تعامل انسان و اطلاعات
سال:1395 | دوره:3 | شماره:1 |تعداد مقالات:7

زمینه و هدف: بررسی رفتارهای اطلاعاتی دانشجویان تحصیلات تکمیلی و منابع اطلاعاتی الکترونیکی و همچنین استفاده آمان از موتورهای جستجو و پایگاه های اطلاعاتی مخصوصاً در برنامه ریزی های مالی و پژوهشی حائز اهمیت است. این پژوهش این رفتارها را باهدف ارائه الگوی متناسب بررسی می کند. روش پژوهش: پژوهش با استفاده از دو روش کتابخانه ای و پیمایشی به وسیله پرسشنامه محقق ساخته انجام شد. با نمونه گیری تصادفی بین دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه ها به روش خوشه ای و طبقه ای به 1149 دانشجوی تحصیلات تکمیلی پرسشنامه ارسال گردید. تعداد 837 پرسشنامه تکمیل شده عودت و مورد تحلیل قرار گرفت. در کنار آمار توصیفی از آزمون Tمستقل برای فهم تفاوت بین گروه های دوگانه و برای بررسی وجود همبستگی نیز از آزمون پیرسون استفاده شد. یافته ها: بیش از 60 درصد دانشجویان از فرمول بندی جستجو استفاده نمی کنند یا به آزمون وخطا روی می آورند، کمتر از 40 درصد دانشجویان پایگاه های اطلاعاتی اشتراکی دانشگاه خود را ترجیح می دهند، در بین انواع منابع اطلاعاتی الکترونیکی، مقالات الکترونیکی، بیشترین طرفدار را در بین دانشجویان تحصیلات تکمیلی دارد. انجام تکالیف، نوشتن مقاله، یادگیری مطالب تخصصی ازجمله مهترین هدف دستیابی به اطلاعات بوده است. طبق نظر 70 درصد دانشجویان درصورت عدم دستیابی به منابع اطلاعاتی الکترونیکی فعالیت پژوهشی آن ها مختل خواهد شد. تنها 18 درصد دانشجویان حاضر به پرداخت در قبال دستیابی به منابع اطلاعاتی بودند و بیشتر دانشجویان گفتند که در صورت قطعی دسترسی به منابع اطلاعاتی الکترونیکی تلاش خواهند کرد به روش های مختلف به آن ها دسترسی داشته باشند. نتیجه گیری: با توجه به جایگاه کشور به عنوان یکی از قطب های تولید علم دنیا که نزدیک 2 برابر سهم جمعیتی خود در تولید علم جهانی مشارکت دارد، با تأکید و تمرکز بر این توانمندی باید بسترسازی های مناسبی برای ارتقای دسترسی به منابع اطلاعاتی و بهبود بهره برداری از آن ها در راستای سیاست های علمی از فناوری اطلاعات و ارتباط به گونه مؤثری در راستای چشم اندازهای کلان ملی استفاده شود.

زمینه و هدف: تسهیل در امکان نقض حقوق مالکیت فکری و استفاده های غیر مجاز از منابع دیجیتالی، یکی از مهمترین پیامدهای توسعه فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی نظیر اینترنت است. هدف این پژوهش، شناسایی وضعیت بهره گیری از فناوری مدیریت حقوق دیجیتالی در سامانه مدیریت پایاننامههای پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران میباشد. روش: پژوهش حاضر، از نوع کاربردی است و به روش مطالعه موردی، به بررسی سامانه مدیریت پایان نامه های پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران پرداخته است. ابزار مورد استفاده در این پژوهش سیاهه وارسی است که توسط NSA INFOSEC IAM تهیه شده است. یافته ها: یافته های پژوهش در سه بخش به دست آمده اند. بخش اول، اطلاعات مورد نیاز برآورد و ارزیابی امنیت سامانه مدیریت پایان نامه ها است، که به روش مشاهده و مصاحبه ساختار یافته نقاط قوت و ضعف درونی سازمان مشخص شده است. در بخش دوم جدول ماتریس OICM، رده های اطلاعاتی در گردش کاری سازمان و اهمیت هر یک در مأموریت سازمان مشخص شد. در بخش سوم نیز تهدیدهایی که سازمان با آن مواجه است و میزان تأثیرشان بر مأموریت سازمان مشخص گردید. نتیجه: نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد، پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران به لحاظ زیرساخت های امنیتی از وضعیت مطلوبی برخودار نیست و با تهدیدهایی نظیر دسترسی غیرمجاز، اشکال مدیریتی، عدم امکان پیگرد و. . . مواجه است. لذا با توجه به رسالت سازمان در حفظ و نگهداری و اشاعه اطلاعات، نیازمند بهره گیری از فناوری هایی نظیر مدیریت حقوق دیجیتال است.

