کشاورزی بوم شناختی
سال:1391 | دوره:2 | شماره:2 |تعداد مقالات:8

سطوح بالای کادمیم در محیط معمولا جمعیت، ترکیب و فعالیت ریزجانداران ساکن در خاک ازجمله پویایی نیتروژن و فعالیت آنزیمی را به شدت تحت تاثیر قرار می دهد. به نظر می رسد اضافه کردن مواد آلی به خاک از اثرات زیانبار و نامطلوب کادمیم بر فعالیت های میکروبی و ویژگی های بیوشیمیایی خاک بکاهد. هدف تحقیق حاضر، بررسی اثرات کمپوست بر معدنی شدن نیتروژن، نیتروژن بیوماس میکروبی و فعالیت آنزیم اوره آز در خاک های آلوده شده به کادمیم بود. این آزمایش به صورت فاکتوریل (2×5) شامل کادمیم در پنج سطح (0، 50، 100، 150 و 200 میلی گرم در کیلوگرم خاک) به عنوان فاکتور اول و ماده آلی در دوسطح (0 و 2.5 تن در هکتار) به عنوان فاکتور دوم در قالب طرح بلوک های کاملا تصادفی در سه تکرار در شرایط آزمایشگاهی اجرا گردید. اندازه گیری کادمیم کل و قابل جذب خاک در پایان انکوباسیون نشان داد که جزء قابل جذب کادمیم همبستگی منفی و قوی تری با شاخص های پویایی نیتروژن و فعالیت اوره آز در مقایسه با کادمیم کل داشت. نتایج حاصل از این آزمایش حاکی است که کادمیم بر تمامی شاخص های اندازه گیری شده اثر منفی و معنی دار داشت. افزودن کمپوست به خاک سبب شد تا از اثرات منفی کادمیم بر اغلب شاخص های مورد بررسی احتمالا از طریق کاهش زیست فراهمی آن برای ریزجانداران کاسته شود. به طور خلاصه، مصرف مواد آلی در خاک های آلوده به کادمیم سبب تعدیل اثرات منفی و بازدارندگی این عنصر بر شاخص های پویایی نیتروژن خاک و در نتیجه افزایش نیتروژن قابل جذب برای گیاه می گردد.

بمنظور بررسی اثر نوع بستر و روش کاشت بنه بر خصوصیات رویشی و زایشی زعفران (Crocus sativus L.)، آزمایشی بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در دو سال زراعی 89-1388 و 90-1389 اجرا شد. پنج بستر کاشت شامل خاکبرگ، کمپوست قارچ، کمپوست زباله تر خانگی، کود دامی و کاه لوبیا (هر یک به میزان 5 تن در هکتار) در دو روش کاشت ردیفی و کپه ای به عنوان تیمارهای آزمایش در نظر گرفته شدند. صفاتی از قبیل وزن خشک برگ و فلس، طول برگ، قطر و تعداد بنه دختری، وزن و تعداد بنه در گروه های وزنی مختلف (4-2، 8-4 و 16-8 گرم)، تعداد و وزن تر گل و وزن خشک کلاله زعفران مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که اثرات ساده بستر کاشت و روش کاشت بر کلیه صفات مورد مطالعه زعفران در طی دو سال آزمایش معنی دار بود. بیشترین عملکرد کلاله در سال اول و دوم به ترتیب با 0.7 و 0.8 کیلوگرم در هکتار با کاربرد کود دامی بدست آمد و کمترین میزان آن در بستر خاکبرگ به میزان 0.5 و 0.6 کیلوگرم در هکتار به ترتیب در طی سال اول و دوم مشاهده شد. روش کاشت کپه ای در مقایسه با روش کاشت ردیفی، باعث بهبود عملکرد کلاله به میزان 13 درصد (سال اول) و 10 درصد (سال دوم) شد. در طی هر دو سال، اثر متقابل بسترها و روش کاشت بر قطر و تعداد بنه دختری و وزن و تعداد بنه در گروههای وزنی مختلف معنی دار بود، بطوری که کاشت کپه ای بنه زعفران در بستر کود دامی منجر به حصول بیشترین مقادیر قطر و تعداد بنه های دختری و تعداد و وزن بنه در گروههای وزنی مختلف شد.

