روانشناسی پیری
سال:1398 | دوره:5 | شماره:3 |تعداد مقالات:7

افزایش افسردگی و احساس تنهایی و همچنین کاهش سازگاری اجتماعی از رایج ترین حالات روان شناختی در سالمندان است که می تواند واکنش های احتمالی متعددی به دنبال داشته باشد. بنابراین این پژوهش با هدف اثربخشی فنون مرور زندگی بر سازگاری اجتماعی، انسجام و یکپارچگی و احساس تنهایی سالمندان انجام شد. طرح پژوهش از نوع پیش آزمون-پس آزمون و پیگیری با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل کلیه زنان سالمند مقیم مراکز روزانه سالمندان شهر خرم آباد در سال 1398 بوده است. نمونه گیری به روش هدفمند بر روی کل افرادی که از مجموع جامعه آماری واجد شرایط بودند صورت گرفت. پس از تکمیل پرسشنامه سازگاری اجتماعی بل، انسجام و یکپارچگی فلنسبرگ و احساس تنهایی دهشیری و همکاران، تعداد 30 نفر با کمترین امتیاز در هر مولفه به طور تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل (هر گروه 15 نفر) قرار گرفتند. گروه آزمایش تحت آموزش با فنون مرور زندگی هایت و وبستر در6 جلسه 90 دقیقه ای قرار گرفتند. در نهایت برای دو گروه پس آزمون اجرا شد. همچنین پس از یک ماه بر روی گروه آزمایش آزمون پیگیری صورت گرفت. سپس داده ها با آزمون آماری تحلیل کوواریانس تک متغیره در نسخه 22 نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شدند. نتایج تحلیل داده ها نشان داد درمان مرور زندگی بر کاهش احساس تنهایی، افزایش سازگاری اجتماعی و انسجام و یکپارچگی در سالمندان موثر است (001/0P<). در این درمان با یادآوری خاطرات گذشته، از انزوا و احساس تنهایی در سالمندان کاسته شده و با تجدید حس استقلال و خودپیروی، انسجام و یکپارچگی در آنها افزایش می یابد و در یک فرایند بهبود بخش، درگیر مرور و بازبینی سختی ها و سستی های زندگی خود می شوند و رها شدن از نشخوارهای فکری و حل تعارضات قدیمی، به بهبود سازگاری اجتماعی در آنها می انجامد. با توجه به اینکه این درمان برای سالمندان شناخته شده تر و ملموس تر است می تواند به عنوان یک رویکرد درمانی جایگزین یا درمان تکمیلی در مشاوره سالمندان مورد استفاده قرار گیرد.

اضطراب و افسردگی رایج ترین اختلال های روان شناختی دوران سالمندی بشمار می روند. خاطره پردازی یک قسمت از سیکل طبیعی زندگی سالمندان است که آنها را برای روبرو شدن با مرگ، حل تضادهای گذشته، کسب تمامیت وجودی و یافتن اهمیت زندگی و خودباوری مثبت آماده می کند. بنابراین پژوهش حاضر با هدف تعیین تاثیر خاطره پردازی ساختارمند گروهی بر کاهش اضطراب و افسردگی سالمندان شهرستان مراغه انجام شد. روش پژوهش از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون و گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه سالمندان کانون بازنشستگی شهرستان مراغه که دارای اختلال اضطراب و افسردگی بودند. شرکت کنندگان شامل 46 مرد سالمند (65-95 سال) بودند که با روش نمونه گیری در دسترس و با توجه به معیارهای ورود به مطالعه انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل جایگزین شدند (هر گروه 23 نفر). گروه آزمایش جلسات خاطره پردازی ساختارمند را به مدت هشت جلسه 60 الی 90 دقیقه ای و هر هفته یکبار دریافت نمودند، اما گروه کنترل هیچ گونه مداخله ای دریافت نکردند. شرکت کنندگان در پژوهش به پرسشنامه اضطراب بک و آزمون افسردگی بک پاسخ دادند. داده های پژوهش بر اساس تحلیل کوواریانس تک متغیره و با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 23 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد که خاطره پردازی ساختارمند به طور معنا داری منجر به کاهش اضطراب و افسردگی در گروه آزمایش می شود. بنابراین پیشنهاد می شود که آموزش خاطره پردازی برای کاهش اضطراب و افسردگی در سالمندان استفاده شود.

