پژوهش های تولید گیاهی
سال:1402 | دوره:30 | شماره:2 |تعداد مقالات:10

سابقه و هدف: شرایط و فرایندهایی که از طریق آن بوم سازگان و گونه هایی که ساختار آن را تشکیل می دهند، تداوم حیات انسان را تضمین کرده و نیازهای او را تامین می کنند، تحت عنوان خدمات بوم سازگان تعریف شده است. ارزش گذاری خدمات بوم نظام ها، بهترین راهکار جهت جلب توجه جامعه و سیاست گذاران و تلاش در جهت حفظ و ارتقاءآن ها می باشد. کالا و خدمات بوم سازگان در مجموع به چهار گروه تامینی، تنظیمی، حمایتی و فرهنگی طبقه بندی می شوند. این مطالعه با هدف ارزیابی و کمّی سازی برخی از خدمات کوتاه مدت بوم سازگان در کشت بوم باقلا در شهرستان گرگان انجام شد.مواد و روش ها: این مطالعه به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان در سال زراعی 99-1398 در سه تکرار انجام شد. پنج رقم باقلا شامل فیض، G-faba1-2، بروجرد، شادان و مهتا به عنوان تیمارهای آزمایش در نظر گرفته شد. در طی فصل رشد، انواع خدمات کوتاه مدت بوم سازگان شامل خدمات تامینی، تنظیمی و حمایتی مورد ارزیابی و کمّی سازی قرار گرفتند. جهت بر آورد خدمات تامینی، در زمان 70 درصد رسیدگی غلاف ها، با استفاده از کوادرات 5/0×5/0 متر مربع و به صورت تصادفی از هرکرت نمونه برداری صورت گرفت. تنوع زیستی گیاهی هم طی دو مرتبه (قبل و بعد از وجین گیاهان هرز) با استفاده از کوادرات 25/0×25/0 متر مربع به صورت تصادفی انجام شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار SAS نسخه 1/9 استفاده گردید و مقایسه میانگین ها با استفاده از آزمون LSD در سطح احتمال 5 درصد انجام شد.یافته ها: نتایج نشان داد که خدمات ارایه شده توسط ارقام مختلف متفاوت می باشد. براساس نتایج به دست آمده، کشت باقلا باعث افزایش ماده آلی خاک در اکثر کرتها شد، اما از لحاظ انباشت کربن در زیست توده گیاهی اختلاف معنی داری بین ارقام مشاهده نشد. از نظر ارایه خدمات تامینی مانند مقدار غلاف سبز و زیست توده کل ارقام مختلف باقلا تفاوت معنی داری در سطح احتمال 1 درصد داشتند بطوری که رقم فیض و G-faba1-2، بیشترین مقدار و رقم بروجرد کمترین مقدار را دارا بودند. همچنین میزان پروتئین دانه در رقم مهتا (28درصد) از سایر ارقام بیشتر بود. نتایج نشان داد که ارقام دانه درشت و دانه متوسط به دلیل تولید حجم وسیعی از شاخ و برگ و جذب بیشتر نورخورشید و در نتیجه دارا بودن پتانسیل بیشتر برای عمل فتوسنتز، مقدار زیست توده بیشتری در مقایسه با ارقام دانه ریز داشتند. با بررسی تنوع گیاهان هرز مزرعه آزمایشی، 10 گونه هرز از 8 خانواده گیاهی شناسایی شدند. گیاهان خردل وحشی (Sinapis arvensis L.) ، علف خونی (Phalaris minor) ، سیزاب ایرانی (Veronica persica) و پیچک بند (Polygonum convolvulus) بیشترین فراوانی نسبی را دارا بودند.نتیجه گیری: بطورکلی ارقام دانه درشت باقلا به همراه رقم دانه متوسط مهتا در مقایسه با سایر ارقام خدمات بیشتری ارایه می دهند. بنابراین این ارقام می توانند از نظر ارایه بیشتر خدمات بوم سازگانی برای کشت در مزارع منطقه گرگان مورد توجه قرار گیرند.

