پژوهشنامه اسلامی زنان و خانواده
سال:1393 | دوره:2 | شماره:3 |تعداد مقالات:6

چکیده فارسی:هدف از این پژوهش، کشف عوامل شکل گیری و تحول دلبستگی در کودک بر اساس منابع اسلامی است. بدین منظور به روش توصیفی- تحلیلی به منابع دست اول به کمک نرم افزارهای معتبر و مطالعه تربیتی برخی منابع اسلامی مراجعه شد و آموزه های اسلام در موضوع پژوهش مورد تحلیل قرار گرفت. بررسی آیات و روایات اسلامی نشان داد، نگاه همه جانبه اسلام، این پدیده را فرایندی قلمداد می کند که شکل گیری آن از دوران جنینی آغاز می شود. شکل گیری دلبستگی در مرحله پیش از تولد، به دو زیر مرحله تقسم می شود. زیر مرحله پیش از ازدواج و زیر مرحله پس از ازواج. در زیر مرحله اول عوامل موثر در شکل گیری دلبستگی انتخاب همسر مناسب و توجه به ویژگی های ژنتیکی مادر است. در زیر مرحله دوم می توان به شرایط انعقاد نطفه، تغذیه و آرامش مادر به عنوان عوامل موثر در شکل گیری دلبستگی در کودک اشاره کرد.این عوامل جهت تایید روایی محتوا توسط ده نفر کارشناس ارزیابی شد و ضریب تطابق کندال و آزمون معناداری خی دو برای بررسی میزان تطابق و معناداری بین نظرات ده کارشناس محاسبه گردید. ضریب تطابق کندال 0.187 با سطح معناداری 0.05 نشان می دهد میزان توافق کارشناسان خبره درباره موافقت گویه ها با مستندات اسلامی است که نشان دهنده روایی مناسب محتوای عوامل شکل دهنده دلبستگی است. چکیده عربی:عقد هذا البحث بهدف الکشف عن اسباب الولع لدی الاطفال علی ضوء المصادر الاسلامیة، و قد تم تحلیل التعالیم الاسلامیة التی تعالج هذا الموضوع من خلال مراجعة المصادر الاولیة باسلوب وصفی وتحلیلی والاستعانة بالبرمجیات ومطالعة تربویة لبعض تلک المصادر.ان دراسة الآیات والروایات الاسلامیة تدل علی النظرة الشمولیة للاسلام لهذه الظاهرة، و انها لاتتبلور حین الولادة فحسب بل تبدأ عند انعقاد النطفة، و ثمة عوامل عدیدة تلعب دورا فی هذا المضمار. ان اسباب الولع فی مرحلة ما قبل الولادة تنقسم الی مرحلتین: مرحلة ما قبل الزواج ومرحلة ما بعد الزواجفمن جملة العوامل المؤثرة علی بلورة الولع فی مرحلة ماقبل الزواج هی اختیار الزوج الصالح والودود والعطوف الذی یلبی حاجات الطفل والخصوصیات الجینیة للام.و یمکن الاشارة فی مرحلة ما بعد الزواج الی ظروف انعقاد النطفة والتغذیة المناسبة وراحة الام باعتبارها من العوامل المؤثرة فی بلورة الولع لدی الاطفال وقد خضعت تلک العوامل لتقییم عشرة من ذوی الاختصاص لبیان مدی التطابق بین محتواها مع الروایات الواردة، و تم محاسبة میزان التطابق بین آرائهم و المستوی الدلالی استنادا الی ضریب تطابق غندال وایضا الاختبار الدلالی لخیدو. فجاء ضریب تطابق غندال 0.187 بمستوی دلالی نحو 0.05 وهذا یلمح الی مستوی توافق آراء الخبراء حول تطابق العینات مع المصادر الاسلامیة مما یشیر الی التطابق الروائی لمحتوی العوامل المکونة للولع.