سالمندان به دلایل مختلف از جمله کاهش عملکردهای جسمی از نظر روان شناختی افت می کنند، بنابراین لزوم مداخله با هدف بهبود بهزیستی ذهنی، فراهیجان مثبت و توانایی خودمدیریتی در آنان ضروری است. در نتیجه، این مطالعه با هدف تعیین اثربخشی آموزش مثبت نگری بر بهزیستی ذهنی، فراهیجان مثبت و توانایی خود مدیریتی زنان سالمند انجام شد. پژوهش حاضر نیمه تجربی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه های آزمایش و کنترل بود. جامعه آماری پژوهش همه زنان سالمند سرای سالمندی استان تهران در سال 1398 بودند که از میان آنان 60 نفر با روش نمونه گیری در دسترس و با توجه به معیارهای ورود به مطالعه انتخاب و به طور تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل جایدهی شدند. گروه آزمایش 8 جلسه 75 دقیقه ای آموزش مثبت نگری دریافت کرد و گروه کنترل آموزشی ندید. ابزار پژوهش شامل پرسشنامه بهزیستی ذهنی کییز و ماگیار-مو، خرده مقیاس فراهیجان مثبت میتمانسگروبر و همکاران و مقیاس توانایی خودمدیریتی شیورمانز و همکاران بودند. داده ها پس از ورود به نرم افزار SPSS نسخه 22 با روش تحلیل کوواریانس تک متغیری تحلیل شدند. یافته ها نشان داد که بین گروه های آزمایش و کنترل از نظر بهزیستی ذهنی، فراهیجان مثبت و توانایی خودمدیریتی تفاوت معنی داری وجود داشت. به عبارت دیگر، آموزش مثبت نگری باعث افزایش بهزیستی ذهنی، فراهیجان مثبت و توانایی خود مدیریتی در زنان سالمند شد (001/0>P). بر این اساس توصیه می گردد که مشاوران و روان شناسان سرای سالمندی برای بهبود بهزیستی ذهنی، فراهیجان مثبت و توانایی خودمدیریتی در سالمندان از روش آموزش مثبت نگری در کنار سایر روش ها استفاده نمایند.

بهبود عملکرد حرکتی سالمندان و شناخت مسائل مربوط به سالمندی برای کمک به بازآموزی مهارت های آموخته شده از چالش های پیشروی هر جامعه ای به شمار می آید. بنابراین هدف از پژوهش حاضر بررسی تاثیر حمایت خودمختاری و امیدواری تقویت شده بر یادگیری حرکتی زنان سالمند بود. روش این پژوهش نیمه تجربی با طرح پیش آزمون-پس آزمون همراه با آزمون یادداری بود. از میان کلیه سالمندان زن شهر اندیمشک، 40 زن سالمند (60 الی 80 سال) به صورت در دسترس و بر اساس معیارهای ورود به مطالعه انتخاب شدند. شرکت کنندگان به طور تصادفی در چهار گروه حمایت خودمختاری، امیدواری تقویت شده، حمایت خودمختاری+ امیدواری تقویت شده و کنترل جای گرفتند. تکلیف استفاده شده در این پژوهش شامل پرتاب کیسه های 100 گرمی با دست غیر برتر به سمت هدف تعیین شده بر روی زمین بود. پس از انجام پنج کوشش به عنوان پیش آزمون، شرکت کنندگان در مرحله اکتساب که شامل 6 بلوک 10 کوششی بود، شرکت کردند. پس از 24 ساعت از آخرین بلوک تمرینی، شرکت کنندگان در آزمون یادداری (10 کوشش) شرکت کردند. داده ها به وسیله آزمون های تحلیل واریانس یک راهه و مرکب در سطح معناداری 05/0≥ P و با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 16 انجام شد. نتایج حاکی از آن بود که همه گروه ها در مرحله اکتساب و در طول بلوک های تمرینی پیشرفت معناداری در عملکرد خود داشتند (05/0≥ P) اما اثر گروه معنادار نبود (05/0≤ P). گروه حمایت خودمختاری+ امیدواری تقویت شده نیز توانست در مرحله یادداری بهترین عملکرد را به نمایش بگذارد (05/0≥ P). به کاردرمانان، مربیان و کلیه افرادی که با سالمندان در ارتباط هستند پیشنهاد می شود برای بهبود یادگیری و عملکرد حرکتی سالمندان از این عوامل انگیزشی تاثیرگذار استفاده کنند.