چکیدهسابقه و هدف: شوری خاک و آب از عمده ترین عوامل محدود کننده رشد گیاهان تلقی می شود. اثر شوری قبل از اینکه در اندام هوایی نمود یابد گسترش ریشه را تحت تاثیر قرار خواهد داد. در شرایط شور گیاه از طریق افزایش تعداد ریشه و همچنین طول ریشه تلاش می کند که پتانسیل جذبی عناصر کلیدی به ویژه پتاسیم را افزایش دهد. این تغییرات با کاهش اندام هوایی نیز همرا است. بنابراین گیاهان هرچه در این مقوله قوی تر ظاهر شوند نسبت به شوری توانمندتر خواهند بود. روند روبه افزایش شوری خاک به دلیل بهم خوردن موازنه نزولات و تبخیر سالانه بر سطوح خاکهای شور می افزاید. بنابر این افزایش سطح زیرکشت گیاهان مقاوم به شوری و یا استفاده از تکنیک-های محافظتی اهمیت زیادی خواهد داشت. استویا علی رغم اهمیت زیاد، نسبت به شوری آب و خاک حساس است. امروزه نقش محرک های زیستی و غیر زیستی در سازگاری گیاهان به ویژه گیاهان دارویی به شرایط نامساعد محیطی اهمیت زیادی دارد. در تحقیق حاضر اثر قارچ های اندوفیت و ملاتونین بر تغییرات ریشه استویا در تیمار با آب شور در شرایط هیدروپونیک بررسی خواهد شد.مواد و روش: تحقیق حاضر به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با شش تکرار در شرایط گلخانه و کشت هیدروپونیک در دو آزمایش متوالی انجام شد. تیمارهای استفاده شده شامل قارچ های اندوفیت جداسازی شده از سرخدار (در سه سطح شاهد بدون قارچ، سویه TB20، سویه TB2-3)، محلول پاشی با ملاتونین (در سه سطح شاهد بدون ملاتونین، 5/0 میکرومولار ملاتونین خالص و 5/0میکرومولار عصاره Thymus vulgaris) و سه سطح شوری NaCl (بدون شوری، شوری متوسط 80 میلی مولار و شوری زیاد 150 میلی مولار آب آبیاری) بودند. در هر دو آزمایش اولین محلول پاشی هفت روز و اولین آبیاری با سطوح شوری 10 روز پس از کاشت انجام شد. گیاهان آزمایشی از نقطه نظر صفات ریشه مورد بررسی قرار گرفتند. همچنین عملکرد پیکر رویشی نیز مورد بررسی قرار گرفت.یافته ها: نتایج در هر دو آزمایش بیانگر اثرات مثبت ملاتونین و اندوفیت بر بهبود خصوصیات رشدی ریشه تحت تنش شوری بود. بهترین تیمارهای استفاده شده شامل عصاره آویشن و قارچ اندوفیت TB20 تحت شرایط بدون شوری بودند. اکثرصفات اندازه گیری شده از جمله حجم ریشه، طول ریشه وزن تر و خشک ریشه به ترتیب 5/2، 2- 5/1 و 2- 2/1 برابر نسبت به شاهد با کاربرد تیمارهای قارچ و ملاتونین افزایش یافت. اگرچه شوری تا حد متوسط نیز باعث افزایش صفات ریشه گردید اما با افزایش تنش شوری میزان این صفات به شدت و به صورت معنی داری کاهش یافت. روند مشابه ای نیز در عملکرد پیکر رویشی مشاهده شد.نتیجه گیری: از آنجایی که استفاده از ملاتونین و اندوفیت به ویژه TB20، محدودیت های رشدی استویا در شرایط شوری را کاهش داده است پیشنهاد می گردد در این شرایط شوری از عصاره گیاهانی که حاوی ملاتونین هستند بیشتر مورد بررسی قرار گیرند.

سابقه و هدف: کشاورزی از مهم ترین فعالیت های اقتصادی به شمار می آ ید که بیش از هر چیز به شرایط جوی وابسته است. تغییرات آب و هوایی بر عملکرد محصولات تأثیر بسزایی دارد. با توجه به محدودیت های عوامل تولید، ویژگی های اقلیمی و جغرافیایی استان-های مختلف، شناسایی مزیت نسبی محصولات زراعی از اهمیت بالایی برخوردار است. عدم آگاهی از مزیت نسبی باعث استفاده نامناسب و غیربهینه از منابع می شود. بنابراین شناخت مزیت نسبی محصولات در مناطق مختلف، جهت برنامه ریزی و استفاده بهینه از امکانات مفید می باشد. این مطالعه با هدف تعیین مزیت نسبی برخی از محصولات مهم و دیم پاییزه انجام شد. مواد و روش ها: در بخش زراعی این مطالعه عملکرد محصولات دیم شامل گندم، جو، نخود و عدس در استان های اردبیل، فارس و خراسان رضوی با استفاده از مدل iCrop2-SSM شبیه سازی شد. به منظور کاهش نوسانات اقلیمی و برای برآورد دقیق تر، از اطلاعات هواشناسی بلند مدت استفاده گردید. ارزیابی های اقتصادی با استفاده از روش ماتریس تحلیل سیاستی (PAM) و شاخص منابع داخلی (DRC) و هزینه به منفعت اجتماعی (SCB) انجام شد. همچنین شاخص های حمایت اسمی (NPC)، ضریب حمایت مؤثر (EPC)، ضریب حمایت اسمی از نهاده (NPI) نیز اندازه گیری شد. در شرایط تولید متوسط (مدیریت زراعی متوسط یا شرایط اقلیمی نامناسب) 50 درصد از پتانسیل عملکرد و در شرایط تولید مطلوب (مدیریت زراعی مطلوب یا شرایط اقلیمی خوب) 70 درصد از پتانسیل عملکرد قابل دستیابی است. بنابراین با استفاده از مدل iCrop2-SSM عملکردهای 50 و 70 درصد پتانسیل شبیه سازی و تأثیر آن بر مزیت نسبی و سودآوری اجتماعی مورد بررسی قرار گرفت.یافته ها: نتایج نشان داد که براساس شاخص DRC اردبیل در تولید گندم، نخود و عدس؛ خراسان رضوی در تولید نخود و عدس؛ فارس در تولید نخود از مزیت نسبی برخودارند. از نظر شاخص SCB تولید گندم در اردبیل، نخود در هر سه استان و عدس در استان اردبیل و خراسان رضوی دارای سودآوری اجتماعی می باشد. نتایج نشان می دهد با افزایش عملکرد، مزیت نسبی و سودآوری اجتماعی بهبود می یابد، به طوری که اگر کشاورزان هر منطقه بتوانند حداقل 50 درصد پتانسیل عملکرد (قابل دستیابی) را تولید کنند هر سه استان دارای مزیت نسبی در تولید محصولات (گندم، جو، نخود و عدس دیم) خواهند بود. براساس نتایج شبیه سازی، استان های فارس و اردبیل در تولید گندم بالاترین و از نظر تولید جو، نخود و عدس استان اردبیل بالاترین عملکرد قابل دستیابی را به خود اختصاص دادند. براساس عملکردهای واقعی فقط استان اردبیل بالاترین عملکردها را داشته و از نظر شاخص های اقتصادی نیز نسبت به سایر استان ها برتر بود.نتیجه گیری: محصولات گندم، جو، نخود و عدس دیم در استان اردبیل به دلیل شرایط اقلیمی مناسب این منطقه عملکردهای بالاتری داشتند. از دلایل مزیت دار بودن محصولات در استان اردبیل تولید با عملکردهای بالا می باشد که درآمد تولیدکنندگان این منطقه را نسبت به دو استان دیگر افزایش داده است و تولید محصولات دیم در این استان با سودآوری همراه بوده است.

