علوم گیاهان زراعی ایران
سال:1402 | دوره:54 | شماره:2 |تعداد مقالات:16

به منظور شناسایی لاین های پرمحصول و پایدار سویا برای مناطق کم آب کشور، 14 لاین برتر سویا به همراه دو رقم صبا و کوثر در دو آزمایش جداگانه در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در دو سال زراعی 95-1394 در کرج ارزیابی شدند. در این تحقیق هر دو آزمایش تا زمان استقرار گیاهچه و ظهور مرحله V4-V5 که مصادف با توسعه کامل چهارمین تا پنجمین برگچه بود، مشابه یکدیگر آبیاری شده و پس از آن، در آزمایش های اول و دوم به­ترتیب هر هفته و یک هفته در میان آبیاری شدند. در پایان دو سال، پایداری لاین ها، با 16 روش پایداری بررسی و نمودار سه بعدی میانگین عملکرد دانه، رتبه و واریانس رتبه آماره های پایداری بررسی شد. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که اثر لاین و اثرات متقابل سال در تنش ، سال در لاین و سال در تنش در لاین معنی دار بود و لاین های G1، G3 و G2 کمترین مقدار میانگین رتبه ‎آماره های پایداری (Ar) و انحراف معیار رتبه ها (SD) و عملکرد بالاتر از متوسط میانگین و ارقام شاهد منطقه کوثر و صبا داشته و به­عنوان لاین های پایدار شناسایی شدند. از­این­رو این لاین ها می توانند به­عنوان یک ژنوتیپ پرمحصول و پایدار برای کشت در مناطق کم آب انتخاب و معرفی شوند.

این آزمایش به­منظور بررسی اثر سطوح مختلف کود ورمی کمپوست و آبیاری بر عملکرد و کیفیت علوفه کینوا به­صورت اسپلیت­پلات بر پایه بلوک های کامل تصادفی در سال 1400 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه کردستان واقع در دهگلان انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل 4 سطح آبیاری به­ترتیب معادل 50، 75، 100 و 125 درصد نیاز آبی گیاه کینوا و فاکتور فرعی شامل 4 سطح کود ورمی کمپوست به­ترتیب برابر صفر، 5، 10 و 15 تن در هکتار بود. بالاترین ارتفاع بوته (47/111 سانتی متر)، عملکرد دانه (51/2374 کیلوگرم در هکتار)، عملکرد زیستی (84/5415 کیلوگرم در هکتار) و ماده خشک قابل هضم (49/59 درصد) در تیمار 125 درصد نیاز آبی گیاه و 15 تن در هکتار ورمی کمپوست مشاهده شد. بالاترین مقدار پروتئین خام علوفه (71/15 درصد)، خاکستر علوفه (91/18 درصد) و کارایی مصرف آب (53/0 کیلوگرم در متر مکعب) در تیمار 15 تن ورمی کمپوست در هکتار بود. بنابراین با مساعدسازی شرایط محیطی از طریق کاربرد کود ورمی کمپوست و مصرف آب مورد نیاز گیاه کینوا می توان عملکرد و کیفیت محصول آن را افزایش داد.

در کشاورزی کود نیتروژن به­طور مؤثری جذب گیاه نمی شود و از طریق انتشار به هوا و آبشویی در خاک از دسترس گیاه خارج می شود. انتشار نیتروس­اکسید و آبشویی نیترات در نتیجه فرایندهای نیتریفیکاسیون خاک می باشد و مهارکننده نیتراپایرین با اختلال در این فرایند می تواند باعث بهبود کارایی کاربرد نیتروژن در خاک شود. به­همین­منظور با هدف بررسی اثرگذاری نیتراپایرین در شرایط خاک ورزی متفاوت بر انتشارات خاک و عملکرد زراعی رقم­های گندم (Triticum aestivum) آزمایشی به­صورت کرت های خرد­شده فاکتوریل در قالب بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار و سه سطح کودی اوره، ترکیب نیتراپایرین+اوره و کنترل و دو رقم رخشان و پیشگام در دو سطح خاک ورزی مرسوم و بدون خاک ورزی در سال زراعی 1399-1398 در شهر کرج انجام شد. نتایج نشان داد بیشترین مقدار آمونیوم، نیترات و نیتروس­اکسید در مرحله نموی طویل­شدن ساقه حاصل شد. بیشترین آمونیوم (mg kg-1 38/18) در تیمار کودی نیتراپایرین+اوره و بیشترین میزان نیترات (mg kg-1 96/25) و نیتروس­اکسید (kg ha-1 day-1 0192/0) در تیمار کودی اوره به­دست آمد. کاربرد نیتراپایرین+اوره میانگین نیتریفیکاسیون آمونیوم و تبدیل آن به نیترات را در کل مراحل نموی گندم در خاک ورزی مرسوم و بی خاک ورزی به­ترتیب 81/27 و 45/15 درصد کاهش داد. یافته ها نشان داد کاربرد نیتراپایرین به­همراه اوره از انتشار نیتروس­اکسید به­میزان قابل توجهی جلوگیری کرد. فراهمی بیشتر نیتروژن در خاک از طریق کاهش نیتریفیکاسیون توسط نیتراپایرین علاوه­بر تأثیر مثبت اقتصادی می تواند از اثرات زیان بار زیست محیطی بر منابع آبی و گازهای گلخانه ای جلوگیری کند.

