تحقیقات کاربردی خاک
سال:1402 | دوره:11 | شماره:2 |تعداد مقالات:10

مصرف بی­رویه کودهای آمونیومی، موجب ورود این نوع از آلاینده به اکوسیسیتم آبی و غنی شدن منابع آب می­گردد. در این پژوهش، جذب آمونیوم از محلول­های آبی بوسیله نانو ذرات اکسید آهن سنتز شده به روش شیمی سبز با استفاده از عصاره برگ اکالیپتوس گلوبلوس (EL-Fe NPs) ، به عنوان روشی جدید، سازگار با محیط زیست و مقرون به صرفه، بررسی شد. خصوصیات نانو ذرات توسط میکروسکوپ الکترونی عبوری (TEM)، طیف سنج پراش پرتو ایکس (XRD) و طیف سنج تبدیل فوریه مادون قرمز (FT-IR) تعیین شد. اثر زمان تماس (0- 120 دقیقه)، pH (3- 11) و نمک KCl به عنوان محلول زمینه بر جذب آمونیوم مورد بررسی قرار گرفت. داده­های حاصل از جذب آمونیوم توسط مدل­های سینتیکی برازش داده شدند. در شرایط pH تعادلی 7/3 جذب آمونیوم توسط EL-Fe NPs بعد از گذشت 30 دقیقه به تعادل رسید. در این مدت زمان، از غلظت اولیه 10 میلی­گرم بر لیتر آمونیوم، حدود 86/11% درصد آن توسط 5/1 گرم بر لیتر از نانو ذرات جذب شد. طبق نتایج، حذف آمونیوم تحت تاثیر pH و قدرت یونی (KCl) قرار داشت. به طوریکه در 8/7= pH حداکثر میزان جذب آلاینده (9/76 %) اتفاق افتاد. همچنین، افزایش قدرت یونی منجر به کاهش جذب آمونیوم گردید. به صورتی­که، در قدرت یونی­های 0، 001/0، 01/0 و 1/0 مولار KCl، میزان جذب به ترتیب 9/76، 2/64، 2/28 و 5 درصد بود. سینتیک جذب آمونیوم از معادله شبه مرتبه دوم تبعیت کرد (998/0 = r2). با توجه به اثر افزایش قدرت یونی در کاهش میزان جذب و همچنین وابسته بودن جذب آمونیوم به pH، انتظار می­رود که واکنش بین آمونیوم و EL-Feb NPs به احتمال زیاد از طریق الکترواستاتیک باشد. طبق نتایج، به­نظر می­رسد جذب آمونیوم توسط  EL-Fe NPs تحت تاثیر شیمی محلول قرار دارد.

اغلب خاک­های مزارع تحت کشت نیشکر در استان خوزستان آهکی هستند و ماده آلی کمی دارند. فراهمی عناصر غذایی از جمله فسفر و همچنین کارایی مصرف کود فسفر در این خاک­ها کم می­باشد. در خاک­های آهکی، بخش قابل توجهی از کودهای فسفره، بعد از ورود به خاک به حالت نامحلول تبدیل شده و از دسترس گیاهان خارج می­شوند. هدف از این مطالعه، ارزیابی کاربرد کودهای فسفره، بر پایه محلول اسیدی آن­ها، به­منظور بررسی وضعیت عناصر غذایی و عملکرد کمی و کیفی نیشکر می­باشد. بدین منظور، در پلات­های یکصد متر مربعی مزرعه تحت کشت نیشکر واریته CP69-1062 با سن بازروئی دوم (R2)، تیمارهای 0، 10، 20 و 40 کیلوگرم در هکتار از کود اوره فسفات اعمال گردید. نتایج نشان داد که کاربرد کود فسفره در مقایسه با شاهد، به­طور معنی­داری (05/0P≤) عملکرد کمی و کیفی نیشکر را افزایش داد، به­طوری­که بیش­ترین عملکرد نی قابل آسیاب در تیمار 20 کیلوگرم اوره فسفات (3/61 تن در هکتار با 2/18 درصد افزایش) مشاهده شد. اما در تیمار کاربرد 40 کیلوگرم در هکتار اوره فسفات، تنها 5/10 درصد افزایش نسبت به شاهد مشاهده شد. از سوی دیگر، اثر منفی غلظت­ بالای فسفر بر غلظت نیتروژن در برگ­ها، به­ویژه در اوایل دوره رشد نمایان بود. نسبت غلظت نیتروژن به فسفر (N:P) در برگ، صرف نظر از نوع تیمار، به­طور میانگین 9:1/6 محاسبه شد. اما نسبت غلظت نیتروژن به پتاسیم (N:K) در برگ به­طور میانگین 7:1/2 بود که با مقادیر بهینه مورد نیاز برای رشد حداکثری نیشکر فاصله داشت. به­طور­کلی، نتایج نشان داد که مصرف کود اوره فسفات در خاک دارای کمبود فسفر قابل دسترس، بسته به شرایط خاک و گیاه، تا اندازه­ای نقش قابل­توجه در افزایش عملکرد نیشکر دارد. از سوی دیگر، برهم خوردن تعادل عناصر غذایی در اثر کمبود یا مازاد عناصر غذایی در گیاه، منجر به کاهش چشمگیر رشد و عملکرد کمی و کیفی نیشکر می­شود.

