مطالعات کارآفرینی و توسعه پایدار کشاورزی
سال:1401 | دوره:9 | شماره:2 |تعداد مقالات:8

اگرچه شناسایی فرصت، لازمه توسعه کارآفرینی در یک حوزه محسوب می شود و بدون آن، فعالیت کارآفرینانه رخ نمی دهد، ولی لازم است عوامل موثر بر توسعه فرصت های کارآفرینانه شناسایی شود تا بتوان سیاستگذاری لازم برای بهره برداری از آنها را انجام داد. بخش صنایع دستی علیرغم قابلیت های فراوان تاکنون در زمینه عوامل تأثیرگذار بر فرصت های کارآفرینانه آن مورد توجه قرار نگرفته است. بنابراین هدف اصلی این تحقیق ارائه مدل تحلیلی مؤلفه های تأثیرگذار بر خلق فرصت ها ی کارآفرینانه است که به صورت موردی در بخش صنایع دستی استان گلستان انجام شده است. روش تحقیق در این مطالعه از نوع آمیخته (کمی و کیفی) می باشد. ابتدا در بخش کیفی 5 معیار و 22 زیرمعیار تأثیرگذار بر خلق فرصت های کارآفرینانه در صنایع دستی بر اساس نظر 20 نفر از خبرگان و کارشناسان ارشد کارآفرینی و صنایع دستی که به روش نمونه گیری گلوله برفی انتخاب شدند، شناسایی شد. سپس در بخش کمی، با نمونه گیری از 171 نفر از فعالان صنایع دستی در استان گلستان، معیارها و زیرمعیارهای شناسایی شده در مرحله اول با استفاده از روش تحلیل شبکه ای رتبه بندی شد. نتایج نشان داد که زیرمعیارِهای قوانین و مقررات مالیاتی، روش ها و رویکردهای جدید تولید صنایع دستی و ارتقاء سطح فرهنگ آموزش صنایع دستی به ترتیب بیشترین تأثیر و زیرمعیارهای سرمایه اجتماعی، صادرات و کاربردی کردن محصول به ترتیب کمترین تأثیر را بر خلق فرصت های کارآفرینانه در صنایع دستی دارند. بررسی مجموع امتیازات بیانگر این است که معیار اجتماعی و فرهنگی در خلق فرصت های کارآفرینانه صنایع دستی اهمیت بیشتری از سایر معیارها دارد.

نظر به تجربه اندک بخش کشاورزی کشور برای توسعه اکوسیستم این بخش می توان از آموزه ها و تجربه های بخش های پیشگام کارآفرینی به‎ منظور توسعه مدل مناسب اکوسیستم کارآفرینی در بستر نظام آموزش عالی کشاورزی کشور بهره برد. این تحقیق با هدف تبیین مدل اکوسیستم کارآفرینی در بستر نظام آموزش عالی کشاورزی در ایران انجام شد که از منظر گردآوری داده ها از نوع میدانی، از منظر کنترل متغیرها از نوع غیرآزمایشی، از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ روش جزء تحقیقات آمیخته اکتشافی ‎متوالی (کیفی-کمی) بود. در بخش کیفی با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند دیدگاه 15 نفر از خبرگان حوزه‎ کسب ‎و‎کارهای نوپا تحلیل گردید. در بخش کمی جامعه آماری 1800 نفر از فعالان استارت آپی کشور بودند. با استفاده از فرمول کوکران نمونه ای به حجم 286 نفر به صورت تصادفی انتخاب شد. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزارهای SPSS22 و AMOS24 و آماره فراوانی در بخش توصیفی و تحلیل عامل تاییدی در بخش استنباطی استفاده شد. مطابق یافته ‎های بخش کیفی مؤلفه‎ سرمایه‎‎ ‎انسانی بیشترین کدها را به‎ خود اختصاص داد و مؤلفه‎ های سیاستگذاری، فرهنگی‎ اجتماعی، حمایتی‎ پشتیبانی، توسعه‎ بازار و ‎ ‎مالی ‎اقتصادی به‎ ترتیب در رتبه های بعدی قرار گرفتند. مطابق یافته‎ های بخش کمی مؤلفه‎ های حمایتی‎ پشتیبانی، سرمایه ‎‎انسانی، سیاستگذاری، توسعه ‎بازار، فرهنگی‎ اجتماعی و مالی ‎اقتصادی به‎ترتیب در رشد اکوسیستم کارآفرینی در بستر نظام آموزش عالی کشاورزی ایران اهمیت داشتند.