هدف: هدف پژوهش شناسایی منابع دانش، بررسی تأثیر چرخه یکپارچه حیات دانش سازمانی دالکر بر مستندسازی دانش و ارائه مدلی عملی مستندسازی دانش در کتابخانه های مرکزی دانشگاه های دولتی ایران است. روش: روش پژوهش پیمایشی و نوع آن کاربردی است. جامعه آماری این پژوهش رؤسا، معاونین و سرپرستان بخش های کتابخانه های مرکزی دانشگاه های دولتی ایران بود. اعضای جامعه 172 نفر بود که بر اساس جدول اندازه جامعه و نمونه کرجسی و مورگان 113 نفر به صورت طبقه ای تصادفی انتخاب شد. از این تعداد 100 نفر به پرسشنامه پاسخ دادند و میزان پرسشنامه های برگشتی 88 درصد بود. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه الکترونیکی محقق ساخته با 100 پرسش بود. روایی آن از طریق 8 نفر از اساتید حوزه تأیید شد و پایایی آن با توجه به متوسط ضریب آلفای کرونباخ، 87. 45 محاسبه گردید. یافته ها: نتایج رگرسیون چندگانه نشان داد چرخه یکپارچه حیات دانش سازمانی دالکر بر مستندسازی دانش تأثیرگذار بود و متغیرهای استخراج و ثبت، اشتراک و ارزیابی با بتای 51/0، 37/0 و 28/0-بیش ترین تأثیر را بر مستندسازی دانش داشت. مدل نهایی پژوهش (تحلیل مسیر) شامل سه متغیر استخراج و ثبت، پالایش و اشتراک با اثر مستقیم و با ضرایب مسیر 39/0، 34/0 و 27/0 و دو متغیر ارزیابی/انتخاب و دسترسی با اثر غیر مستقیم و با مجموع ضرایب مسیر 22/0 و 25/0 بود. نتایج تحلیل عاملی اکتشافی منجر به استخراج سه عامل منابع استخراج و ثبت دانش ضمنی مدیران، استخراج دانش جدید از منابع دانش عینی و منابع دانش عینی برای وب کاوی و داده کاوی شد و در مجموع 35/63 درصد از کل واریانس تببین گردید. اصالت/ارزش: این پژوهش اولین پژوهش صورت گرفته در زمینه مستندسازی دانش در کتابخانه های مرکزی دانشگاه های دولتی ایران با هدف ارائه مدل عملی است.

