راهبردهای توسعه روستایی
سال:1394 | دوره:2 | شماره:2 |تعداد مقالات:8

به منظور کاهش مشکلات در بخش کشاورزی و در راستای واگذاری امور به بخش خصوصی و کوچک سازی دولت، از سال 1386، ایجاد و استقرار شبکه غیردولتی خدمات مشاوره ای فنی و مهندسی کشاورزی در سطح کشور اجرایی شد. هدف از این مطالعه بررسی عومل موثر بر موفقیت شرکت های خدمات مشاوره ای، فنی و مهندسی کشاورزی استان اصفهان بود. جامعه آماری این پژوهش شامل مدیر عامل و اعضای هیات مدیره شرکت مشاوره فنی مهندسی کشاورزی استان اصفهان می باشد. جامعه آماری پژوهش شامل 130 شرکت بود که تعداد 62 شرکت نمونه انتخاب و از هر شرکت تعداد حداقل دو نمونه از اعضای هیات مدیره و مدیران مسوول و در مجموع تعداد 130 نفر انتخاب شدند. ابزار اصلی تحقیق پرسشنامه بود که اعتبار آن با استفاده از تایید توسط کارشناسان و اعتماد آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ (0.83) مورد تایید قرارگرفت. نتایج تحقیق نشان داد که میزان موفقیت شرکت های مشاوره کشاورزی %53.2 در سطح متوسط ارزیابی شد. نتایج حاصل از ضریب همبستگی نشان می دهد که ارتباط مثبت و معنی داری بین متغیرهای استفاده از دوره های آموزشی و ارائه پاداش های مالی با متغیر وابسته میزان موفقیت شرکت ها وجود دارد. نتیجه تجزیه و تحلیل رگرسیون چندگانه نشان داد که حدود %40 از عوامل موثر بر میزان موفقیت شرکت های مشاوره کشاورزی را می تواند به متغیرهایی نظیر: استفاده از دوره های آموزشی به خصوص دوره آموزش روش های مدیریت (0.382) ارائه پاداش مالی به اعضاء در مقابل عملکرد مطلوب (0.278) تعداد قرارداد با دیگر سازمان های دولتی و خصوصی (0.249) و ویژگیهای کارآفرینانه افراد (0.220) نسبت داد.

تحقیق توصیفی- همبستگی حاضر با هدف شناسایی و تحلیل موانع توسعه کارآفرینی سازمانی در تعاونی های توسعه روستایی استان زنجان صورت پذیرفت. جامعه آماری پژوهش 335 نفر از اعضای اصلی هیات مدیره تعاونی های توسعه روستایی در استان زنجان بودند که باتوجه به جدول بارتلت تعداد 120 نفر از آنان از طریق روش نمونه گیری طبقه ای با انتساب متناسب برای انجام تحقیق انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه استفاده گردید. روایی محتوایی پرسشنامه با نظر پانلی از کارشناسان و متخصصان مورد تایید قرار گرفت. برای تعیین پایایی ابزار تحقیق پیش آزمون انجام گرفت که مقدار آلفای کرونباخ محاسبه شده برای مقیاس اصلی پرسشنامه در حد مناسب (بالاتر از 0.75) بود. نتایج آمار توصیفی نشان داد که از نظر پاسخ گویان چهار مانع قوانین سخت گیرانه بانک های دولتی و خصوصی در پرداخت تسهیلات به تعاونی ها، نبود سرمایه کافی در تعاونی ها و عدم دسترسی آن ها به منابع مالی و اعتبارات لازم، ضعف قوانین مرتبط با نیروی کار و نبود بسترهای لازم در تعاونی ها برای فعالیت های گروهی و تیمی دارای بیشترین اولویت در مقایسه با سایر موانع بودند. همچنین، یافته های تحلیل عاملی حاکی از آن بود که 61.38 درصد از واریانس کل موانع توسعه کارآفرینی سازمانی در تعاونی های توسعه روستایی استان زنجان را شش عامل ساختاری، محیطی، شناختی- دانشی، نبود فرهنگ سازمانی اثربخش، ضعف حمایتی و فردی تبیین می نمایند.