به­منظور ارزیابی تحمل به تنش گرما ژنوتیپ های کلزا آزمایشی در دو سال زراعی 1398-1397 و 1399-1398 در مزرعه آزمایشی دانشگاه شهید چمران اهواز اجرا شد. آزمایش به­صورت تجزیه مرکب در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو تاریخ کاشت (20 آبان، شرایط شاهد) و تاریخ کاشت تأخیری (20 آذر، شرایط تنش) روی نه ژنوتیپ کلزا (شامل هشت هیبرید و یک رقم آزاد گرده­افشان) اجرا شد. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که عملکرد دانه ژنوتیپ ها در سطح احتمال یک درصد با یکدیگر اختلاف دارند. همچنین بین تاریخ های کشت در هر دو سال آزمایش و اثرات سال تفاوت معنی داری مشاهده شد. میانگین عملکرد ژنوتیپ ها در شرایط شاهد و تنش در سال اول به­ترتیب 08/3467 و 85/1667 کیلوگرم در هکتار و در سال دوم به­ترتیب 16/3353 و 42/1687 کیلوگرم در هکتار برآورد شد. افزایش عملکرد در شرایط شاهد در سال اول نسبت به سال دوم به­دلیل میزان بارندگی بیش تر و دمای مناسب تر در ماه های اول کشت بود. در این آزمایش شدت تنش در سال اول 51/0 و در سال دوم 46/0 برآورد شد که نمایانگر شدت تنش در طی دو سال بود. تأخیر در کاشت و به­دنبال آن تنش گرما به­طور متوسط باعث کاهش 48 درصدی عملکرد در واحد سطح شد. نتایج تجزیه شاخص های مبتنی بر عملکرد دانه نشان داد که شاخص های میانگین هارمونیک، شاخص تحمل تنش، میانگین هندسی بهره وری و میانگین بهره وری، شاخص های برتر در ارزیابی تحمل به گرما در کلزا بودند و همبستگی مثبت و معنی داری با عملکرد در هر دو شرایط شاهد و تنش داشتند. رسم نمودار سه­بعدی بر اساس عملکرد دانه در شرایط تنش و شاهد و شاخص های انتخاب­شده نشان داد که هیبریدهای هایولا 50 و هایولا 61 نسبت به سایر ارقام و هیبریدها متحمل تر به گرما بوده و پایداری عملکرد بالاتری در شرایط تنش گرما دارند؛ بنابراین برای مناطقی با تنش گرمای انتهای فصل کشت هیبریدهای هایولا 50 و هایولا 61 توصیه می­شوند.