جوامع روستایی ارتباط تنگاتنگی با محیط پیرامون خود دارند که بسیاری از ویژگی های آن ها منجر به توسعه کارآفرینی و تقویت اقتصاد روستایی می گردد و بعضی دیگر، توسعه کارآفرینی را با محدودیت مواجه ساخته، پیشرفت اقتصادی را به تأخیر می-اندازند. با توجه به اثرات محدودیت های کالبدی و زیست محیطی بر توسعه کارآفرینی در روستاهای پیرامونی مرز و تالاب بین المللی هامون، هدف پژوهش حاضر، تحلیل اثرات این محدودیت ها در روستاهای بخش قرقری شهرستان هیرمند می باشد. این تحقیق از نوع توصیفی- تحلیلی است که در آن از روش اسنادی برای بررسی سوابق و تبیین مسئله و از روش پیمایشی (با ابزار مصاحبه و تکمیل پرسشنامه) برای جمع آوری داده های مورد نیاز در سطح روستا استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش شامل سرپرستان خانوارهای ساکن در محدوده موردمطالعه می باشد که با توجه به تعداد خانوارهای ساکن در محدوده موردمطالعه و استفاده از فرمول کوکران، تعداد 348 نمونه برای تکمیل پرسشنامه های تحقیق محاسبه گردید. تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از روش های آمار توصیفی و تحلیلی، مدل ARAS و نرم افزارهای SPSS، Choice Expert و ArcGIS انجام گردیده است. نتایج مدل ARAS در بررسی شدت محدودیت های کارآفرینی در روستاهای موردمطالعه نشان می دهد که محدودیت های کالبدی در 6/58 درصد از روستاها و محدودیت های زیست محیطی نیز در 9/68 درصد از روستاها در سطح شدید یا بسیار شدید می باشد. همچنین بر اساس نتایج آزمون فریدمن، محدودیت های ناشی از وجود دیوار مرزی با میانگین 487/0 و محدودیت دسترسی به منابع آب با میانگین 393/0 به ترتیب بالاترین محدودیت های کالبدی و زیست محیطی را در بین محدودیت های متنوع در هر بعد به خود اختصاص می دهند.

همه ­گیری ویروس کووید 19 (کرونا)، نه تنها بر سلامت همگانی اثر داشته، بلکه موجب رکود اقتصادی زیادی در جهان شده است. اقتصاد ایران در کنار تبعات ویروس کرونا فشار تحریم را نیز تحمل کرده و این دو عامل را هم ­زمان با هم تجربه می­کند. مهم­تر آن­که کسب ­وکارها نیز از آسیب­های این ویروس در امان نبوده­ اند. استان کرمانشاه با آمار بالای بیکاری در معرض تهدید ناشی از آسیب کسب ­وکارهای روستایی قرار دارد؛ لذا پژوهش حاضر به دنبال ارائه الگوی احیای کسب­ وکارهای کوچک و متوسط روستایی آسیب­ دیده در بحران کووید 19 با تمرکز بر کسب­ وکارهای روستایی استان کرمانشاه می­باشد. جامعه آماری این پژوهش به شیوه نمونه ­گیری هدفمند به روش گلوله برفی انتخاب شده­اند و شامل کارشناسان سازمان جهاد کشاورزی استان و اساتید دانشگاه رازی می­باشد. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی، از نظر رویکرد، آمیخته اکتشافی و از نظر روش پژوهش، ترکیبی از دو روش تحلیل محتوای کیفی و توصیفی می­باشد. برای گردآوری داد­ ه­ های پژوهش در بخش کیفی از روش مصاحبه نیمه ساختارمند و در بخش کمی از روش پیمایشی استفاده شد. حاصل تجزیه و تحلیل داده ­ها در چهار مقوله اصلی مالی- تسهیلاتی، خدماتی- حمایتی، توانمند­سازی کسب ­وکار و بازار خلاصه شد. دو عامل، مالی - تسهیلاتی و خدماتی- حمایتی موجب توانمند­سازی کسب­ وکارشده و این عامل به نوبه خود می تواند منجر به زمینه­ سازی برای اخذ تصمیم­هایی با محوریت مشتری، بازار و بازاریابی باشد. نتایج آزمون فریدمن عوامل را به صورت مالی- تسهیلاتی (43/3)، توانمند­سازی کسب­وکار (73/2)، حمایتی- خدماتی (40/2) و عوامل بازار (43/1) اولویت­بندی کرد.