معمولاً رنگ خاک با بسیاری از خصوصیات فیزیک و شیمیایی در ارتباط بوده و اندازه­گیری آن ساده، سریع و کم هزینه است. حسگر رنگ نیکس پرو (NixTMpro) از جمله وسایلی است که می­تواند رنگ خاک را با استفاده از سیستم­های مختلف با دقت زیادی تعیین کند. این حسگر در مقایسه با روش مرسوم دفترچه مانسل برای تعیین رنگ خاک، نسبت به شرایط محیطی و ذهنی کاربر حساسیت کمتری دارد و استفاده از آن بسیار آسان است. بنابراین، در این مطالعه از حسگر رنگ نیکس پرو برای برآورد سریع و ارزان خصوصیات مختلف خاک استفاده شد. به همین منظور، 150 نمونه خاک از منطقه مطالعاتی نیمه خشک استان قزوین جمع آوری و مقادیر مربوط به هر ویژگی خاک در آزمایشگاه اندازه­گیری شد. سپس با استفاده از این حسگر رنگ، طیف­های مربوط به هر سیستم رنگ برای هر نمونه خاک ثبت شدند. برای این منظور دو روش مورد استفاده قرار گرفت. در روش اول با بررسی همبستگی بین متغیرهای سیستم رنگ سعی شد یک سیستم رنگ استاندارد که دارای بالاترین ضریب همبستگی با همه ویژگی­های خاک است معرفی شود. در روش دوم همه متغیر­های سیستم­های مختلف رنگ با روش حذف ویژگی بازگشتی مورد بررسی قرار گرفت، که این روش با انتخاب مهم­ترین ویژگی­ها، ویژگی­هایی که دارای بالاترین دقت هستند، انتخاب می­کند. با توجه به نتایج هر دو روش و به جهت معرفی یک سیستم رنگ استاندارد، در این مطالعه از سیستم رنگ CIEL*a*b برای برآورد خصوصیات خاک استفاده شد، زیرا این سیستم  نسبت به سیستم ­های دیگر رنگ همبستگی بیشتری را با خصوصیات مختلف خاک نشان داد. سپس با استفاده از الگوریتم جنگل تصادفی (Random Forest) مقادیر مربوط به هر ویژگی خاک برآورد شد. خصوصیات خاک شامل مقادیر شن، سیلت، رس، میزان شوری، مقدار کربنات کلسیم (CaCO3)، مقدار ماده آلی و جرم مخصوص ظاهری خاک بودند. با توجه به نتایج حاصل از برآورد مدل جنگل تصادفی، میزان رﯾﺸﻪ دوم ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﻣﺮﺑﻌﺎت ﺧﻄﺎ (RMSE)، میانگین خطا (ME)ارزیابی فاصله چارکی (PRIQ) و مقدار ضریب همبستگی (r) برای هر ویژگی خاک تعیین شد. برای ذرات شن، سیلت و رس مقدار RMSE به ترتیب برابر با 07/10، 28/6، 26/7 درصد و میزان ضریب همبستگی به ترتیب برابر با 70/0، 49/0، 77/0 بود. میزان آماره PRIQ برای ذرات شن (09/2)، رس (37/2) و کربنات کلسیم (78/1) در سطح مناسب و قابل قبول می باشد. مقادیر RMSE برای ماده آلی، کربنات کلسیم و جرم مخصوص ظاهری به ترتیب 57/0، 25/2، 11/0 درصد و میزان ضریب همبستگی به ترتیب 55/0، 78/0، 70/0 بود. با توجه به این نتایج می توان گفت که طیف­های حاصل از حسگر رنگ نیکس پرو می تواند برای پیش­بینی سریع خصوصیات خاک مفید باشد.

