پژوهش های دانش زمین
سال:1403 | دوره:15 | شماره:1 |تعداد مقالات:9

مقدمه: گنبد نمکی سیاهو در شمال بندر­عباس و در استان هرمزگان قرار دارد و از نظر ساختاری در زون زمین­شناسی زاگرس واقع شده است. بیش از 200 ساختار گنبد نمکی در کوه­های جنوب زاگرس وجود دارد که بعضی از آنها مانند انگوره در حال حاضر فعال بوده و همچنان خروج نمک در آنها وجود دارد و در بعضی مانند پهل، کوه نمک و سیاهو خروج نمک به اتمام رسیده و یا در مراحل انتهایی است. هدف از انجام این پژوهش، مطالعات زمین­شناسی، دورسنجی و ژئوشیمیایی بر روی کانی­سازی پتاس همراه با گنبدهای نمکی است که می­تواند پتانسیل بالقوه­ای برای این نوع ذخایر در جنوب ایران باشد. مواد و روش­ها: جهت دستیابی به مناطق تجمع ماده معدنی پتاس در محدوده گنبد نمکی سیاهو ابتدا از تصاویر ماهواره­ای سنجنده استر جهت تعیین مناطق امیدبخش معدنی استفاده شد سپس جهت مطالعات ژئوشیمیایی و براساس مطالعات دورسنجی نمونه­برداری جهت آنالیزهای شیمیایی XRF, XRD صورت گرفت. نتایج و بحث: جهت شناسایی واحدهای سنگی و مناطق حاوی نمک و اکسید آهن از تصاویر ماهواره­ای استر و روش­های ترکیب باندی کاذب (RGB)، نقشه­برداری زاویه طیفی (SAM) و تحلیل مولفه­های اصلی (PCA) استفاده گردید. نتایج این مطالعات نشان می­دهد، هر سه روش در بارزسازی نواحی اکسیدآهن و مناطق حاوی نمک به­ خوبی عمل کرده است و مطابقت خوبی با نقشه زمین­شناسی نشان می­دهند. در این میان روش نقشه­برداری زاویه طیفی دقت بهتر و بالاتری داشته است. نتایج حاصل از مطالعات دورسنجی نشان می­دهد، نواحی غرب و شرق گنبد نمکی سیاهو، حاوی پتانسیل بالاتری از کانی­سازی پتاس است. همچنین جهت تعیین نوع کانی پتاس 17 نمونه به روش XRD  مورد آنالیز شیمیایی قرار گرفت، این نتایج نشان می­دهد کانی­سازی پتاس از نوع سیلوایت بوده است. نتیجه­ گیری: با توجه به مطالعات زمین­شناسی، دورسنجی و ژئوشیمی (مطابق با نتایج آنالیزها) و با توجه به نقشه زمین­شناسی عیار پتاس در بسیاری از بخش­های گنبد نمکی سیاهو از قبیل بخش­های شمالی، جنوبی و جنوب­شرقی با مقدار کمتر از یک درصد فاقد ارزش اکتشافی است. براساس مطالعات انجام شده، محدوده­های پیشنهادی جهت اکتشاف محدود به غرب (تارگت 1) و شرق (تارگت 2) گنبد نمکی سیاهو خواهد شد. بالاترین عیار پتاس مربوط به نمونه­های بخش غربی گنبد نمکی است، از طرفی پتاس ثانویه نیز در این بخش مشاهده می­شود؛ لذا در این تحقیق به پتانسیل بخش غربی بیشتر توجه شده است. براساس نتایج آنالیز ژئوشیمیایی، یال غربی گنبد پتانسیل بالایی از پتاس را نسبت به سایر نواحی گنبد، نشان می­دهد. بیشترین عیار پتاس در این بخش 6/16 درصد است که به­ صورت کانی سیلویت نمود پیدا کرده است. رخنمون کوچک پتاس در این یال و گسترش کم آن در این بخش، با  عیار میانگین 2/4 درصد این یال را در اولویت دوم قرار می­دهد، بیشترین عیار پتاس در این بخش 10 درصد می­باشد.

