کشاورزی بوم شناختی
سال:1391 | دوره:2 | شماره:1 |تعداد مقالات:10

امروزه مدل های شبیه سازی رشد و عملکرد گیاهان زراعی، به طور گسترده ای در تجزیه و تحلیل واکنش عملکرد گیاهان به تغییرات آب و هوایی و عوامل مدیریتی در شرایط پتانسیل و نیز محدودیت نیتروژن به کار گرفته می شود. با توجه به اهمیت کشت چغندرقند در استان خراسان، و نیز تاثیر نیتروژن بر عملکرد کمی این گیاه، ارزیابی مدل تغییر یافته سوکرزبیت، که می تواند تاثیر این عوامل بر رشد این گیاه را در شرایط محدودیت نیتروژن شبیه سازی کند، در این مقاله مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور بعد از افزودن زیرمدل بیلان نیتروژن به مدل اولیه سوکرز، قابلیت این مدل در شبیه سازی رشد و عملکرد چغندرقند در شرایط محدودیت نیتروژن، با استفاده از داده های حاصل از دو آزمایش ارزیابی شد. به طور کلی مدل سوکرزبیت واکنش خوبی به تیمارهای مختلف نیتروژن نشان داد. نتایج ارزیابی مدل نشان داد که در مراحل اولیه رشد، مدل در تمامی تیمارها برآورد خوبی از مقادیر شبیه سازی شده ماده خشک، شاخص سطح برگ و غلظت نیتروژن در اندام های هوایی داشت اما اواسط رشد میزان اریبی در برآورد بیشتر بود. افزون بر این، مقدار جذر میانگین مربعات خطا برای عملکرد اندام ذخیره ای حدود 9 مگاگرم در هکتار بود که رقم نسبتا قابل قبولی برای یک مدل ساده مثل سوکرزبیت می باشد. نتایج تعیین اعتبار مدل سوکرزبیت نشان داد که در دز پایین کاربرد نیتروژن، برآورد مدل کمتر و در دز بالا، بیشتر از مقدار مشاهده شده آن ها است. به طور کلی نتایج مطالعه حاضر نشان داد که مدل تغییر یافته سوکرزبیت قابلیت نسبتا خوبی در تخمین عملکرد چغندرقند در شرایط پتانسیل و نیز محدودیت نیتروژن داشته و می توان از آن در مطالعات تخمین خلاء عملکرد و نیز پهنه بندی اکولوژیکی در سطح ملی استفاده کرد.

تحقیق حاضر به منظور ارزیابی برخی مدل های رگرسیونی غیر خطی برای توصیف سرعت جوانه زنی کلزا (Brassica napus L.) و علفهای هرز رایج پهن برگ خردل (Sinapis arvensis L.)، شلمی (Raphanus raphanistrum L.)، خاکشیر (Descurania sophia L.) و باریک برگ فالاریس (Phalaris minor L.) نسبت به دما اجرا گردید. آزمایش بصورت بلوکهای کاملا تصادفی با 3 تکرار در آزمایشگاه بخش علف های هرز، موسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور، در سال 1390 انجام شد. در این آزمایش بذور تحت تاثیر ده تیمار دمایی (0، 5، 10،15، 20، 25، 30، 35، 40 و 45 درجه سانتی گراد) قرار گرفتند و سرعت جوانه زنی بذور محاسبه گردید. نتایج تجزیه واریانس نشان داد، سرعت جوانه زنی بذور در سطح یک درصد تحت تاثیر دما قرار گرفت. برای بررسی و پیش بینی سرعت جوانه زنی نسبت به دما از مدل های دندان مانند، دوتکه ای و بتا استفاده گردید. برای انتخاب مدل برتر از معیارهای ریشه دوم میانگین های خطا(RMSE) ، شاخص آکائیک تصحیح شده (AICc) و ضریب تبیین (R2) بین ساعت تا جوانه زنی مشاهده شده و پیش بینی شده، استفاده شد. بر این اساس، در کلزا و علفهای هرز پهن برگ و باریک برگ مورد بررسی، مدل دو تکه ای نسبت به مدل های دیگر سرعت جوانه زنی نسبت به دما را بهتر توصیف کردند، با توجه به این نتایج می توان برای کمی سازی واکنش سرعت جوانه زنی این گیاهان از مدل پیشنهادی استفاده کرد. با توجه به مدل های مورد نظر دمای پایه، دمای مطلوب و دمای سقف برای کلزا به ترتیب 1.8، 25، 40.9، در خردل به ترتیب 2.01، 15، 30.6، شلمی 1.9، 15، 30.1، خاکشیر 1.2، 26.9، 35 و فالاریس به ترتیب 1.9، 15.5 و 30.3 تخمین زده شد.

