جامعه شناسی نهادهای اجتماعی
سال:1397 | دوره:5 | شماره:12 |تعداد مقالات:12

شکار غیرقانونی پرندگان تاثیرات مخربی بر اقتصاد و حیات گونه های جانوری در یک جامعه دارد. مواردی از این شکار غیرقانونی در شهرستان فریدونکنار استان مازندران وجود دارد که تحقیق حاضر به بررسی و تبیین آن خواهد پرداخت. چهارچوب نظری این تحقیق برای تبیین شکار غیرقانونی پرندگان نظریات فعالیت های روزمره و کاهش تقاضای بازار می باشد. این تحقیق به روش پیمایشی و با ابزار پرسشنامه برای جمع آوری داده ها، انجام شده است. جامعه آماری همه ی روستائیان روستاهای شهرستان فریدونکنار در استان مازندران بوده اند. روش نمونه گیری ترکیبی از نمونه گیری تصادفی ساده و نمونه گیری هدفمند می باشد. نتایج تحقیق نشان داد که حدود 75 درصد (303 نفر) از پاسخگویان شکار غیرقانونی پرندگان انجام می دادند. نتایج مدل معادلات ساختاری نشان داد که بیشترین تاثیر بر شکار غیرقانونی پرندگان به ترتیب مربوط به متغیرهای حضور نگهبان توانا، تقاضای بازار، مجرم با انگیزه معیشتی و هدف مناسب می باشند. متغیر تقاضای بازار از طریق تاثیرات مثبتی که بر مجرم با انگیزه معیشتی و هدف مناسب دارد می تواند بر شکار غیر قانونی پرندگان تاثیر غیرمستقیمی بگذارد.

به طور طبیعی، گذار از دورة جوانی به بزرگسالی، با اتمام تحصیلات، ورود به بازار کار، داشتن مسکن مستقل و ازدواج و تشکیل خانواده صورت می گیرد. این در حالی است که در دهه های اخیر بر اثر تغییرات در ساختار خانواده، آموزش، و بازار کار در جهان و به تَبَع آن در ایران، گذارهای جوانان طولانی، ناپیوسته و پیچیده تر شده است. این مسئله از یک طرف، امکانات و گزینه های بیشتری را پیش روی جوانان قرار می دهد، و از سوی دیگر، نوعی ابهام و نااطمینانی به وجود می آورد. مقالة حاضر با روش تحلیلی و با تکیه بر آمار و ارقام موجود و با الهام از مفهوم «گذارهای فریزشده»، وقفه و تعلیق در گذار جوانان به بزرگسالی را بررسی می کند. یافته های تحقیق حاکی از وقوع تغییرات اساسی در گذارهای جوانان به بزرگسالی در دهه های اخیر داشته و نشان می دهد که گذارها در ایران در هر چهار حوزه (اتمام تحصیلات، اشتغال، داشتن مسکن و ازدواج) با وقفه و تعلیق مواجه شده اند. گذارهای جوانان نسبت به گذشته، از نظر ترتیب و زمانبندی، قطعیت و پیش بینی پذیری کمتر و کثرت و تنوع بیشتری یافته اند. به نظر می رسد درک و شناخت مسئلة جوانان، در گرو آگاهی و وقوف به چنین وضعی است.

این مقاله با هدف بررسی تاثیر کیفیت زندگی زناشویی بر قصد فرزندآوری، به تاثیر کیفیت زندگی زناشویی بر تعداد فرزندان قصد شده و همچنین قصد داشتن فرزند (دیگر) پرداخته است. جامعه آماری این پیمایش مقطعی، زنان و مردان متاهل شهر تهران بوده و 1232 نمونه که زن در خانواده آن ها زیر 49 سال و بارور بوده، به شیوه خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شده است. نتایج تحقیق نشان داده در تحلیل دومتغیره، تعداد فرزندان قصد شده در افرادی که کیفیت زندگی زناشویی پایین تری دارند، کمتر است ولیکن این یافته در مدل چند متغیره رگرسیون پواسن معنادار نبوده است. مدل های رگرسیون اسمی دو وجهی لجستیک نیز نشان داده اند، بعد مثبت کیفیت زندگی زناشویی در افراد بدون فرزند و در افراد تک فرزند بر قصد داشتن فرزند (دیگر) اثر معنادار داشته و در افراد با دو فرزند و بیشتر تاثیر معناداری نداشته است. به تعبیر دیگر کیفیت زندگی زناشویی بالاتر، در خروج از بی فرزندی و تک فرزندی اثرگذار است. نتایج تحقیق تایید کننده تئوری های تاثیر مثبت کیفیت زندگی زناشویی بر قصد فرزندآوری بوده و افراد متاهل در شهر تهران از فرزندآوری به عنوان استراتژی برای بهبود زندگی زناشویی استفاده نمی کنند.