سابقه و هدف: کروم یکی فلزات سنگین است که معمولاً به دلیل تخلیه بیش از حد پساب های حاوی کروم ناشی از فعالیت های صنعتی و کشاورزی در بسیاری از مناطق و کشورها یافت می شود. در گیاهان آلی، کروم برای رشد آن ها ضروری نیست و سمیت کروم ممکن است علائم سوختگی بافت و کاهش سنتز کلروفیل را نشان دهند همچنین آن در انتقال الکترون نقش داشته و باعث تولید گونه های فعال اکسیژن (ROS) مانند رادیکال های هیدروکسیل و سوپراکسید می شود که منجر به تنش های اکسیداتیو و آسیب به سلول ها و بافت های گیاهی می شود. قارچ های همزیستی با بهبود جذب آب و مواد معدنی، گلدهی زودرس، تولید بذر و شدت فتوسنتزی بیشتر، رشد و نمو گیاه را به طور قابل توجهی تسریع می کنند. این قارچ ها تولید متابولیت های ثانویه را تغییر داده و سازگاری و تحمل را در برابر تنش های زیستی و غیرزیستی افزایش می دهند. این مطالعه با هدف بررسی نقش قارچ های میکوریزا Piriphormospora indica و Glomus intradises به عنوان راهکار ممکن برای کاهش سمیت گیاهی کروم انجام شد.مواد و روش ها: به منظور بررسی تاثیر غلظت های مختلف کروم (0، 3 و 15 میلی گرم در لیتر در محلول غذایی) و قارچ های همزیست (بدون تلقیح، قارچ P.indica و G. intradises و ترکیب دو قارچ همزیست) بر رشد، خصوصیات فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی کاهو( Lactuca sativa cv. Little jem )، آزمایشی به صورت فاکتوریل، در قالب طرح کاملا تصادفی در 4 تکرار در سال 1400 به صورت کشت هیدروپونیک در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه محقق اردبیلی اجرا گردید. در این تحقیق مقدار کروم و نیتروژن برگ، درصد همزیستی ریشه، وزن خشک ریشه و اندام هوایی، تعداد برگ، محتوای کلروفیل و کارتنوئید، هدایت روزنه ای برگ، پروتئین محلول، نشت الکترولیت، آسکوربات پراکسیداز، کاتالاز، پراکسید هیدروژن مورد ارزیابی قرار گرفت. یافته ها: نتایج نشان داد که با افزایش غلظت کروم در محلول غذایی درصد همزیستی، وزن خشک ریشه و اندام هوایی، محتوای کلروفیل و کارتنوئید، هدایت روزنه ای برگ و پروتئین محلول کاهش یافت. در حالی که مقدار نشت الکترولیت، پراکسید هیدروژن و فعالیت آنزیم آسکوربات پراکسیداز و کاتالاز افزایش یافت. گیاهان تلقیح شده با قارچ های همزیست P.indicaو G. intradises توانست اثرات منفی سمیت کروم را از طریق کاهش جذب کروم و افزایش جذب نیتروژن، درصد همزیستی، محتوای کلروفیل و فعالیت آنزیم های اسکوربات پراکسیداز و کاتالاز و پرکسید هیدروژن کاهش دهد.نتیجه گیری کلی: به طور کلی نتیجه گیری می شود که با افزایش غلظت کروم در محلول غذایی، رشد کاهو کاهش یافت و استفاده از قارچ های همزیست توانست خصوصیات مورفولوژیکی و عملکرد کاهو را در شرایط تنش کروم بهبود بخشد.