عمده خاک­های استان خوزستان آهکی با درجات مختلف شوری بوده، با این وجود نقش بسزایی در تولید محصولات کشاورزی کشور ایفا می­کنند. یکی از روش­های نوین برای مقابله با تنش­های محیطی، استفاده از مواد محرک رشد گیاهان است. هدف این مطالعه، بررسی تاثیر کاربرد محرک های رشد بر اجزای عملکرد گندم در خاک شور در شرایط محیطی و اقلیمی استان خوزستان است. آزمایش در خاکی با شوری 8 دسی زیمنس در متر و شوری آب 4-3 دسی زیمنس در متر با هفت تیمار مختلف (شاهد، اسید آمینه آزاد، جلبک دریایی، بذرمال، اسید هیومیک، اسید فولویک و ترکیبی) در سال 1397 به مدت دو سال در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. استفاده از محرک­های رشد جلبک دریایی، اسید هیومیک و اسید آمینه موجب افزایش معنی­دار به ترتیب 30، 25 و 24 درصد عملکرد دانه گندم شد (p ≤0.05). نتایج تحلیل اقتصادی مبین برتری قابل توجه کاربرد اسید هیومیک در افزایش عملکرد گندم بود (نسبت سود به هزینه=38/13). اثر کاربرد محرک-های رشد گیاهی بر غلظت عناصر غذایی پرمصرف و کم­مصرف در برگ گندم تقریبا در تمام مراحل رشد گیاه نسبت به شاهد معنی­دار نبود (p ≤0.05). علاوه براین، کاربرد محرک­های رشد در خاک­های آهکی خوزستان به دلیل ظرفیت بالای بافری خاک، تاثیر معنی­داری بر شوری، واکنش و نسبت جذب سدیم خاک نداشت. بنابراین، توصیه می­شود در مزارع گندم استان خوزستان با خاک­های شور و آهکی، علاوه بر کودهای پایه از اسید هیومیک به صورت محلولپاشی در دو مرحله تکمیل پنجه و ظهور سنبله برای افزایش مقاومت گیاه به تنش و بهبود عملکرد محصول استفاده شود.

شدت وقوع فرسایش شیاری و دانه بندی ذرات منتقله از نوارهای کشت تحت تأثیر طول آنها ممکن است قرار گیرد. این پژوهش به منظور بررسی تأثیر طول نوارها بر شدت فرسایش شیاری و نوع ذرات منتقله انجام گرفت. آزمایش های صحرایی در کشت زاری دیم با شیب 10 درصد با شش طول شیار (2، 6، 10، 14، 18 و 22 متر) در قالب بلوک کامل تصادفی با سه تکرار به اجرا درآمد. اندازه گیری ها در شیارهایی به عرض 20 سانتی متر، عمق 5 سانتی متر با استفاده از جریانی پیوسته با شدت 3 لیتر بر دقیقه در بازه های زمانی 5 دقیقه به مدت 60 دقیقه انجام گرفت و زمان آغاز فرسایش شیاری و نیز شدت فرسایش و دانه بندی ذرات طی زمان در هریک از شیارها تعیین شد. بر اساس نتایج، زمان آغاز فرسایش شیاری با افزایش طول نوار از الگوی افزایشی پیروی کرد. فرسایش شیاری در اغلب شیارها تا زمان 45 دقیقه افزایش یافت. فرسایش شیاری در شیارهای 22 متری رخ نداده است که مربوط به نفوذ آب در طول شیار و از دست دادن قدرت جریان است. فرسایش شیاری در شیارهای با طول 2، 6، 10، 14و 18 به ترتیب 02136/0، 003232/0، 00225/0، 00150/0 و 00235/0 میلی گرم بر مترمربع در ثانیه بود. رابطه خطی کاهشی بین شدت فرسایش شیاری و طول شیار وجود داشت (54/0=2R). توزیع اندازه دانه رسوب به طور معنی داری تحت تأثیر طول شیار قرار گرفت. با افزایش طول شیار، انتخاب پذیری سیلت افزایش یافت، در حالی که انتخاب پذیری ماسه در شیارهای بلند محدود شد. انتخاب پذیری خاک رس تحت تأثیر طول شیار قرار نگرفت. استفاده از خاک ورزی حفاظتی در اراضی دیم می تواند باعث افزایش نفوذ آب و کنترل فرسایش شیاری در شیارها شود.