مقدمه: برهم کنش گسلی، مناطقی از تمرکز محلی تنش و آشفتگی­ها را ایجاد می­کند که هندسه و جنبش شناختی گسل­ها را تحت­تاثیر قرار می­دهند. این تمرکز تنش می­تواند ساختار­های ثانویه درون پهنه­های مخرب (Damage zones) را ایجاد کند. در این نوشتار تاثیر برهم­کنش یا روابط بین گسل­های زاگرسی و عربی در پیش بوم زاگرس بر شکل­گیری و هندسه متفاوت تاقدیس­های رگ سفید و تنگو بررسی و تبیین می­گردد.مواد و روش­ها: به جهت رخداد پدیده برهم کنش گسلی بین گسل­های مسبب تاقدیس­های رگ سفید و تنگو، ابتدا مدل­های تئوریک برهم کنش سه بعدی بین قطعات گسلی معرفی می­گردد. با مقایسه وضعیت هندسی قطعات گسلی در منطقه مطالعاتی با مدل­های تئوریک، انواع بر هم کنش گسلی در این منطقه معرفی می­گردد. نهایتا به دلیل وابستگی چین­های منطقه به گسلش و با مطالعه دقیق هندسه و ابعاد گسل­های زیرین، عوامل موثر بر تغییرات در الگوی چین خوردگی­ها بررسی و توسعه چین­هایی با هندسه، ابعاد، امتداد و سازوکار های مختلف توجیه می­گردد.نتایج و بحث: با توجه به طول بیش از 3 برابر گسل معکوس رگ سفید نسبت به قطعه جنوبی گسل امتداد لغز هندیجان- ایذه، شیب 47 درجه گسل رگ سفید در مقایسه با شیب 80 درجه گسل هندیجان- ایذه و با در نظر گرفتن جهت کلی فشردگی در جنوب غرب ایران (N22E) و امتداد راستگرد گسل هندیجان- ایذه (N20E) در مقایسه با امتداد گسل رگ سفید که تقریبا عمود بر جهت کلی فشردگی است (N130)، میزان دگرشکلی وابسته به گسل معکوس رگ سفید بیشتر از گسل هندیجان- ایذه است. در این شرایط میدان تنش مربوط به راس گسل راندگی غالب می­شود که در این حالت مقاومت کمتری برای چین خوردگی وجود دارد و چین خوردگی با دامنه بزرگتر را در تاقدیس رگ سفید ایجاد می­کند؛ به نحوی که چین خوردگی در تاقدیس رگ سفید (تاقدیس نامتقارن با امتداد N130 و شیب سطح محوری به سمت شمال شرق) دامنه­ای بیش از دو برابر نسبت به تاقدیس تنگو دارد و راس تاقدیس تنگو حدود 1200 متر نسبت به تاقدیس رگ سفید پایین افتادگی دارد.نتیجه­ گیری: می­توان نتیجه گرفت که در یک مجموعه گسلی که در آن برهم کنش بین گسل­ها رخ داده است، گسل­های بزرگ­تر، کم عمق­تر، با شیب صفحه­ای حدود 45 درجه که جهت­گیری مورب یا عمود نسبت به جهت­گیری کلی فشردگی دارند، می­توانند چین­خوردگی هایی بزرگ و واضح­تری را مشابه چین خوردگی با ابعاد بزرگ در تاقدیس رگ سفید نسبت به تاقدیس تنگو را ایجاد می­کنند.

مقدمه: سیستم کرتاسه شامل رسوبات کربناته که بسیاری از قسمت­های زاگرس را پوشانده است. سازندهای گدوان و داریان در قسمت فوقانی گروه خامی واقع شده­اند. این تشکیلات توسط بسیاری از محققین در موارد زیادی بررسی شده است. هدف از این مطالعه بررسی زیست چینه­نگاری سازندهای گدوان و داریان و همچنین شناسایی رخساره­های رسوبی برای بازسازی محیط دیرینه آنها می­باشد. مواد و روش­ها: در این تحقیق مقاطع نازکی از هسته و برش تهیه و با میکروسکوپ مورد بررسی قرار گرفت. مطالعه میکروسکوپی برای شناسایی میکروفسیل ها انجام شد (Loeblich and Tappan, 1988). همچنین عناصر اسکلتی و غیراسکلتی و خصوصیات میکروسکوپی تعیین گردید (Flugel, 2010). هر کدام براساس روش دانهام (1962) نامگذاری شدند. نتایج: بیواسترتیگرافی در چاه  A و B: در چاه A در منطقه 1 از عمق 4740 متری (حد پایین سازند گدوان) تا 4623 متر معرفی شده است. در منطقه 2 از عمق 4623 متر تا 4552 متر معرفی شده است. در چاه B در