سیاست دفاعی
سال:1395 | دوره:24 | شماره:3 (پیاپی 95) |تعداد مقالات:7

بهره مندی از طیف متنوعی از گزینه های سخت و نرم در سیاست دفاعی کشورها، بسترساز آزادی عمل بیش‎تر خواهد بود که می‎توان از دیپلماسی دفاعی به عنوان سازوکاری برای بهره گیری از قدرت نرم استفاده کرد. در ارتباط با جمهوری اسلامی ایران، به رغم تلاش ها و اقدام های وسیعی که در سال های اخیر به منظور بهره گیری از قدرت نرم در حوزه ی دفاعی انجام گرفته، ولی با فقدان چارچوب منسجم دیپلماسی دفاعی مشهود باید با شناخت شاخص های قدرت نرم دیپلماسی دفاعی جمهوری اسلامی ایران، تاملی شناختی در ابعاد و مولفه های قدرت نرم دیپلماسی دفاعی کشور صورت گیرد.بنابراین، مقاله ی حاضر با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و تحلیل محتوا با بررسی این روند، نشانه های قدرت نرم دیپلماسی دفاعی جمهوری اسلامی ایران را در پرتو شاخص هایی مانند برخورداری از اقتدار معنوی، استقلال و عدم تعهد به قطب های قدرت جهانی، الهام بخشی، میراث فرهنگی، مردمی سازی دفاع در قالب دکترین دفاع همه جانبه، هویت اسلامی- ایرانی و یکپارچگی ملی، سوابق افتخارآمیز دوران دفاع مقدس و بازدارندگی نرم را بررسی مورد بررسی قرار داده است.

فضای ژئوپلیتیک هر کشور یا منطقه ای تحت تاثیر عوامل مختلف با کارکردهای متفاوت می تواند در طیفی از شرایط کاملا مساعد تا شرایط نامساعد قرار داشته باشد و بازیگران نظام بین الملل تحت تاثیر اهداف خاص خود می کوشند تا محیط ژئوپلیتیک آن کشور یا منطقه را تعریف و تبیین نمایند. حوزه دریای عمان و کشورهای پیرامونی آن مشتمل بر ایران، پاکستان، عمان و امارات متحده عربی که به عنوان بخشی از حوزه ژئواستراتژیک اقیانوس هند محسوب می شود، یک محیط نسبتا ناشناخته و مغفول در ابعاد مختلف از جمله عوامل و علایق ژئوپلیتیکی مرتبط با مسائل دفاعی است.بنابراین، در پژوهش حاضر تلاش شده تا با بهره گیری از روش توصیفی- تحلیلی و به‎صورت کاربردی پس از انجام مطالعات نظری و محیط شناسی حوزه ی دریای عمان، علایق ژئوپلیتیکی کشورهای ساحلی و قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای که بر تدوین راهبرد دفاعی جمهوری اسلامی ایران در این حوزه موثر می باشند، شناسایی و تبیین می گردد.

حضور انگلستان به عنوان یک قدرت فرامنطقه ای در غرب آسیا از دیر باز تاثیرات زیادی بر کشورهای این منطقه از جمله ایران داشته است. این تاثیرات هم چنان به انحای مختلف ادامه دارد. انگلستان در منطقه ی غرب آسیا به دنبال اهداف راهبردی خود می‎باشد که غالبا با منافع این کشورها در تضاد است. اهداف این کشور از حضور در منطقه، تامین منافع استعماری خود است که البته شکل آن با گذشته متفاوت است، ولی ماهیت آن فرقی ندارد.بنابراین، هدف این مقاله شناخت ماهیت تاثیرات سیاست خارجی انگلستان بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران در سه حوزه ی امنیت سیاسی، اقتصادی و نظامی می باشد که با بهره گیری از روش تحلیلی- توصیفی در پاسخ به سوال «سیاست خارجی انگلستان چه تاثیراتی بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران دارد؟»، به بررسی این موضوع ‎پرداخته می‎شود و ابزار گردآوری اطلاعات از طریق فیش برداری به جمع آوری و تجزیه و تحلیل اسناد و مدارک مختلف اقدام شده است.