هدف اصلی این تحقیق ارزیابی قابلیت های کارآفرینانه در بین مالکان کسب وکارهای خانوادگی است با سابقه فعالیت در بازار بین المللی است .جامعه آماری عبارت است از کلیه سازندگان و انبوه سازان صنعت ساختمان در استان تهران دارای کسب و کارهای خانوادگی فعال در سطح بین المللی، که از بین آنها 70 نفر به صورت تصادفی ساده به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار تحقیق، پرسش نامه استاندارد سنجش ویژگی های شخصیتی کارآفرینان ایرانی کردنائیج و همکاران (1386) با 95 گویه و در مقیاس لیکرت بود. محاسبه ضریب آلفای کرونباخ برای مؤلفه-های مورد استفاده در پرسشنامه تحقیق نشانگر سطح قابل قبول پایایی ابزار تحقیق بود. تحلیل اطلاعات با استفاده از نرم افزار آماری SPSS26 انجام شد. یافته ها نشان داد که پاسخگویان این تحقیق به علت سابقه سنی، همچنین سابقه کار و فعالیت در بازار بین الملل و سطح تحصیلات بالا، در سطح مطلوبی از قابلیت کارآفرینی به ویژه در زمینه مرکز کنترل درونی، نیاز به موفقیت بیشتر، ریسک پذیری متعادل و سلاست فکری قرار دارند. از طرفی، نتایج نشان داد که سطح برخورداری پاسخگویان از مؤلفه های چالش طلبی، رویاپردازی و عملگرایی در کمترین حد نسبت به بقیه قرار داشته است. به ‏طور کلی نتایج نشان داد که وضعیت کلی قابلیت کارآفرینانه 86/32 درصد پاسخگویان در سطح مطلوب می باشد. این نتایج بیانگر اهمیت برخورداری از قابلیت های کارآفرینانه در سطح مطلوب برای مالکان کسب-وکارهای خانوادگی است که لازم است در برنامه های وزات خانه های متولی توسعه کسب وکار، ارائه آموزش مرتبط مورد توجه قرار گیرد.

تحقیق حاضر به بررسی رفتار نوآورانۀ دانشجویان آموزشکدۀ کشاورزی شهرستان ساری در استان مازندران پراخته است. این تحقیق توصیفی- پیمایشی بوده و جامعۀ آماری آن را 433 نفر تشکیل داده اند. به طوری که 206 نفر از آن ها بر مبنی جدول کرجسی مورگان به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. ابزار سنجش تحقیق پرسشنامه محقق ساخته بود که رفتار نوآورانه در آن با 32 گویه در قالب سه بعد کشف ایده، خلق ایده و پشتیبانی ایده، سنجش شد. پس از جمع آوری و دسته بندی داده ها، از روش آمار توصیفی و استنباطی در محیط نرم افزار SPSS21 جهت تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد، بین ابعاد مختلف رفتار نوآورانه در سطح 99 درصد اطمینان رابطۀ مثبت و معنی داری وجود دارد. یافته ها حاکی از آن است، بین رفتار نوآورانه و ترم در حال تحصیل دانشجویان، رابطۀ مثبت و معنی داری وجود دارد. مقایسه رفتار نوآورانه دانشجویان در گروه های مختلف نشان داد، رفتار نوآورانه در گروه های جنسیت، مقطع تحصیلی، داشتن شغل، دارا بودن سابقۀ نوآوری و کارآفرینی و همچنین رشته های تحصیلی مختلف، تفاوت معنی داری داشته است. با توجه به نتایج به دست آمده، پیشنهاد می گردد مراکز آموزشی از جمله موسسات و مراکز آموزش عالی با در دسترس قرار دادن امکانات و زیرساخت های آموزشی زمینۀ تولید و توسعه ایده ها را برای دانشجویان فراهم نمایند تا بدینوسیله زمینه تقویت و گسترش فرهنگ کارآفرینی، هموار گردد.