علاوه­بر باکتری­های افزاینده رشد گیاه، تاثیر جیبرلین بر افزایش قابلیت جوانه‏زنی و بنیه گیاهچه مورد بررسی و تأیید قرار گرفته است. به منظور تعیین بهترین تیمارهای ترکیب پوشش به همراهEnterobacter cloacae+pseudomonas fluorescens و جیبرلیک­اسید بر خصوصیات جوانه زنی بذر جعفری سه آزمایش در آزمایشگاه بذر دانشگاه یاسوج در سال های 1394 و 1395 انجام شد. آزمایش اول روی بذور بدون پرایم در قالب طرح کاملاً تصادفی با 4 تیمار پلت شامل شاهد، ورمی کولایت (V)، پرلیت (P) و کائولن (K) انجام شد تا مناسب ترین مواد پرکننده برای پوشش دار­کردن بذر جعفری انتخاب شود. آزمایش دوم به منظور تعیین مناسب‏ترین ترکیب پرکننده و بیوپرایم و هورمون پرایم جهت روکش بذر به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با 12 تیمار و 4 تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایش دوم در گلخانه جهت انجام آزمایش سوم استفاده شدند. بهترین تیمارهای آزمایش‏های اول شامل P20K10 (پرلیت با نسبت وزنی 20 و کائولن با نسبت وزنی 10 در ماده پوششی)، P20K20V5 (پرلیت با نسبت وزنی 20 و کائولن با نسبت وزنی 20 و ورمی کولایت با نسبت وزنی 5 در ماده پوششی) و P30K10 و در آزمایش دوم شامل تیمارهای P20K10-GA3-50ppm-6h و P20K20V5-GA3-50ppm-12h بودند. در نهایت، در بررسی گلخانه­ای، استفاده از تیمار P20K10-GA3-50ppm-6h به­عنوان بهترین تیمار جهت افزایش درصد ظهور نهایی گیاهچه و سرعت ظهور گیاهچه در روز تعیین شد.  نتایج نشان می­دهد که استفاده از P20K10-GA3-50ppm-6h می­تواند علاوه بر افزایش حجم و بهبود دستورزی به عنوان راهکاری در جهت بهبود کیفیت جوانه­زنی و گیاهچه­ای بذر جعفری مفید باشد.

اسید الاژیک یک ترکیب پلی­فنول طبیعی است که خاصیت آنتی­اکسیدانی قوی دارد و موجب کاهش اثرات انواع تنش­ها در گیاهان می­شود. جهت بررسی اثر اسید الاژیک بر درصد پروتئین و عملکرد دانه سویا، آزمایشی در دو سال زراعی 1398 و 1399 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه صنعتی شاهرود اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل پیری تسریع­شده در دو سطح، بذر نرمال و بذر فرسوده و کاربرد اسید الاژیک در چهار سطح (شاهد، پیش­تیمار بذر، محلول­پاشی برگی و ترکیب توأم پیش­تیمار بذر و محلول­پاشی برگی با اسید الاژیک با غلظت 50 میلی­گرم در لیتر) در قالب آزمایش فاکتوریل با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار بودند. تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف و وزن صد دانه در گیاهان حاصل از بذر فرسوده به­ترتیب 64/11، 16/4 و 13/13 درصد نسبت به شاهد کاهش معنی­دار یافت. استفاده توأم پیش­تیمار بذری و محلول­پاشی برگی اسید الاژیک در شرایط نرمال و فرسودگی به­ترتیب موجب افزایش معنی­دار 10 و 3/11 درصدی تعداد دانه در غلاف نسبت به عدم کابرد این ماده در این شرایط شد. کاربرد توام پیش­تیمار بذری و محلول­پاشی برگی اسید الاژیک به­ترتیب موجب افزایش 89/20 و 93/51 درصدی در وزن صددانه و عملکرد دانه نسبت به شاهد شد. کاربرد اسید الاژیک در شرایط نرمال تأثیری بر درصد پروتئین نشان نداد و این در حالی است که استفاده از این ماده به­صورت پیش­تیمار بذری، محلول­پاشی برگی و کاربرد توأم پیش تیمار بذری و محلول­پاشی برگی در شرایط فرسودگی به­ترتیب منجر به افزایش 88/0، 40/0 و 86/0 درصدی پروتئین شد. می­توان کاربرد توآم پیش­تیمار و محلول­پاشی با اسید الاژیک را جهت افزایش عملکرد دانه و درصد پروتئین در گیاهان حاصل از بذر نرمال و فرسوده سویا پیشنهاد کرد.

