مطالعات فرهنگی و سیاسی خلیج فارس
سال:1396 | دوره:4 | شماره:13 |تعداد مقالات:7

دشت شبانکاره از مناطق مهم در دشتستان بوشهر است. در این منطقه دو بنای آرامگاهی شاخص، به نام امام زاده های پیر بهرس و شاه علمدار وجود دارد که بنابر سبک معماری هریک گمان می رود طی دوران صفوی تا پایان قاجار بنا شده اند. مطالعه ساختار معماری این آرامگاه ها در مقایسه با سایر آرامگاه های استان بوشهر طی دوره مذکور، حاکی از وجود سبک معماری بومی در شبانکاره است. این سبک، به خصوص، تاثیر فراوانی در نمای گنبدهای بقاع پیربهرس و شاه علمدار گذاشته است. این تحقیق با رویکرد نظری تاریخ فرهنگی نگاشته شده و روش انجام آن نیز از طریق گردآوری اطلاعات در بررسی های میدانی و مطالعات کتابخانه ای است.

در تقسیم بندی های سیاسی و جغرافیایی گذشته، سواحل خلیج فارس بین چند ایالت تقسیم شده بود. سواحل شمالی خلیج فارس را سه ایالت ایرانی دربر می گرفت که به ترتیب از غرب به شرق شامل خوزستان، فارس و کرمان می گردید. در این میان بیشترین کرانه شمالی خلیج فارس به ایالت فارس اختصاص داشت که به جهت موقعیت جغرافیایی طبیعی و سیاسی خاص خود از اهمیت بیشتری نیز برخوردار بود و مهم ترین بنادر تجاری و بازرگانی ایرانی در همین ناحیه قرار داشتند. پس از آن، ساحل ایالت کرمان وسعت بیشتری داشت در عین حال لنگرگاه هایش نسبت به بنادر فارس و خوزستان دارای ارزش و اعتبار کمتری بودند. اما در کرانه کم پهنای خوزستان، لنگرگاه های قابل توجهی به چشم می-خوردند. این بنادر و لنگرگاه ها زمینه مساعد و مناسبی را برای فعالیت های اقتصادی و تجارت خارجی فراهم کرده بود و رفت و آمدهای بسیار و داد و ستد پررونقی را د رمناطق جنوبی ایران به وجود آورده بود. در این مقاله وضعیت بنادر و سواحل ایرانی خلیج فارس و نقش آن ها در گردشگری اقتصادی مورد بررسی قرار گرفته است.

شناشیر و یا شناشیل، عنصری خاص از معماری است که در خانه های سنتی بندر تاریخی بوشهر دیده می شود. معماری و بافت بومی بوشهر دارای ویژگی هایی است که در بافت تاریخی سایر شهرهای ایران کمتر به چشم می خورد. شرایط اقلیمی، مکان جغرافیایی به خصوص، سنت و فرهنگ غالب و بستر تاریخی موجبات منحصر به فرد بودن معماری و شهرسازی بومی شهر بوشهر را فراهم کرده است. بندر بوشهر در کرانه شمالی خلیج فارس یکی از شهرهای اقلیم گرم و مرطوب است. با بررسی معماری و شهرسازی این شهر، رد پای مسائلی که مردمان این سرزمین نیاز به پاسخگویی به آن را داشته اند، به طور کامل دیده می شود. این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی، عنصر شناشیر را معرفی نموده و از بعد زیبایی شناسی به تحلیل آن در ارتباط با سیمای شهری می پردازد. تحلیل زیبایی شناسانه و نشانه شناسی، حاکی از ظرفیت بالای بصری، فرمی و عملکردی این عنصر تاریخی معماری برای استفاده در معماری امروز این خطه پرارزش کشور است.

ژئوپلیتیک گردشگری مبحثی است پیرامون رقابت قدرت ها در جذب گردشگر در سطح منطقه ای و جهانی در راستای سیاست گذاری های اقتصادی با رویکرد توسعه فضای سرزمینی، کسب منافع ملی و توسعه پایدار گردشگری تعریف نمود. این نوشتار می کوشد با استفاده از مفهوم سازی مبحث ژئوپلیتیک توریسم، ارتباط آن را با توسعه گردشگری بین المللی و همگرایی در جهان اسلام به ویژه در منطقه ساحلی خلیج فارس مورد بررسی قرار دهد. یافته های تحقیق نشان می دهد از مهم ترین بازتاب های نگرش ژئوپلیتیک توریسم بر توسعه گردشگری و همگرایی کشورهای جهان اسلام می توان به تلاش قدرت ها برای ایجاد ثبات سیاسی، اعتلای سطح امنیت در جامعه به ویژه جامعه محلی سواحل خلیج فارس، کاهش کشمکش های سیاسی در اثر کاهش نرخ بیکاری در کشور، تلاش برای تقلیل آشوب ها و تشنجات سیاسی در کشور و برقراری تماس بین قومیت ها و ملیت های گوناگون و ارتقای درک متقابل بین آنان اشاره نمود. بنابراین می توان گفت ژئوپلیتیک گردشگری در تعامل با امنیت، فرصتی برای سیاست گذاری های گردشگری کلان اقتصادی قدرت ها در سطح جهان اسلام به ویژه راهبردی در توسعه پایدار منطقه ساحلی خلیج فارس است.

