حفاظت زیست بوم گیاهان
سال:1397 | دوره:6 | شماره:12 |تعداد مقالات:15

موخور (Loranthus europeaus Jacq. ) متعلق به راسته Santalales، خانواده Loranthaceae و جنس Loranthus می باشد و از آفت های عمده درختان جنگلی در زاگرس است که با گونه های مختلفی همزیستی دارد. در پژوهش حاضر، اثر موخور بر جذب عناصر غذایی نیتروژن، فسفر، پتاسیم، کلسیم و منیزیوم در گونه های بلوط ایرانی (Quercus brantii)، کیکم (Acer monspessulanum) و بادام (Amygdalus elaeagnifolia) به عنوان میزبان های رایج موخور در در فصول مختلف استان ایلام مورد بررسی قرار گرفت. نه رویشگاه که بیشترین آلودگی در مناطق مختلف استان داشتند، انتخاب و در هر یک به طور تصادفی حداقل شش پایه با شرایط یکسان گزینش شد. از هر پایه، برگ درخت میزبان قبل و بعد از حمله موخور، برگ موخور و برگ شاخه سالم همان درخت نمونه گیری شد. نتایج نشان داد که مقدار نیتروژن، فسفر، منیزیوم، پتاسیم در برگ موخور و شاخه غیرآلوده بادام و بلوط ایرانی به طور معنی داری از شاخه های آلوده آن ها بیشتر است. در حالیکه در گونه کیکم اختلاف معنی داری بین نمونه ها مشاهده نشد. علاوه بر این، بیشترین مقدار ماده آلی نیتروژن و فسفر مربوط به فصل بهار و بیشترین مقدار کلسیم و خاکستر مربوط به فصل پاییز بود. نتایج همچنین نشان داد که قبل از حمله موخور، مقدار پتاسیم، نیتروژن و فسفر در برگ های بادام و کیکم به طور معنی داری از بلوط ایرانی بیشتر بود، در حالی که بعد از حمله موخور، مقدار پتاسیم ضمن کاهش در تمام گونه ها، در بادام بیشتر از کیکم و در کیکم بیشتر از بلوط ایرانی کاهش داشت. به طورکلی می توان گفت که موخور عناصر معدنی را از درختان میزبان به ویژه در فصل بهار جذب کرده و سبب خشک شدن شاخه های آلوده آن ها می شود. بنابراین می توان گفت که جذب برخی از عناصر غذایی در گونه های درختی موقعیت های مختلف موخور، قبل و بعد از حمله موخور باهم اختلاف معنی داری نشان دادند. همچنین میزان برخی از این عناصر در موقعیت های مختلف در گونه های درختی باهم اختلاف معنی داری داشتند.

جهت اعمال مدیریت علمی و صحیح بر اکوسیستم های مرتعی، داشتن اطلاعاتی از آن به عنوان شاخص-های سلامت و کارکرد موردنیاز است. ارزیابی اکوسیستم های مرتعی در برابر عکس العمل های محیطی و مدیریتی برای بهره برداران این نوع اکوسیستم ها ازاهمیت بالایی برخوردار است. پارک ملی گلستان و مراتع اطراف آن با توجه به نوع مدیریتی (حفاظت) که بر آن ها اعمال می شود می تواند به لحاظ ساختاری و عملکردی کارکردهای متفاوتی داشته باشد. ازاین رو هدف از مطالعه حاضر بررسی خصوصیات ساختاری و عملکردی لکه-های اکولوژیک مراتع در سه منطقه پارک ملی گلستان، منطقه حفاظت شده قرخود و منطقه ییلاقی اسپاخو است. بدین منظور در هر یک از مناطق مورد مطالعه در دامنه شرقی با استفاده از 3 ترانسکت 50 متری در جهت شیب غالب دامنه، لکه ها و مناطق بین لکه ای در 5 تکرار بررسی شد. با استفاده از مدل تحلیل عملکرد چشم انداز(LFA)، سه ویژگی عملکردی (پایداری خاک، نفوذپذیری خاک و چرخه مواد غذایی) و خصوصیات ساختاری شامل (تعداد لکه ها، سطح کل لکه ها، شاخص سطح لکه ها، شاخص سازمان یافتگی چشم انداز) بررسی شد. نتایج نشان داد اکثر خصوصیات ساختاری (میانگین طول لکه، تعداد لکه، میانگین عرض لکه، سطح کل، شاخص سطح لکه و شاخص سازمان) در منطقه پارک ملی بیشتر از منطقه قرخود و اسپاخو است. از نظر شاخص پایداری بین مناطق پارک ملی با قرخود در سطح 5 درصد اختلاف معنی داری وجود ندارد. بین شاخص-های نفوذپذیری و چرخه مواد غذایی در سطح 5 درصد اختلاف معنی داری باهم نشان داد. در منطقه پارک ملی و قرخود بالاترین شاخص عملکردی مربوط به قطعه اکولوژیک گندمی+پهن برگ علفی و در منطقه اسپاخو بالاترین شاخص عملکردی مربوط به قطعه اکولوژیک بوته+پهن برگ علفی بود. از خصوصیات عملکردی و ساختاری می توان به عنوان هشدارهای اولیه برای تعیین تخریب مرتع و از این طریق اقدامات لازم جهت جلوگیری از شدت تخریب یا بهبود شرایط فراهم آورد.