کوشیا (Kochia scoparia L. Schard) گیاهی یک ساله، مقاوم به تنش خشکی و شوری است که امروزه در بخش تعلیف دام بسیار مورد توجه قرار گرفته است. به منظور ارزیابی رفتار جوانه زنی بذر کوشیا مطالعه ای با کاربرد واحدهای مختلف پرتو گاما و سطوح مختلف تنش شوری به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملا تصادفی با 4 تکرار در ژرمیناتور انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل 3 سطح شوری شامل (30 و 10، 20 دسی زیمنس بر متر) با استفاده از NaCl و نیز تیمار بدون اعمال تنش شوری (شاهد) و 6 واحد پرتو گاما شامل (50، 100، 200، 300 و 400 گری) و بذرهای پرتو ندیده به عنوان شاهد در نظر گرفته شدند. نتایج تجزیه واریانس آزمایش نشان داد که سطوح مختلف تنش شوری و واحد پرتو گاما بر درصد جوانه زنی نهایی، سرعت جوانه زنی ، میانگین زمان جوانه زنی، شاخص جوانه زنی و وزن خشک گیاهچه تاثیر معنی دار (P≤0.01) داشت. در شرایط عدم تنش شوری، بذور شاهد (پرتو ندیده) بالاترین صفات جوانه زنی مذکور را به خود اختصاص داده بودند. همچنین با افزایش سطح تنش شوری به میزان 10 و 20 دسی زیمنس بر متر، استفاده از واحد پرتو گاما 50 گری و در سطح شوری 30 دسی زیمنس بر متر کاربرد واحد پرتو گاما 200 گری سبب افزایش صفات جوانه زنی شد. بنابراین در مجموع کاربرد پرتو گاما در شرایط شوری می تواند در افزایش قابلیت جوانه زنی بذور کوشیا موثر باشد.

استفاده از رابطه های ریاضی در بررسی سودمندی کشت مخلوط علاوه بر ارزیابی دقیق اقتصادی و رقابتی امکان مقایسه سیستم های مختلف کشت مخلوط را نیز فراهم می آورد. به منظور تحلیل بهره وری اقتصادی و رشدی سیستم های کشت مخلوط سویا (رقم ویلیامز) با ریحان (Ocimum basilicum L.) و گاوزبان اروپایی (Borago officianalis L.) که تحت آزمایشی به صورت طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار و 9 تیمار در سال 1390 در مزرعه ای واقع در 10 کیلومتری غرب شهرستان شیروان (خراسان شمالی) اجرا گردید. تیمارهای آزمایش شامل کشت خالص سویا، ریحان و گاوزبان اروپایی و ترکیب های جایگزینی سویا با دو گیاه مذکور در نسبت های 25:75، 50:50 و 75:25 بودند. از شاخص های رقابتی نسبت برابری زمین (LER)، ضریب ازدحام نسبی (K)، غالبیت (A)، نسبت رقابت (CR)، شاخص بهره وری سیستم (SPI)، کاهش عملکرد واقعی (AYL)، نسبت معادل سطح-زمان (ATER) و شاخص رقابت (CI) و از شاخص های اقتصادی سودمندی مالی (MAI) و سودمندی کشت مخلوط (IA) استفاده گردید. نتایج نشان دهنده برتری کشت مخلوط نسبت به تک کشتی بود. شاخص های غالبیت در تمام نسبت های کشت حاکی از غالبیت سویا در مقایسه با ریحان و گاوزبان اروپایی بود. بررسی نتایج نشان دهنده رابطه میان شاخص های رقابتی و اقتصادی بود، به طوری که تیمارهایی که در آنها نسبت برابری زمین و ضریب ازدحام نسبی بیشتر از یک مشاهده شد، از نظر اقتصادی نیز سودمند بودند. به طور کلی، در میان نسبت های کاشت به لحاظ سودمندی عملکرد و بهره وری اقتصادی در نسبت های 75% سویا: 25% ریحان و 50% سویا: 50% گاوزبان اروپایی در مقایسه با سایر نسبت ها برتری وجود داشت. بررسی شاخص ها بیانگر برتری رشدی و اقتصادی سیستم کشت مخلوط سویا با ریحان نسبت به گاوزبان اروپایی بود.