صنعت گردشگری به عنوان یکی از پردرآمدترین صنایع جهان می تواند نقش مهمی را در تامین رشد اقتصادی کشورها ایفا کند و از سوی دیگر رشد اقتصادی نیز می تواند با توسعه تسهیلات و زیر بناهای گردشگری موجب توسعه صنعت گردشگری شود. امروزه صنعت گردشگری به عنوان یک صنعت کارساز با ارزش افزوده نسبتا چشمگیر در سطح جهان مطرح است به طوری که با ورود یک گردشگر گاهی هشت فرصت شغلی ایجاد می گردد، بنابراین با توجه به این که عمده کشورهای جهان پی به اثرات اقتصادی این صنعت برده اند برنامه هایی در جهت توسعه آن پیش بینی کرده اند.کشور ایران با توجه به جذابیت های متنوع گردشگری از جمله مناظر طبیعی و چهارفصل، آثار تاریخی و با ارزش، صنایع دستی متنوع و تمدن هفت هزار ساله می تواند از مزایای این صنعت بهره مند شود. استان بوشهر یکی از قطب های گردشگری کشور و یکی از مناطق گردشگری جهان با توجه به سواحل خلیج فارس محسوب می شود و این به واسطه قابلیت ها و جذابیت های نسبتا چشمگیری است که در این استان وجود دارد. این مقاله با بهره گیری از منابع کتاب خانه ای و به روش تحلیل محتوا به بررسی روند توسعه صنعت گردشگری در خلیج فارس در تحقق اقتصاد مقاومتی پرداخته است.

قدیمی ترین مراکز تمدن بشری در کناره رودخانه ها و سواحل دریا ها استقرار یافته اند از این حیث خلیج فارس و سواحل آن در قرون نخستین اسلامی ازشکوفایی و اعتبارویژه ای برخوردار گشت، که آن را تبدیل به کانون اصلی مبادلات بین شرق و غرب ساخته بود. در این رهگذر بندر تاریخی سیراف در قرن چهارم هجری بزرگترین بندر بازرگانی خلیج فارس و فعال ترین بندر مشرق زمین و دروازه چین به دلیل موقعیت مساعد جغرافیایی، پیشرفت دریانوردی و کشتی رانی و برخورداری از دریانوردان و بازرگانان مشهور و مجرب و قرارگرفتن در مسیر تجارت دریایی از موقعیت ممتاز تجاری و اقتصادی برخوردار بوده است. بنابراین با توجه به این که سواحل دارای ویزگی های فرهنگی و بصری منحصر به فرد هستند و به سختی قابل درک می باشند، و این که تا چه اندازه انسان در تکامل چشم انداز این ساحل نقش غالب داشته و یا ارزش ها و عوامل دیگر به چه میزان مسلط بوده، موضوعی است که در این مقاله. تحت عنوان شناخت عوامل موثر برون زا و درون زا در تکامل و شکوفایی شهر تاریخی و بندری سیراف مورد مطالعه قرار گرفته است.

در میان روش های موجود برای پیشگیری، کاهش تلفات و خسارات ناشی از آتش سوزی ها در مناطق شهری، برنامه ریزی شهری از طریق وضع ضوابط و مقررات مربوطه می تواند سهم قابل توجهی در کاهش خسارات جانی و مالی و تامین ایمنی برای شهروندان در بلندمدت داشته باشد. هدف از این پژوهش تحلیل فضایی- مکانی ایستگاه های آتش نشانی منطقه یک بندرعباس می باشد. روش پژوهش بر اساس هدف کاربردی و بر اساس ماهیت توصیفی – تحلیلی می باشد. جهت جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه و جهت تحلیل داده ها از نرم افزار های Supper Decisions و GIS و از مدل anp برای اولویت بندی مکان های مستعد برای استقرار ایستگاه های آتش نشانی استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که با توجه به کاربری اراضی و تعیین شعاع عملکردی ایستگاه ها، 2 ایستگاه موجود نمی توانند به خدمات رسانی تمامی فضای منطقه شهری بپردازند و نیاز به مکان یابی و استقرار 2 ایستگاه جدید می باشد. همچنین با استفاده از لایه های متعدد در محیط ArcGIS10 و تلفیق آن با مدل ANP، مکان های مناسب استقرار ایستگاه های آتش نشانی جدید مشخص می شود.