خردل اتیوپی و هندی متعلق به خانواده شب بو بوده و محصول روغنی مهم می باشند، خردل اتیوپی گیاهی با سیستم ریشه ای عمیق، مقاوم به خشکی و گرما بوده و خردل هندی یک گیاه امیدبخش برای گیاه پالایی فلز می باشد. براین اساس توان جذب، تحمل و پالایش سرب توسط این دو گونه رشد یافته در خاک آلوده مورد مطالعه قرار گرفت. گیاهان در گلخانه در خاک های آلوده شده با غلظت های 15، 300 و 600 میلی گرم بر کیلوگرم سرب رشد یافتند و پس از 7 هفته، جهت سنجش برخی پارامترها از جمله طول، وزن خشک، سطح برگ ویژه، رنگیزه های فتوسنتزی و غلظت سرب برداشت شدند. هر دو گونه شاخص تحمل تنش بالایی را نسبت به سرب نشان دادند. همچنین تیمارهای سرب در طول، وزن خشک ریشه و بخش هوایی و سطح برگ ویژه هیچ یک از دو گیاه خردل اثرمعنی داری نداشت. اگر چه رنگیزه های فتوسنتزی در گیاه خردل اتیوپی تحت تأثیر تیمارهای سرب قرار نگرفتند، میزان کلروفیل ها و کاروتنوئیدها در خردل هندی تحت تیمار 600 میلی گرم بر کیلوگرم سرب کاهش یافت. با افزایش سطح آلودگی سرب در خاک، غلظت سرب ریشه هر دو گیاه به طور معنی داری افزایش یافت، به طوری که نسبت غلظت سرب ریشه به خاک (فاکتور تغلیظ زیستی) زیاد شد. غلظت سرب بخش هوایی در خردل اتیوپی تحت تیمار 600 میلی گرم بر کیلوگرم به صورت معنی داری افزایش یافت که به ترتیب در شاهد و تیمار 600 سرب این میزان 7 و 30 میلی گرم بر کیلوگرم بود، هرچند در سایر تیمارها تغییر معنی داری نداشت. فاکتور انتقال سرب به بخش هوایی در هر دو گیاه کم بود. بنابراین هر دو گیاه خردل اتیوپی و هندی با توجه به زیست توده، شاخص تحمل تنش، غلظت سرب ریشه زیاد و در نتیجه فاکتور تغلیظ زیستی بالا، می توانند جهت تثبیت سرب خاک های آلوده و پاکسازی این خاک ها درمناطق شهری و صنعتی مفید باشند.