دستیابی به توسعه کشاورزی نیازمند طراحی و اجرای برنامه ها و استراتژی های صحیحی است که گام اول تدوین برنامه ها نیز شناسایی وضعیت موجود از بعد توانمندی ها و مشکلات می باشد. پراکندگی و قطعه قطعه بودن اراضی کشاورزی یکی از مهم ترین این مشکلات می باشد. تحقیق توصیفی- همبستگی حاضر باهدف بررسی نگرش گندم کاران شهرستان هشترود در خصوص یکپارچه سازی و راهکارهای متناسب برای یکپارچه سازی از دیدگاه آن ها در سال 1392 صورت گرفت. اعتبار و روایی ابزار تحقیق (پرسشنامه) با استفاده از نظرات اساتید و کارشناسان مرتبط تایید و پایایی آن نیز از طریق مطالعه مقدماتی و محاسبه آلفای کرونباخ برابر با 0.85 و 0.80 برای بخش نگرش و راهکارها به دقت آمد. جامعه آماری را کلیه گندم کاران نواحی روستایی شهرستان هشترود در استان آذربایجان شرقی تشکیل می دادند که 186 گندم کار به عنوان نمونه آماری با استفاده از فرمول کوکران و روش نمونه گیری چندمرحله ای تصادفی از 15 روستای این شهرستان انتخاب و مورد مطالعه واقع شدند. نتایج نشان داد که اکثریت گندم کاران (67.7 درصد) نسبت به یکپارچه سازی نگرش نامساعدی دارند. نتایج تحلیل همبستگی نشان داد که بین سابقه کشاورزی با نگرش گندم کاران رابطه مثبت و معنی دار ولی بین تعداد قطعات کل با نگرش رابطه منفی و معنی داری وجود دارد. نتایج تحلیل عاملی نیز نشان داد که چهار عامل اقدامات بازدارنده، اقدامات مشاعی-تعاونی، اقدامات حمایتی- تسهیلاتی و اقدامات انگیزشی- ترویجی 59.9 درصد از واریانس کل مربوط به راهکارهای یکپارچه سازی را تبیین کردند.

هدف پژوهش حاضر ارزیابی مدیریت پایدار اراضی کشاورزی در شهرستان ملکان می باشد. جامعه آماری شامل کشاورزان گندمکار بود که 162 نفر به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شده اند. ابزار تحقیق پرسشنامه ای بود که روایی آن بر اساس نظرات اساتید دانشگاه و کارشناسان جهاد کشاورزی شهرستان ملکان و پایایی آن از طریق ضریب آلفای کرونباخ (0.71) تایید شد. روش سنجش پایداری نیز مبتنی بر ساخت شاخص ترکیبی به تفکیک مولفه های شش گانه مدیریت پایدار اراضی بود. نتایج ارزیابی سطح پایداری مدیریت اراضی مشخص کرد که 19.1 درصد از کشاورزان در وضعیت ناپایدار، 34 درصد نسبتا ناپایدار، 26.5 درصد نسبتا پایدار و 20.4 درصد در وضعیت پایدار قرار داشتند. نتایج ضریب همبستگی نشان داد که ارتباط مثبت و معنی داری بین متغیر های سن و سابقه کار با مولفه های پایایی و قابلیت پذیرش، میزان زمین و درآمد کشاورزی با مولفه های پایایی، قابلیت پذیرش و دانش فنی، عملکرد گندم و میانگین مصرف کود شیمیایی با مولفه امنیت، تعداد قطعات اراضی با مولفه قابلیت پذیرش و میزان استفاده از ماشین آلات با مولفه های بهره وری، پایایی، قابلیت پذیرش و دانش فنی وجود داشت. همچنین ارتباط منفی و معنی داری بین متغیر های درآمد غیرکشاورزی با مولفه بهره وری و مصرف سموم شیمیایی با مولفه حفاظت دیده شد.