به منظور بررسی اثر کم آبیاری و محلول پاشی نانوکود نیتروژن بر صفات کمی (ارتفاع، عملکرد زیستی و دانه، وزن هزار دانه و شاخص برداشت) و کیفی (درصد و عملکرد اسانس) دانه زیره سیاه در سال 1397 آزمایشی به صورت کرت خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه دانشگاه پیام نور میلاجرد استان مرکزی انجام شد. سطوح آبیاری شامل: آبیاری کلیه جویچه ها (شاهد)، آبیاری یک در میان جویچه ها (آبیاری به صورت ثابت فقط جویچه های فرد) و آبیاری یک در میان متناوب جویچه ها (آبیاری به صورت دوره ای یک هفته جویچه های فرد و هفته بعدی جویچه های زوج) به عنوان کرت های اصلی و سطوح محلول پاشی نیتروژن شامل: عدم محلول پاشی کود (شاهد محلول پاشی آب مقطر)، کاربرد 5/1 و 3 لیتر در هکتار نانوکود به عنوان کرت های فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج آزمایش نشان داد برهمکنش تیمارها بر تمامی صفات مورد مطالعه در سطح یک درصد معنی دار بود به گونه ای که بالاترین مقادیر صفات کمی (ارتفاع گیاه، عملکرد زیستی و دانه، وزن هزار دانه و شاخص برداشت) در تیمارهای آبیاری جویچه ای معمولی (بدون تنش کم آبی) با کاربرد 3 لیتر نانوکود نیتروژن حاصل شد درحالی که بالاترین و کمترین درصد و عملکرد اسانس (صفات کیفی) به ترتیب در روش آبیاری جویچه ای یک در میان متناوب با 3 لیتر نانوکود نیتروژن و تیمار آبیاری یک در میان ثابت بدون نانوکود نیتروژن حاصل شد. با توجه به اهمیت اقتصادی صفت عملکرد اسانس در تولید گیاهان دارویی و در شرایط کم آبی و لزوم مصرف بهینه نهاده ها (آب و کود) در راستای کشاورزی پایدار، استفاده از الگوی آبیاری یک در میان تناوبی و محلول پاشی 3 لیتر نانوکود نیتروژن، ضمن صرفه جویی در مصرف آب و تولید بالاترین میزان عملکرد اسانس در زیره سیاه در منطقه مورد مطالعه قابل توصیه است.

امروزه با­توجه­به تمایل مصرف کنندگان به محصولات سالم تر، تولیدات کشاورزی به سمت کشت ارگانیک تمایل پیدا کرده است. یکی از راهکار های تولید و افزایش عملکرد در این شرایط استفاده از نهاده های زیستی و آلی همچون بیوچار و مایکوریزا می باشد. بنابراین با هدف بررسی عملکرد اسفناج، این آزمایش در مجموعه کشت و صنعت گل آذین صفادشت واقع در صفادشت تهران اجرا شد. آزمایش به­صورت کرت­های خردشده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل چهار میزان شاهد، دو، چهار و شش تن در هکتار بیوچار به­عنوان عامل اصلی و دو سطح تلقیح با مایکوریزا و کنترل به­عنوان عامل فرعی بود. نتایج نشان داد اثر تیمارهای مورد بررسی روی صفات اندازه گیری­شده معنی دار بود. بالاترین ارتفاع بوته (24/15 سانتی متر)، کلروفیل کل (44/2 میلی گرم بر گرم وزن تر)، وزن تر ریشه (56/19 گرم) و اندام هوایی (95/30 گرم) در سطح کاربرد مایکوریزا و شش تن بیوچار در هکتار مشاهده شد. اثرگذاری مایکوریزا با افزایش میزان بیوچار بیشتر شد. به­طور کلی نتایج نشان داد هم افزایی بیوچار و مایکوریزا باعث افزایش عملکرد صفات اسفناج شد، این هم افزایی می تواند از راهکارهای کاهش مصرف کودهای شیمیایی باشد.

