حسابداری ارزشی و رفتاری
سال:1395 | دوره:1 | شماره:2 |تعداد مقالات:9

حسابداری اسلامی، یک سیستم اطلاعاتی است که به گزارش بعد ارزشی رویدادهای مالی و غیرمالی رخ داده در واحد اقتصادی با محوریت موازین اسلامی می پردازد. هدف این مطالعه، بررسی میزان تاثیر، تاثر و تعامل ابعاد موثر در حسابداری اسلامی با استفاده از تکنیک دیمتل است. این پژوهش، از نوع پژوهش های ترکیبی کیفی و کمی است که با پرسش از افراد خبره با تجریه در حسابداری اسلامی در سال 1395 صورت گرفته است. یافته ها نشان می دهد که کلیه ابعاد حسابداری اسلامی استخراج شده از پژوهش دیانتی دیلمی و همکاران (1395) دارای تعامل و تاثیر و تاثر بر هم هستند. همچنین بر اساس یافته ها معیار "افشای اطلاعات در زمینه رعایت موازین شرعی" از بیشترین تاثیرگذاری و معیار "افشای اطلاعات در زمینه رعایت حقوق کارگران" از بیشترین میزان تاثیرپذیری برخوردار است. علاوه بر آن معیار "افشای اطلاعات در زمینه عدم وقوع تقلب مالی" از بیشترین تعامل برخوردار است. مهم ترین یافته این پژوهش را می توان این موضوع دانست که ابعاد ارایه شده یک "فرآیند تعاملی" است، یعنی اجزای آن بر روی یکدیگر تاثیر و تاثر داشته و با هم تعامل دارند. درنتیجه برای توجه بیشتر به حسابداری اسلامی نمی توان صرفا به یکی از ابعاد ذکر شده توجه نمود و از بقیه عوامل غفلت ورزید. لذا لازم است که به همه ابعاد الگو توجه شده تا در جهت ترویج حسابداری اسلامی، توازن حفظ شود و همه مولفه ها در راستای هم تقویت شوند تا بتوان بهترین بازدهی را از آن دریافت کرد.

رفتار غیراخلاقی مدیریت سود می تواند عامل شکست اخلاقی در شرکت ها باشد. از این رو، پژوهش حاضر بر آن شد تا رابطه سطح دینداری مدیران با رفتار مدیریت سود را مورد بررسی قرار دهد. پژوهش حاضر از لحاظ هدف، کاربردی و از نظر نحوه گردآوری داده ها، از نوع تحقیقات توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه آماری پژوهش حاضر را 165 مدیر مالی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تشکیل می دهند که طریق نمونه گیری حذفی انتخاب شدند که در نهایت 110 نفر از آن ها به پرسشنامه ارسالی پاسخ داده اند و در طی سال های 1388 لغایت 1394 آزمون شده است. داده های مورد نیاز با استفاده صورت های مالی شرکت ها و پرسشنامه جمع آوری و در تجزیه و تحلیل آنها از روش رگرسیون خطی چند متغیره استفاده شد. نتایج نشان دهنده این است بین سطح دینداری مدیران و مدیریت سود اقلام تعهدی رابطه منفی و معنادار وجود دارد. در مقابل، بین سطح دینداری مدیران و مدیریت سود واقعی رابطه مثبت و معنادار وجود دارد. نتایج بیانگر این است که مدیرانی با سطح دینداری بالاتر توجه ویژه ای به مدیریت سود واقعی نسبت به دستکاری اقلام تعهدی نشان می دهند. به عبارت دیگر، هنجارهای اجتماعی دینی مکانیزمی برای کاهش تضاد نمایندگی بوجود می آورد و همچنین زمانی که نظارت بیرونی بر روی شرکت ها کم است، به عنوان مکانیزمی برای نظارت بر رفتار گزارشگری شرکت ها عمل می کند. از این رو می توان بیان نمود که سطح باور دینی مدیران یکی از راه هایی است که می تواند برای شرکت ارزش آفرینی کند. همچنین، نتایج پژوهش نشان دهنده این است که اعتقادات دینی و سطح دینداری مدیران نقش مهمی در تصمیم گیری آن ها دارد.