منطقه 1 از عمق 4860 متری (قسمت پایین سازند گدوان) تا 4744 متر معرفی شده است و در منطقه 2 از عمق 4744 متر تا 4677 متر معرفی شده است. A&B: 1) Choffatella decipiens - Pseudocyclammina littus -Trocholina elogatus assemblage Zone   2) Mesorbitolina texana - Choffatella decipiens assemblage Zone رخساره­های سازند داریان در چاه A شامل مداستون (MF1) مرتبط با ریز رخساره­های حوضه عمیق، پلانکتونیک فورامینوفورا واکستون (MF2)  و بیوکلاستیک پلانکتونیک فورامینوفورا واکستون (MF3) که هردو نشان دهنده یک رخساره منطقه کم انرژی است. رخساره­های سازند گدوان شامل بنتیک فورامینوفورا بیوکلاست پاکستون (MF4) نشان دهنده شوری زیاد، بیوکلاستیک واکستون (MF5) نشان دهنده محیط کم انرژی رمپ میانی و مداستون (MF6) نشان دهنده ریز رخساره ها یک محیط تالاب است، این است. رخساره­های سازند داریان و گدوان در چاه B شامل مداستون (MF1) رخساره­ها در رمپ بیرونی، پلانکتونیک فورامینوفورا واکستون (MF2)  رخساره­ها در یک رمپ خارجی با انرژی کم رسوب و بیوکلاستیک پلانکتونیک فورامینوفورا واکستون (MF3) یک رخساره در رمپ بیرونی است.  اوربیتولینا پلویید پکستون (MF4) رخساره­ها بیانگر محیطی با شوری بالا در آب­های کم عمق و در محیط تالاب، بیوکلاستیک واکستون (MF5) رسوب رخساره­ها در رمپ میانی و مداستون (MF6) که رخساره از میکریت تشکیل شده است. محیط رسوبی: این رخساره­ها در محیط دریایی و در رمپ بیرونی و میانی و قسمت کوچکی از رمپ داخلی نهشته شده­اند. نتیجه ­گیری: به منظور بررسی محیط رسوبی سازندهای گدوان و داریان در میدان نفتی گچساران، مقاطع نازک مورد مطالعه قرار گرفته است. براساس داده­های زیست چینه­نگاری، سن بارمین تا آپتین برای گدوان و آپتین پسین برای داریان در نظر گرفته شد. بررسی ریز رخساره سازندهای داریان و گدوان منجر به شناسایی 6 ریز رخساره در 3 کمربند رخساره، رمپ داخلی، رمپ میانی و رمپ بیرونی در محیط دریایی شد. همچنین براساس تنوع ریزرخساره ها، منطقه مورد مطالعه به صورت رمپ کربناته هموکلینیکال پیش­بینی شد.

مقدمه: اندیس مس نیاز در 25 کیلومتری غرب مشکین­شهر و شرق زون کانه­زایی قره­داغ قرار دارد. از نظر زمین شناختی، نفوذ توده­های آذرین الیگومیوسن در درون واحدهای پالئوسن-ائوسن موجب رخداد دگرسانی و کانه­زایی شده است. واحدهای سنگی این منطقه شامل باتولیت Ι و ΙΙ (گرانودیوریت خانباز و گرانودیوریت خانکندی)، کوارتزمونزونیت/ کوارتزمونزودیوریت نیاز و واحدهای برشی و کانه­دار ریوداسیتی است. مواد و روش­ها: در این پژوهش به ویژگی­های زمین­شناسی، دگرسانی، کانه­زایی و شرایط فیزیکوشیمیایی سیال کانه­ساز این کانسار پرداخته می­شود. در این راستا، مطالعات زمین­شناسی، مطالعه و نمونه­برداری از زون­های دگرسان، کانی­سازی شده و مغزه­های حفاری صورت گرفته و 23 نمونه به روش XRF، 18 نمونه به روش ICP-OES مورد آنالیز قرار گرفته و مطالعات ریز دماسنجی میانبارهای سیال بر روی 8 نمونه رگه­ای انجام شده است. نتایج و بحث: واحدهای نفوذی ماهیت کالک آکالن با پتاسیم بالا تا شوشونیتی داشته و ویژگی­های ژئوشیمیایی عناصر کمیاب در آنها حاکی از تشابه با ماگماهای مرتبط با فرورانش است. آنومالی منفی عناصر Ti و  Nbدر این سنگ­ها می­تواند به دلیل ماگماتیسم مرتبط با فرآیند فرورانش و همچنین پایداری فازهای حاوی این عناصر در طی ذوب بخشی و یا جدایش آنها در طی فرآیند تفریق باشد. غنی