سابقه و هدف: خرما یکی از میوه های مهم و استراتژیک در ایران است که سهم عمده‎ای در تامین اشتغال و معیشت مردم ایفا می نماید و بخشی از آن نیز به خارج از کشور صادر می گردد. بهبود کیفیت میوه خرما از طریق محلول پاشی با تنظیم کننده های رشد گیاهی و عناصر غذایی مختلف می تواند هم در بهبود معیشت و هم در افزایش صادرات آن مؤثر باشد. این پژوهش با هدف بهبود کیفیت میوه خرما رقم مضافتی از طریق بررسی برخی پاسخ های میوه خرما و همچنین برخی ویژگی های فیزیولوژیکی درخت خرما به محلول پاشی با تنظیم کننده رشد گیاهی سالیسیلیک اسید و عنصر سیلیس صورت پذیرفت.مواد و روش ها: این پژوهش در سال 1398، به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در یک باغ تجاری خرما در شهرستان ایرانشهر استان سیستان و بلوچستان اجرا گردید. درختان خرما مورد مطالعه رقم مضافتی بودند که همگی 14 سال سن داشتند که با فاصله 7 × 7 متر از هم دیگر قرار داشتند. سالیسیلیک اسید و سیلیس به ترتیب شامل سه سطح صفر، 200 و 400 میلی گرم در لیتر و صفر، 100 و 200 میلی گرم در لیتر بودند. پس از اعمال تیمارها، نمونه های تازه برگ و میوه خرما به آزمایشگاه فیزیولوژی گیاهی دانشگاه تحصیلات تکمیلی و فناوری های پیشرفته کرمان منتقل گردید و برخی ویژگی های مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی برگ درختان خرما اندازه گیری گردید. افزون بر این، برخی ویژگی های مربوط به کیفیت میوه خرما نیز مورد بررسی قرار گرفت.یافته ها: نتایج حاصل از تحلیل داده ها نشان داد که اثر برهمکنش سالیسیلیک اسید و سیلیس برای همه ویژگی های مورد مطالعه معنی دار شد و به صورت قابل توجهی باعث بهبود کیفیت میوه خرما گردید. ویژگی های میوه خرما نظیر وزن خوشه و وزن میوه تحت تأثیر برهمکنش سطوح 200 میلی گرم در لیتر سالیسیلیک اسید و 200 میلی گرم در لیتر سیلیس به ترتیب به میزان 34 و 36 درصد و طول میوه، وزن هسته و اندازه هسته تحت تأثیر 200 میلی گرم در لیتر سیلیس به ترتیب 16، 5 و 14 درصد افزایش پیدا کردند. افزون بر این، ویژگی های فیزیولوژیکی رنگیزه های فتوسنتزی، آمینو اسیدهای آزاد، قندهای احیا کننده، پروتئین های محلول و آنتی اکسیدان های آنزیمی نیز تحت تأثیر برهمکنش سالیسیلیک اسید و سیلیس به صورت چشمگیری افزایش پیدا کردند. برهمکنش سطوح 400 میلی گرم در لیتر سالیسیلیک اسید و 100 میلی گرم در لیتر سیلیس بیش ترین تأثیر را بر کیفیت میوه خرما و ویژگی های فیزیولوژیکی درختان خرما داشت و می توان جهت افزایش بهبود کیفیت میوه خرما مورد استفاده قرار بگیرد.نتیجه گیری: محلول پاشی با تنظیم کننده رشد گیاهی سالیسیلیک اسید و عنصر سیلیس باعث بهبود قابل توجه کیفیت میوه خرما شد که بخشی از این تأثیر به صورت مستقیم و بخشی دیگر به صورت غیرمستقیم از طریق تأثیر بر ویژگی های فیزیولوژیکی برگ درخت بود. افزایش رنگیزه های فتوسنتزی، آمینواسیدهای آزاد و قندهای احیا کننده برگ های درخت خرما تحت تأثیر سالیسیلیک اسید و سیلیس، منجر به فتوسنتز بیش تر و افزایش مواد غذایی برگ می گردد. این امر باعث تغذیه بهتر میوه های خرما و سرانجام افزایش اندازه آن ها می گردد. نتایج نشان داد که أثر برهمکنش سطوح 400 میلی گرم در لیتر سالیسیلیک اسید و 100 میلی گرم در لیتر سیلیس بیش ترین تأثیر را بر کیفیت میوه و ویژگی های فیزیولوژیکی برگ درخت خرما دارد.