زمینه و هدف: مدیریت تجارب و دانش ضمنی افراد یک سازمان، یکی از مهم ترین سرمایه های امروزه شرکت های پیشرو محسوب می گردد. تحقیق حاضر در یک شرکت تولیدکننده ماشین آلات خمکاری لوله و میله انجام شده است. با توجه به اهمیت هر چه بیشتر کیفیت خدمات پس از فروش نزد مشتریان و همچنین بهبود عملکرد تکنیسین ها در این خصوص، هدف از این پژوهش شناسایی، بازیابی، مدیریت و ساختاردهی به اطلاعات، تجارب، و دانش ضمنی متخصصین واحد تعمیرات، نگهداری و خدمات پس از فروش این شرکت صنعتی به منظور ارائه راه حل های بهینه مشکلات فنی ماشین آلات فروخته شده به مشتریان است. روش پژوهش: روش مطالعه این پژوهش به صورت اقدام پژوهی و میدانی و با استفاده از مصاحبه های متعدد انجام شده است. ابتدا عوامل و نشانه های بروز این مشکلات شناسایی و طبقه بندی شده است، و سپس راه حل های ارائه شده برای مشکلات تعیین و استانداردسازی شده اند. یافته های پژوهش: یافته های این تحقیق، شامل طبقه بندی مشکلات اصلی و مشکلات فرعی، طبقه بندی نقوص فنی و قطعات مرتبط، برقرای ارتباط بین قطعات ماشین و مشکلات، شناسایی و تعیین نشانه های خرابی، ارائه راه حل های پیشنهادی برای رفع نقوص فنی ماشین مورد مطالعه و طراحی فرم های نقص فنی می باشد. برای شرکت مذکور، این امکان فراهم شده است که ضمن ارائه بهترین راهکار ها برای حل مشکلات فنی ماشین آلات مشتریان، که مبتنی بر تجارب و تخصص افراد است، آن راه حل ها به صورت استاندارد و روشنی ساختاردهی شوند. نتیجه گیری: پردازش مناسب اطلاعات و به اشتراک گذاری آنها با تاکید بر تعامل بهینه میان انسان-رایانه و ارائه راه حل های استاندارد شده در کوتاه ترین زمان ممکن به مشتری باعث افزایش رضایت مشتریان گردید. علاوه بر آن، به دلیل استانداردسازی روش حل مسائل امکان استفاده مجدد از آنها توسط سایر افراد به ویژه افراد کم تجربه تر نیز فراهم شده است.

زمینه و هدف: پژوهش حاضر با هدف ارزیابی کمی و کیفی پژوهشهای کیفی انجام شده توسط پژوهشگران علم اطلاعات و دانش-شناسی شکل گرفته است. روش پژوهش: برای حصول به هدف فوق پژوهشگران روش مرور نظامند را انتخاب نموده و 13 مجله فارسی رشته علم اطلاعات و دانش-شناسی را در بازه ی زمانی 1384-1394 مورد بررسی قرار دادند. یافته ها: در مجموع 143 مقاله که در آنها از رویکردهای کیفی استفاده شده بود گزینش شد. نتایج نشان داد استفاده از رویکرد کیفی در علم اطلاعات و دانششناسی به لحاظ تعداد و تنوع رویکرد جایگاه چندان مطلوبی ندارد. نتایج همچنین نشان داد تحلیل محتوا و رویکرد آمیخته محبوترین روشهای کیفی در بین پژوهشگران علم اطلاعات و دانششناسی هستند. از میان نشریات مورد بررسی دو نشریه تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانههای دانشگاهی و کتابداری و اطلاعرسانی بیشترین سهم را در انتشارات پژوهشهای کیفی علم اطلاعات و دانششناسی داشتند. در حالی که این پژوهشگران به منظور گردآوری دادههای خود از سیاهه ی وارسی و مطالعه اسنادی بیشترین بهره را بردهاند. نتیجه گیری: سنت پژوهش کیفی با آنکه در سالهای اخیر مورد توجه پژوهشگران علم اطلاعات و دانششناسی قرار گرفته اما همچنان فاصله چندی با نقطه مطلوب دارد و بیشترین تمرکز بر رویکردهای کمی است، چنانچه این امر خود سبب شده تا بسیاری از رویکردهای کیفی در پژوهشهای علم اطلاعات و دانششناسی مورد استفاده قرار نگیرد.