جاده سازی در زیست بوم های جنگلی قابلیت ایجاد تغییر در ترکیب پوشش گیاهی، تنوع زیستی و ویژگی های خاکی را دارد. برای بررسی تغییر جوامع گیاهی ناشی از جاده سازی در زیست بوم های جنگلی زاگرس جاده ای به طول دو کیلومتر در دو توده شاخه زاد و شاخه و دانه زاد واقع در منطقه بانکول استان ایلام انتخاب شد. در مجموع 12 ترانسکت با فواصل مختلف عمود بر محور جاده پیاده شدند. در روی هر ترانسکت در فواصل 20، 50 و 100 متری از حاشیه جاده نمونه های گیاهی و خاکی در 72 قطعه نمونه 20×20 متری برداشت شدند. به منظور بررسی روابط پوشش گیاهی و ویژگی های فیزیکو-شیمیایی خاک از تحلیل تطبیقی متعارف (CCA) و همچنین برای گروه بندی گونه های گیاهی از تحلیل دوطرفه گونه های شاخص (TWINSPAN) استفاده شد. برآورد تنوع و غنای گونه ای با استفاده از شاخص های تنوع سیمپسون، شانون-واینر، مارگالف، منهینیک و یکنواختی پایلو انجام شد. بر اساس نتایج بدست آمده ترکیب گونه ای قطعات نمونه نزدیک جاده با قطعات نمونه داخل جنگل متفاوت بوده و در دو دسته مجزا گروه بندی شدند. نتایج نشان داد که بیشترین میزان کربن آلی، درصد آهک، درصد رطوبت اشباع و پتاسیم قابل جذب در فاصله 100 متری در توده شاخه و دانه زاد و فسفر قابل جذب نیز در همین توده در فاصله 50 و 100 متری از جاده بیشترین مقدار را نشان داد. همچنین بیشترین میزان شوری، نیتروژن کل و وزن مخصوص ظاهری در توده شاخه زاد و در فاصله 20 و 50 متری از جاده قرار داشت. براساس نتایج بدست آمده شاخص های تنوع گونه ای در هر دو توده در فاصله 100 متری از جاده بیشترین مقدار را نشان دادند. در کل نتایج این تحقیق پیامدهای منفی جاده سازی در این زیست بوم را از لحاظ تغییرات تنوع گیاهی و ویژگی های فیزیکو-شیمیایی خاک نشان داد.

تحقیق حاضر درصدد است تا با بررسی و شناخت عوامل مؤثر بر مشارکت روستائیان در طرح های منابع طبیعی، با استفاده از روش شناسی کیو، ذهنیت های کارشناسان طرح های حفاظت زیست بوم در ارتباط با عوامل مؤثر بر مشارکت در این طرح ها را مورد شناسایی قرار دهد. نخست سعی شده است بر پایه نتایج پژوهش های مرتبط با مشارکت روستاییان در طرح های حفاظت زیست بوم و تجزیه و تحلیل فضای گفتمانی موجود، شناخت جامعی از علل مشارکت روستاییان به دست آید. سپس، با بهره گیری از مشارکت متخصصان، دیدگاه های مختلف در این زمینه شناسایی و دسته بندی شود و به این صورت، گامی فراتر از مجموعه تحلیل های ارائه شده برداشته شود. در گام بعدی به روش نمونه گیری هدفمند از خبرگان مشارکت در منابع طبیعی، تعداد 36 نفر برای انجام مرحله مرتب سازی کیو مشارکت کردند. براساس منطق روش شناسی کیو، از روش تحلیل عاملی کیو که اصلی ترین روش برای تحلیل ماتریس داده های کیو است، بهره گرفته شد. یافته های پژوهش بر پایه تحلیل عاملی کیو بیانگر سه دیدگاه درزمینه عوامل موثر بر مشارکت از دیدگاه کارشناسان منابع طبیعی است. دیدگاه نخست دارای ویژگی های "مشارکت گرا" بوده و تاکید زیادی بر نقش جوامع روستایی در تمامی مراحل اجرای طرح ها دارد. دیدگاه دوم مبتنی بر "توانمندسازی" جوامع بوده و دیدگاه سوم بر گسترش "آگاهی و دانش" جوامع محلی تاکید دارد. همچنین گویه "توجه به نیازهای اقتصادی بهره برداران در طراحی طرح های حفاظت از حفاظت زیست بوم " با دارا بودن تکرار در هر سه دیدگاه، بیشترین میزان تکرار را به خود اختصاص داده است و گفتمان غالب تحقیق بر روی این گزاره تاکید دارد.