سیانوباکتری ها یکی از اجزای اصلی پوسته های زیستی خاک در مناطق خشک و نیمه خشک هستند که در لایه سطحی خاک رشد می کنند و با ترشح مواد پلی ساکاریدی در چرخه عناصر شرکت کرده و نقش مهمی در بهبود کیفیت و حاصلخیزی خاک دارند. بر همین اساس، در سال های اخیر با کشت و تولید زی توده موردنیاز در شرایط آزمایشگاهی و با تلقیح در سطح خاک در مباحث حفاظت منابع خاک و آب مورداستفاده قرارگرفته اند. ولی تاکنون ارزیابی جامعی برای شناسایی محیط های کشت مناسب ریزموجودات خاک زی گزارش نشده است. در همین راستا، پژوهش حاضر باهدف انتخاب محیط کشت بهینه برای رشد سیانوباکتری ها در شرایط آزمایشگاهی انجام شد. برای این هدف به مقایسه عملکرد سه محیط کشت BBM، BG11 و CHU10 در مدت زمان رشد یک ماهه سیانوباکتری های خاک زی پرداخته شد. نتایج نشان داد سیانوباکتری های خاک زی در محیط کشت BBM نسبت به دو محیط کشت دیگر رشد بهتری داشته اند، به طوریکه در انتهای دوره رشد تعداد سیانوباکتری های رشد یافته در محیط کشت های BBM، BG11 و CHU10 به ترتیب 91790، 48638 و 1491 عدد در یک میلی لیتر بوده است. بنابراین محیط کشت BBM به عنوان محیط کشت بهینه برای استفاده در خصوص تهیه زی توده مورد نیاز از سیانوباکتری ها برای تلقیح در سطح خاک انتخاب و پیشنهاد می شود.

به منظور ارزیابی اثر پاکلوبوترازول، کلسیم و دما بر مقاومت به سرمازدگی دانهال­های پسته (رقم اکبری)، آزمایشی در شرایط گلخانه و باغی در قالب طرح کاملأ تصادفی به صورت فاکتوریل با سه تکرار انجام شد. تیمارها شامل پاکلوبوترازول (0، 75 و 150 میلی­گرم بر لیتر)، کلسیم (0، 3 و 6 گرم بر لیتر از منبع کلات کلسیم) و دما (0، 2- و 4- در گلخانه و 0، 2- و 4+ درجه سلسیوس در باغ) بودند. نتایج نشان داد که با کاهش دما کلروفیل کل و کاروتنوئید کاهش یافت، ولی مصرف توأمان پاکلوبوترازول و کلسیم مقدار این پارامترها را نسبت به شاهد افزایش داد. هم­چنین با کاهش دما میزان نشت یونی افزایش پیدا کرد در حالی که کاربرد پاکلوبوترازول و کلسیم میزان این پارامتر را نسبت به دانهال­های شاهد کاهش داد. اندازه­گیری پارامترهای تنظیم کننده­ اسمزی نشان داد، با کاهش دما غلظت نشاسته و پروتئین محلول در برگ کاهش یافت. لیکن با مصرف توأمان تیمارهای پاکلوبوترازول (150 میلی‏گرم بر لیتر) و کلسیم (6 گرم بر لیتر) در دمای 4- درجه سلسیوس، غلظت پرولین، فنل کل،  قندهای محلول، نشاسته و پروتئین محلول به ترتیب112، 28، 20، 80 و 196 درصد نسب به شاهد افزایش یافت نتایج آزمایش باغی نیز نشان داد که با کاهش دما میزان نشت یونی در میوه­های شاهد افزایش یافت. کاربرد تیمارهای پاکلوبوترازول و کلسیم سبب کاهش نشت یونی گردید، به گونه­ای که کم­ترین درصد نشت یونی در دمای4+، صفر و 2- درجه سلسیوس زمانی مشاهده گردید که پاکلوبوترازول و کلسیم به صورت توأمان و در بالاترین سطوح استفاده شد و میزان نشت یونی به ترتیب 27، 12 و 38 درصد نسبت به میوه­های شاهد کاهش یافت. چنین استنباط می­شود که کاربرد توامان کلسیم و پاکلوبوترازول می‏تواند خسارت ناشی از سرمازدگی را در دانهال ها و درختان پسته کاهش دهد.