این تحقیق با هدف بررسی جذب و تلفیق نیروی کار مهاجر روستایی در کسب­وکارهای شهری به انجام رسید. این تحقیق از نوع کیفی بوده و به روش پدیدارشناسی توصیفی انجام شد. گردآوری داده ها با استفاده از مصاحبه نیمه ساختارمند صورت گرفت. جامعه آماری تحقیق شامل نیروی کار مهاجر روستایی و نیز کارفرمایان و دست اندرکاران بازار کار در شهر گرگان بود. نمونه گیری هدفمند به شیوه در دسترس و گلوله برفی صورت گرفت (n=24). فرآیند گردآوری اطلاعات تا سطح اشباع نظری و آستانه سودمندی اطلاعات قابل دسترس ادامه یافت. علاوه بر تحلیل محتوا و کدگذاری یافته ها، از نرم افزارNvivo10 QSR  برای طبقه بندی داده­های کیفی و کدگذاری مضامین پدیدار شده در مصاحبه ها بهره گرفته شد. در نتیجه، شش خوشه مفهومی ترسیم شد. مجموعه ای از نشانگرهای مرتبط با جذب نیروی کار مهاجر روستایی در کسب­وکارهای شهری، در دو سطح محیط کار (30 نشانگر) و اجتماع میزبان (32 نشانگر) شناسایی شد. همچنین، یافته های این تحقیق نشان داد مجموعه ای از عوامل در سه سطح فردی (20 عامل)، سازمانی  یا محیط کسب وکار (24 عامل) و اجتماعی  یا اجتماع میزبان (18 عامل) بر جذب نیروی کار مهاجر روستایی در کسب­وکارهای شهری تاثیر گذارند. بنابراین، می توان نتیجه گرفت علاوه ویژگی های فردی، فراهم بودن محیط مساعد کاری و نیز، یکپارچگی در اجتماع میزبان برای جذب نیروی کار مهاجر روستایی در محیط های کار شهری تاثیرگذار است.

مدیریت پایدار زنجیره تأمین جایگاه ویژه ای در عرضه محصولات به مصرف کننده نهایی دارد. صنعت پسته ایران نیز اهمیت زیادی در تأمین ارز و بهبود تراز تجاری کشور دارد. بنابراین اصلاح زنجیره تأمین از طریق گسترش دانش و آگاهی، به رقابت پذیری بیشتر این صنعت در بازار جهانی و پایداری زنجیره تأمین کمک شایانی خواهد کرد. از این رو، مطالعه حاضر به دنبال بررسی تأثیر سطح دانش و آگاهی مشتریان بر بهبود پایداری زنجیره تأمین محصول پسته در ایران از دیدگاه خبرگان است. این پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی بود که با رویکرد آمیخته انجام شده است. در مرحله کیفی جامعه مورد مطالعه شامل 20 نفر از خبرگان صنعت پسته ایران بودند که از طریق سایت انجمن پسته ایران، به روش نمونه گیری هدفمند از نوع گلوله برفی انتخاب شدند. در مرحله کمی جامعه آماری، شامل 156 نفر ازفعالان حوزه صنعت پسته بودند که طبق فرمول کوکران 130 نفر تعیین و برای نمونه گیری از روش تصادفی ساده استفاده شد. در بخش کیفی برای شناسایی مقوله ها و مفاهیم از روش تحلیل مضمون و در بخش کمی برای تحلیل روابط متغیرها از روش مدل سازی معادلات ساختاری با نرم افزارSmartPLS3 استفاده شده است. براساس نتایج به دست آمده، دربخش کیفی 55مفهوم در قالب 6مقوله اصلی شناسایی شدند. همچنین نتایج بخش کمی نشان دادند که مقوله های دانش کشاورزی بردانش فرآوری، دانش فرآوری بر دانش انبارداری وحمل، دانش انبارداری وحمل بر دانش بازاریابی و توزیع،دانش بازاریابی و توزیع بردانش پشتیبانی و خدمات تأثیرمستقیم دارند.همچنین همه مقوله ها به جز مقوله بازاریابی و توزیع که موردتأیید قرار نگرفت، برمدیریت زنجیره تأمین پایدار تأثیرمستقیم دارند.