چکیدهسابقه و هدف:نخود (Cicer arietinum L.) در دنیا به عنوان سومین گونه مهم حبوبات تلقی می گردد. این گیاه به عنوان یک محصول کم هزینه در سیستم های زراعی مناطق گرمسیری نیمه خشک محسوب شده و به خاطر قابلیت سازگاری با طیف وسیعی از شرایط محیطی و خاک از قبیل اراضی حاشیه ای، حائز اهمیت می باشد. این تحقیق با هدف دستیابی به لاین های پرمحصول و واجد صفات کمی و کیفی مطلوب زراعی از قبیل تیپ بوته ایستاده و پابلند (جهت تسهیل برداشت مکانیزه)، درشتی دانه و زودرسی نسبت به ارقام شاهد به مرحله اجراء درآمده است.مواد و روش ها:به منظور دستیابی به لاین و یا لاین های برتر از نظر میزان عملکرد دانه در شرایط دیم، 12 لاین پیشرفته نخود سفید دیم حاصل از برنامه های اصلاحی موسسه تحقیقات دیم مراغه، به همراه دو رقم شاهد به نام های ثمین و رقم محلی جم در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی در 4 تکرار در ایستگاه اکباتان مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان در سال 1400 مورد بررسی قرار گرفته و صفات فنولوژیکی و مرفولوژیکی مورد اندازه گیری قرارگرفتند.یافته ها:نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بین لاین ها برای تمامی صفات، بجز تعداد روز تا 50 درصد جوانه زنی، تفاوت معنی دار در سطح 1 درصد وجود داشت. بیشترین تنوع بین صفات صد دانه، تعداد شاخه بیمار، میانگین تعداد غلاف در بوته، ارتفاع بوته و تعداد شاخه اولیه مشاهده گردید. رابطه مثبت و معنی دار بین تعداد غلاف در بوته، تعداد شاخه ثانویه و وزن کل دانه در هرکرت و رابطه منفی و معنی دار بین صفات فوق با صفات روز تا جوانه زنی، گل دهی و غلاف دهی وجود داشت. قابلیت توارث پذیری عمومی برای روز تا 50 درصد گلدهی، ارتفاع بوته، روز تا غلاف دهی و رسیدگی کامل به ترتیب 87، 78، 81 و 73 درصد بود که دلالت بر کم بودن اثرات محیطی بر این صفات دارد. بیشترین ارتفاع بوته متعلق به لاین 1 (50/45 سانتیمتر) بود و با توجه به وراثت پذیری عمومی بالای پنجاه درصد ارتفاع بوته، می توان از لاین یک به عنوان والد در برنامه های بعدی دورگ گیری به منظور تولید ارقام پابلند و مناسب برای برداشت مکانیزه دانه بهره برد. لاین 7 نیز علیرغم ارتفاع کم بوته (25/33 سانتیمتر)، از نظر تعداد شاخه اولیه و ثانویه و در نتیجه بیشترین تعداد غلاف در بوته (18 غلاف) نسبت به سایر لاین ها برتر بود. لاین 7 همچنین یکی از بالاترین مقادیر وزن صد دانه را داشت (02/32 گرم) که این امر موجب شد از عملکرد دانه نسبتا بالایی برخودار باشد (35/520 گرم).نتیجه گیری:نتایج تحقیق حاضر بیانگر وجود تنوع ژنتیکی قابل توجه برای صفات وزن صد دانه، تعداد شاخه بیمار، میانگین تعداد غلاف در بوته، ارتفاع بوته و تعداد شاخه اولیه بود که امکان استفاده از تنوع موجود در مراحل بعدی اصلاح نخود را فراهم می نماید. مقادیر بالای قابلیت توارث پذیری عمومی برای روز تا 50 درصد گل دهی، ارتفاع بوته، روز تا غلاف دهی و رسیدگی کامل، دلالت بر کم بودن اثرات محیطی بر این صفات داشته و بنابراین این صفات در فرآیندهای انتخاب در نسل های بعدی قابل بهره برداری خواهند بود. همچنین در صورتی که برداشت مکانیزه نخود مورد نظر نباشد، لاین 7 می تواند از گزینه های مناسب برای کاشت در استان همدان و یا مناطق با اقلیم مشابه باشد.

سابقه و هدف نخود کفتری (Cajanus cajan (L.) Millspaugh) ششمین محصول مهم حبوبات در جهان است. این گیاه چند منظوره بوده و از دانه و غلاف نارس، لپه و علوفه آن استفاده می شود. همچنین مناسب برای کشت در مناطق گرمسیر و نیمه گرمسیر، سازگار با مناطق کم حاصلخیز و کم آب بوده و دانه های این گیاه سرشار از پروتئین (حاوی بیش از 30 درصد وزن دانه) است. در این تحقیق به بررسی تنوع ژنتیکی ژنوتیپ های مختلف نخودکفتری با استفاده از صفات مورفولوژیک پرداخته شده است. مواد و روش هااین مطالعه به منظور بررسی خصوصیات زراعی و ریخت شناسی ژنوتیپ های مختلف نخودکفتری جمع آوری شده از استان سیستان و بلوچستان در سال 1399 در کرج به صورت مشاهده ای اجرا شد. 27 ویژگی ریخت شناسی و مورفولوژیکی در30 ژنوتیپ مختلف نخودکفتری موجود در کلکسیون بانک ژن گیاهی ایران از جمله صفات مربوط به برگ، گل، غلاف و دانه مورد بررسی گردید و در پایان داده ها با استفاده از نرم افزارهای آماری SPSS و STAR مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند و همبستگی و تجزیه به مولفه اصلی آن ها انجام و به منظور گروه بندی ژنوتیپ ها، تجزیه کلاستر به روش Wardصورت گرفت. یافته هانتایج نشان داد که صفت های تعداد دانه در غلاف، تعداد شاخه ثانویه و تعداد دانه در بوته بیشترین ضریب تغییرات را داشته و در میان صفات کیفی مورد