جو (Hordeum vulgare L.) از جمله غلاتی است که به طور گسترده کشت می­شود و عوامل بیماریزای متعددی بر میزان و کیفیت عملکرد دانه آن تأثیر می­گذارند. عامل بیماریزای قارچی Blumeria graminis f. sp. hordei (Bgh)  باعث ایجاد سفیدک پودری جو می­شود که یک بیماری شایع برگی است و شناسایی ژنوتیپ­های مقاوم به این بیماری، یکی از اهداف برنامه­های به­نژادی جو است. پژوهش حاضر، به منظور بررسی مقاومت 104 ژنوتیپ جو (شامل 99 لاین پیشرفته جو به­همراه پنج رقم شاهد) نسبت به بیماری سفیدک پودری در شرایط مزرعه در دو تاریخ کاشت و گلخانه انجام شد. صفات ارزیابی­شده شامل صفات شدت آلودگی، تیپ آلودگی، و سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری (AUDPC) بودند. نتایج تجزیه واریانس داده­ها نشان داد که بین ژنوتیپ­های آزمایشی از لحاظ تمامی صفات اندازه­گیری­شده در سطح احتمال 01/0 اختلاف معنی­دار وجود داشت. با در­نظر­گرفتن ارزیابی ژنوتیپ­ها از لحاظ شدت آلودگی در مزرعه در دو تاریخ کاشت و همچنین نتایج تجزیه خوشه­ای ژنوتیپ­ها بر اساس صفات مختلف بررسی­شده در گلخانه، در مجموع تعداد 15و 19 ژنوتیپ به­ترتیب به­عنوان مقاوم­ترین و حساس­ترین ژنوتیپ­ها به این بیماری شناسایی شدند. ژنوتیپ­های مقاوم شناسایی­شده می­توانند در معرفی به مناطق مستعد بیماری و همچنین در تشکیل جمعیت­های به­نژادی و به­عنوان منابع مهم واجد ژن­های کاندید مقاومت به این بیماری، مورد بهره­برداری قرار گیرند.

کود ورمی­کمپوست از جمله راهکارهای سازگار با دیدگاه کشاورزی پایدار است که هم کمّیت محصول و هم کیفیت محیط زراعی را بهبود خواهد داد. این آزمایش در سال 1400 در دو مرحله در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اجرا شد. مرحله اول تولید کود ورمی­کمپوست از بقایای گیاهان گندم، برنج، نیشکر و ذرت با کاربرد 30 و40 درصد بقایا بود که به­صورت طرح کرت­های یکبار خردشده اجرا شد. مرحله دوم شامل بررسی اثر 8 نوع کود ورمی­کمپوست تولیدی بر عملکرد کنجد بود که به­صورت طرح بلوک کامل تصادفی اجرا شد. در مرحله اول خصوصیات زیستی و شیمیایی انواع کودهای ورمی­کمپوست و در مرحله دوم خصوصیات زراعی کنجد اندازه­گیری شدند. نتایج مرحله اول نشان داد که تیمار بقایای گندم 40 درصد به­دلیل این­که بالاترین تعداد کرم بالغ را داشته، بیشترین وزن کرم بالغ را تولید کرده که نتیجه اش بیشترین وزن کل کرم بود. برای هر 4 نوع بقایای گیاهی، با افزایش کمّیت بقایا از 30 درصد به 40 درصد، تعدادکل کرم ها کاهش یافته است. البته این کاهش به­طور عمده تحت تأثیر کاهش تعدادکرم های نابالغ بود. با این­که تعداد کرم های بالغ افزایش یافته ولی نتوانسته اثرات کاهنده تعداد کرم نابالغ را جبران کند. البته با افزایش درصد بقایای هر یک از گیاهان از 30 به 40 درصد، از مقدار تولید کود ورمی­کمپوست کاسته شده ولی در مقابل به میزان ترکیبات غیر ورمی کمپوست اضافه شده است. بیشترین عملکرد دانه کنجد (6/1154 کیلوگرم در هکتار) مربوط به تیمار بقایای گندم 40 درصد بود که این برتری تحت تأثیر برتری صفات وزن دانه در کپسول، تعداد دانه در کپسول و وزن هزار دانه بود. در مجموع نتایج این پژوهش نشان­دهنده اهمیت توجه به ماده اولیه تولیدکننده کود ورمی کمپوست هم به لحاظ تأثیر بر خصوصیات زیستی و شیمیایی کود و هم بر خصوصیات زراعی گیاه می باشد. نکته­ای که شاید کمتر در حال حاضر مورد توجه قرار می گیرد. بنابراین توصیه می شود که در کشاورزی پایدار یا کشاورزی ارگانیک بهتر است کود ورمی­کمپوست مناسب برای هر محصول تولید شود.