مدیران مالی به عنوان جزء مهمی از سرمایه انسانی سازمان نقش موثری را در ارائه اطلاعات و شفافیت محیط اطلاعاتی واحد تجاری ایفا کرده و از افشای اطلاعات به عنوان ابزاری برای انجام مسوولیت پاسخ گویی و ایفای تعهد کاری خود استفاده می کنند. انتظار می رود که خصوصیات و ویژگی های فردی مدیران بر کیفیت افشای اطلاعات تاثیر داشته باشد. بر همین اساس هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر میزان خودکنترلی و رعایت تعهدات دینی مدیران مالی شرکت های پذیرفته شده در بورس اراق بهادار تهران به عنوان دو ویژگی فردی آن ها، بر کیفیت افشای اطلاعات و ابعاد آن می باشد. بدین منظور اطلاعات مربوط به ویژگی های فردی مدیران مالی در سال 1393 از طریق پرسش نامه تانجی و نیز پرسشنامه خدایاری فرد و همکاران، جمع آوری شده و میزان تاثیر این عوامل بر کیفیت افشای اطلاعات و افراز آن، از طریق روش توصیفی تحلیل مسیر، مورد مطالعه قرار گرفته است. نتایج حاصل از تحلیل مسیر داده ها نشان می دهد که میزان خودکنترلی مدیران مالی بر کیفیت افشای اطلاعات تاثیر مثبت دارد ولی رعایت تعهدات دینی این مدیران بر کیفیت افشای اطلاعات اثری نمی گذارد. این نتایج با شناسایی عوامل تاثیرگذار بر کیفیت افشا به بسط نظری کیفیت افشا در گزارشگری مالی کمک کرده و همچنین می توان از یافته های این پژوهش در انتصاب مدیران آینده که منجر به افزایش شفافیت اطلاعات و ارتقاء کیفیت افشا می شوند، استفاده کرد.

هشداردهی حسابرسان درباره خطاکاری سازمانی، می تواند موجب کاهش رسوایی های مالی شود. پژوهش حاضر، تاثیر فرصت طلبی به عنوان یک ویژگی رفتاری بر هشداردهی حسابرسان را مورد بررسی قرار می دهد. نمونه آماری شامل 385 نفر از حسابرسان شاغل در دو بخش دولتی و خصوصی در سال 1394 است. داده های پژوهش از طریق پرسش نامه جمع آوری شده و با استفاده از مدل معادلات ساختاری به کمک نرم افزار لیزرل، مورد تحلیل قرار گرفته است. یافته های این پژوهش نشان می دهد که فرصت طلبی تاثیر منفی و معنی داری بر هشداردهی حسابرسان دارد. هم چنین این تاثیر به واسطه برداشتی که حسابرسان از عواقب خطاکاری های سازمانی و مسوولیت فردی خود در زمینه افشای این خطاکاری ها دارند و نیز برداشت آنان از هزینه های مترتب با افشای این خطاکاری ها، شدت می یابد. نتایج این پژوهش اطلاعات سودمندی را در خصوص عوامل اثرگذار بر هشداردهی حسابرسان در اختیار استفاده کنندگان آن قرار داده و می تواند در برنامه ریزی برای تدوین اصول اخلاقی حرفه مورد استفاده قرار بگیرد.