اجرای آزمایش خاک در باغ های انگور به منظور تغذیه صحیح و پایدار باغ ها یکی از اقدامات مهمی است که در یک دهه اخیر به عنوان یک نوآوری به انگورکاران کشور معرفی شده است. پذیرش و اجرای آن ممکن است به واسطه دریافت اطلاعات از منابع مختلف باشد، از این رو هدف این پژوهش بررسی منابع اطلاعاتی تاثیرگذار بر پذیرش نوآوری آزمایش خاک در بین انگورکاران است. با استفاده از یک روش شناسی مبتنی بر پیمایش، نمونه ای تصادفی متشکل از 260 نفر از 3942 انگورکار شهرستان خرمدره با بکارگیری یک روش نمونه گیری چند مرحله ای انتخاب گردیدند و داده ها با استفاده از روش مصاحبه ساختارمند با کمک پرسشنامه جمع آوری شدند. روایی محتوایی و ظاهری پرسشنامه با کمک متخصصین دانشگاهی و جهاد کشاورزی مورد تایید قرار گرفت. پایایی سازه های مهم آن نیز از طریق انجام مطالعه اولیه و بکارگیری آزمون کرونباخ آلفا (0.71 تا 0.84) تایید شد. نتایج نشان داد که، کمتر از نیمی از انگورکاران آزمایش خاک را در باغ های خود اجرا کرده اند. تحلیل رگرسیون نشان داد متغیرهایی همچون تماس با باغ داران نمونه، دریافت پوستر، شنیدن برنامه های رادیویی و تحصیلات باغدار تاثیر مثبت و معنی داری بر تصمیم پذیرش نوآوری آزمایش خاک دارد. بنابراین هم رسانه های میان فردی و هم رسانه های انبوهی تاثیر مثبتی بر پذیرش این نوآوری دارند.

کارشناسان ترویج فعال در عرصه عملیاتی، باید دارای یک سری صلاحیت های ضروری باشند تا بتوانند برنامه های آموزشی با کیفیت، مرتبط و مهم را به جامعه روستایی ارائه کنند. در همین راستا، تحقیق حاضر به منظور واکاوی مولفه های صلاحیت حرفه ای کارشناسان فعال در عرصه عملیاتی ترویج کشاورزی استان مازندران انجام گرفته است. روش تحقیق توصیفی- پیمایشی است. جامعه آماری این تحقیق شامل کارشناسان سطح عملیاتی ترویج کشاورزی به تعداد 290 نفر بوده است. نمونه گیری طبقه ای با انتساب متناسب و با استفاده از جدول کرجسی-مورگان 165 نفر به عنوان نمونه آماری تعیین شدند. ابزار تحقیق پرسشنامه ای محقق ساخته بود که روایی محتوایی آن بر اساس نظر متخصصان ترویج و آموزش کشاورزی تایید شد و پایایی آن با استفاده از ضریب KMO و آماره بارتلت مورد بررسی و تایید گردید (KMO=0.737). نتایج تجزیه تحلیل داده های تحقیق نشان داد که هفت عامل استخراج شده (پژوهشگری، فنی-تخصصی، آموزشگری، مدیریتی، شخصیتی، ارتباطی، تکنولوژی های مجازی)، در حدود 63.691 درصد مقدار کل واریانس مربوط به صلاحیت های حرفه ای کارشناسان سطح عملیاتی ترویج کشاورزی در استان مازندران را تبیین می نماید. با توجه به یافته ها، جهت آشنایی با روش های علمی پژوهش، نیازسنجی، برنامه ریزی و ارزشیابی، اجرای کارگاه های آموزشی ضمن خدمت برای کارشناسان، ضروری به نظر می رسد، همچنین بهبود مهارت های عملی مروجان در انواع کشت محصولات کشاورزی و کار با نرم افزارهای کاربردی کشاورزی در برنامه های سازمان جهاد کشاورزی توجه ویژه گردد.