گردشگری موسیقی یکی از جذاب­ ترین انواع گردشگری بوده و توجه به موسیقی بومی نقش بسیار مهمی در جذب گردشگران آن دارد. اکنون زمان آن است که از نگاهی نو به این بخش از صنعت گردشگری در کشور توجه شود. نظر به جایگاه و ظرفیت موسیقی محلی ترکمن، نیاز به شناخت دقیق و علمی اثرات توسعه­ ی این نوع گردشگری در شهر آق قلا به عنوان یکی از مهدهای آن و برنامه­ ریزی جامع و نظام­ مند در راستای تقویت آثار مثبت، کاهش اثرات منفی از علل اهمیت و ضرورت تحقیق و تتبع در این باب می­ باشد. با توجه به اینکه بیشتر تحقیقات این حوزه بر سنجش اثرات اقتصادی متمرکز بوده­ اند، نادیده گرفتن اثرات اجتماعی-فرهنگی، موجب عدم برنامه ریزی در زمینه­ ی کاهش اختلالات ناخواسته در زندگی جامعه ی میزبان یا افزایش منافع اجتماعی می شود با توجه به تمامی این موارد، در این مقاله به بررسی اثرات اجتماعی-فرهنگی گردشگری موسیقی ترکمن از دیدگاه کارشناسان و متخصصین پرداخته شده است. جهت تحلیل داده ها از روش تحلیل سلسله مراتبی و نرم افزار اکسپرت چویس استفاده گردید. نتایج نشان می­ دهد که از میان شاخص­ های مؤلفه­ های مثبت، عوامل "ارتقاء غرور اجتماعی، افزایش مشارکت اجتماعی و ارتقاء زیبایی جامعه" و همچنین از میان شاخص­ های مؤلفه های منفی، عوامل "افزایش جرم و بزهکاری، افزایش ترافیک و تضعیف گویش محلی" از دیدگاه کارشناسان، بیشترین میزان اهمیت را کسب کرده است.

شناخت عوامل زمینه ساز مسئله ی کودک آزاری در جامعه ضرورتی اجتناب ناپذیر است. زیرا آسیب های ناشی از آن در سطح فردی و اجتماعی غیر قابل اغماض است. پژوهش حاضر با هدف شناخت آگاهی و عملکرد والدین نسبت به مصادیق کودک آزاری، با به کارگیری دیدگاه بوردیو انجام شده است. در این راستا نقش عواملی چون سرمایه های فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی بر میزان آگاهی و عملکرد والدین نسبت به مصادیق کودک آزاری در نظر گرفته شده است. روش پژوهش میدانی (پیمایش) بوده و روی نمونه ای به حجم 301 نفر از والدین دارای فرزند 18-0 ساله ی شهر رشت انجام شده است و از طریق آزمون های آماری مرتبطی چون همبستگی و رگرسیون چند گانه فرضیه های پژوهش مورد آزمون قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان داد که انواع مختلف سرمایه های در اختیار والدین پیش بین مناسبی برای میزان آگاهی و عملکرد آنها نسبت به انواع مختلف کودک آزاری می باشند. به عبارتی دیگر، برخورداری افراد از سرمایه های فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی، آگاهی بالاتر و عملکرد مناسب تر آنها نسبت به انواع مختلف کودک آزاری را در پی خواهد داشت.