کود نیتروژنی که به منظور افزایش عملکرد لوبیا قرمز (Phaseolus vulgaris) استفاده می شود، می تواند بر رقابت علف های هرز با لوبیا تاثیرگذار باشد. به منظور بررسی تاثیر مقدار کود نیتروژنی و تیپ رشدی لوبیا قرمز بر توان رقابتی آن، آزمایشی به صورت فاکتوریل سه عاملی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال های 1388 و 1389 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه تربیت مدرس اجرا گردید. عامل اول متشکل از دو ژنوتیپ لوبیا یعنی رقم گلی و لاین D81083 بود. عامل دوم چهار سطح کود نیتروژن در مقادیر 0، 25، 50 و 100 درصد مقدار بهینه نیتروژن مورد نیاز گیاه برای حصول بیشینه عملکرد در شرایط عدم تنش بود. عامل سوم نیز تراکم علف هرز تاج خروس در 3 سطح 0، 2 و 14 بوته تاج خروس در متر طولی ردیف در نظر گرفته شد. مصرف کود نیتروژن باعث افزایش معنی دار شاخص سطح برگ و میزان کلروفیل برگ در شرایط عاری از علف هرز و تراکم کم تاج خروس شد. در تراکم زیاد تاج خروس، تنها در تیمار تامین 100 درصد نیاز کودی نسبت به تیمار عدم کوددهی افزایش معنی دار غلظت کلروفیل برگ در رقم گلی مشاهده شد، در صورتی که در شرایط مشابه غلظت کلروفیل برگ در لاین D81083 در تیمارهای 100 و 50 درصد تامین نیاز کودی افزایش نشان داد. در شرایط تراکم زیاد تاج خروس، مصرف کود نیتروژن بر میزان شاخص سطح برگ لاین D81083 بی تاثیر ولی باعث کاهش شاخص سطح برگ رقم گلی شد. افزایش تراکم علف هرز تاج خروس نیز باعث کاهش معنی دار شاخص سطح برگ هر دو ژنوتیپ لوبیا قرمز گردید. در شرایط عدم حضور تاج خروس و یا تراکم کم تاج خروس، مصرف کود نیتروژن باعث افزایش تعداد دانه تشکیل شده در واحد سطح و میزان عملکرد دانه هر دو ژنوتیپ لوبیا قرمز شد. بیشترین میزان افت عملکرد حاصل از رقابت تاج خروس تحت شرایط مصرف حداکثر کود نیتروژنی و فشار رقابتی زیاد تاج خروس حاصل گردید.