هدف اصلی این تحقیق ارائه مدلی جامع جهت تصمیم گیری اقتصادی افراد در یک محیط آزمایشگاهی با رویکرد رفتاری می باشد. این تحقیق درصدد است به بررسی شواهد تجربی موجود پرداخته و در یک محیط آزمایشی و کنترل شده میزان گرایشات ذهنی افراد نسبت به ریسک را با توجه به زمانبندی های پرداخت اندازه گیری نموده و میزان سودآوری مدل های تعیین سطح سفارش موجودی های کالا را از منظر پذیرش یا گریز از ریسک، با رویکردهای رفتاری بررسی نماید. این پژوهش در حوزه پژوهشات اثباتی قرار می گیرد و روش تحقیق حاضر از نوع آزمایشگاهی (با استفاده از محیط کنترل شده) می باشد. جامعه آماری پژوهش حاضر عبارت است از دانشجویان دوره های تحصیلات تکمیلی حسابداری مشغول به تحصیل در دانشگاه های دولتی کشور در سال 1395. نتایج از این قرار است که طرح های پرداخت و ترجیحات ریسکی مدیران، در فرآیند تصمیم گیری سطح بهینه سفارشات اثرگذار است. لذا مدل پژوهش در قالب مدل های رفتاری مبتنی بر ترجیحات ریسکی سه گانه و در قالب سه طرح پرداخت (در مجموع 9 مدل رفتاری) در تحقیق ارائه گردید که با مدل کلاسیک رگرسیونی مورد مقایسه قرار گرفتند. نتیجه نهایی و آزمون مقایسه میانگین زوج نمونه ها بیانگر این است که مدل رفتاری تدوین شده در تحقیق نسبت به مدل کلاسیک حائز قدرت پیش بینی کنندگی بیشتر بوده و همچنین نتایج نهایی، گویای آن است که مدل رفتاری تدوین شده در تحقیق، منتج به هزینه فرصت کمتر و همچنین موجب افزایش سودآوری در میزان سطح سفارشات موجودی کالا می شود.

با عنایت به این امر که سیستم های ارزیابی عملکرد بر روی شالوده هایی از ارزش ها و مفروضات مشترک به نام فرهنگ ایجاد می شوند، این پژوهش با هدف بررسی اثر مستقیم و غیرمستقیم فرهنگ سازمانی به واسطه هدف بکارگیری سیستم های ارزیابی عملکرد بر میزان تنوع معیار ارزیابی عملکرد بکار گرفته شده در شرکت های تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در مقطع زمانی 95-94 و به روش توصیفی- پیمایشی انجام شده است.نتایج این پژوهش بیانگر این امر است که ارزش های فرهنگی باثبات اثر مستقیم و منفی بر تنوع معیار ارزیابی عملکرد دارد و همچنین ارزش های فرهنگی به واسطه هدف بکارگیری سیستم ارزیابی عملکرد اثر غیرمستقیمی بر تنوع معیار ارزیابی عملکرد دارند و مدیران ارشد شرکت های باارزش های فرهنگی انعطاف پذیر در مقایسه با مدیران ارشد شرکت های باارزش های فرهنگی باثبات گرایش بیشتری به استفاده از سیستم های ارزیابی عملکرد برای اهداف انگیزشی و تصمیم گیری دارند و شرکت های با ارزش های باثبات سیستم های ارزیابی عملکرد را بیشتر برای اهداف ارتباطی بکار می گیرند. علاوه براین ارزش های فرهنگی انعطاف پذیربه واسطه هدف بکارگیری سیستم ارزیابی عملکرد، برای اهداف ارتباطی تاثیری منفی و برای اهداف انگیزشی تاثیری مثبت، بر تنوع معیار ارزیابی عملکرد دارند، درحالی که برای شرکت های با ارزش های فرهنگی باثبات، اهداف انگیزشی تاثیری منفی و غیرمستقیم بر تنوع معیار ارزیابی عملکرد دارد و تنوع معیار ارزیابی عملکرد بیشترین اثر کلی را از ارزش های فرهنگی انعطاف پذیر و اهداف انگیزشی کسب می نماید. نتایج این پژوهش، ضرورت توجه به فرهنگ سازمانی و هدف استفاده از سیستم های ارزیابی عملکرد را بعنوان مرحله ای اساسی در طراحی و بکارگیری تنوع معیار ارزیابی عملکرد ایجاد می نماید.