صنعت کشاورزی یکی از مهم ترین تولیدکنندگان مواد غذایی می باشد که در جهت تولید محصولات، مقدار زیادی انرژی را مصرف می کند. همچنین کشاورزی بیشترین عرضه کننده انرژی به­صورت انرژی زیستی نیز می باشد. از این رو، با هدف بررسی شاخص های انرژی و سهم نهاده های مصرفی از   انرژی کل در سیستم های کشت خالص، مخلوط  (بامیه + خیار) و جنگل زراعی (بامیه+ درخت خرما) تولید بامیه، این مطالعه در استان خوزستان انجام شد. اطلاعات مورد نیاز از 139 کشاورز از طریق مصاحبه حضوری جمع آوری شد که شامل تمام نهاده های مصرف­شده در واحد یک هکتار از هر سیستم کشت می باشد. انرژی ورودی نهاده ها، انرژی کل ورودی و خروجی و شاخص های انرژی اندازه گیری و سیستم ها از نظر این شاخص ها مقایسه شدند. نتایج نشان داد انرژی ورودی به کشت خالص، مخلوط و جنگل زراعی بامیه به­ترتیب 77/78763، 27/81269 و 42/52502 مگاژول در هکتار بود، در­حالی­که انرژی خروجی در این سیستم ها به­ترتیب 17575، 37380 و 113715 مگاژول در هکتار به­دست آمد. از­این رو نسبت انرژی در کشت خالص، مخلوط و جنگل زراعی بامیه به­ترتیب 223/0، 460/0 و 166/2 بود. بیشترین سهم از انرژی کل در هر سه سیستم در نهاده های پلاستیک، سوخت دیزلی و کود شیمیایی بود. به­طور کلی جهت کشت بامیه در شرایط غیر جنگل زراعی می توان با بهینه سازی مصرف نهاده ها و کاهش انرژی مصرفی کشت مخلوط را توصیه کرد.

برخی از گیاهان دارویی دارای اهمیتی جهانی و فراگیر بوده و به علت استفاده بی­شمار در حال انقراض هستند. امروزه استفاده از کشت درون شیشه­ای سبب شده است که سرعت تولید و تکثیر گونه های در حال انقراض افزایش یابد. اهداف این پژوهش، تعیین بهترین اکوتیپ، بهترین ریزنمونه کالوس­زایی و همچنین بهترین سطح هورمونی موثر بر صفت­های طول، عرض، ارتفاع و حجم کالوس ریزنمونه­های به دست آمده از گیاهچه­های حاصل از آنغوزه تلخ در کشت درون شیشه می­باشد. این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با حداقل 4 تکرار بررسی شده است. با توجه به هدف مورد نظر، ریزنمونه­ها در محیط­های کشت موراشیک و اسکوگ با سطوح مختلف BAP وNAA  قرار گرفتند. پس از 40 روز کشت ریزنمونه­ها در محیط­های حاوی هورمون صفات طول، عرض و حجم کالوس­ها اندازه­گیری شد. مقایسه میانگین­ها نشان داد، ریزنمونه­های ریشه در تیمار 2 میلی­گرم در لیتر BAP و 1 میلی­گرم در لیتر NAA بیشترین صفات مورد اندازه­گیری را داشت و کالوس­های مربوط به ریزنمونه­های برگ و ساقه از بین رفتند. در بین اکوتیپ­های مورد بررسی، اکوتیپ کرمان نسبت به اکوتیپ یزد دارای سرعت رشد کالوس بیشتری بودند و با گذشت زمان میزان سرعت رشد کالوس­ها به شدت افزایش یافت. با توجه به اینکه سرعت رشد کالوس اکوتیپ اصفهان کم بود، از پژوهش حاضر حذف گردید.