با توجه به روند افزایشی جمعیت سالمندان، مطالعه و شناخت مسائل مرتبط با این قشر سنی ضرورتی اجتناب ناپذیر است. از این رو پژوهش حاضر با هدف پیش بینی اضطراب مرگ بر اساس تیپ های شخصیتی و سلامت روان در سالمندان شهر شیراز صورت گرفت. پژوهش از نوع توصیفی-همبستگی بود. جامعه آماری شامل کلیه سالمندان ساکن در سرای سالمندان شهر شیراز در سال 1398 بودند که از بین آنها 150 نفر به عنوان نمونه پژوهش با روش غیرتصادفی داوطلبانه انتخاب شدند. برای بررسی متغیرهای پژوهش از سه آزمون اضطراب مرگ تمپلر، سلامت روان گلدبرگ و پنج عامل اصلی شخصیت کوستا و مک کرا استفاده شد. داده ها پس از جمع آوری با روش همبستگی و رگرسیون همزمان مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته های پژوهش نشان داد تیپ های شخصیتی در کل نزدیک به 45 درصد و سلامت روان 25 درصد از واریانس نمرات اضطراب مرگ را تبیین می کنند و مولفه روان نژندی به صورت مثبت و معناداری و مولفه های برون گرایی و مسئولیت پذیری به صورت منفی و معناداری قادر به پیش بینی اضطراب مرگ در سالمندان می باشند. بنابراین با توجه به نقش شخصیت و سلامت روان در اضطراب مرگ، می توان با آگاهی رسانی و به کارگیری تدابیری جهت افزایش سلامت روان در سالمندان، اضطراب مرگ را در آنان کاهش داد.

صمیمیت زناشویی یکی از مولفه های مهم کیفیت زندگی زناشویی در دوره های مختلف سنی است. نارسایی شناختی و ذهن آگاهی به عنوان عوامل روان شناختی می توانند در تبیین صمیمیت زناشویی افراد نقش داشته باشند. بنابراین این پژوهش با هدف بررسی نقش میانجی نارسایی شناختی در ارتباط بین ذهن آگاهی و صمیمیت زناشویی سالمندان انجام شده است. طرح حاضر توصیفی از نوع همبستگی با روش تحلیل مسیر مبتنی بر رویکرد حداقل مربعات جزئی بود. جامعه آماری پژوهش شامل سالمندان شهر رشت بود. در پژوهش حاضر 110 سالمند به شیوه نمونه گیری داوطلبانه انتخاب شدند و به مقیاس صمیمیت زناشویی تامپسون و والکر، پرسشنامه نارسایی شناختی برودبنت و همکاران و فرم کوتاه پرسشنامه ذهن آگاهی والاچ و همکاران پاسخ دادند. داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزارهای SPSS نسخه 23 و SmartPLS نسخه 2 تحلیل شدند. یافته ها نشان داد ذهن آگاهی به صورت منفی نارسایی شناختی و به صورت مثبت صمیمیت زناشویی را پیش بینی می کند (01/0>P). همچنین ذهن آگاهی به صورت غیرمستقیم و با نقش میانجی نارسایی شناختی می تواند صمیمیت زناشویی را پیش بینی نماید (01/0>P). یافته های پژوهش حاضر نشانگر اهمیت ذهن آگاهی و نارسایی شناختی در تبیین صمیمیت زناشویی سالمندان است. بنابراین با برگزاری دوره هایی مبتنی بر یادگیری مهارت های ذهن آگاهی می توان قدم های سازنده در راستای توانمندی شناختی و ارتقاء کیفیت زندگی زناشویی سالمندان برداشت.

در دهه های اخیر تعداد سالمندان در جهان به میزان زیادی افزایش یافته است و این افراد به دلیل شرایط سنی، نیازمند توجه ویژه ای برای تامین نیازهای بهداشتی، سلامت جسمانی و روانی هستند. پژوهش ها نشان داده است که بالا رفتن سن یکی از عواملی است که می تواند در ایجاد اختلال های خوب موثر باشد. از این رو، هدف مطالعه حاضر پیش بینی اختلالات خواب بر اساس مهارت های مقابله ای و ذهن آگاهی در افراد سالمند ساکن در سرای سالمندان کرمانشاه بود. روش این پژوهش، توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه آماری این مطالعه کلیه افراد سالمند مقیم آسایشگاه های سالمندان شهر کرمانشاه در سال 1397 بودند. از میان آنها تعداد 125 نفر بر اساس روش نمونه گیری خوش های به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای جمع آوری داده های پژوهش از پرسشنامه های ذهن آگاهی بائر و همکاران، راهبردهای مقابله ای اندلر و پارکر، بررسی آپنه خواب برلین، و اختلالات خواب زومر و همکاران استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده های پژوهش از روش آماری رگرسیون چندگانه در نرم افزار آماری SPSS نسخه 23 استفاده شد. نتایج نشان داد ذهن آگاهی و مهارت های مقابله ای می توانند اختلالات خواب را در افراد سالمند را پیش بینی کنند. بر اساس نتایج توصیه می شود که دوره های آموزشی ذهن آ گاهی جهت افزایش تمرکز و کنترل خود در بین سالمندان برگزار شود و در سالمندانی که دارای اختلالات خواب هستند، مهارت مقابله ای مساله مدار تقویت تا بیشتر از مهارت های مقابله ای هیجان مدار و اجتنابی مورد استفاده قرار بگیرد.