شدگی عناصر Pb, La, K, U, Th و تهی شدگی عناصر Sr, Ti, Nb را می­توان به آلایش پوسته ای نسبت داد. دگرسانی­های هیپوژن در نیاز شامل انواع پتاسیک، فیلیک، پروپیلیتیک و آرژیلیک حدواسط می­باشند. کانی­سازی در طی حداقل سه مرحله کانی­زایی پیشین، میانی و پسین رخ داده است. براساس مینرالوژی و توالی پاراژنتیکی حداقل پنج نوع رگچه در کانسار نیاز قابل تشخیص می­باشند. رگچه­های گروه A حاوی کوارتز+پیریت+کالکوپیریت+مگنتیت، رگچه­های گروه B نیز در زون­های دگرسانی پتاسیک و فیلیک حضور داشته، رگچه­های گروه C، عمدتاً در مرحله کانه­زایی میانی تشکیل شده، رگچه­های گروه D اکثراً در زون دگرسانی فیلیک مشاهده می­شوند که در مراحل میانی و پایانی فعالیت­های گرمابی تشکیل شده و رگچه­های گروه E تقریباً فاقد کانی­های سولفیدی بوده و عمدتاً دارای کانی­های روشن (کوارتز و/یا کلسیت) ± تورمالین هستند و اکثراً در زون­ دگرسانی پروپیلیتیک حضور دارند. چهار نوع میانبار سیال شامل تک فاز بخار، دو فازی غنی از مایع، دو فازی غنی از بخار و چند فازی حاوی فازهای جامد در رگچه­های کوارتزی کانسار نیاز وجود دارند. بررسی دماهای همگن شدن در زون­های دگرسانی نشان می­دهد که بیشترین فراوانی دماهای همگن شدن در زون پتاسیک در بازه C° 360-280، در زون فیلیک در دو بازه C° 300-280 و C° 355-320 و در زون پروپیلیتیک در بازه C° 190-170 قرار دارند. نتیجه ­گیری: پترولوژی و پتروژنز واحدهای آذرین میزبان، کانی­شناسی، دگرسانی گرمابی در محدوده نیاز موید کانی­سازی نوع مس پورفیری در این محدوده می­باشد. کانی­سازی سولفیدی اصلی شامل پیریت، مولیبدنیت، کالکوپیریت، اسفالریت و گالن به صورت رگه/رگچه­ای می­باشد. نتایج ریزدماسنجی سیالات درگیر نشانگر محدوده دمای همگنش 170-360 درجه سانتیگراد و محدوده شوری 60- 2/0 درصد وزنی معادل نمک طعام می­باشد. جوشش و سرد شدن ساده سیالات کانه­ساز، فرآیندهای اصلی در نهشت کانه­های کانسنگی بوده­اند.

مقدمه: با توجه به اهمیت سازند گرو به ­عنوان سنگ منشأ مهم در حوضه رسوبی زاگرس، در این پژوهش سعی بر آن است که میکروفاسیس ها، مدل رسوبی، ژئوشیمی رسوبی این سازند در برش الیگودرز واقع در جنوب شرق لرستان شناسایی و معرفی گردد.مواد و روش­ها: 235 برش الیگودرز (جنوب شرق لرستان) در زون زاگرس مرتفع و در محدوده جغرافیایی عرض شمالی ″05 ′04°33 و طول شرقی″17 ′00°49 واقع شده است. مقطع نازک با هدف شناسایی میکروفاسیس­ها و محیط رسوبی تهیه و مطالعه شدند همچنین 40 نمونه­ برای تعیین گستره­ مقادیر عناصر اصلی و فرعی (Ca, Mg, Sr, Na, Mn, and Fe) توسط دستگاه طیف­سنج جذب اتمی (AAS) تجزیه شدند.بحث و نتایج: ضخامت سازند گرو در برش سطح­الارضی الیگودرز 483 متر است، و لیتولوژی به­طور عمده شامل شیل­آهکی و آهک­شیلی می­باشد. مرز زیرین سازند گرو با سنگ آهک­های برشی معادل سازند گوتنیا به­ صورت ناپیوستگی فرسایشی و مرز بالایی به­ دلیل قرار گرفتن سازند در هسته ناودیس نامشخص است. مطالعه مقاطع میکروسکوپی این برش منجر به­ شناسایی 7 میکروفاسیس در کمربند رخساره­ای بخش عمیق دریا گردید. سازند گرو براساس عناصر اصلی و فرعی و نسبت این عناصر در مقابل هم، ترکیب کانی­شناسی اولیه عمدتاً آراگونیتی بوده است و تحت­تأثیر دو نوع انحلال در سیستم بسته و باز قرار گرفته­اند. همچنین سازند گرو دارای شرایط احیایی و یا افزایش تأثیر دیاژنز متائوریکی بوده است.