در این تحقیق به منظور مطالعه تنوع مورفولوژیکی جمعیت های یولاف وحشی تجزیه به عامل ها و تجزیه خوشه ای در 59 جمعیت Avena fatua و Avena sterilis ssp. ludoviciana حساس و مقاوم به علف کش های بازدارنده ACCase که از نقاط مختلف کشور جمع آوری شده بودند، با استفاده از 20 صفت کمی و 12 صفت کیفی صورت گرفت. در آنالیز تجزیه به عامل ها، 7 مولفه اول 72.97 درصد از تنوع بین جمعیت ها را نشان دادند که به ترتیب توجیه کننده صفات زیر بودند: مولفه اول (با 21.97 درصد از تغییرات کل) صفات طول محور خوشه، طول خوشه- سنبل، طول زبانک و عرض برگ، مولفه دوم (با 16.26 درصد از تغییرات کل) صفات طول سنبلچه بدون سیخک، طول پوشه فوقانی و طول پوشه تحتانی، مولفه سوم (با 10.27 درصد از تغییرات کل) صفات عرض پوشه فوقانی، عرض پوشه تحتانی، طول دندانه انتهای پوشینه در اولین گلچه و طول کالوس، مولفه چهارم (با 7.28 درصد ازتغییرات کل) صفات تعداد رگه های پوشه فوقانی، طول سیخک اولین گلچه و تعداد رگه های پوشینه اولین گلچه، مولفه پنجم (با 6.27 درصد از تغییرات کل) صفات تعداد رگه های پوشه تحتانی، طول پوشینه اولین گلچه، طول پوشینک اولین گلچه، مولفه ششم (با 5.62 درصد از تغییرات کل) صفت طول محور گلچه و مولفه هفتم (با 5.28 درصد از تغییرات کل) صفت تعداد گلچه ها. دندروگرام های تجزیه خوشه ای، تنوع مورفولوژیکی بالای جمعیت ها و عدم ارتباط بین تنوع ژنتیکی و منشاء جغرافیایی آنها را نشان دادند. همچنین دندروگرام تجزیه خوشه ای بر اساس صفات کیفی، برخلاف صفات کمی توانست دو اکسون مورد مطالعه را از هم تفکیک کند و صفات کیفی و کمی قادر به تفکیک جمعیت های مقاوم، احتمالا مقاوم و حساس از همدیگر نبودند. نتایج این تحقیق می تواند در مدیریت ژرم پلاسم گونه ها و جنسAvena  در ایران مفید باشد.

به منظور بررسی واکنش گندم رقم پیشگام به کود دامی و مواد بیولوژیک، یک آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار به اجرا درآمد. فاکتور اول کود دامی در سه سطح صفر، 7.5 و 15 تن در هکتار و فاکتور دوم مواد بیولوژیک در سطوح صفر، 3 و 5 نوبت مصرف بود. صفات مورد بررسی ارتفاع بوته، طول سنبله، تعداد سنبله در متر مربع، تعداد و وزن دانه در سنبله، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه و شاخص برداشت بودند. نتایج تجزیه داده ها نشان داد کود دامی بر کلیه صفات به جز ارتفاع بوته و طول سنبله از نظر آماری تاثیر معنی دار داشت. با افزایش مصرف کود دامی از 7.5 به 15 تن در هکتار، صفات مربوط به اجزاء عملکرد افزایش نشان دادند. اثر مواد بیولوژیک بر ارتفاع بوته، وزن دانه در سنبله و وزن هزار دانه معنی دار (P≤0.01) بود. بیشترین عملکرد دانه از تیمار 15 تن در هکتار کود دامی و 3 نوبت مصرف مواد بیولوژیک حاصل شد که نسبت به شاهد 26.6 درصد افزایش داشت. بیشترین عملکرد بیولوژیک در تیمار 7.5 تن کود دامی و 3 نوبت مصرف مواد بیولوژیک مشاهده شد که معادل  24.6درصد افزایش بود. بالاترین شاخص برداشت نیز از تیمار 7.5 تن کود دامی و 5 نوبت مواد بیولوژیک به دست آمد که 5 درصد افزایش نشان داد. به نظر می رسد تاثیر مواد بیولوژیک در افزایش محصول در خاک های حاصل خیز، کمتر مشهود بوده و با کاهش حاصل خیزی نقش مواد بیولوژیک در افزایش عملکرد پررنگ تر می شود.

به منظور بررسی تاثیر کودهای بیولوژیک بر ویژگی های رشدی، عملکرد و اجزای عملکرد سه رقم کنجد (Sesamum indicum L.) آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 89-88 انجام گرفت. کرت های اصلی شامل دو توده محلی کلات و اسفراین و یک رقم اولتان بود. 3 نوع کود بیولوژیک مختلف (شامل: کودهای بیولوژیک نیتروکسین (دارای باکتری های Azotobacter sp. و (Azospirillum sp.، باکتری های حل کننده ی فسفات (دارای باکتری های Bacillus sp. و Pseudomonas sp. و ترکیب دو کود) و یک تیمار شاهد در کرت های فرعی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که اثر کودهای بیولوژیک روی ویژگی های رشدی، عملکرد و اجزای عملکرد در گیاه کنجد اثر معنی دار ندارد اما بین واریته های مختلف تفاوت معنی دار مشاهده گردید. به طور کلی، نتایج این آزمایش نشان داد که کودهای بیولوژیک به تنهایی پاسخ گوی نیازهای کودی گیاه کنجد نمی باشند و گیاه کنجد واکنش پذیری مناسبی نسبت به این کودها نشان نداد.