به منظور بررسی وضعیت تنوع زیستی گیاهان کشاورزی و عوامل موثر بر آن، مطالعه ای در سال 1390 در شهرستان کاشان انجام شد. در این پژوهش که با استفاده از پرسش نامه و با استفاده از رهیافت تجزیه رگرسیون گام به گام انجام شد، اطلاعات مربوط به شاخص تنوع سیمپسون و همچنین عوامل اقتصادی- اجتماعی 6 روستا جمع آوری و محاسبه گردید. روستاهای مورد مطالعه شامل نشلج، برزآباد، سِن سِن، حسن آباد، شادیان و ویدوجا بودند که همه روستاها به غیر از روستای نشلج که در موقعیت کوهستانی قرار دارد، در دشت واقع شده اند. در این مطالعه خانوارها به عنوان واحدهای نمونه برداری در نظر گرفته شدند. یافته ها نشان دادند که تفاوت معنی داری از نظر تمامی صفات اقتصادی- اجتماعی به غیر از درصد درآمد از بخش غیرکشاورزی و تعداد قطعات زمین در میان روستاهای مورد مطالعه وجود داشت. بالا بودن شاخص تنوع سیمپسون در روستاهای مورد مطالعه نشان داد که روستاهای مذکور از نظر وضعیت تنوع زیستی کشاورزی در حد مطلوبی قرار دارند. نتایج حاصل از بررسی شاخص تنوع سیمپسون حاکی از آن بود که کمترین و بیشترین مقادیر این شاخص به ترتیب مربوط به روستاهای سِن سِن (0.69) و حسن آباد (0.88) بود. همچنین نتایج نشان داد که درصد درآمد از بخش های زراعت و دامداری، تجربه در بخش کشاورزی و درصد درآمد از بخش غیرکشاورزی از مهم ترین عوامل تاثیرگذار بر شاخص تنوع سیمپسون بودند. در مجموع نتایج آزمایش حاضر نشان داد که تنوع زیستی کشاورزی در شهرستان کاشان از وضعیت نسبتا مطلوبی برخوردار است و ترکیبی از تجربه کشاورزان و درآمد بالاتر از بخش های زراعت و دامداری از مهم ترین عوامل موثر بر تنوع زیستی گیاهان کشاورزی می باشند و افزایش هر یک از این عوامل در نهایت منتج به پیشرفت وضعیت تنوع زیستی کشاورزی در شهرستان می گردد.

در سال های اخیر نگرانی فزآینده ای درباره اثرات آفت کش ها روی موجودات غیر هدف به وجود آمده است. قارچ کش ها گروهی از آفت کش ها هستند که به میزان وسیعی استفاده شده و دارای اثرات مضر نیز هستند. بقایای ناشی از مصرف قارچ کش ها که سبب آلودگی محیط زیست گردیده وسلامتی انسان ها را در معرض خطر قرار می دهد موضوعی بسیار مهم بوده و باید به طور جدی مورد توجه قرار گیرد. این مقاله اثرات منفی مصرف قارچ کش های به ثبت رسیده در ایران و میزان ریسک بالقوه و بالفعل و محیطی این آفت کشها را با استفاده از مدل EIQ مورد بحث و بررسی قرار می دهد. نتایج این تحقیق نشان می دهد که قارچ کش های مخلوط بردو و اکسی کلرور مس از گروه ترکیبات غیرآلی دارای بیشترین و تبوکونازول و هگزاکونازول از گروه تری آزول دارای کمترین ضریب اثر محیطی مزرعه ای هستند. پرخطرترین گروه قارچ کشی هم مربوط به گروه دارای نحوه عمل فعالیت تماسی چند محلی است که مخلوط بردو و اکسی کلرور مس جزء این گروه هستند. از نظر تعدد گروه و نحوه عمل، قارچ کش های مناسبی در ایران وجود دارد و به راحتی می توان قارچ کش های پرخطر را حذف و با برنامه ریزی مناسب، از قارچ کش های گروه تری آزول برای جایگزینی قارچ کش های پرخطر استفاده نمود. به نظر می رسد بهترین روش استفاده از برنامه تناوبی صحیح در مصرف قارچ کش هاست که نحوه عمل متفاوت از یکدیگر داشته باشند.