زمینه و هدف: اینترنت امروزه به عنوان یک منبع جذاب کسب اطلاعات سلامت در راستای مدیریت سلامت فردی شناخته شده است. با توجه به اهمیت این امر پژوهش حاضر به بررسی جایگاه اینترنت در رفتار اطلاع یابی سلامت در میان جوانان شهر شیراز پرداخته است. روش: در این پژوهش پیمایشی، جامعه آماری جوانان کاربر اینترنت در شهر شیراز بودند که یک نمونه 400 نفری از میان آن ها با روش خوشه ای چندمرحله ای تصادفی انتخاب گردید. ابزار گردآوری داده ها نیز پرسشنامه بود. یافته ها: اکثریت پاسخگویان از اینترنت برای اطلاع یابی سلامت استفاده می نمودند. همچنین جنسیت، سطح تحصیلات، سابقه و مهارت استفاده از اینترنت با جستجوی اطلاعات سلامت از طریق اینترنت رابطه معنی داری داشت. مهم ترین اهداف جستجوی اطلاعات سلامت نیز درک یک مشکل پزشکی یا بیماری، فهم بهتر اطلاعاتی که پزشک ارائه نموده و خوددرمانی بوده است. نگرش کلی پاسخگویان نیز نسبت به اطلاعات سلامت بازیابی شده از طریق اینترنت مثبت بود. نتیجه گیری: تقاضای بالایی برای استفاده از اطلاعات سلامت اینترنت برای مدیریت سلامت فردی در میان جوانان وجود دارد. بی شک دوراندیشی و برنامه ریزی برای بهبود کیفیت اطلاعات سلامت وب، اهتمام در ایجاد پایگاه های اطلاعاتی معتبر در حوزه سلامت و آموزش همگانی جامعه برای ارزیابی کیفیت اطلاعات سلامت اینترنت می تواند نویدبخش توسعه بهداشت و سلامت فردی و به تبع آن سلامت جامعه ما باشد.

هدف و زمینه: رسانه های اجتماعی با توجه به ویژگی تعاملی و رایگان بودن، به طور گسترده در کتابخانه ها قابل استفاده اند، زیرا وب 2. 0 برای کتابخانه ها ابزاری در جهت ایجاد ارتباط دائم در هر زمان و همچنین آموزش فارغ از مکان و زمان را فراهم می آورد. اما استفاده ها و در واقع کاربرد رسانه های اجتماعی در کتابخانه های عمومی شامل چه مواردی است و چه موانع و مشکلاتی بر سر راه استفاده از این ابزارها در این کتابخانه ها وجود دارد. لذا هدف اصلی پژوهش حاضر شناسایی کاربردهای رسانه های اجتماعی در کتابخانه های عمومی و موانع و مشکلات استفاده از این رسانه ها از دیدگاه کتابداران کتابخانه های عمومی استان کرمانشاه می باشد. روش: مطالعه حاضر به روش تحقیق کیفی و با استفاده از مصاحبه عمیق انجام شده است. افراد مشارکت کننده 27 نفر از کتابداران کتابخانه های عمومی استان کرمانشاه در پاییز سال 1394 بودند. نمونه گیری به روش هدفمند انجام گرفت و تا اشباع اطلاعات ادامه یافت. تحلیل داده ها هم زمان با جمع آوری اطلاعات با رویکرد تحلیل موضوعی انجام گرفت. یافته ها: تحلیل داده ها منجر به استخراج 47 زیرموضوع، 9 موضوع اصلی و دو مقوله کلی شامل کارکردها و موانع و مشکلات شد. در مقوله کارکردها 7 موضوع اصلی شناسایی شد که عبارت اند از: انتشار، ارتباط و ارتقاء علمی، ارتقای جایگاه، بهره وری خدمات و استفاده از کتابخانه، بهبود فرایندها، شناخت و جلب حمایت. در مقوله موانع و مشکلات نیز 2 موضوع اصلی موانع و مشکلات شخصی و موانع و مشکلات غیر شخصی شناسایی شد. نتیجه گیری: با توجه به گستردگی و متنوع بودن دامنه ارائه خدمات کتابخانه های عمومی به اقشار مختلف و ناهمگونی مخاطبان این کتابخانه ها نسبت به سایر انواع کتابخانه ها، رسانه های اجتماعی کاربردهای بسیار بیشتر و متنوع تری در کتابخانه های عمومی دارند و به دلیل جامعه مخاطب و شرایط اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی کتابخانه های عمومی، موانع و مشکلات گوناگونی در استفاده از این ابزارها در کتابخانه های عمومی وجود دارد. لیکن با حذف یا کاهش موانع و مشکلات، می توان در راستای دستیابی به اهداف کتابخانه های عمومی و ارتقای سرانه مطالعه شهروندان از رسانه های اجتماعی به عنوان ابزاری قدرتمند استفاده بهینه ای برد.