چکیده فارسی:هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی اثربخشی معنادرمانی گروهی با رویکرد اسلامی بر بهزیستی روانشناختی زنان مراجعه کننده به مراکز مشاوره شهرستان اصفهان در سال92 است. بدین منظور از میان مراکز مشاوره شهرستان اصفهان چهار مرکز به صورت در دسترس انتخاب شد. از بین زنان مراجعه کننده به این مراکز، سی نفر داوطلب شرکت در این طرح بودند. این افراد به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش (پانزده نفر) و گواه (پانزده نفر) جایگزین شدند. گروه آزمایش، هشت جلسه مشاوره معنادرمانی با رویکرد اسلامی دریافت نمود. «پرسشنامه بهزیستی روانشناختی ریف» به عنوان ابزار پژوهش در سه مرحله پیش آزمون- پس آزمون و پیگیری تکمیل شد. نتایج تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر نشان داد که میانگین نمرات بهزیستی روانشناختی گروه آزمایش، نسبت به گروه گواه، در دو مرحله پس آزمون و پیگیری، افزایش معناداری پیدا کرده است (p<0.001).نتایج کلی این پژوهش بیانگر اثربخشی مشاوره گروهی معنادرمانی با رویکرد اسلامی بر بهزیستی روانشناختی است. بنابراین، آموزش معنادرمانی با رویکرد اسلامی به عنوان یک رویکرد آموزشی و مداخله ای، می تواند برای افزایش بهزیستی روانشناختی به کار رود. چکیده عربی:عنی هذا البحث ببیان تأثیر العلاج بالدلالات اللفظیة علی السلامة النفسیة للنساء اللواتی یترددن علی مراکز الاستشارة فی مدینة اصفهان عام 1392، و لتحقیق هذا الغرض فقد اختیرت اربعة مراکز من مراکز المدینة و 30 امرأة من المراجعات وقسمن الی مجموعتین: مجموعة ازمایش و مجموعة کواه، و کل مجموعة تضم 15 امرأة.وقد خضعت مجموعة ازمایش الی ثمانی جلسات استشارة بعلاج الدلالات اللفظیة وبطابع اسلامی عبر الاجابة عن بیانات السلامة النفسیة لریف ضمن ثلاث مراحل: قبل الاختبار وبعده والمتابعة، وقد اثبتت نتائج التحلیل الاحصائی ان معدل درجات السلامة النفسیة لمجموعة ازمایش یفوق مجموعة کواه فی مرحلتی بعد الاختبار والمتابعة بنسبة (p<0.001). کما خلصت النتائج الی وجود أثر للعلاج بالدلالات اللفظیة علی السلامة النفسیة، وعلی ضوء ذلک یمکن اتخاذ هذا العلاج لرفع مستوی السلامة النفسیة.

چکیده فارسی:تاریخچه بحث در مورد مادر به آغاز زندگی بشر برمی گردد و از ابتدای خلقت بشر، مادر و نقش او مورد توجه بوده است. در تاریخ اسلام، معصومان علیه السلام اولین افرادی بوده اند که دقیق و موشکافانه به اهمیت جایگاه و نقش مادر پرداخته اند. پژوهش حاضر، ویژگی های مادر شایسته را از نگاه آموزه های دینی از زبان بزرگان دین، بزرگان روانشناسی و مربیان تعلیم و تربیت معرفی می کند و هدف آن، بالا بردن کیفیت ایفای نقش مادری و تعالی فرد، خانواده و اجتماع می باشد. در این تحقیق که با روش توصیفی- تحلیلی انجام شده، از منابع معتبر اسلامی و روان شناسی، ویژگی هایی به دست آمد که مهم ترین آنها عبارتند از: ایمان و تقوی، ایمان به نقش مادری، سلامت جسمی و روانی، اعتدال رفتاری، مسوولیت پذیری، آمادگی برای مادر شدن، آگاهی از وظایف مادری، آگاهی از اصول و فنون تربیت، نظم و برنامه ریزی، خوش اخلاقی، صداقت، همراهی با کودک، ثبات هیجانی و شخصیتی، پاسخ گویی گرم و پذیرا، توجه به تفاوت های فردی، پذیرش مثبت فرزند، اقتدار در تربیت، صبر و خویشتن داری، ارتباط موثر، الگو بودن و توجه به نیازهای کودک. چکیده عربی:یعود البحث حول الأم الی حقبة تاریخیة بعیدة من حیاة البشر، وقد بذل الاهتمام بدورها علی الدوام، ویعد أئمة أهل البیت؟عهم؟ ممن حازوا قصب السبق فی ابداء تحلیل دقیق وعمیق لمکانة الام ودورها فی تاریخ الاسلام، ویهدف هذا المقال الی بیان خصوصیات الام الصالحة من منظار التعالیم الدینیة علی لسان ائمة الدین والارشادات النفسیة علی لسان کبار علماء علم النفس والتربیة، ویهدف من وراء ذلک رفع المستوی الکیفی لدور الام فی تعالی الفرد والاسرة والمجتمع.کما استعرض المصادر الاسلامیة والنفسیة باسلوب وصفی تحلیلی، الی جانب الاطروحات المتعلقة بهذا الموضوع، والیک بعض تلک الخصوصیات التی استخلصت من تلک المصادر: الایمان والتقوی، الایمان بدور الام، السلامة الجسمیة والنفسیة، الاعتدال السلوکی، تحمل المسؤولیة، الوعی بالمهام الملقاة علی عاتق الام، معرفة اصول وفنون التربیة، النظم والتخطیط، الاخلاق الحسنة، الصدق، ثبات الشخصیة، الاهتمام بالفوارق الفردیة، الاقتدار فی التربیة، الصبر والتحمل، التواصل المؤثر، الاسوة وتلبیة حاجات الاطفال.