با توجه به نقش مدیریت اکوسیستم های مرتعی بر عناصر غذایی، تحقیق حاضر در راستای بررسی ارتباط عناصر غذایی خاک و گیاه در مدیریت های مختلف چرایی و آگاهی از شرایط تغییرات آنها در مراتع لاسوره واقع در استان لرستان انجام شد. برای این منظور پس از شناسایی و تعیین حدود منطقه، مدیریت های چرایی شامل چرای آزاد، قرق کوتاه مدت (یک ساله) و میان مدت (پنج ساله) با بازدیدهای میدانی تعیین شد. با استفاده از روش سیستماتیک-تصادفی و به کمک دو ترانسکت 100 متری و 10 پلات یک متر مربعی در هر تیپ گیاهی اقدام به نمونه برداری شد. پس از تعیین گونه های غالب، براساس درصد تاج پوشش در پلات ها، نمونه برداری از آن ها انجام شد. همچنین در هر پلات، نمونه برداری از خاک پای گونه های غالب، با توجه به متوسط عمق نفوذ ریشه در خاک، صورت گرفت. سپس خصوصیات خاک و گیاه از قبیل نیتروژن، فسفر و پتاسیم در آزمایشگاهاندازه گیری شد. در نهایت داده های جمع آوری شده به کمک نرم افزار SPSS 20 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. برای این منظور آنالیز واریانس و مقایسه میانگین ها (آزمون توکی) مورد استفاده قرار گرفت. نتایج حاکی از آن بود که گونه ها و تیمارهای چرایی بر روی غلظت هر سه عنصر غذایی اثر معنی دار (در سطح 5 درصد) دارند ولی اثر متقابل گونه و تیمار بر عناصر غذایی فقط برای عنصر فسفر تغییرات معنی دار (در سطح 5 درصد) از خود نشان داد. همچنین از تیمار چرا به قرق یکساله و سپس پنج ساله میزان عناصر افزایش معنی دار داشته است ولی در مورد خاک، تنها اثر قرق طولانی تر (پنج ساله) موجب افزایش معنی دار عناصر غذایی شده و در قرق یکساله اختلاف معنی دار با چرا مشاهده نشده است.

هدف از تحقیق حاضر، بررسی تأثیر آشکوب بندی توده جنگلی بر شاخص های تنوع زیستی و برخی ویژگی های درختان راش در راشستان های اسالم-گیلان بود. همچنین ارتباط برخی ویژگی های برگ راش با شاخص های تنوع زیستی بررسی شد. نه قطعه نمونه به ابعاد 50×50 متر برای آشکوب درختی از راش خالص تا اختلاط نه گونه ای راش با سایر گونه های درختی و با سه تکرار برای هر اختلاط، انتخاب (27 قطعه نمونه) و شاخص های تنوع زیستی آشکوب درختی، قطر تاج، قطر برابر سینه و فراوانی راش اندازه گیری شدند. نتایج نشان داد که در توده های جنگلی مورد مطالعه بیشترین مقدار شاخص های غنا و تنوع درختی به آشکوب دوم تعلق دارد. بیشترین مقدار سطح مقطع و قطر تاج درختان راش در آشکوب اول مشاهده شد. نتایج نشان داد که بین شاخص های غنا و تنوع درختی فقط با وزن تر و خشک برگ درختان راش همبستگی مثبت و معنی دار وجود دارد به طوری که با افزایش شاخص ها، مقدار وزن تر و خشک برگ راش افزایش یافت. ضرایب همبستگی نشان داد که بین فراوانی راش با وزن تر برگ همبستگی مثبت و معنی دار و نیز با وزن خشک برگ همبستگی منفی و معنی دار وجود دارد. در توده های جنگلی مورد نظر مشاهده شد که بین سطح مقطع درختان راش و وزن تر و خشک برگ آنها همبستگی منفی و معنی دار وجود دارد. به طورکلی می توان اظهار نمود که روابط تنوع زیستی-عملکردی می تواند در آشکوب های درختی جنگل راش خزان کننده وجود داشته باشد.