نتیجه ­گیری:سازند گرو دارای ضخامت 483 متر است، که غالباً از شیل­های­آهکی و سنگ آهک­های­ شیلی تشکیل شده است. مرز زیرین سازند گرو برروی سنگ آهک­های برشی معادل سازند گوتنیا قرار گرفته است و مرز بالایی آن به­ دلیل قرار گرفتن در هسته ناودیس نامشخص است.مهم­ترین اجزاء زیستی شناسایی شده در بخش­های مختلف سازند گرو شامل رادیولر­ها، فرامینیفر­های پلانکتون (گلوبیژرنیلوئیدس، هدبرگلا، لئوپولدینا) می­باشد. از جمله مهم­ترین ترکیبات غیرکربناته شناسایی شده ترکیبات آهن­دار است.سازند گرو در یک کمربند رخساره­ای بخش عمیق دریا متعلق به یک پلاتفرم کربناته از نوع رمپ تشکیل شده است. ترکیب کانی­شناسی اولیه عمدتاً آراگونیتی بوده است و تحت­تأثیر دو نوع انحلال در سیستم بسته و باز قرار گرفته­اند. همچنین دارای شرایط احیایی و یا افزایش تأثیر دیاژنز متائوریکی بوده است.

مقدمه: تبخیر و تعرق یکی از مؤلفه­های مهم در بیلان آب است. تخمین تبخیر و تعرق مورد توجه پژوهشگران بسیاری در ایران و جهان بوده است. تخمین دقیق تبخیر و تعرق در مدل­سازی هیدرولوژی، طراحی آبیاری و مدیریت منابع آب اهمیت زیادی دارد. این متغیر یکی از مؤلفه­های بسیار مهم و مؤثر در بیلان آب است. تبخیر و تعرق بعد از بارش به­ عنوان دومین مؤلفه بزرگ چرخه آب زمین در مقیاس جهانی محسوب می­شود. ارزیابی وضعیت اقلیم دوره آینده و تغییر اقلیم و اثرات آن از طریق خروجی مدل­های اقلیمی انجام می­شود. مواد و روش­ها: در این پژوهش، داده­های روزانه متوسط حداقل و حداکثر دما به منظور ترسیم دورنمای ETp به روش هارگریوز-سامانی تا دهه 2050 میلادی برای 6 ایستگاه سینوپتیک بخش جنوبی حوضه آبریز رودخانه ارس براساس مدل CanESM2 تحت سناریوهای RCP با استفاده از SDSM ریزمقیاس شد. بدین منظور، داده­های مشاهداتی ایستگاه­ها و داده­های بازتحلیل (NCEP) در بازه زمانی روزانه (2005-1985) و نیز داده­های تاریخی مدل (historical-2005) CanESM2 تحت سناریوهای RCP (برای بازه زمانی 2100-2006) به کار رفته است. بحث و نتایج: مقادیر ETp تخمینی برای حوضه ارس طی دوره آتی براساس ریزمقیاس­نمایی داده­های دمایی مدل CanESM2 تحت سناریوهای RCP نشان داد مقدار این متغیر تحت سناریوی RCP2.6 نسبت به دوره پایه، کاهش جزئی و تحت سناریوهای RCP4.5 و RCP8.5 افزایش جزئی خواهد داشت. مقدار ETp در این حوضه ایستگاه اردبیل، اهر و خوی تغییر کاهشی و در پارس­آباد و جلفا تغییر افزایشی خواهند داشت. مقدار ETp ماهانه حوضه ارس در دوره آینده در ژانویه، آوریل تا ژوئن و اوت با دامنه­ای بین 1/0 تا حداکثر 3/24 میلی­متر نسبت به دوره پایه افزایشی برآورد شد. مقایسه مقادیر ETp برآوردی دوره آینده و گذشته نشان داد که ETp برآوردی به روش هارگریوز -سامانی در دوره گذشته نسبت به داده تبخیر ایستگاهی به جز پارس­آباد و خوی بیش از 100 میلی­متر در سال بیش ­برآورد و در سایر ایستگاه­ها کم­برآورد می­کند. مقادیر ETp هارگریوز - سامانی به جز ماکو که در دوره 2005-1985 بیشتر از 2005-1992 است، در بقیه ایستگاه­ها در 2005-1992 بزرگ تر از مقادیر دوره پایه است. نتیجه ­گیری: مقادیر ETp تخمینی برای حوضه ارس طی دوره آتی نشان داد که مقدار این متغیر در سطح حوضه سالانه نسبت به ETp دوره پایه (به روش هارگریوز -سامانی) افزایش جزئی خواهد یافت که این افزایش به معنی افزایش نیاز آبی گیاهان در آینده در فصل رشد، کاهش نفوذ و افزایش تبخیر آب حاصل از بارندگی و ذوب برف و کاهش تغذیه آبخوان­ها است.