بررسی بیشترین شاخص شانون به ترتیب در صفات رنگ غلاف، رنگ رگه های گلبرگ و رنگ بذر مشاهده شد. تجزیه همبستگی نشان داد که بین بیشتر صفات اندازه گیری شده همبستگی معنی داری وجود داشت. طبق نتایج، بیشترین همبستگی بین وزن بوته با وزن غلاف و صفت تعداد روز تا شروع گلدهی با تعداد روز تا رسیدگی مشاهده شد. در تجزیه خوشه ای، 30 ژنوتیپ مورد مطالعه در فاصله پنج، به چهار خوشه اصلی تقسیم شدند. نتایج تجزیه به مولفه های اصلی صفات کمی نشان داد که پنج مولفه در مجموع 4/89 درصد از تغییرات را توجیه کردند. نمودار بای پلات بدست آمده از مولفه های اصلی برای صفات مورد ارزیابی، با گروه بندی تجزیه خوشه ای مطابقت داشت. در این نمودار، چهار گروه حاصل از تجزیه خوشه ای به خوبی تفکیک شدند. به طور کلی نتایج تجزیه به مولفه اصلی و تجزیه خوشه ای وجود تنوع ژنتیکی بالا بین ژنوتیپ های مورد مطالعه را تایید کردند.نتیجه گیرینتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که ژنوتیپ های مختلف نخودکفتری دارای طیف وسیعی از خصوصیات ریخت شناسی بودند که نشان دهنده تنوع ژنتیکی بالای این محصول می باشد. در این تحقیق ژنوتیپ 19، با 95 روز و ژنوتیپ 23 با 193 روز، زودرس ترین و دیررس ترین ژنوتیپ بودند. ژنوتیپ 5 با 230 غلاف در بوته بیشترین و ژنوتیپ 30 با 33 غلاف کمترین میزان را داشت. ژنوتیپ 11 با 968 دانه بیشترین و ژنوتیپ 30 با 132 دانه کمترین مقدار را داشت.با جمع آوری توده های مختلف این گیاه در کشور و شناسایی ظرفیت ژنتیکی بالای آن می توان در برنامه های اصلاحی و سیستم زراعی کشور استفاده نمود همچنین با توجه به اینکه نخودکفتری جزء متحملترین لگومها نسبت به خشکی بوده و یازده گروه رسیدگی مختلف دارد می توان نسبت به امکان سنجی توسعه کشت آن در ایران اقدام نمود.

چکیده سابقه و هدف: یکی از راهکارهای مهم برای استفاده از پسماندهای کشاورزی استفاده از ظرفیت بیولوژیکی موجود در قارچ هایی دارویی می باشد. ضایعات کشاورزی در اکثر نقاط ایران در اثر فعالیت های زراعی، باغبانی و جنگل داری تولید می شوند. و هر ساله هزاران تن مواد زائد سوزانده و یا دور ریخته می شوند که این عمل خود منجر به آلودگی زیست محیطی و مخاطرات بهداشتی می-شود. بستر کشت باید علاوه بر قابل دسترس بودن، هزینه های مالی کم تری را برای تولید کننده ایجاد نماید و همچنین عملکرد مناسبی را هم ایجاد کند. هدف از انجام این پژوهش بررسی بسترهای مختلف (ضایعات مختلف محصولات کشاورزی و صنعتی) برای کشت قارچ G. resinaceum می باشد. با انتخاب صحیح بستر کشت و بررسی نسبت متعادل کربن به نیتروژن در بستر کشت می توان صفات کمی (عملکرد) و کیفی (ارزش غذایی) مورد نظر در قارچ G. resinaceum را بهبود بخشید.مواد و روش ها: این پژوهش در قالب طرح کاملاً تصادفی با 3 تکرار با جدایه ایرانی قارچ G. resinaceum در سال 1399 انجام شد. بعد از جمع آوری قارچ از جنگل، کشت خالص قارچ از بازیدیوکارپ استریل شده انجام شد و سپس اسپان قارچ G. resinaceum نژاد ایرانی تولید شد. تیمارهای آزمایش شامل 7 نوع بسترهای کشت 1. تراشه چوب درخت صنوبر + سبوس برنج (90 + 10) 2. تراشه چوب درخت صنوبر + کنجاله سویا (90 + 10) 3. تراشه چوب درخت صنوبر + کاه و کلش گندم (60 + 40) 4. تراشه چوب درخت صنوبر + کاه و کلش برنج (60 + 40) 5. تراشه چوب درخت صنوبر + ضایعات تراشه چوب درخت خرما (70 + 30) 6. تراشه چوب درخت صنوبر + ضایعات درخت موز (70 + 30) 7. تراشه چوب درخت صنوبر (100) می باشند.یافته ها: نتایج این پژوهش نشان داد بیشترین میزان عملکرد (06/210 گرم بر 2000 گرم بستر)، ماده خشک کل (35/95 گرم بر 2000 گرم بستر)، پلی ساکارید کل (95/15 میلی گرم بر گرم ماده خشک) و کارایی بیولوژیکی (5/10 درصد) قارچ G. resinaceum به بستر کشت ترکیبی تراشه چوب همراه با سبوس برنج اختصاص داشت. و بیشترین میزان نیتروژن کل اندام میوه ای قارچ (67/3 میلی گرم در 100 گرم ماده خشک) و پروتئین اندام میوه ای قارچ (93/22 میلی گرم در 100 گرم ماده خشک) مربوط به بستر کشت تراشه چوب با کنجاله سویا می باشد. هم چنین کم ترین زمان برای مرحله پنجه دوانی (66/28 روز)، تشکیل اندام گره-ای (41 روز) و پیش رسی اندام میوه ای (65 روز) برای بستر تراشه چوب با سبوس برنج ثبت شد. نتیجه گیری: یکی از روش های مناسب برای اصلاح بسترهای کشت و کاهش نسبت کرین به نیتروژن، افزودن مکمل های آلی می-باشد. با توجه به نتایج این تحقیق افزودن مکمل های آلی مانند سبوس برنج، کنجاله سویا و استفاده از ضایعات کلش گندم، کلش برنج، ضایعات نخل خرما و ضایعات درخت موز به بستر کشت تراشه چوب توصیه می شود.واژه های کلیدی: اندام میوه ای، پنجه دوانی، بسترهای کشت ترکیبی، مکمل آلی.