روابط دوجانبه ی ترکیه و سوریه تا سال های آغازین قرن 21م. تحت تاثیر سه اختلاف عمده بر سر کردها، تقسیم آب دجله و فرات و اختلافات ارضی بر سر منطقه ی «هاتای» فراز و نشیب های زیادی را طی کرده است، اما با بروز تحولات سیاسی و شکل گیری بحران سوریه در سال 2011م. این کشور به میدانی برای رقابت های ‫بین‎المللی و بازیگری قدرت های منطقه بدل گردید. دولت ترکیه با بازیگری در تحولات این کشور در جهت کسب وجهه ای اجتماعی و جلب توجه نظام غرب و ‫اتحادیه ی اروپا گام برداشت و اقدامات مختلفی را در سطوح مختلف سیاسی و اقتصادی و نظامی علیه سوریه انجام داد.بنابراین، مقاله حاضر با روش توصیفی - تحلیلی و با استفاده از گردآوری کتابخانه ای و اسنادی در صدد یافتن پاسخ به این سوال است که سیاست خارجی ترکیه در دوران اسلام گرایان در قبال تحولات سوریه چه تاثیری بر محیط امنیتی جمهوری اسلامی ایران دارد؟ که نتایجی در پایان ارائه گردید.

پس از انقلاب اسلامی ایران، دولت های ایران و سوریه علی رغم اینکه دارای نگرش های فکری و ایدئولوژی های متفاوتی بودند، به واسطه ی اتخاذ مواضع مشترک پیرامون برخی مسائل منطقه ای و بین المللی سطح روابط خود را در عرصه های سیاسی و بین المللی روز به روز گسترش دادند. آمریکا و متحدان غربی و منطقه ای آن، محور ایران، سوریه و مقاومت اسلامی را بزرگ ترین تهدید در منطقه به حساب می آورند.بر این اساس، این پژوهش تلاش دارد تا با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و از منظر رئالیسم تدافعی به این پرسش اساسی پاسخ دهد که «با توجه به تحولات اخیر سوریه، ایران در سیاست خارجی خود در رابطه با این کشور، چه رویکردی را در پیش گرفته است؟» که فرضیه ی این پژوهش عبارت است از «با شکل گیری ترتیبات سیاسی امنیتی جدید در منطقه ی غرب آسیا پس از حادثه ی یازده سپتامبر به ویژه حمله ی آمریکا به عراق، بحران سوریه و افزایش فشار به این کشور از جانب آمریکا و متحدان غربی و عربی اش برای دور شدن از ایران، جایگاه سوریه در سیاست خارجی و امنیتی جمهوری اسلامی ایران از اهمیت زیادی برخوردار شده است.

آسیب شناسی به معنای شناخت و بررسی علل پیدایش نابسامانی ها و انحرافات، شناخت اشکالات و ایراداتی که بر باورها، آگاهی و دانش و رفتار و کارکرد صورت می گیرد، می باشد. از این رو، با شناخت آسیب ها و تشخیص مشکلات می توان از بروز بحران های داخلی و خارجی پیشگیری نمود. در صورتی که آسیب ها از نظر کمی و کیفی افزایش یابد، ممکن است به تهدید امنیتی تبدیل شود.در این مقاله سعی شده است آسیب های امنیتی مناطق کردنشین شناسایی و راهبردهای مقابله تنظیم گردد. نوع تحقیق کاربردی و روش آن توصیفی- تحلیلی (پیمایشی) می باشد.

با دگرگونی مفهوم امنیت ملی، ماهیت تهدیدات بر علیه کشورها تغییر یافته است. هرچند هنوز هم تهدیدات نظامی خارجی بخشی از عوامل تاثیرگذار بر امنیت ملی محسوب می گردد که نواحی مرزی به عنوان دروازه های ورودی هر کشور در مقایسه با نواحی داخلی در معرض تهدیدات بیش تری می باشند و از این لحاظ آسیب پذیرترند.مقاله حاضر با روش توصیفی- تحلیل به دنبال پاسخ به این سوال است که «امنیت شهر بندرعباس به عنوان یک شهر مرزی ساحلی از لحاظ ویژگی ها و موقعیت ویژه جغرافیایی، اقتصادی، نظامی و تهدیدات در چه جایگاهی قرار دارد؟» به عبارتی «عوامل جغرافیایی و هم چنین تهدیدات داخلی و خارجی در امنیت این شهر تا چه ‎اندازه تاثیرگذارند؟» نتایج پژوهش نشان می دهد که عواملی مانند قاچاق مواد مخدر، کالا، سوخت و انسان به همراه پدیده مهاجرت و تاثیرات فرهنگی برون مرزی و تهدیدات خارجی شامل تهدیدات منطقه ای و فرامنطقه ای، تهدیدات سیاسی و طبیعی امنیت این شهر را با چالش روبرو ساخته و هم چنین جزایر منطقه تنگه هرمز، جایگاه اقتصادی و موقعیت جغرافیایی آن در امنیت این شهر اثرگذار می باشد.