شبکه های همکاری علمی فرصتی مهیا می سازند تا اعضا با ارائه مهارت از فرصت های شغلی مرتبط مطلع گردند. مسأله اصلی شرایطی است که تحت آن اطلاعات مربوط به فرصت های شغلی منتشر می شود. پژوهش حاضر با هدف شناسایی آن دسته از پویایی های شبکه همکاری علمی که سبب دسترسی به اطلاعات شغلی می گردد، انجام شده و ازحیث نظریه، روش و تکنیک مبتنی بر رویکرد تحلیل شبکه اجتماعی است. شبکه موردمطالعه شامل کلیه دانشجویان تحصیلات تکمیلی رشته جامعه شناسی دانشگاه فردوسی مشهد (60 نفر) است. داده ها از نوع رابطه ای-طولی بوده و بوسیله پرسشنامه مولّدنام، گردآوری و با تکنیک مدل سازی تصادفی کنشگرگرا در نرم افزار R تحلیل شدند. نتایج نشان می دهد شبکه ازنظر دسترسی به اطلاعات شغلی مشابه شبکه بدون مقیاس است؛ افرادی که تخصصشان را بیشتر منتشر می سازند، هم از اطلاعات شغلی بیشتری برخوردار می شوند (اثر همکاران کنشگر)، و هم اطلاعات شغلی بیشتری را منتشر (اثر کنشگر). مزیت اطلاع رسانی در این شبکه آنست که اطلاع رسانان متقابلاً اطلاعات شغلی دریافت می کنند (اثر دوسویگی پیوندها). افرادی که از ابتدا درمعرض اطلاعات شغلی قرار دارند درخلال زمان نیز اطلاعات شغلی بیشتری دریافت می نمایند (اثر مرکزیت درجه ورودی). اثر دسترسی به اطلاعات شغلی بواسطه 2 همکار نیز در این شبکه معنادار است (اثر واسطه ها).

این پژوهش که به واکاوی تجربه زیسته و شناخت ادراک عاملان بازار مسکن از کنش نهادهای فعال در حوزه مسکن می پردازد، اکتشافی، کیفی، کاربردی و مقطعی (1396-1395) است. بر این اساس تحلیل نظام مند مصاحبه های عمیق با 22 نفر از فعالان حوزه مسکن در مشهد به روش نظریه زمینه ای با رویکرد اشتراوس و کوربین صورت گرفته است. درنهایت پدیده مرکزی تحت عنوان «کنشگران نهادی به مثابه متولیان منفعت بر» به دست آمد. ازجمله مقوله های اصلی به دست آمده به عنوان شرایط زمینه ای می توان به «رویدادهای کلان سیاسی اقتصادی فراملّی»، «تحولات اجتماعی اقتصادی و سیاسی ملّی» و «ساختارهای حقوقی قانونی کلان در ایران» اشاره داشت؛ شرایط مداخله ای متشکل از «شفافیت یا عدم شفافیت در برآوردگرهای اقتصادی» و «رونق یا رکود بازارهای رقیب» و شرایط علّی شامل «عدم هماهنگی نهادی»، «آشفتگی در تکالیف قانونی»، «الگوی مدیریتی ناکارآمد» و «عدم تخصیص بهینه منابع مالی» بوده است. اخذ راهبردهایی همچون «مسکن به مثابه ابزار تبلیغاتی»، «تصدی گری غیرحرفه ای»، «جانب داری از طرف های ذی نفع» و «جریان دهی سیل آسای سرمایه» منجر به پیامدهایی شامل «اتلاف منابع»، «تخریب رضایت مندی اجتماعی»، «سودبری نامتقارن»، «انگیزه زدایی از عرضه کنندگان» و «اختلال در روند بازار» شده است.