سابقه و هدف: برنج یکی از گیاهان زراعی مهم است که به ویژه در مراحل اولیه رشد، به تنش شوری حساس است. امروزه کاربرد مواد تنظیم کننده رشد گیاهی مانند اسیدسالیسیلیک باعث ایجاد مقاومت گیاهان نسبت به تنش های محیطی از جمله شوری شده است. هدف از این تحقیق مطالعه اثر کاربرد اسیدسالیسیلیک بر برخی از خصوصیات مورفولوژیکی و بیوشیمیایی گیاه برنج تحت تنش شوری بود. مواد و روش ها: بدین منظور آرمایشی گلدانی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی با پنج سطح شوری (0، 25، 50، 75، 100 میلی مولار کلرید سدیم) و سه سطح اسیدسالیسیلیک (0، 5/0 ،1 میلی مولار) روی برنج رقم ندا در سه تکرار انجام شد. صفات اتدازه گیری شامل درصد جوانه زنی، طول اندام هوایی و ریشه، میزان پروتئین کل، مالون دی آلدئید، پرولین و فعالیت برخی آنزیم های آنتی اکسیدانی بودند.یافته ها: نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که شوری باعث کاهش معنی دار بر میزان درصد جوانه زنی، طول ساقه و ریشه و کاهش فعالیت پروتئین شد. بیشترین درصد جوانه زنی در تیمار شاهد (بدون شوری) و شوری در سطح 25 میل مولار مشاهده شد و با افزایش سطح شوری تا غلظت 100 میلی مولار میزان جوانه زنی کاهش یافت. بیشترین میزان طول ساقه چه نیز در غلظت 25 میلی مولار شوری همراه با اسید سالیسیلیک در غلظت 5/0 میل مولار مشاهده شد. بیشترین و کمترین طول ریشه نیز به ترتیب در تیمار 75 میلی مولار شوری همراه با 1 میلی مولار سالیسیلیک اسید و تیمار 100 میلی مولار شوری بدون سالیسیلیک اسید بدست آمد. اندازه گیری میزان پروتئین در تیمار های مختلف مشحص شد که افزایش سطح شوری موجب کاهش میزان پروتیئن برگ بخصوص در تیمار 100 میلی مولار شوری گردید. در تمامی غلظت های شوری، سالیسیلیک اسید میزان پروتئین برگ را افزایش داد و با افزایش غلظت سالیسیلیک اسید از 0 به 1 میلی مولار موجب روند افزایشی میزان پروتیئن برگ گردید. بیشترین میزان پروتئین برگ در تیمار بدون شوری و غلظت 1 میلی مولار سالیسیلیک اسید اندازه گیری شد. شوری موجب افزایش فعالیت مالون دی آلدئید در سطح شوری 100 میلی مولار نسبت به تیمارهای دیگر شد اما کاربرد سالیسیلیک اسید در غلظت های 5/0 و 1 میلی مولار موجب کاهش تولید آن شد. از طرف دیگر افزایش مقدار صفات بیوشیمیایی از جمله پرولین، آنزیم آنتی اکسیدانی (سوپراکسیددیسموتاز) نشان دهنده نقش مصرف یک میلی مولار اسیدسالیسیلیک بر افزایش تحمل این گیاه در برابر تنش شوری است. در حالی که تنش شوری، میزان فعالیت مالون دی آلدئید، فعالیت آنزیم آنتی اکسیدان (کاتالاز) افزایش یافت که کاربرد گیاه با اسیدسالیسیلیک با کاهش فعالیت این صفات، تنش اکسیداتیو را کاهش می دهد که باعث افزایش مقاومت گیاه تحت تنش می شود. نتیجه گیری: تیمار اسیدسالیسیلیک ویژگی های بررسی شده را بهبود می دهد و با فزایش صفات مورفولوژیکی (درصد جوانه زنی، پارامترهای رشد) و صفات بیوشیمیایی(پرولین، فعالیت پروتئین، آنزیم سوپراکسید دیسموتاز)، هم چنین با کاهش میزان فعالیت مالون دی آلدئید، آنزیم آنتی اکسیدان (کاتالاز) تنش اکسیداتیو را کاهش می دهد که باعث افزایش مقاومت گیاه تحت تنش شوری می شود. با توجه به اینکه بیشتر مناطق ایران از شوری رنج می برند پیشنهاد می گردد که با استفاده از هورمون گیاهی اسید سالیسیلیک طی تنش شوری در دراز مدت توجه بیشتری گردد، در تخفیف اثرات مخرب ناشی از تنش شوری مؤثر باشد.