کیفیت خاک تحت تأثیر کاربری اراضی و درجه شیب قرار می­گیرد و ارزیابی آن نقش مهمی در توسعه پایدار و مدیریت منابع خاک دارد. این پژوهش به منظور ارزیابی کیفیت خاک در کاربری­ها و شیب­های مختلف در حوزه آبخیز بابلرود در جنوب استان مازندران انجام شد. فاکتورهای مورد مطالعه شامل کاربری­ اراضی در پنج سطح (جنگل طبیعی، مرتع، شالیزار، باغ مرکبات و اراضی زراعی) و کلاس شیب در پنج سطح (0-2، 2-5، 5-8، 8-12 و شیب بالای 12درصد) می­باشند. 89 نقطه نمونه­برداری تعیین و نمونه­برداری از عمق صفر تا 20 سانتی­متری خاک انجام شد. هفده ویژگی خاک شامل قابلیت هدایت الکتریکی، اسیدیته، کربن آلی، نیتروژن کل، درصد شن، سیلت و رس، تخلخل، میانگین وزنی و هندسی قطر خاکدانه، درصد خاکدانه­های درشت و ریز، درصد آهک، رس قابل پراکنش در آب، کربن آلی ذره­ای، کربن آلی عجین­شده با بخش معدنی و ذخیره کربن آلی به­عنوان مجموعه کل ویژگی­ها (TDS) در نظر گرفته شدند. سپس با استفاده از روش تجزیه به مؤلفه­های اصلی (PCA) پنج ویژگی ذخیره کربن آلی، درصد خاکدانه­های درشت، قابلیت هدایت الکتریکی، درصد سیلت و رس به­عنوان حداقل ویژگی­های مؤثر (MDS) انتخاب شدند. در ادامه کیفیت خاک با استفاده از دو شاخص کیفیت تجمعی (SQIa) و کیفیت وزن­دار ((SQIw و هر کدام در دو مجموعه TDS و MDS به دو روش خطی و غیرخطی ارزیابی شدند. نتایج هشت شاخص­ کیفیت خاک نشان داد جنگل با درجه خوب و خیلی خوب دارای بهترین کیفیت و شالیزار دارای ضعیف­ترین کیفیت خاک است. در بین شاخص­های ارزیابی­شده، تنها شاخص SQIw-TDS-NL، کاهش کیفیت خاک با افزایش درجه شیب را نشان داد. وجود ضرائب تبیین 82/0 و 89/0 بین دو مجموعه MDS و TDS به­ترتیب در  SQIaو SQIw به روش غیرخطی، نشان­دهنده امکان استفاده از MDS بجای TDS در منطقه مطالعاتی است. همچنین با توجه به ضریب همبستگی 85/0 بین ذخیره کربن آلی و SQIw-MDS-NL، شاخص­SQIw-MDS-NL  برای ارزیابی کیفیت خاک منطقه پیشنهاد می­گردد.