روابط متقابل بین دو گیاه، استقرار و بقای آن ها را تحت تأثیر قرار می دهد، بنابراین آگاهی از چگونگی وقوع این روابط می تواند برای حفاظت گونه های مرتعی و برای پیشگویی روند تغییرات پوشش گیاهی و مدیریت اکوسیستم ها در یک منطقه استفاده نمود. این تحقیق به منظور مطالعه پتانسیل رقابت بین دو گونه مرتعی Bromus tomentellus و Poa pratensis و بررسی تأثیر رقابت اندام های هوایی و زمینی در قالب کار آزمایشگاهی و نمونه برداری از مراتع سرعلی آباد استان گلستان انجام شد. این آزمایش به صورت طرح کاملا تصادفی با چهار تیمار (دو تیمار شاهد و دو تیمار رقابتی) در سال 1395 در محل گلخانه دانشگاه گنبد کاووس صورت گرفت. جهت کشت گیاهان و محیط رقابت از گلدان های پلاستیکی به قطر و ارتفاع 22 سانتی متر استفاده شد. گلدان ها از خاک غنی پر شده و طبق الگوی مشخص، کشت با بذر صورت گرفت. آبیاری گلدان ها هر روزه انجام شد. تنک کردن گونه های کشت شده جهت رسیدن به تراکم مورد نظر صورت پذیرفت. بررسی وضعیت پوشش تاجی این دو گونه در عرصه مراتع سر علی آباد گرگان انجام شد. نتایج نشان داد که وزن خشک اندام هوایی و ارتفاع گونه B. tomentellus در تیمار شاهد و تیمار رقابت اختلاف معنی داری از نظر آماری ندارد اما در وزن خشک اندام هوایی و ارتفاع گونه P. pratensis بین تیمار شاهد و تیمار رقابت اختلاف معنی داری از نظر آماری مشاهده شد. نتایج نشان داد که بین تیمار شاهد و تیمار رقابت عملکرد وزن خشک اندام زمینی و طول ریشه در هر دو گونه مورد مطالعه معنی دار است. نتایج بخش اندام هوایی در آزمایشگاه نشان می دهد که گونه B. tomentellus در رقابت با گونه P. pratensis مغلوب نشده است و توانسته است پاسخ جبران دهد اما میزان عملکرد گونه P. pratensis در رقابت با گونه B. tomentellus در داخل گلدان کاهش یافته است و پاسخ جبران مشاهده نشده است. نتایج حاصل از اندازه گیری پوشش گیاهی در منطقه حفاظت شده سر علی آباد نشان داد که درصد پوشش تاجی گونه B. tomentellus دو برابر گونه P. pratensis می باشدکه بیان گر برتری و غلبه گونه B. tomentellus به گونه P. pratensis می باشد و داده های آزمایشگاهی تایید می-گردد.

بهمنظور مطالعه اثر آللوپاتیک بقایای خشکشده علفشور (Salsola kali) بر جوانه زنی و رشد هتروتروفیک گیاهچهی تعدادی از گیاهان زراعی، مطالعه ای در آزمایشگاه دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه محقق اردبیلی در سال 1392 صورتگرفت. اثر عصاره آبی اندام هوایی خشک شده علف شور درچهار غلظت (صفر، 1، 3 و 5 درصد) در یک طرح کاملا تصادفی بر درصد و سرعت جوانه زنی، طول ریشه چه، طول ساقه چه و وزن خشک گیاهچه گیاهان زراعی گلرنگ، آفتابگردان، گندم، ماشک، یونجه، جو، ذرت و کلزا ارزیابی شد. نتایج به دست آمده وجود خاصیت آللوپاتیک در علف شور را ثابت کرد به طوری که تمام خصوصیات جوانه زنی مورد ارزیابی در گیاهان زراعی مورد مطالعه کاهش معنی داری نسبت به شاهد نشان دادند. در اثر وجود پدیده ی آللوپاتی در بقایای علف شور خسارات آشکاری در مراحل جوانه زنی و رشدی اولیه گیاهان زراعی مشاهده گردید که با کاهش درصد و سرعت جوانه زنی و طول ریشه چه و ساقهچه و وزن خشک گیاهچه، ظرفیت تولیدی گیاهان زراعی افت پیدا میکند. در بین گیاهان زراعی به نظر می رسد گیاهان آفتابگردان، گندم و ذرت آسیب کمتری را در مرحله جوانه زنی و رشد در مواجهه با آللوکمیکال های حاصل از علف شور متوجه شده و در اراضی آلوده به این علف هرز قابل توصیه هستند.