حوزه عمومی، عرصه ای از زندگی اجتماعی است که مردم می توانند گرد هم آیند و آزادانه با یکدیگر گفتگو نموده و مشکلات اجتماعی شان را بشناسند و از طریق این مباحث بر کنش سیاسی موجود تأثیر بگذارند. به لطف گسترش فناوری های ارتباطی، رسانه های اجتماعی می توانند با احیا و گسترش حوزه عمومی، کنش ارتباطی و عقل ارتباطی مورد نظر هابرماس را به صحنه آورند و از زوال آن جلوگیری کنند. یکی از مهم ترین کنش های سیاسی شهروندان، مشارکت سیاسی و رفتار رأی دهی آنان است که بیش از هر چیز دیگری، در محدوده عمل و تأثیر رسانه های اجتماعی نوپدید قرار گرفته است. در این پژوهش با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی جهت دار و نمونه گیری هدفمند به تحلیل جامعه شناختی نقش رسانه اجتماعی تلگرام به مثابه حوزه عمومی در انتخابات دهمین دوره مجلس شورای اسلامی ایران مطالعه موردی تهران پرداختیم. جامعه آماری این تحقیق کانال های تلگرام در ایام انتخابات است. مطالعه مقولات حوزه عمومی پژوهش نشان داد که رسانه اجتماعی (تلگرام)، با تقویت حوزه عمومی سیاسی، رفتار و مشارکت سیاسی مردم در انتخابات دهمین دوره مجلس شورای اسلامی ایران را تحت تأثیر خود قرار داده است.

در جوامع مدرن، بر خلاف جوامع ماقبل مدرن، ساز و کار اداره ی و رسیدگی به امور شهروندان بدون عملکرد صحیح سازمان ها و نهادینه شدن اصول سازمانی امکان ناپذیر، یا حداقل، دشوار می باشد. بعلاوه، سلامت اداری و نهادینگی اصول سازمانی در هر جامعه ای یکی از مهمترین زمینه های فراهم کننده ی کمیت و کیفیت اعتماد نهادی محسوب می شود. مقاله حاضر حاصل پژوهشی است که با روش کمی-پیمایشی، رابطه ی ادراک از سلامت اداری و نهادینه شدن اصول سازمانی با وضعیت اعتماد نهادی را در بین سرپرستان خانوار شهر نورآباد ممسنی بررسی کرده است. بر اساس نتایج تحقیق، نهادهای نظامی-امنیتی و نهادهای نظارت کننده بر قیمت کالاها و خدمات نهادهایی هستند که مردم، به ترتیب، بیشترین و کمترین اعتماد را به آنها دارند. همبستگی بین متغیرهای رفتار کارکنان، نهادینه شدن اصول سازمانی مدرن و جدیت سازمانهای ناظر با هر سه نوع اعتماد به نهادهای حاکمیتی، نهادهای حمایتی-آموزشی و نهادهای خدمات اقتصادی مثبت و معنی دار بوده است. متغیرهای تحقیق توانستند 29 درصد از واریانس اعتماد به نهادهای حاکمیتی، 19 درصد اعتماد به نهادهای خدمات اقتصادی و 12 درصد اعتماد به نهادهای حمایتی-مراقبتی را تبیین کنند.

پرسش اساسی این مقاله آن است که اجتماع محلی که در مسیر تاریخی اش تا به امروز تاب آورده است با چه چالش هایی روبروست و آسیب پذیری تاب آوری در یک اجتماع بومی-محلی تحت تاثیر چه عواملی صورت می گیرد؟ اگرچه بسیاری از اجتماعات نتوانستند در مقابل تحولات و تغییرات بیرونی تاب بیاورند و خود را براساس دگرگونی های به وجود آمده تنظیم کرده و بسیاری از مناسبات اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و بوم زیستی را از دست داده اند، اما در این میان اجتماعاتی وجود داشته اند که با وجود تغییرات ایجاد شده در فرایند مدرنیزاسیون، شهری شدن مدرن و عوامل توسعه زا توانسته اند، با استفاده از استراتژی ها و مدیریت های شان که از ساختار فرهنگی، اجتماعی و تاریخ شان بوده تاب بیاورند و خود را تداوم بخشند. این مقاله سعی دارد با مطالعه دامگاه هان فریدون کنار در استان مازندران که نمونه ای از تاب آوردن یک اجتماع است، نشان دهد که با وجود همه تغییرات و تحولات ایجادشده از بیرون تا به امروز بر اساس ساختار مدیریتی متفاوت اش چگونه تداوم یابد. از طرفی دغدغه نگارنده مقاله آن است همین اجتماع تاب آور با تهدیداتی جدیدی روبه روست که به صورت ساختاری وارد عمل شده و تاب آوری را به چالش می کشد. مطالعه حاضر که با روش تحقیق کیفی با تحلیل مقیاس صورت گرفته، سعی دارد تاب آوری و فشار های جدید آن را نشان دهد و همچنین پتانسیل و ظرفیت تاب آوری یک اجتماع را فرصتی در جهان امروز قلمداد کند که بر پایداری جوامع محلی ودرک شان در حفظ زیست بوم شان یاد آور شود.