فاضلاب شهری به عنوان یک منبع بالقوه غنی از فسفر است. از آنجا که  منابع  تجدید ناپذیر سنگ فسفات در جهان محدود است لذا بازیابی فسفر از لجن فاضلاب به صورت استرووایت یا منیزیم آمونیوم فسفات (MgNH4PO4.6H2O) به عنوان کود کندرها در سراسر جهان مورد توجه قرار گرفته است. در این پژوهش رسوب فسفر از لجن فاضلاب خانگی به صورت استرووایت و کامپوزیت استرووایت/بیوچار با فرایند هضم-جذب در حضور اسید سولفوریک (2/0 نرمال) و نسبت مولی /NH4+­­Mg2+/PO43-  2:1:1 و pH برابر 5/8 انجام شد. بطوریکه برای تهیه استرووایت و کامپوزیت استرووایت/بیوچار از نسبت­های متفاوت بیوچار ضایعات هرس انگور به استرووایت شامل، 100:0، 75:25، 50:50 و 25:75 استفاده شد و برخی از ویژگی­های فیزیکوشیمیایی آن­ها مشخص گردید. سنتیک رهاسازی فسفر از نمونه ها در زمان­های 24 ساعت، 3، 5، 10، 14، 28، 42، 56 و 84 روز در آب مقطر، اسید سیتریک (20g/L ) و HCl (5/0 مولار) بررسی شد. در بررسی سنتیک نمونه­ها، سرعت رهاسازی عناصر فسفر، منیزیم و نیتروژن با افزایش زمان تماس نمونه­ها با آب، اسید سیریک و HCL افزایش یافت و داده های سنتیک در آب و اسید سیتریک برازش بهتری با معادله درجه اول (99/0-97/0=r2) و در محلول HCl برازش بهتری با معادله ایلوویچ (99/0-97/0=r2)  نشان داد. نتایج آنالیز نمونه­ها نشان داد غلظت فلزات سنگین اندازه گیری شده در این مطالعه در حضور بیوچار افزایش یافت ولی کمتر از غلظت مجاز در کودها بود. در نتایج آنالیز XRF رسوبات بدست آمده، بیشترین ترکیب را P2O5  (28-13%) به خود اختصاص داده است. با حضور بایوچار رهاسازی فسفر، نیتروژن و منیزیم به آب، اسید سیتریک 20 گرم بر لیتر و HCl نیم مولار بیشتر شد و حداکثر حلالیت فسفر در نسبت 25:75 کامپوزیت استرووایت/بیوچار بدست آمد. بنابراین استفاده از بیوچار ضایعات هرس انگور در فرایند رسوب استرووایت موجب افزایش حلالیت و سرعت رهاسازی فسفر می­گردد.

در شرایطی که کشور ایران به شدت از لحاظ کمبود منابع آب شیرین رنج می برد و مسئله بحران منابع آب به صورت یک مسئله جدی مطرح است، توجه به منابع غیر متعارف آب یک ضرورت اجتناب ناپذیر می باشد که در این صورت بروز تنش های محیطی بخصوص شوری اهمیت پیدا می کند. شوری آب یکی از مهم ترین عوامل محدود کننده رشد گیاهان و شایع ترین تنش محیطی است که با آگاهی از شرایط مطلوب رشد گیاهان از قبیل بستر کشت بخصوص در کشت های گلخانه ای می توان اثر این تنش را کاهش داد. در این راستا به منظور بررسی امکان کاهش اثرات تنش شوری در بابونه آلمانی از طریق تلفیق دو بستر کشت کوکوپیت و پرلیت، پژوهشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی اجرا شد. در این آزمایش دو فاکتور تنش شوری (Sa) (0، 50، 100 و 150 میلی مولار) و درصد های مختلف بستر کشت (پرلیت100%، کوکوپیت25%+پرلیت75%، کوکوپیت50%+پرلیت50%، کوکوپیت75%+پرلیت25% و کوکوپیت100%) مورد بررسی قرار گرفت. صفات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی مورد بررسی شامل وزن تر و خشک ریشه و اندام هوایی، قطر ساقه، میزان کلروفیل a و bو کلروفیل کل بود.  نتایج نشان داد تمامی صفات مورد بررسی تحت تنش شوری قرار گرفته و کاهش قابل توجهی نسبت به شاهد نشان دادند. بستر کشت حاوی 75% کوکوپیت و 25 % پرلیت موجب افزایش 11/22 درصدی وزن تر ریشه نسبت به بستر کشت حاوی 25 % کوکوپیت و 75 % پرلیت گردید. همچنین تیمار شاهد افزایش 08/96 درصدی وزن تر ریشه نسبت به وجود تنش شوری با غلظت 150 میلی مولار را داشت. در مورد میزان کلروفیل کل، نتایج نشان داد تیمار های Co50Pe50+Sa0 و Co75Pe25+Sa0 بیشترین (به ترتیب 93/3 و 01/4 میلی گرم در گرم بافت تازه) و تیمار های Co0Pe100+Sa150، Co25Pe75+Sa150، Co50Pe50+Sa150 و Co100Pe0+Sa150 کمترین (به ترتیب 01/2، 02/2، 06/2 و 19/2 میلی گرم در گرم بافت تازه) میزان را داشتند. بطورکلی می توان گفت گیاه بابونه آلمانی در بستر کشت حاوی کوکوپیت75%+پرلیت25% می تواند تنش های شدید شوری را تحمل کرده و رشد قابل قبولی داشته باشد.