مراتع به دلایل متعدد از جمله تولید علوفه، دامداری، ارزش تفرجگاهی و حفاظت آب و خاک مهم می باشند. از طرفی، برای حفاظت و مدیریت بهینه از این منابع طبیعی، مطالعات در مورد آنها ضروری است. از آنجا که مطالعات میدانی هزینه بر و زمان بر می باشد، استفاده از مدل ها در کنار مطالعات صحرایی، برای برآورد ویژگیهای پوشش گیاهی متداول شده است. در تحقیق حاضر شبکه عصبی مصنوعی و مدلسازی آماری، جهت شبیه سازی درصد تاج پوشش مرتعی و سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) به عنوان پیش پردازنده و پس پردازنده در شبیه سازی در سطح مراتع بلده واقع در جنوب شهرستان نور (استان مازندران) استفاده گردیدند. جهت شبیه سازی درصد تاج پوشش مرتعی از روش رگرسیون چند متغییره و شبکه پرسپترون چند لایه (MLP) استفاده شد. فرآید مدلسازی با نمونه برداری و برآورد تاج پوشش در 127 مکان مرتع مطالعاتی (متغییر وابسته) و کمی نمودن عوامل اقلیمی، توپوگرافی، ادافیک و انسانی (متغییرهای مستقل) موثر در میزان پوشش مرتعی، انجام گردید. مدلسازی آماری در محیط نرم افزار SPSS با روش رگرسیون چند متغییره انجام شد. به منظور شبیه سازی در شبکه عصبی، ارائه شبکه بهینه، تست یا اعتباریابی شبکه و تایید کارایی آن انجام پذیرفت. همچنین در محیط GIS، سطح مراتع مطالعاتی به پیکسل های صد در صد متری به فرمت رستری تفکیک شد و از تلفیق لایه های ورودی مدل، لایه زمین مرجع عوامل موثر در میزان تاج پوشش مرتعی تهیه گردید. مقادیر کمی برای هر پیکسل به همراه مختصات به محیط شبکه عصبی وارد گشت و شبیه سازی درصد تاج پوشش برای مکان های فاقد آمار با شبکه بهینه اعتباریابی شده، انحام پذیرفت. نتایج تحقیق نشان داد که از دو روش بکار رفته، شبکه عصبی با دست یابی مقادیر ضریب تبیین(Rsqr) 72/0 و ارائه خطای کمتر در مرحله آزمون یا تست (روش رگرسیون چند متغییره ضریب تبیین 6/0 )، دقت و کارایی بیشتری دارا می باشد. همچنین، ارزیابی کارایی شبکه عصبی در محیط GIS بواسطه آنالیز همپوشانی مقادیر واقعی و نقشه درصد تاج پوشش حاصله، دلالت بر دقت و کارایی تلفیق شبکه عصبی و GISدر مطالعات داشته است. درنهایت، نتایج شبکه عصبی به محیط GIS وارد و نقشه درصد تاج پوشش مرتعی بر اساس نتایج شبیه سازی شبکه عصبی تهیه گشت.

سوسن چلچراغ Lilium ledebourii (Baker) Boiss با گلهای سفید معطر از گیاهان بومی و نادر ایران و تنها گیاهی است که به عنوان میراث ملی در ایران به ثبت رسیده است. این گیاه دارای ارزش دارویی، زینتی و پتانسیل اقتصادی بالایی بعنوان یک گل جدید است که بشدت در خطر انقراض قرار دارد. چرای دام، بریدن ساقه و برداشت اندامهای زیرزمینی و آفت زدگی از عوامل موثر بر انقراض این گونه ارزشمند می باشد. بنابراین این مطالعه با هدف تعیین ارزش غذایی سوسن چلچراغ در مراحل رشد در دو رویشگاه مختلف انجام شد. بدین منظور در دو رویشگاه کلاردشت و اسالم در هر یک از مراحل رشد اقدام به نمونه برداری از اندامهای هوایی گیاه به صورت تصادفی در 3 تکرار و در هر تکرار 5 پایه گیاهی گردید و شاخصهای ارزش غذایی شامل، پروتئین خام، دیواره سلولی منهای همی سلولز، قابلیت هضم ماده خشک و انرژی متابولیسمی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج این تحقیق نشان داد که مراحل فنولوژیک بر ارزش غذایی سوسن چلچراغ معنادار بوده و در هر دو رویشگاه ارزش غذایی گونه در مرحله رویشی بیش از مراحل دیگر است. به طوریکه با پیشرفت مراحل رشد از مقدار پروتئین خام، هضم پذیری ماده خشک و انرژی متابولیسمی کاسته و بر میزان دیواره سلولی عاری از همی سلولز افزوده می شود. همچنین، شاخص های ارزش غذایی در رویشگاه کلاردشت بیشتر از اسالم است که به نظر می رسد، تغییرات ارزش غذایی تحت تاثیر تغییر عوامل اکولوژیکی مانند خاک و یا جهت و شیب دامنه و ارتفاع از سطح دریا قرار گرفته است.