سابقه و هدف: ریزوباکتری های محرک رشد گیاه (PGPR) باکتری های خاک هستند که در ریزوسفر گیاهان حضور دارند و با سازوکارهای ویژه ای رشد گیاه را تقویت می کنند و تنش های محیطی را کاهش می دهند، بنابراین کاربرد این باکتری ها روشی سودمند در کشاورزی پایدار شمرده می شود. در این پژوهش، پتانسیل سویه های مختلف ریزوباکتری های محرک رشد گیاه برای تحریک رشد و تعدیل تنش شوری در گیاه شیرین بیان (Glycyrrhiza glabra L.) مقایسه گردید.مواد و روش ها: آزمایشی با دو عامل شامل شوری (شاهد بدون شوری (NS)، 60 میلی مولار (S1)، 120 میلی مولار (S2) و 180 میلی مولار (S3) کلرید سدیم) و تلقیح ریزوباکتری های محرک رشد گیاه (شاهد بدون تلقیح، تلقیح با Pseudomonas fluorescens، تلقیح با Pseudomonas putida و تلقیح با Azotobacter chroococcum) طراحی شد. گیاهچه های 15 روزه تلقیح شده و یا بدون تلقیح در ظرف های شیشه ای حاوی محیط رشد گیاه MS و تیمارهای نمک NaCl کشت شدند. گیاهان در محفظه رشد به مدت 35 روز رشد یافتند و سپس مورد ارزیابی قرار گرفتند. وزن تر، وزن خشک، طول ریشه و بخش هوایی، رنگیزه های فتوسنتزی، پرولین، مالون دی آلدهید و برخی از آنزیم های آنتی اکسیدانی مورد بررسی قرار گرفت.یافته ها: شوری بدون در نظر گرفتن تیمار ریزوباکتری های محرک رشد گیاه و سطح تنش شوری باعث کاهش رشد شیرین بیان شد. گیاهان تلقیح شده با P. fluorescens به طور معنی داری زیست توده اندام هوایی بیشتری نسبت به گیاهان شاهد در تمام سطوح شوری داشتند، در حالی که تلقیح A. chroococcum تنها در افزایش زیست توده اندام هوایی در سطح شوری بالاتر مؤثر بود و P. putida تأثیر معنی داری بر رشد اندام هوایی نداشت. طول ریشه در تمام تیمارهای باکتریایی تحت شوری کاهش یافت. تیمار P. fluorescens در تمام سطوح شوری اثر افزایشی و معنی داری بر طول ریشه نشان داد. شاخص تحمل به نمک در گیاهان تلقیح شده با ریزوباکتری های محرک رشد گیاه در سطوح 120 و 180 میلی مولار کلرید سدیم به طور معنی داری بالاتر بود. اثر P. putida در بهبود محتوای کلروفیل کل نسبت به سایر گونه ها معنی دارتر بود. تنش شوری باعث تولید مالون دی آلدهید (MDA) و پرولین در گیاهان تلقیح شده و غیر تلقیح شده گردید، اما تلقیح با گونه های سودوموناس به طور قابل توجهی باعث کاهش محتوای MDA و افزایش محتوای پرولین به ویژه در تیمارهای 60 و 120 میلی مولار کلرید سدیم شد. علاوه بر این، با افزایش سطح نمک، فعالیت سوپراکسید دیسموتاز و گایاکول پراکسیداز به طور قابل توجهی افزایش یافت. تلقیح با هر سه گونه ریزوباکتری های محرک رشد گیاه باعث افزایش بیشتر فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی در تمام سطوح نمک شد. تنش شوری باعث کاهش غلظت پتاسیم و نسبت پتاسیم به سدیم گردید و تلقیح باکتریایی به طور معنی داری غلظت پتاسیم را تحت تنش شدید شوری افزایش داد و نسبت پتاسیم به سدیم را بهبود بخشید.نتیجه گیری: تلقیح با هر سه گونه ریزوباکتری های محرک رشد گیاه در سطوح 120 و 180 میلی مولار کلرید سدیم منجر به بهبود شاخص تحمل به تنش شوری شیرین بیان از طریق افزایش تولید پرولین و آنزیم های آنتی اکسیدانت و حفظ نسبت بالاتر پتاسیم به سدیم گردید. نتایج نشان می دهد که تلقیح با ریزوباکتری های محرک رشد گیاه منتخب به ویژه گونه های سودوموناس می تواند به عنوان ابزار مفیدی برای کاهش تنش شوری در شیرین بیان مد نظر قرار گیرد.