به منظور شناسایی، تعیین شاخص های جمعیتی و تهیه نقشه پراکنش علف های هرز باغات انار و پسته شهرستان های اردکان و میبد در استان یزد از 120 باغ (30 باغ پسته و 30 باغ انار در میبد و 30 باغ پسته و 30 باغ انار در اردکان) در سال 1389 نمونه برداری صورت گرفت. در هر مزرعه طول و عرض جغرافیایی و ارتفاع مکان مورد اندازه گیری توسط دستگاه GPS ثبت شد. با استفاده از این اطلاعات نقشه پراکنش علف های هرز مشکل ساز و در حال گسترش باغات این دو شهرستان در محیط GIS تولید گردید. در فلور علف هرزی این دو محصول در مجموع، 55 گونه متعلق به 22 خانواده گیاهی شناسایی شد که در باغات انار اردکان ومیبد به ترتیب 29 و 40 گونه و پسته شهرستان های میبد و اردکان به ترتیب با 36 و 34 گونه گیاهی به عنوان علف هرز شناسایی گردیدند. مهم ترین خانواده علف هرزی باغات انار و پسته را خانواده های گرامینه(Poaceae) ، کاسنی (Asteraceae) و بقولات (Fabaceae) تشکیل دادند. برای مقایسه تنوع گونه ای و یکنواختی باغات از شاخص شانون-وینر استفاده شد و نتایج نشان از عدم وجود تنوع بین باغات و یکنواختی بالای علف های هرز دو شهرستان بود که این می تواند ناشی از عوامل یکسان آب و هوایی، اقلیم منطقه، نوع خاک و روش های مدیریتی باغداران باشد. در بین گونه های علف هرزی پهن برگ، پیچک صحرایی (Convolvulus arvensis L.)، سلمک ((Chenopodium album، تلخه (Acroptilon repens (L.) DC.)، خارشتر (Alhagi persarum Bioss.& Buhse.) و در بین گونه های باریک برگ، چسبک(Setaria viridis (L.) P.Beauv.) ، چچم(Lolium rigidum Gaud.) ، خونی واش (Phalaris minor Retz.) و مرغ (Cynodon dactylon (L.) pers.) بیشترین اهمیت و غالبیت را از نظر شاخص غالبیت (AI) داشتند.

هدف پژوهش حاضر، بررسی وضعیت پایداری باغات انگور شهرستان تاکستان و شناخت عوامل تاثیرگذار بر روی آن با استفاده از چارچوب ارزیابی مدیریت پایدار سرزمین (FESLM) است. اطلاعات پژوهش بوسیله پرسش نامه با روش مصاحبه چهره به چهره با تاکداران جمع آوری گردید. جامعه آماری تحقیق، تاکداران شهرستان تاکستان بودند که از میان آن ها 220 تاکدار با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه بندی شده با انتساب متناسب به عنوان نمونه انتخاب شدند. یافته های تحقیق نشان می دهد که در بعد بهره وری به علت کارایی پایین آبیاری، تراکم نامناسب بوته های مو و مصرف زیاد نهاده های خارجی، وضعیت ناپایدار، در بعد امنیت به علت پوشش بالای بیمه، وضعیت نسبتا پایدار، در بعد پایایی اقتصادی به دلیل تنوع در فروش محصول، وجود تقاضا در بازار، تنوع منابع درآمدی و همچنین روند افزایشی قیمت انگور و محصولات جانبی آن، وضعیت نسبتا پایدار، در بعد حفاظت به سبب دانش فنی پایین تاکداران، مصرف زیاد کود و سموم شیمیایی و هدر رفت زیاد آب، وضعیت ناپایدار و در بعد مقبولیت اجتماعی نیز به علت دسترسی به امکانات و خدمات مناسب و علاقه خود تاکداران به فعالیت تاکداری، وضعیت نسبتا پایدار است. در پایان به منظور بهبود وضعیت بهره وری و حفاظت از اکوسیستم های تولید انگور، بکارگیری سیستم های آبیاری قطره ای، داربستی کردن باغات و آموزش روش های مدیریت تلفیقی آفات، بیماری ها و علف های هرز در غالب رهیافت مدرسه در مزرعه (FFS) پیشنهاد شد.