مقدمه: با شدت گرفتن مسئله آلودگی در کلانشهرها و میزان مصرف انرژی تلاش برای حل این مشکل شدت گرفت که حاصل آن را می­توان معرفی سیستم­ها و مدل­هایی برای جایگزینی سیستم­ها و مدل­های موجود عرضه انرژی کلانشهرها دانست. در این تحقیق مدل­سازی کمی برای انرژی در کلانشهر تهران با توجه به اهداف محیط­زیستی، اقتصادی و اقلیمی منظور می­شود. مواد و روش­ها: در این پژوهش از روش­های تجربی و کمی و نرم­افزارهای تحلیلی GIS و Windographer بهره گرفته شده است. برای پردازش بهتر وضعیت انرژی تابشی خورشید، سری تصاویر راداری از سنجنده PALSAR از ماهواره ALSO انتخاب و پردازش شد و با استفاده از مدل Area Solar Radiation مدلسازی انرژی خورشیدی انجام شد. از آن­جا که به­طور معمول برای تعیین پتانسیل انرژی باد در یک مکان و تخمین اترژی خروجی آن، از روش­های آماری استفاده می­شود، نرم­افزار Windographer برای تطبیق داده­های سرعت باد ایستگاه­ها از تابع توزیع ویبول استفاده شده است. نتایج و بحث: انرژی خورشیدی: برای فرآیند تجزیه­ و تحلیل راداری، تصاویر راداری Palsar از پایگاه داده­های JAXA تهیه شدند. این تصاویر باید در طول و عرضی انتخاب می­شدند که محدوده مورد مطالعه را پوشش قطعی دهند بنابراین، تصاویر مورد نیاز محدوده مورد مطالعه، انتخاب شدند. سپس، تصویر راداری DEM در نرم افزار ArcGIS فراخوانی شدند که عملیات ابتدایی در آن به کار گرفته شد. در مرحله بعد، تصاویر باید به همدیگر چسبانده شدند. پس از تبدیل تصاویر مورد نظر به تصویر واحد، تصویر محدوده مورد مطالعه از تصویر رادار استخراج گردید. در نهایت برای ایجاد دید بهتر از منطقه مورد مطالعه، نقشه ناحیه­بندی انرژی دریافتی خورشید تهیه شده است. انرژی بادی: به منظور به دست آوردن دید کلی نسبت به وضعیت منطقه پتانسیل انرژی باد در ایستگاه­های نمونه شامل: چیتگر، فیروزکوه، ژئوفیزیک، فرودگاه امام، فرودگاه مهرآباد و ورامین محاسبه شده است. تجزیه و تحلیل داده­های مربوط به انرژی بادی منطقه نشان داد مناطق غربی و جنوبی بیش­ترین پتانسیل برای ظرفیت تولید برق بادی را در کلانشهر تهران دارند. انرژی حاصل از زیست­توده (زباله شهری): میزان زباله تولید شده در شهر تهران بیش از 7600 تُن می­باشد. تجزیه و تحلیل داده­های به دست آمده نشان داد با توجه به حجم عظیم تولید روزانه زباله در کلانشهر تهران، با مدلسازی بهینه و برنامه­ریزی درست می­توان به منبع انرژی تجدیدپذیر خوبی برای منطقه دست یافت. نتیجه­ گیری: در ارتباط با مدلسازی با توجه به نتایج به دست آمده، ایجاد مدل بر مبنای سه گروه انرژی تجدیدپذیر شامل انرژی خورشیدی، انرژی بادی و زیست­توده (زباله شهری) انجام گردید. برای ارائه مدل یکپارچه برای کلانشهر تهران داده­های انرژی­های خورشیدی، بادی و زیست­توده (زباله شهری) هم­مقیاس شدند. در نهایت خروجی نهایی مدل به صورت نقشه­ای خواهد بود به صورت منطقه­بندی که در داخل فیلد­های آن سه گروه انرژی (خورشیدی، بادی و زیست­توده) وجود دارند، در این نقشه نهایی برای اینکه بتوانیم اهمیت این سه گروه انرژی را در مناطق نشان دهیم از دیاگرام دایره­ای استفاده شده است.

