Diversity and Richness) محاسبه شده است. نتایج نشان داد که میانگین سی­ساله تعداد پرندگان ناحیة خزری 71.073±947.853 فرد (1.934.226= حداکثر - 326.281 = حداقل) است. سهم استان مازندران در بسیاری از سال ­ها همواره بیشتر از مجموع دو استان گیلان و گلستان می باشد. اندازة جمعیت و تعداد گونه­ های پرندگان آبزی زمستان­ گذران جنوب دریای خزر تا سال 2003 میلادی دارای نوسان است و از سال ­های 2004 تا 2009 روند جمعیت افزایشی شده ولی در طی ده سال آخر جمعیت به تدریج با شیب 2/7- درصد کاهش یافته است. نتایج تجزیه و تحلیل شاخص ­های تنوع گونه ­ای (شانون-وینر و سیمپسون D)، غنای گونه ­ای (مارگالف و مینهینیک) و یکنواختی گونه­ ای (پیلو و سیمپسون E) نشان داد که بالا بودن مقادیر تنوع و غنای گونه ­ای و پایین بودن مقادیر شاخص­های یکنواختی گونه­ای طی سال­های 2009-2004، ناشی از افزایش تعداد گونه ­ها به دلیل انجام سرشماری ­ها با دقت و صحت بیشتر با اجرای برنامة جامع سرشماری و استفاده از پرنده­ شناسان خارجی بوده است. نتایج این پژوهش می­ تواند در مدیریت زیست­ بومی تالاب ­ها و نوار ساحلی جنوب دریای خزر نقش کاربردی داشته باشد.

این مطالعه، به منظور بررسی غلظت و ارزیابی ریسک اکولوژیک و سلامت آلاینده آلکیل بنزن سولفانات خطی (Linear alkylbenzene solphonate)، رایج­ترین سورفاکتانت آنیونی مورد استفاده در فرمولاسیون مواد شوینده، در رودخانه خاکو و دره مرادبیگ استان همدان به اجرا درآمد. پس از نمونه­ برداری از آب 13 ایستگاه در طول رودخانه و سنجش برخی از پارامترهای کیفیت آب در محل نمونه ­برداری، نمونه ­ها به آزمایشگاه منتقل و جذب LAS از طریق دستگاه اسپکتروفتومتر (UV-VIS-NIR) در طول ­موج nm  650 خوانش و با استفاده از منحنی کالیبراسیون غلظت نهایی LAS محاسبه شد. نتایج، غلظت LAS اندازه­ گیری شده را در دامنه 1/66-0/2 میلی­ گرم بر لیتر نشان داد. نتایج آزمون همبستگی پیرسون بین LAS و پارامترهای کیفیت آب رابطة خطی معنی­داری را نشان نداد. نتایج ارزیابی ریسک اکولوژیک، در 9 ایستگاه ریسک زیاد، در 2 ایستگاه ریسک متوسط و در2 ایستگاه ریسک کم را نشان داد. نتایج ارزیابی ریسک سلامت LAS، عدم وجود ریسک در گروه­های سنی مختلف را نشان داد. نتایج مقایسه غلظت LAS با استاندارد تخلیه سورفاکتانت ­ها به داخل آب­ های سطحی و مصارف کشاورزی و آبیاری در ایران نشان داد میانگین غلظت LAS از نظر تخلیه به داخل آب ­های سطحی کمتر از حد مجاز ولی از نظر استفاده برای مصارف کشاورزی و آبیاری بیشتر از حد مجاز است. با توجه به اهمیت این رودخانه­ها به لحاظ تامین آب شرب و کشاورزی و لزوم حفظ سلامت محیط زیست و جامعه، لازم است اقدامات موثری در جهت کنترل ورود فاضلاب تصفیه نشده به رودخانه خاکو و دره مرادبیگ صورت پذیرد.