به منظور بررسی امکان کنترل گل جالیز (Orobanche aegyptiaca L.) در گوجه فرنگی (Lycopersicon esculentum L.) با استفاده از برخی علف کش ها و مقادیر مختلف کود نیتروژنه آزمایشی در قالب طرح کرتهای خرد شده و طرح پایه بلوکهای کاملا تصادفی شامل سه کرت اصلی (کود سولفات آمونیوم معادل 500 کیلوگرم در هکتار، کود اوره معادل 200 کیلوگرم در هکتار، بدون کود) و هفت کرت فرعی (علف کش های ریم سولفورون 7.5 و 15 گرم ماده موثره در هکتار، سولفوسولفورون 18.7 و 37.5 گرم ماده موثره در هکتار، مت سولفورون متیل + سولفوسولفورون 32 گرم ماده موثره در هکتار، گلیفوسیت 20.5 میلی لیتر ماده موثره در هکتار، بدون علف کش) در چهار تکرار در سال 1386 در شهرستان ساوجبلاغ انجام گرفت. هریک از کودها در سه مرحله قبل از کاشت، ابتدای میوه دهی و ابتدای گلدهی مورد استفاده قرار گرفتند. هر یک از علف کش ها به صورت پس رویشی و در 30، 40 و 50 روز پس از انتقال نشاء مورد استفاده قرار گرفتند. نتایج نشان داد که علف کش گلیفوسیت 20.5 میلی لیتر در هکتار موجب کنترل مطلوب گل جالیز گردید و هیچ گونه خسارتی را بر روی گوجه فرنگی ایجاد نکرد. کاربرد علف کش های ریم سولفورون  7.5و 15 گرم ماده موثره در هکتار، سولفوسولفورون 18.7 و 37.5 گرم ماده موثره در هکتار و مت سولفورون متیل + سولفوسولفورون 32 گرم ماده موثره در هکتار هیچ گونه تاثیری را در کنترل گل جالیز به جای نگذاشت. کاربرد کودهای اوره و سولفات آمونیوم به تنهایی و همراه با علف کش ها نیز تاثیری را در کاهش خسارت این انگل نداشت.

به منظور شناخت روابط آلومتریک شاخص سطح برگ با تعداد برگ، تعداد گره در ساقه اصلی، ارتفاع گیاه (سانتیمتر)، وزن تر و خشک برگ (گرم در متر مربع) در کدو پوست کاغذی انجام شد. بدین منظور آزمایشی با استفاده از سه تاریخ کاشت (1 اردیبهشت، 1 خرداد، 1 تیر) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار در سال زراعی 89-1388 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه تهران- پردیس ابوریحان پاکدشت اجرا شد. نمونه برداری از مراحل ابتدای رشد تا پایان دوره رشد گیاه انجام و در هر نمونه گیری سطح برگ، تعداد برگ، تعداد گره در ساقه اصلی، ارتفاع گیاه، وزن تر برگ و وزن خشگ برگ اندازه گیری شد. از معادلات مختلفی برای توصیف رابطه شاخص سطح برگ با صفات ذکر شده استفاده شد و سرانجام معادله خطیln (y)= a+b×ln (x)  به عنوان بهترین معادله تعیین گردید. نتایج نشان داد که بین شاخص سطح برگ و تعداد برگ در بوته ((R2=90، تعداد گره در ساقه اصلی (R2=90)، ارتفاع بوته (R2=90)، وزن تر برگ (R2=98) و وزن خشک برگ (R2=98) رابطه قوی و معنی داری وجود دارد. از این روابط می توان در مدل های شبیه سازی کدو پوست کاغذی و همچنین برای برآورد سریع و آسان سطح برگ در مواقعی که دستگاه های اندازه گیری سطح برگ در دسترس نیستند، استفاده کرد.