مقدمه: تغییرات کاربری ساحلی جزیره قشم می­توانند دلایل متفاوتی داشته باشد که بررسی نشده است. پژوهشگران از تصاویر با وضوح متوسط به­ویژه داده­های ماهواره­ای لندست برای استخراج الگوهای کاربری ساحلی استفاده نموده­اند که با تفکیک مکانی 30 متری این تصاویر که در ناحیه ساحلی مرز مشترک اکوسیستم­های ساحلی- دریایی می­باشد، خطاهایی وجود دارد. به همین دلیل در پژوهش حاضر از سری عکس­های هوایی با دقت بالا و مقیاس­های 1:10.000 و 1:20.000  برای استخراج الگوهای کاربری ساحلی و پایش تغییرات آن برای دوره­ 51 سال گذشته استفاده شده است. اهداف این پژوهش نیز در راستای اثبات فرضیه مبنی بر بررسی و تحلیل تغییرات کاربری ساحلی جزیره قشم و نحوه­ تغییرات آن در طی نیم­قرن اخیر می­باشد. مواد و روش­ها: محدوده مورد مطالعه در عرض 2500 متری از خط ساحلی به سمت خشکی جزیره قشم تعریف گردید و الگوهای کاربری ساحلی در این محدوده بررسی شد. ابتدا از عکس­های هوایی جزیره قشم در سال­های 1346، 1369، 1374، 1386 و 1396 استفاده شد. بعد از برداشت نقاط کنترل و مرجع مختصاتی، عکس­ها زمین­مرجع شده و کاربری­های اراضی و خط ساحلی در نرم­افزار ArcGIS استخراج شد. به­ منظور پیش­بینی مساحت کاربری انسان­ساخت و ارتباط آن با عوارض جغرافیایی و معیارهای محیطی در گستره­ نواحی ساحلی جزیره قشم، از مدل رگرسیون وزن­دار جغرافیایی استفاده شد. نتایج و بحث: نتایج نشان داد اراضی بایر، تپه­های صخره­ای و جنگل­های پراکنده به ­ترتیب با فراوانی نسبی 3/29، 7/23 و 3/10 درصد،­ الگوهای غالب کاربری ساحلی قشم هستند. در سال­های 1346 تا 1396، اراضی بایر، کشاورزی، تپه­های صخره­ای، جنگل مانگرو و صخره­های ساحلی به ­ترتیب 4851، 297، 7099، 219 و 2938 هکتار کاهش یافته است؛ اما سکونتگاه­های انسانی، تپه ماهور، سواحل گلی، سواحل ماسه­ای، اسکله - بنادر و نواحی صنعتی به­ ترتیب 2094، 3813، 136، 5351، 644 و 1249 هکتار افزایش یافته است. در نواحی شرقی به ­ویژه محور درگهان - قشم، بیشترین تغییرات کاربری ساحلی مربوط به ساخت­وسازهای انسانی شامل احداث شهرک­ صنعتی طولا، توسعه سکونتگاه شهری قشم و درگهان، احداث اسکله­های بهمن، ذاکری، توسعه شهر درگهان و اسکله لافت بوده است و مساحت شهر ساحلی قشم در ساحل شرقی از 450 هکتار در سال 1386 به 730 هکتار در سال 1396 افزایش یافت و رشد شهر به ­سمت جنوب و جنوب­غربی بوده است. مدل رگرسیون وزن­دار جغرافیایی نشان داد که با متغیرهای فاصله از زیستگاه­های طبیعی، مناطق حفاظت شده، چشم­اندازهای ساحلی و بندرگاه می­توان مساحت کاربری انسان­ساخت را پیش­بینی نمود. نتیجه ­گیری: تحلیل و بررسی عکس­های هوایی جزیره قشم در محدوده­ ساحلی به عرض 2500 متر از خط ساحل در سال­های 1346 تا 1396 در یک بازه­ 51 ساله نشان داد کاربری­های اراضی بایر که فاقد پوشش جنگلی هستند، تپه­های صخره­ای و پوشش­های جنگلی تنک و پراکنده، کاربری­های غالب نواحی ساحلی جزیره قشم هستند؛ اما برنامه­ریزی­های انجام شده، سیاست­گذاری و توسعه­ صنعت اکوتوریسم و همچنین ظرفیت صنایع دریایی و انرژی منجر به توسعه­ انسانی و ساخت­وسازهای صنعتی، تجاری و مسکونی در نواحی ساحلی قشم به­ ویژه در سال­های 1374 تا 1396 گردید.