به منظور بررسی اثر تناوب زراعی و شیوه مدیریت علف های هرز بر جمعیت گونه های هرز، از سال 1384 و به مدت 5 سال آزمایشی در مزرعه موسسه تحقیقات گیاه پزشکی (کرج، ایران) به اجرا در آمد. تیمارهای آزمایش شامل تناوب زراعی (کاشت چغندرقند- چغندرقند و کاشت چغندرقند-گندم) و شیوه مدیریت علف های هرز (کنترل شیمیایی، کنترل شیمیایی+مکانیکی و وجین دستی) بودند که در قالب آزمایش های فاکتوریل با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در 4 تکرار به اجرا درآمد. بررسی های انجام شده در پایان دوره تناوب حاکی از افزایش جمعیت علف های هرز یک ساله (تاج خروس، هفت بند و سلمه تره) و چند ساله (قیاق و پیچک) در تیمار تک کشتی چغندرقند بود. این در حالی بود که جمعیت علف های هرز فوق در تیمار چغندرقند- گندم رو به کاهش گذاشت. مدیریت تلفیقی علف های هرز موجب کاهش جمعیت علف های هرز یک ساله شد اما روی گونه های چند ساله اثر مطلوبی نداشت. بر اساس نتایج این آزمایش، ساختار و ترکیب بذر علف های هرز در سیستم تناوبی چغندرقند- گندم در مقایسه با کشت ممتد چغندرقند متفاوت بود، به طوری که در پایان دوره 5 ساله آزمایش، در تیمار کاشت متناوب و در مقایسه با کاشت ممتد چغندرقند، درصد پایین تری از بذر علف های هرز پیچک و قیاق (در مقایسه با هفت بند و تاج خروس) در خاک مشاهده شد و علاوه بر این، استقرار بذور موجود در لایه های سطحی خاک (10-0 سانتی متری خاک) کمتر بود.

به منظور بررسی مدیریت توام مکانیکی و شیمیایی علف های هرز بر خصوصیات زراعی گیاه برنج رقم فجر، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و 21 تیمار در مزرعه موسسه تحقیقات برنج آمل در سال زراعی 1389 به اجرا درآمد. کرت های اصلی در سه سطح عدم بکارگیری کونوویدر، یکبار کاربرد کونوویدر، دوبار بکارگیری کونوویدر و کرت های فرعی در هفت سطح علف کش بنتازون، لونداکس، رونستار، بوتاکلر، ساترن، وجین دستی و عدم مصرف علف کش بود. نتایج حاصل از نمونه برداری ها نشان داد که اثرات کونوویدر، علف کش و همچنین برهم کنش این دو روش بر تمامی صفات اندازه گیری شده برنج معنی دار شد. در بین تیمارهای تلفیقی بیشترین عملکرد دانه در تیمارهای دوبار کونوویدر بدون مصرف علف کش، تیمار وجین دستی و همچنین تیمار دوبار کونوویدر به همراه مصرف علف کش های مختلف حاصل شد. میان سه تیمار فوق، تیمار دوبار کاربرد کونوویدر بدون مصرف علف کش بهترین و برترین تیمار معرفی گردید.