توسعه روستایی از مهم ترین فرآیندهایی است که در کشورهای مختلف جهان همواره مورد توجه است. دستیابی به توسعه نواحی روستایی در هر جامعه ای نیاز به شناخت مولفه های مختلف و تاثیرگذار بر آن است. ازجمله این مولفه ها رفاه اجتماعی می باشد که در سایه آن می توان بسیاری از مسائل و مشکلات خصوصا عدم تمایل به ماندگاری در روستاها را کاهش داد. پژوهش حاضر از نوع کاربردی و با هدف ارزیابی و تعیین سطح رفاه اجتماعی در سکونت گاه های روستایی دهستان خیر (شهرستان استهبان) تدوین یافته است. روش تحقیق توصیفی تحلیلی و مبتنی بر روش اسنادی و میدانی (ابزار پرسشنامه) است. جامعه آماری پژوهش ساکنان هر 12 روستای مستقر در دهستان مورد مطالعه است که با بهره مندی از روش کوکران تعداد 313 نفر به عنوان حجم نمونه تحقیق انتخاب شدند. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از روش های آماری (توصیفی استنباطی)، روش موریس و تاپسیس استفاده شده است. نتایج به دست آمده حکایت از وجود شکاف عمیق بین وضعیت رفاه اجتماعی در روستاهای دهستان دارد. به طوری که این میزان بین 0.11 تا 0.95 در نوسان است. درمجموع رفاه اجتماعی در روستاهای دهستان از حد متوسط بالاتر (برابر 0.596) می باشد. همچنین نتایج نشان می دهد که بین رفاه اجتماعی روستاها با دو معیار تعداد جمعیت و خدمات رابطه معنادار مستقیم آماری وجود دارد و نیز بین فاصله از مرکز شهرستان و رفاه اجتماعی روستاها رابطه معنادار غیرمستقیم آماری وجود دارد.

در مطالعه حاضر با استفاده از تابع مرزی پوششی، نسبت شکاف تکنولوژیکی روش های مختلف آبیاری محصول گندم در استان فارس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. برای انجام تحقیق از اطلاعات 100 گندم کار در سال 1392 که به صورت تصادفی مورد مصاحبه قرار گرفته اند، استفاده شد. مزارع نمونه بر حسب روش های مختلف آبیاری به دو گروه دارای سیستم آبیاری بارانی و فاقد سیستم آبیاری بارانی تقسیم شدند. نتایج حاصل از تخمین تابع تولید مرزی منطقه ای نشان داد کارایی فنی برای گروه دارای سیستم آبیاری بارانی 0.87 و روش فاقد سیستم آبیاری 0.82 می باشد. یعنی این واحد ها با به کار بردن میزان مشخصی از نهاده های تولید به طور متوسط به ترتیب حدود 87 درصد و 82 درصد مقدار محصولی را تولید می کنند که با استفاده از همین میزان نهاده و تکنولوژی موجود می توانست تولید شود. کارایی فنی نسبت به تابع تولید فرامرزی در سیستم آبیاری بارانی 0.84 و در گروه فاقد سیستم آبیاری بارانی 0.72 می باشد. نسبت شکاف تکنولوژیکی برای دو گروه فوق به ترتیب 0.96 و 0.88 به دست آمد. به عبارت دیگر سیستم آبیاری بارانی عملکرد تکنیکی بهتری داشته و دارای نسبت شکاف تکنولوژیکی بالاتری در مقایسه با روش فاقد سیستم آبیاری بود. این امر نقطه امید بخشی برای سیاست گذاران بخش کشاورزی است که با بهبود تکنیک های تولید و استفاده از موجودی منابع فعلی، سطح تولید را ارتقاء بخشند. نتایج حاصل از عوامل موثر بر پذیرش تکنولوژی سیستم آبیاری بارانی که با استفاده از مدل پروبیت مورد بررسی قرار گرفت نشان داد که متغیرهای تجربه کشاورز، شرکت در کلاس های ترویجی، دارایی کشاورز، وام، تمایلات ریسکی و مالکیت چاه تاثیر مثبت و معنی داری بر پذیرش تکنولوژی سیستم آبیاری بارانی دارند.