ارزیابی دقیق از منابع و توان اکولوژیک اراضی، موجب ارتقاء بهره­ برداری صحیح از اراضی می­شود. این مطالعه با هدف شناسایی و مدل­سازی منابع اکولوژیکی اراضی کشاورزی استان البرز انجام شد. برای تهیه­ ی نقشه توان اکولوژیک، لایه های منابع اکولوژیکی مؤثر در کاربری­های زراعت آبی، دیم، باغ و درختکاری طبق روش پارامتریک و سپس محاسبه ضریب اهمیت هر معیار با روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و مقایسه زوجی معیارها تعیین شد. نقشه رقومی توان اکولوژیکی کشاورزی بر اساس وزن­دهی و تلفیق نقشه­ ی معیارها به همراه لایه­ های اطلاعاتی در محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) تهیه شد. نتایج نشان داد که 6/22 درصد از اراضی دارای توان مناسب زراعت آبی هستند. همچنین، 70699 هکتار از اراضی برای باغ و درختکاری مناسب هستند که در مقایسه با سطح زیر کشت فعلی (33971 هکتار) 47% (معادل 36728 هکتار) بالاتر است که این مقدار در حال حاضر تحت کاربری دیگری قرار دارد. توان اکولوژیک استان برای زراعت دیم 9064 هکتار برآورد شد که در حال حاضر بدون توجه به توان اراضی، 20097 هکتار از اراضی زیر کشت دیم است. با­توجه ­به نتایج حاصل از این پژوهش، حدود 70 درصد از اراضی استان البرز دارای توان اکولوژیک کشاورزی هستند. این درصورتی است که بین کاربری فعلی و توان اکولوژیکی تطابق و همخوانی وجود ندارد. بیش ترین عدم تطابق آن ها در شهرستان اشتهارد در کاربری زراعت آبی و در شهرستان­های ساوجبلاغ و نظرآباد در کاربری باغ و درخت کاری به چشم می خورد.

پژوهش حاضر به منظور بررسی اثر کادمیم بر ویژگی های فیزیولوژی و فعالیت های بیوشیمیایی ذرت (Zea mays L.) و سویا (Glycine max L.) در کشت خالص و مخلوط انجام شد. این آزمایش در گلخانه دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار اجرا شد. غلظت های کادمیم شامل 0، 50، 100، 150 و 200 میلی گرم کادمیم در کیلوگرم خاک بود. نسبت های کاشت اعمال­شده شامل کشت خالص ذرت و سویا و کشت مخلوط ذرت و سویا با نسبت 50:50 بود. نتایج نشان داد که کلروفیل a و b با افزایش کادمیم خاک در هر دو کشت خالص و مخلوط کاهش یافت. به گونه ای­که کلروفیل a در بوته های ذرت و سویا در کشت مخلوط در غلظت 200 میلی گرم کادمیم نسبت به عدم مصرف کادمیم، به ترتیب 33/25 و 31/10 درصد کاهش نشان دادند. هچنین نتایج نشان داد اثرات اصلی کادمیم و نسبت های کاشت بر محتوای نسبی آب برگ و میزان قند محلول برگ در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود؛ اما برهمکنش کادمیم و نسبت های کاشت بر دو صفت مذکور اثر معنی داری نشان نداد. محتوای آب نسبی ذرت و سویا در کشت مخلوط بیشتر از تک کشتی بود؛ به طوری که محتوای نسبی آب برگ ذرت و سویا در کشت مخلوط نسبت به کشت خالص به ترتیب 26/5 و 31/7 درصد افزایش نشان داد. بوته های ذرت در کشت خالص و مخلوط در مقایسه با سویا میزان محتوای نسبی آب برگ بیشتری داشتند. برگ ذرت و سویا در کشت مخلوط نشاسته کمتری نسبت به کشت خالص داشتند؛ کاهش نشاسته برگ در کشت مخلوط ذرت و سویا در بالاترین سطح کادمیم مورد بررسی نسبت به عدم مصرف کادمیم به ترتیب 58/54 و 73/78 درصد بود. کشت مخلوط نسبت به کشت خالص باعث افزایش میزان قند محلول برگ ذرت و سویا شد که این افزایش در ذرت 54/8 درصد و در سویا 91/7 درصد بود. همچنین با افزایش غلظت کادمیم در خاک بر میزان پرولین در تمامی نسبت های کاشت دو گیاه ذرت و سویا افزوده شد. به طوری که در کشت مخلوط بیشترین پرولین ذرت (961/0 میکرومول بر گرم وزن تر) در بالاترین سطح کادمیم و کمترین پرولین ذرت (034/0 میکرومول بر گرم وزن تر) در عدم مصرف کادمیم مشاهده شد. با­توجه­به نتایج پژوهش حاضر، کشت مخلوط ذرت و سویا با استفاده از سازوکارهای فیزیولوژیک و بیوشیمیایی موجب تعدیل اثرات منفی ناشی از تنش فلز سنگین کادمیم می شود.