یک تغییر مهم در نهاد خانواده درایران گسترش ناپایداری خانواده است. یکی از علل ناپایداری، می تواند تغییردر نظام ارزشی افرادباشد. بر این اساس، رابطه بین نظام ارزشی افراد ونگرش به پایداری خانواده می تواند به عنوان مساله پژوهش باشد. در این پژوهش که به روش پیمایشی در نمونه 388 نفری از شهروندان متولد دهه های چهل تا هفتاد شمسی در شهر همدان انجام گرفته، به صورت بین نسلی، به مقایسه نظام ارزشی، نگرش به پایداری خانواده و رابطه بین نظام ارزشی افراد و نگرش آنها به پایداری خانواده پرداخته شده است. برای سنجش نظام ارزشی از نظریه رونالد اینگلهارت استفاده شده و نگرش به پایداری خانواده نیز با تقسیم بندی به ابعاد شناختی، عاطفی و رفتاری مورد سنجش قرار گرفته است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که بین نظام ارزشی و نیز نگرش نسل های مختلف به پایداری خانواده در نسل های مختلف تفاوت معناداری وجود ندارد. بین ابعاد سنتی و بقای نظام ارزشی و نگرش به پایداری خانواده در نسل های مختلف رابطه معنادار وجود دارد، درحالی که بین ابعاد سکولار – عقلانی و خود شکوفایی این نظام و نگرش به پایداری خانواده در این نسل ها رابطه معنادار وجود ندارد. گفتنی است که بیشتر یافته ها، با انتظارات قبلی و پیشینه هم خوانی نداشت. که می تواند ناشی از توقف شرایط اجتماعی در وضعیت نیازهای وجودی باشد.

مشارکت شهروندان در اداره امور شهرها پدیده ی نوینی نیست، گرچه از نیمه دوم قرن بیستم اهمیت بیشتری یافته است. برای تقویت و گسترش این مفهوم، شناخت عوامل مرتبط با آن امری ضروری به نظر می رسد. هدف اصلی این پژوهش شناسایی عوامل مرتبط با مشارکت شهروندان در مدیریت شهری می باشد. جامعه آماری تحقیق را کلیه ساکنان شهر آمل و حجم نمونه را 352 نفر تشکیل داده اند. روش جمع آوری اطلاعات بر مبنای کتابخانه ای، اسنادی و نیز میدانی (پرسشنامه ای) و روش تحقیق توصیفی – تحلیلی می باشد. نتایج آزمون تی نشان می دهد که میزان مشارکت شهروندان کمتر از حد متوسط بوده است. از بین انواع مشارکت شهروندان، تنها مشارکت اجتماعی در وضعیت نسبتا مطلوبی قرار داشته و مشارکت های مالی، فیزیکی، فکری، ذهنی و سیاسی از حد متوسط پایین تر بوده است. نتایج رگرسیون نشان می دهد که از بین 8 مولفه که مورد آزمون قرار گرفتند، تنها چهار مولفه عضویت انجمنی، آگاهی، بی قدرتی و پایگاه اجتماعی – اقتصادی با ضرایب همبستگی 383/0، 333/0، 230/0-و 227/0 به ترتیب با میزان مشارکت رابطه داشته اند.