امروزه حفظ تنوع گونه های گیاهی دارویی-مرتعی و جلوگیری از فرسایش تنوع ژنتیکی آنها از اهمیت دو چندانی برخوردار است. گیاه بادرنجبویه دنایی (Dracocephalum kotschyi Boiss. ) از جمله گیاهان مهمی است که بر اثر برداشت های بی رویه و تغییرهای آب و هوایی در معرض خطر انقراض و نابودی قرار گرفته است. از این رو در پژوهش حاضر اثر تیمارهای کپسوله-آبگیری و شیشه ای شدن با محلول های آبگیری pvs2 و pvs3 در تکنیک حفاظت فراسرد بر بذر های بادرنجبویه دنایی مورد مطالعه قرار گرفتند. بذرهای تیمار شده به مدت 20 ساعت در تانک ازت مایع در دمای º C 196-نگه داری شدند. پس از گذراندن دوره انجماد، بذرها در بن ماری c˚ 40 قرار گرفتند تا عمل ذوب و شوک حرارتی صورت گیرد. بذرها در شرایط آزمایشگاه در پتری دیش و در شرایط گلخانه دررون گلدان کشت شدند. درصد و سرعت جوانه زنی، شاخص بنیه بذر، طول ریشه چه، طول ساقه چه و وزن تر و خشک گیاهان مورد ارزیابی و سنجش قرار گرفتند. تیمار کپسوله– آبگیری بطور معنی دار و چشمگیری توانست درصد و سرعت جوانه زنی و شاخص بنیه بذر را کاهش دهد. کمترین طول دانه رست در تیمار کپسوله-آبگیری و بیشترین در تیمار شیشه ایی شدن با محلول آبگیری pvs3 بدست آمد. وزن خشک ریشه تحت تاثیر تیمارهای مختلف فراسرد قرار نگرفت، اما تیمار کپسوله– آبگیری وزن خشک اندام هوایی را بطور معنی داری کاهش داد. نتایج بخوبی نشان داد که تیمار شیشه ای شدن با محلول آبگیری pvs3 می تواند بخوبی تنش های ناشی از انتقال به شرایط فراسرد را کاهش دهد و کیفیت رشد بذرهای گیاهان در حال انقراض و نابودی را بهبود ببخشد.

این تحقیق با هدف بررسی تأثیر ارتفاع از سطح دریا بر ساختار ترکیب و تنوع گونه ای در دامنه های شمالی سبلان در سطح واحد رویشی علف بوته زار صورت گرفت. پس از بررسی های میدانی و با توجه به جاده های دسترسی نمونه برداری در سطح سه طبقه ارتفاعی (کمتر از 2000، 2500-2000 و بیشتر از 2500 متر) در طول 7 ترانسکت و هر ترانسکت 10 پلات یک متر مربعی برداشت شد. در هر پلات درصد تاج پوشش گیاهی و تراکم گونه ای و پارامترهای پوشش سطحی ثبت شد. نمونه های گیاهی جمع آوری و شناسایی شدند. نمونه خاک از ترانسکت ها برداشت و پارامترهای آن در آزمایشگاه اندازه گیری شد. مقایسه میانگین ترانسکت ها و طبقات ارتفاعی با استفاده از آزمون دانکن انجام شد. از روش تجزیه به مؤلفه های اصلی (PCA) و آنالیز تطبیقی متعارفی (CCA) برای گروه بندی مکان های نمونه برداری و بررسی تأثیر عوامل اکولوژیکی در انتشار گونه های گیاهی استفاده شد. نتایج تجزیه و تحلیل داده های7 ترانسکت و 3 طبقه ارتفاعی نشان داد که، تأثیر ارتفاع بر درصد تاج پوشش گیاهی )01/0(P≤ و تراکم گونه ای) 05/0≥ (P معنی دار است. با توجه به نتایج روش PCAبا 18/94 درصد واریانس، متغیّرهای اسیدیته خاک، مواد آلی ذره ی، ماده آلی، درصد شن، دما، ارتفاع از سطح دریا، بارندگی، فسفر، میانگین وزنی قطر خاکدانه ها، هدایت الکتریکی، خاک لخت، درصد سنگ و سنگ-ریزه، پتاسیم و درصد رس، شیب و لاشبرگ از عوامل مؤثر در گسترش پوشش گیاهی طبق چهار مؤلفه اول می باشند. در روش CCA با 9/76 درصد واریانس را پارامترهای پتاسیم، درصد سیلت و شیب، بارندگی، ارتفاع از سطح دریا، آهک، فسفر، دما، هدایت الکتریکی، درصد خاک لخت، میانگین وزنی قطر خاکدانه ها، درصد مواد آلی ذره ی، درصد رس، سنگ و سنگ ریزه، ماده آلی، لاشبرگ، شن و اسیدیته خاک به ترتیب به عنوان عوامل مؤثر در انتشار گونه ها طبق سه مؤلفه می باشند. با استفاده از نتایج این تحقیق می توان در مدیریت مراتع سبلان، بخصوص در امر اصلاح و توسعه آن بهره برداری نمود.