به منظور مستند سازی مدیریت های زراعی مؤثر بر تولید و عملکرد برنج در استان گیلان، آزمایشی مزرعه ­ای-میدانی طی دو سال زراعی 1397 و 1398 اجرا شد. به طوری که اثر عوامل مدیریتی اعمال­شده (سن نشا، تاریخ نشا کاری، تراکم کاشت، روش کشت، مقدار کود نیتروژن و حجم آبیاری) توسط کشاورزان سه شهرستان سنگر، خشک بیجار و کوچصفهان بر عملکرد و اجزای عملکرد برنج، بررسی شد. از این رو، 36 مزرعه در شهرستان­های مذکور که معرف مدیریت در کل استان بودند انتخاب شدند. نتایج نشان داد که بیشترین مقدار عملکرد شلتوک با میانگین 4500 کیلوگرم در هکتار برای دو روستای جورکویه خشک بیجار و ابراهیم سرا کوچصفهان ثبت شد و کمترین عملکرد دانه مربوط به روستای گیلوادشتان کوچصفهان با میانگین 3000 کیلوگرم در هکتار بود. دلیل عملکرد بالا در مزارع، مربوط به تاریخ های کاشت به موقع، کاشت نشا با سن مناسب، تراکم بهینه بوته در متر مربع، مقدار بیشتر کربن آلی خاک و مقدار مناسب کود نیتروژن مصرفی می باشد که نشان دهنده تأثیر مدیریت زراعی و ویژگی­های خاک بر عملکرد است. در میان تمامی عوامل مدیریتی، می­توان کشت به موقع را به­ عنوان مهم­ترین جزء مدیریتی کشت برنج در استان معرفی کرد. به طوری­که شرایط آب و هوایی مناسب در تاریخ‏های کشت­ به موقع، به­ ویژه در زمان گلدهی و پر­شدن دانه، منجر به استفاده از درجه حرارت مناسب در زمان بیشتر و بهره­ گیری گیاه از تمامی عوامل محیطی و مدیریتی شد و عملکرد بالاتر دانه را به ­دنبال داشت.

به­ منظور بررسی اثر آسکوربیک­اسید بر عملکرد دانه و برخی خصوصیات بیوشیمیایی گیاه کینوا تحت شرایط تنش کم ­آبی آزمایشی به صورت کرت­های خرد­شده در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در سال های 1399 و 1400 در ایستگاه مرکز تحقیقات و کشاورزی و منابع طبیعی کرمان اجرا شد. عامل اصلی شامل سه سطح تیمار آبیاری (آبیاری تا مرحله رسیدگی کامل (شاهد)، آبیاری تا شروع مرحله گلدهی و آبیاری تا شروع مرحله خمیری) و عامل فرعی شامل دو سطح محلول­ پاشی آسکوربیک ­اسید (صفر و 2 میلی ­مولار) بود. سال و اثرات متقابل آن با هر دو عامل روی کلیه صفات تاثیر معنی­ داری نداشت. اثر عامل آبیاری و آسکوربیک ­اسید و اثر متقابل آن­ها بر کلیه صفات غیر از اثر عامل آبیاری بر محتوای کاروتنوئیدها و اثر متقابل بر عملکرد دانه و محتوای کربوهیدرات معنی­ دار بود. تنش کم آبی (آبیاری تا شروع مرحله گلدهی و آبیاری تا شروع مرحله خمیری) سبب کاهش عملکرد دانه، محتوای رنگیزه­ های فتوسنتزی، پروتئین برگ، محتوای نسبی آب و افزایش محتوای کربوهیدرات و پرولین شد. عملکرد دانه تحت شرایط آبیاری تا شروع مرحله گلدهی و آبیاری تا شروع مرحله خمیری نسبت به شرایط کنترل به ­ترتیب 5/40 و 7/18 درصد کاهش داشت. صرف نظر از عدم اختلاف معنی دار بین تیمارهای آبیاری و محلول پاشی آسکوربیک ­اسید در صفت عملکرد دانه، محلول­پاشی با آسکوربیک ­اسید منجر به بهبود صفات بیوشیمیایی و عملکرد دانه در هر سه تیمار آبیاری شد. عملکرد دانه با محلول­پاشی آسکوربیک­اسید 7/22 درصد افزایش نشان داد. از آن­جایی­که محلول­پاشی با آسکوربیک ­اسید سبب بهبود عملکرد دانه شده است، استفاده از این ماده برای جبران آسیب ­های وارده در نتیجه تنش خشکی به گیاه کینوا پیشنهاد می­شود.