هدف این پژوهش، بررسی رابطه بین چسبندگی هزینه و مسوولیت اجتماعی در شرکت های تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد. عملکرد مالی برای شرکت ها مساله ای ضروری است و یکی از موارد بااهمیت در خصوص کنترل هزینه ها و افزایش سودآوری شناخت رفتار هزینه در واکنش به تغییرات سطح فعالیت است. در عین حال ایفای مسوولیت اجتماعی شرکت ها، هزینه هایی دربردارد. بنابراین آگاهی از چگونگی رفتار هزینه های مرتبط با ایفای مسوولیت اجتماعی شرکت نسبت به تغییرات سطح فعالیت از اطلاعات مهم برای تصمیم گیری مدیران می باشد. بدین منظور، داده های 111 شرکت تولیدی برای 10 سال متوالی از سال 1384 تا سال 1393، گردآوری و مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. برای اندازه گیری میزان مسوولیت اجتماعی شرکت ها، تکنیک تحلیل پوششی داده ها با استفاده از نرم افزار DEA Solver به کار برده شده و جهت آزمون فرضیه ها، از مدل های رگرسیونی و نرم افزار Eviews استفاده شد. یافته های پژوهش نشان می دهد که بین چسبندگی هزینه و مسوولیت اجتماعی در شرکت ها رابطه مثبت و معناداری وجود دارد و این رابطه مثبت مربوط به چسبندگی بهای تمام شده کالای فروش رفته می باشد همچنین تفاوت در ساختار بهای تمام شده کالای فروش رفته رابطه مثبت چسبندگی آن با ایفای مسوولیت اجتماعی شرکت ها را تغییر معناداری می دهد. به نحوی که هر چه سهم هزینه های متغیر نسبت به ثابت در ساختار بهای تمام شده کالای فروش رفته کمتر باشد، رابطه مثبت چسبندگی آن با مسوولیت اجتماعی شرکت ها تشدید می شود. همچنین بررسی ها نشان می دهد که ارتباط معناداری بین چسبندگی هزینه های عملیاتی که عمدتا شامل هزینه های اداری تشکیلاتی و فروش می باشد، با ایفای مسوولیت اجتماعی شرکت ها وجود ندارد.

مدیران علاوه بر آنکه باید منافع و حقوق سازمان خود را تامین کنند باید به عنوان یک امر اخلاقی در راه تامین رفاه، آسایش، نیازها و علایق مردم جامعه نیز مشارکت داشته باشند. از جهت دیگر نباید تصمیمات و رفتارهای مدیریتی منجر به واردکردن خسارت، زیان و آسیب به جامعه و افراد آن شود. هدف این پژوهش بررسی ارتباط گزارشگری مسوولیت اجتماعی و ابعاد آن شامل محیط زیست، رفاه کارکنان، فعالیت اجتماعی و مصرف انرژی با ارزش و ریسک شرکت است. بدین منظور داده های مربوط به 276 سال- شرکت عضو بورس اوراق بهادار تهران برای دوره ی زمانی بین سال های 1392 تا 1394 مورد بررسی قرار گرفت. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها، از آزمون معنی داری در رگرسیون چند گانه به وسیله نرم افزار Eviews 8 استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشان داد که بین گزارشگری مسوولیت اجتماعی با ریسک و ارزش شرکت رابطه ی معناداری وجود دارد.

چرخه عمر شرکت منعکس کننده تکامل یک شرکت ناشی از عوامل داخلی و خارجی سازمان است. اخیرا نرخ تغییرات کسب و کار بطور چشم گیری افزایش یافته و نشان می دهد که چرخه عمر شرکت نقش مهمی در فرایند ارزشیابی ایفا می کند. در عین حال بحران های مالی اخیر و زیان ناشی از سرمایه گذاری، علاقه زیادی را درباره درک عوامل تعیین کننده سقوط قیمت سهام ایجاد کرده است. از این رو هدف پژوهش حاضر بررسی ارتباط بین چرخه عمر شرکت و خطر سقوط قیمت سهام است. بنابراین تعداد 120 شرکت برای دوره زمانی 1388-1394 انتخاب شد. برای آزمون فرضیه های پژوهش از الگوی داده های ترکیبی استفاده گردید. همچنین جهت بررسی چرخه عمر شرکت از الگوی دیکنسون (2011) استفاده شد. مطابق این الگو شرکت ها به پنج مرحله معرفی (ظهور)، رشد، بلوغ، رکود و افول تقسیم شدند. نتایج آزمون فرضیه های پژوهش نشان داد که بین شرکت های حاضر در مرحله ظهور و رشد و خطر سقوط قیمت سهام ارتباط مثبت و معنی داری وجود دارد، درحالیکه ارتباط معنی داری بین سایر مراحل چرخه عمر و خطر سقوط قیمت سهام مشاهده نگردید. همچنین نتایج نشان داد که تحت شرایط عدم تقارن اطلاعاتی بالا، احتمال خطر سقوط قیمت سهام برای شرکت های حاضر در مرحله معرفی و رشد بیشتر است.