کپه کای با گونه جاشیر یکی از روش های احیای مرتع در زاگرس مرکزی است. به نظر می رسد که در زمان کشت این گونه، به انطباق شرایط بوم شناختی آن با محیط های تحت کشت کمتر توجه شده و نیز پس از کاشت به پایش اثرات کشت این گونه بر ترکیب گونه ای بعد از کپه کاری پرداخته نشده است. در این مطالعه تأثیر کپه کاری با این گونه بر ترکیب گونه ای در مراتع تنگ صیاد در استان چهار محال و بختیاری مورد بررسی قرار گرفت. نمونه برداری از پوشش گیاهی در چهار منطقه شاهد (بدون جاشیرکاری)، و سه منطقه کپه کاری با جاشیر در تراکم های مختلف (کم، متوسط و زیاد) انجام شد. در هر منطقه از پلات های 25/2 متر مربعی و در امتداد ترانسکت ها برای نمونه گیری استفاده شد. نتایج این مطالعه نشان داد که تعداد 75 گونه گیاهی در منطقه مورد مطالعه ثبت گردید که در منطقه بدون جاشیرکاری (شاهد)، جاشیرکاری با تراکم کم، متوسط و زیاد به ترتیب 69، 50، 30 و 33 گونه گیاهی حضور داشتند. همچنین نتایج نشان داد که گونه هایAstragalus microcephalus، Bromus danthoniae، Bromus tectorum و Melica persicaدر منطقه شاهد و گونه-هایGeranium tuberosum، Prangos ferulacea وZiziphora tenuir بیشترین درصد تاج پوشش را در تراکم زیاد جاشیرکاری داشتند. همچنین آنالیز چندمتغیره نشان دادند که ترکیب پوشش گیاهی منطقه تحت تأثیر تراکم های مختلف جاشیرکاریبوده است. نتایج نشان داد که هر چند با گذشت زمان اهداف پروژه از نظر تولید علوفه و حفاظت خاک تامین می شود اما این گونه می تواند با تشکیل توده های خالص برخی اثرات منفی را بر ترکیب پوشش گیاهی داشته باشد. بنابراین پیشنهاد می شود از کپه کاری متراکم گونه پرهیز شود و همچنین کپه کاری به صورت کشت مخلوط انجام شود.

آلوده شدن آب و خاک به ترکیبات نفتی به دلیل سمی و سرطان زا بودن آنها بسیار مهم است. هدف این پژوهش بررسی تاثیر بیوچار (زغال زیستی) و کمپوست زباله شهری بر گیاه پالایی فلزات سنگین و هیدروکربن های کل نفتی ((TPH خاک توسط گونه کنار. Ziziphus spina-christi (L. ) Willd است. برای انجام این تحقیق از نهال های یک ساله کنار و تیمارهای کمپوست زباله شهری و بیوچار در سطوح صفر، یک و دو درصد استفاده شد. آزمایشات در سه تکرار و در قالب طرح کاملا تصادفی انجام گرفت. جهت تجزیه و تحلیل آماری اطلاعات از آزمون تجزیه واریانس و آزمون دانکن در محیط SPSS استفاده شد. نتایج نشان داد اثر تیمارهای بیوچار و کمپوست زباله شهری بر مقدار هیدروکربن های نفتی خاک معنی دار بود و باعث کاهش میزان آلاینده ها شده اند. نتایج حاصل از بررسی اثر تیمارها بر مقدار هیدروکربن های نفتی خاک نشان داد که بیشترین مقدار هیدروکربن های خاک مربوط به تیمار شاهد بدون کنار و کمترین مقدار هیدروکربن های خاک مربوط به تیمار کمپوست دو درصد بود. مقایسه میانگین ها نشان داد غلظت نیکل خاک در تیمار بیوچار یک درصد از سایر تیمارها می-باشد، بیشترین مقدار نیکل مربوط به تیمار شاهد بود. مقایسه میانگین ها نشان داد غلظت وانادیم خاک در تیمار کمپوست یک درصد کمتر از سایر تیمارها می باشد، درحالیکه بیشترین مقدار وانادیم مربوط به تیمار شاهد بدون کنار بود. نتایج این تحقیق نشان از اهمیت بیوچار و کمپوست در بهبهود خواص گیاه پالایی کنار در خاکهای آلوده نفتی است.