چکیده فارسی:پژوهش حاضر به منظور بررسی رابطه جهت گیری مذهبی و رضایت از زندگی در دو گروه زنان مجرد و متاهل انجام شده است. روش پژوهش از نوع همبستگی و ابزار پژوهش، پرسشنامه های جهت گیری مذهبی آلپورت و فگین و پرسشنامه رضایت از زندگی(SWLS) است. جامعه آماری شامل کلیه زنان مجرد و متاهل شهر قم در سال 92-1393 است که در محدوده سنی 18 تا 40 سال در نظر گرفته شده است و بر اساس جدول مورگان (1970) و به روش نمونه گیری تصادفی، 376 نفر انتخاب شد. در این تحقیق از روش نمونه گیری چند مرحله ای استفاده شده است؛ یافته ها نشان داد میزان رضایت از زندگی در بین زنان مجرد، کمتر از زنان متاهل است. زنان مجرد، بیشتر جهت گیری مذهبی بیرونی و زنان متاهل، بیشتر جهت گیری مذهبی درونی داشتند. همچنین در زنان متاهل و مجرد، بین جهت گیری مذهبی درونی و رضایت از زندگی، رابطه معناداری وجود دارد، ولی بین جهت گیری مذهبی بیرونی و رضایت از زندگی رابطه معناداری دیده نشد. چکیده عربی:استعرض هذا المقال العلاقة بین الرؤیة الدینیة والرضا بالحیاة لشریحتین نسویتین: المتزوجات والعانسات، والاسلوب الذی اتبع فی هذا الاختبار هو الاجابة عن بیانات وفق الرؤیة الدینیة لآلبورت وفغین (1963) واستفسارات الرضا بالحیاة 1985 swls.وقد شمل هذا الاختبار احصاء کل النساء العانسات والمتزوجات اللواتی تتراوح اعمارهن ما بین 18 الی 40 عاماً فی مدینة قم، وبلغت عدد العینات 376 امرأة وفق اختیار عشوائی ضمن مراحل استناداً الی جدول مورغان 1970، وانطلاقاً من ذلک فقد قسمت مدینة قم الی أربع مناطق ثم اختیرت عینات من کل منطقة لطرح تلک البیانات.و دلت البیانات علی ان میزان الرضا بالحیاة بین النساء العانسات أقل من النساء المتزوجات، کما ان النساء العانسات یملکن اتجاهادینیا منفتحا خلافاً للنساء المتزوجات، هذا الی جانب ثمة علاقة تجمع الاتجاه الدینی غیر المنفتح بالرضا بالحیاة بینما یفتقد الاتجاه الدینی المنفتح تلک العلاقة.

چکیده فارسی:اعتقادات و باورهای مذهبی از عوامل مهم رضایت و سازگاری زناشویی است. مذهب از موثرترین تکیه گاه های روانی است که به زندگی معنا می بخشد و با فراهم ساختن تکیه گاه تبیینی، فرد را از تعلیق و بی معنایی نجات دهد. هدف این پژوهش بررسی رابطه و مقایسه جهت گیری مذهبی با رضایت و سازگاری زناشویی در زوجین شهر قم است. این مطالعه به صورت مقطعی از نوع توصیفی- تحلیلی انجام شده است. جامعه آماری آن زوجین مراجعه کننده به مراکز مشاوره شهر قم بودند. تعداد افراد نمونه 150 نفر از زوجین مذکور بودند که به صورت در دسترس انتخاب شدند. اطلاعات مورد نیاز با «مقیاس پرسشنامه جهت گیری مذهبی آذربایجانی» و «رضایت زناشویی والتر» جمع آوری شد. داده های به دست آمده با کمک نرم افزار SPSS از روش های آماری همبستگی و رگرسیون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.نتایج نشان داد که همبستگی مثبتی بین جهت گیری مذهبی و رضایت زناشویی (p=0.0001) وجود دارد؛ یعنی جهت گیری مذهبی می تواند رضایت زناشویی را p=0.006 با ضریب رگرسیون 0.771 پیش بینی کند. همچنین همبستگی مثبتی بین جهت گیری مذهبی و سازگاری زناشویی (p>0.001) وجود دارد؛ یعنی جهت گیری مذهبی می تواند سازگاری زناشویی را پیش بینی کند و جهت گیری مذهبی با ابعاد رضایت زناشویی (p>0.001)، همبستگی دو نفری (p>0.001)، توافق دونفری (p>0.001) و ابراز محبت (p>0.001) رابطه مستقیم و معنادار دارد. با توجه به اهمیت باورها و جهت گیری های مذهبی در خانواده که باعث افزایش تعهد و در نهایت رضایت زناشویی می شود، پیشنهاد گردید این دو موضوع در برنامه های پیشگیری و درمان مشکلات زوجین مورد توجه قرار گیرد. چکیده عربی:تعد العقائد الدینیة من أهم عوامل انسجام الحیاة الزوجیة، ویشکل المذهب رکنا نفسیا رکینا فی اضفاء المعنی علی الحیاة ونجاة الانسان من العبث، هذا المقال بصدد بیان العلاقة بین الخلفیات الدینیة وانسجام الحیاة الزوجیة فی مدینة قم المقدسة.