کشاورزی ماهیتی وابسته به طبیعت دارد که هرلحظه از زمان با مسئله ریسک و نبود قطعیت همراه است. کاهش بارش­ های جوی، سرمای شدید، یخبندان، خشک سالی و شیوع بیماری ­های گیاهی و آفات نباتی تنها بخش کوچکی از ریسک ­هایی است که کشاورزان با آن ها روبه رو هستند. تغییرات آب و هوایی در مناطق مختلف اغلب با هم مرتبط هستند و وقوع این حوادث به یک باره بخش قابل توجهی از مناطق کشور را تحت تاثیر قرار می ­دهند. به عبارت دیگر، این­ گونه تغییرات آب و هوایی موجب بروز ریسک سیستماتیک عملکرد در تولیدات باغی می­ شوند. اتفاقات آب و هوایی نامساعد در یک سال مشخص در مناطق مختلف دارای اثرات متفاوتی می ­باشند. بخشی از مناطق، به­ طور شدید و وسیعی درگیر می­شوند و بخشی کمتر تحت تأثیر قرار می گیرند. در این پژوهش ریسک سیستماتیک عملکرد محصول خرمای ایران و عوامل مؤثر بر شدت آن با استفاده از الگوهای پانل پویای مکانی بررسی شد. اطلاعات آماری میزان تولید خرما 8 استان تولیدکننده عمده خرما و متغیر­های هواشناسی دما و بارش استان های بوشهر، خوزستان، خراسان­جنوبی، سیستان و بلوچستان، فارس، کرمان، هرمزگان و یزد طی سال های 1387 تا 1398 از سازمان هواشناسی کشور و آمارنامه های وزارت کشاورزی استخراج شده است. نتایج مدل دوربین مکانی نشان داد که سرریز مکانی متوسط باران سالانه در استان­های خرماخیز بر متوسط عملکرد خرمای ایران تاثیر مثبت (به میزان 2/90) و معنی داری دارد. و اثر سرریز مکانی متغیرهای بارش­های نابهنگام سالانه بر متوسط عملکرد خرما منفی و معنی دار است. همچنین ضریب اثر سرریز مکانی متوسط حداکثر دمای تابستان به میزان 1/83 حاصل شده است که نشان می دهد متوسط حداکثر دمای تابستان بر متوسط عملکرد خرمای ایران تاثیر منفی و معنی داری داشته است. نتایج مقایسه اثرات مستقیم و غیرمستقیم در مدل پانل مکانی پویا در کوتاه ­مدت و بلندمدت نشان داد که در کوتاه­ مدت متغیر بارش ­های نابهنگام سالانه دارای رابطه منفی و معنی دار بر متوسط عملکرد خرمای ایران دارد. نتایج بلندمدت اثرات مستقیم متغیرهای بارش ­های نابهنگام سالانه و سرمای نابهنگام سالانه دارای رابطه منفی و معنی دار بر متوسط عملکرد خرما دارند.

استفاده از فتوکاتالیست­ ها به منظور حذف آلاینده ­ها به­ دلیل ویژگی­ های منحصر به فرد خود، در سال ­های اخیر مورد توجه محققان قرار گرفته است. کربن­نیتریدگرافیتی (g-C3N4) از جمله به روزترین و کارآمدترین فتوکاتالیست­ های سازگار با محیط­زیست است اما استفاده از ترکیبات نوآرا، بدون توجه به ارزیابی چرخۀ حیات آن ­ها منطبق بر نگرش توسعۀ پایدار نیست. در مطالعه حاضر برای نخستین بار ارزیابی چرخۀ حیات فتوکاتالیست g-C3N4 استفاده شده جهت گوگردزدایی پساب صنایع منطقۀ پارس جنوبی در سواحل خلیج فارس انجام شد. در این پژوهش جهت ویژه­ سازی مصرف آب از روش ReCiPe، محاسبة میزان مصرف انرژی از روش CED، محاسبۀ انتشار گازهای گلخانه­ ای از روش GGP و ردپای بوم ­شناسی از روش EP استفاده گردید. نتایج به دست آمده نشان داد که بیشترین تأثیر محیط­زیستی سنتز g-C3N4، عمدتاً بر روی بوم­سازگان های آبی و به ویژه بوم­ سم­ شناسی آب­ دریا و آب شیرین با مجموع 74/06% و در درجۀ دوم بر روی سمیت انسانی (6.15%) است. آثار مخرب محیط­زیستی به کمک بهره­گیری از شاخص­های نهایی نیز به ترتیب به­صورت آسیب به منابع (63/05%)> آسیب به سلامت انسان (34/56%)> آسیب به بوم­سازگان (2.39 %) برآورد گردید. آنالیز حساسیت نیز مصرف الکتریسته را به عنوان موثرترین پارامتر بروز آثار مخرب محیط­زیستی تعیین نمود. بر اساس نتایج به دست آمده می ­توان بیان داشت که بهره ­گیری از انرژی­های تجدیدپذیر و جایگزینی آن­ها با منابع فسیلی، می­تواند نقش موثری در کاهش پیامدهای محیط­زیستی حاصل از سنتز g-C3N4  ایفا نماید. نتایج حاصل از این مطالعه می ­تواند به­عنوان راهبردی مقدماتی در زمینۀ ارزیابی چرخۀ حیات ترکیبات نوآرا، پیش از کاربست بزرگ مقیاس آن­ها استفاده شود.