مقدمه: تغییرات اقلیمی اثرات غیر قابل برگشتی بر روی کره زمین برجای گذاشته اند. اثرات این تغییرات بر تمامی پدیده های طبیعی و انسانی قابل مشاهده می باشد. یکی از پدیده های متأثر از تغییراقلیم هواویزها می باشند. این پدیده علاوه بر تأثیرات کوتاه مدت و بلندمدت به صورت قابل ملاحظه ای بر کیفیت هوا در مقیاس محلی و جهانی تأثیر می گذارد. در چند دهه اخیر، فراوانی طوفان های گرد و غبار به علت تغییرات آب و هوایی و فعالیت های انسانی افزایش یافته است و پیش بینی می شود که روند افزایشی آن در آینده نیز ادامه داشته باشد. بررسی اثرات تغییر اقلیم بر هواویزهای جنوب غرب آسیا، به عنوان یکی از مهم­ترین کانون­های هواویزی جهان اهمیت بسزایی دارد. هدف این پژوهش بررسی اثرات تغییراقلیم و پیش­نگری هواویزهای جنوب­غرب آسیا با استفاده از برونداد مدل GRDL-ESM4 از مجموعه مدل های CMIP6 تحت سناریوی خوشبینانه (SSP1.2.6) طی دوره آینده نزدیک (2021-2060) است. مواد و روش­ها: جنوب غربی آسیا در کمربند بیابانی جهان قرار دارد. روند تشدید تغییراقلیم در این منطقه بر روند هواویزها به ویژه هواویزهای گردوغبار معدنی تأثیرات متمایزی بر جای می ­گذارد. لذا در این پژوهش به پیش­نگری هواویزها در جنوب غرب آسیا با مجموعه مدل­ های CMIP6 مدل GFDL-ESM4 تحت سناریوی خوش بینانه (SSP1-2.6) پرداخته شده است. روش تحقیق، ابتدا برای بی هنجاری هواویزها از یک دوره تاریخی 40 ساله (2014-1975) استفاده شد. سپس برای بررسی روند هواویزها تا پایان قرن حاضر، از مجموعه مدل های CMIP6، مدل GRDL-ESM4 استفاده گردید. در ادامه سناریوی خوش­بینانه (SSP1-2.6) برای دوره پیش نگری آینده نزدیک (2060-2021) استفاده گردید. نتایج و بحث: نتایج نشان داد بیشینه مقدار هواویز در فصل ­های تابستان و بهار قرار دارد. مقدار هواویزها در فصل تابستان به علت افزایش محسوس دما و کاهش بارش به بیش­ترین مقدار خود رسیده است. فصل بهار از مقدار هواویز بالایی بین فصول سال برخوردار است. در این فصل عرض­ های شمالی نسبت به عرض­ های جنوبی هواویز بیش­تری دارند. کمینه آن در فصل­ های پاییز و زمستان قرار دارد. فصل پاییز با کاستی دما و افزایش فرآیندهای بارش همراه می ­باشد که همین مسئله سبب شده است که فراوانی هواویزها رو به کاهش رود. در فصل زمستان شبه جزیره عربستان به ویژه نواحی شرقی، در فصل بهار شرق شبه جزیره عربستان، در فصل تابستان جنوب شرق شبه جزیره عربستان و جنوب شرق ایران و در فصل پاییز نیمه شمالی عربستان و شرق ایران بیش­ترین فراوانی هواویز را داشته اند. طبق سناریوی خوش­بینانه فصل ­های تابستان و بهار بیش­ترین مقدار هواویز را دارند. همچنین مشخص گردید که شدت روند هواویزها در مناطق جنوب شرق شبه جزیره عربستان، سواحل مکران، نیمه شمالی ایران، شمال عربستان و بین­النهرین بیش­تر از سایر مناطق خواهد بود. نتیجه ­گیری: به­طور کلی عرض ­های جنوبی از مقادیر هواویز بیش­تری نسبت به عرض­ های شمالی برخوردارند. کانون اصلی هواویزها در اوایل زمستان بر روی شبه جزیره عربستان قرار دارد و رفته رفته این کانون به نواحی شرق عربستان محدود می­شود. کانون هواویزها در این فصل از شرق عربستان به جنوب شرقی شبه جزیره عربستان و جنوب شرق ایران جابه جا شده است.