وقد استلت هذه الدراسة التحلیلیة من البیانات التی أملاها الزوجین حین التردد علی مراکز الاستشارة فی مدینة قم المقدسة، وجمعت المعلومات من 150 حالة، وفق مقیاس البیانات الدینیة الآذریة والرضا بالحیاة الزوجیة لفالتیر، مع تحلیل البیانات عبر استخدام الحقیبة الاحصائیة للعلوم الاجتماعیة SPSS والتصنیف الشجیریREGRESSION .و دلت البیانات علی ان ثمة توافق بین الخلفیات الدینیة و نجاح الحیاة الزوجیة (p=0.001) وهذا یعنی ان تلک الخلفیة لها القابلیة علی التنبؤ بنجاح الحیاة الزوجیة p=0.006 بنسبة 0.771 وفق التصنیف الشجیری، و ایضا ثمة توافق بینها وبین انسجام الحیاة الزوجیة p>0.001، مما یدل علی ان تلک الخلفیات لها القابلیة علی التنبؤ بانسجام العلاقة الزوجیة، کما ان لها علاقة مباشرة بمقیاس الرضا بین الزوجین p>0.001 وبمقیاس انسجام الحیاة الزوجیة p>0.001 و مقیاس التوافق بینهما بنسبة p>0.001 ومقیاس اظهار المحبة p>0.001.ومع الأخذ بنظر الاعتبار دور تلک العقائد والخلفیات الدینیة فی تعمیق آواصر العلاقات الأسریة و نجاح الحیاة الزوجیة، أوصی هذا المقال ببذل المزید من العنایة بهذا الموضوع فی برامج الاستشارة وعلاج الخلافات الزوجیة.

چکیده فارسی:پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه جنسیت با ابعاد روان آزردگی، روان گسستگی، برون گرایی و رضایت از زندگی صورت پذیرفته است. حجم نمونه مورد پژوهش 295 نفر از دانش آموزان دختر و پسر (170 دختر و 125 پسر) دبیرستان های شهرستان بهارستان است که با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی انتخاب شدند. پژوهش از نوع همبستگی است و ابزار مورد استفاده، پژوهش شخصیتی آیسنک است. داده ها بر اساس آزمون همبستگی پیرسون و آزمون مانویتنی تحلیل شد. یافت ها نشان می دهد که میانگین رتبه روان آزردگی، روان گسستگی و برون گرایی دانش آموزان دختر و پسر به طور معناداری تفاوت دارد. میانگین رتبه روان آزردگی دانش آموزان دختر بیش از دانش آموزان پسر است؛ میانگین رتبه روان گسستگی و برون گرایی دانش آموزان پسر بیش از دانش آموزان دختر است. بین میانگین رتبه رضایت از زندگی دانش آموزان دختر و پسر تفاوت معناداری مشاهده نگردید. بنابراین، برنامه ریزی های آینده مرتبط با تیپ های شخصیتی باید با در نظر گرفتن تفاوت های جنسیتی صورت پذیرد. چکیده عربی:خصص هذا البحث لبیان ابعاد علاقة الجنس بالالم والفصام النفسی والانبساطیة والرضا بالحیاة، وبلغ حجم العینات المختارة 295 شخصا، اختیرت من بنات وبنین اعدادیات مدینة بهارستان (170 بنت و 125 ابن) عبر الانتقاء الصدفی للعینات، والاسلوب المتبع فی هذا البحث هو اختبار الشخصیة (آیسنغ) وقد تم تحلیل العینات علی اساس اختبار بیرسون واختبار مانفیتی، و دلت النتائج ان معدل مستویاتالالم والفصام النفسی والانبساطیة لدی البنات والبنین مختلف، اذ ان معدل مستوی الالم النفسی للبنات اکثر من البنین ومعدل مستوی الفصام النفسی والانبساطیة للبنین اکثر من البنات، ومعدل مستوی الرضا بالحیاة بین البنین والبنات متکافئ الی حد بعید، مما یوحی الی ان وضع البرامج المستقبلیة یرتبط بمعالم الشخصیة مع الاخذ بنظر الاعتبار الفوارق الجنسیة.