پژوهش در بهداشت محیط
سال:1396 | دوره:3 | شماره:1 (پیاپی 9) |تعداد مقالات:8

زمینه و هدف: از میان انواع مختلف آنتی بیوتیک ها، تتراسایکلین ها دومین گروه شایع آنتی بیوتیک ها از نظر تولید و مصرف در سراسر جهان هستند که ورود آنها به فاضلاب خانگی می تواند منجر به آلودگی منابع آب شود. مطالعه حاضر با هدف تعیین کارایی فرآیند تلفیقی اولتراسونیک/ تابش فرابنفش در حذف آنتی بیوتیک تتراسایکلین از محلول های آبی انجام شد.مواد و روش ها: این مطالعه تجربی با استفاده از حمام اولتراسونیک و در حضور اشعه ماوراء بنفش انجام گرفت. به منظور سنجش تاثیر متغیرهای زمان تماس (60-5 دقیقه)، غلظت اولیه آنتی بیوتیک (5-25 mg/l)، (3-10) pH، و توان ورودی (300-100 وات) بر فرآیند، از راکتور در فواصل زمانی مشخص نمونه برداری و غلظت باقی مانده توسط دستگاه اسپکتروفتومتر در طول موج 261 نانومتر قرائت گردید. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آزمون ANOVA انجام گرفت.یافته ها: در این مطالعه تابش فرابنفش و اولتراسونیک در بهترین شرایط به ترتیب 16 و 32 درصد راندمان در حذف این آلاینده داشتند. با به کارگیری همزمانUS/UV ، کارایی حذف آنتی بیوتیک افزایش یافت و بهترین راندمان در pH=4.5، غلظت اولیه آنتی بیوتیک 10 mg/l و توان ورودی 240 وات حاصل شد. در این شرایط بعد از زمان تماس 50 دقیقه، راندمان حذف 72 درصد برای آنتی بیوتیک تتراسایکلین حاصل گردید.نتیجه گیری: از فرآیند تلفیقی اولتراسونیک/ تابش فرابنفش می توان به عنوان یک فرآیند موثر برای حذف آنتی بیوتیک تتراسایکلین از محلول های آبی استفاده کرد.

زمینه و هدف: آلودگی آب های زیرزمینی و سطحی به نیترات در بسیاری از مناطق دنیا به صورت یک مشکل جدی مطرح است. غلظت بالای نیترات در منابع آبی بسیار خطرناک بوده و اگر بالاتر از استاندارد باشد، مصرف این آب می تواند باعث بروز بیماری متهموگلوبینمیا و همچنین تشکیل نیتروزآمین های سرطان زا شود. مطالعه حاضر با هدف بررسی کارایی زئولیت کلینوپتیلولیت اصلاح شده با سورفاکتانت کاتیونی تترا دسیل تری متیل آمونیوم بروماید، به عنوان جاذب در حذف نیترات از محلول های آبی انجام شد.مواد و روش ها: در این مطالعه تجربی - آزمایشگاهی، تاثیر متغیرهای مختلف بر فرآیند حذف نیترات، از جمله مقدار جاذب 1 تا 3 گرم در لیتر، غلظت اولیه نیترات 50 تا 150 میلی گرم در لیتر،4 pH تا 10 و زمان تماس 120-15 دقیقه بررسی شدند. همچنین مطالعات سینتیک جذب و ایزوترم فروندلیچ و لانگمویر مورد مطالعه قرار گرفت. در نهایت داده ها با استفاده از نرم افزار EXCEL مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته ها: مطالعه نشان داد که حداکثر حذف نیترات در pH برابر با 4، دز جاذب 3 mg/l و زمان تعادل 90 دقیقه اتفاق می افتد. فرآیند جذب نیترات، از ایزوترم فروندلیچ با (R2=0.9951) و از سینتیک درجه دوم (R2=0.9998) تبعیت می کند.نتیجه گیری: زئولیت اصلاح شده با سورفاکتانت قابلیت بالایی برای حذف نیترات دارد، لذا با توجه به در دسترس و ارزان بودن زئولیت و روش ساده اصلاح آن می تواند برای حذف سایر آلاینده های آنیونی نیز به کار گرفته شود.نوع مقاله: مقاله پژوهشی

زمینه و هدف: فلزات سنگین از آلاینده هایی هستند که در اکوسیستم های آبی مشکلات بسیاری را برای آبزیان و در نهایت برای انسان ها ایجاد می کنند. مطالعه حاضر با هدف تعیین میزان فلزات سنگین نیکل، سرب، کادمیوم و روی و ارزیابی خطر در عضله ماهیان شوریده، حلوا سیاه، شیر و کوتر دریای عمان در منطقه چابهار انجام شد.مواد و روش ها: 96 نمونه ماهی از صیدگاه بندر چابهار از دو منطقه ساحلی و دریایی در فصل بهار تهیه شد. جهت استخراج فلزات از بافت های مورد مطالعه، از روش هضم مرطوب استفاده شد و تعیین غلظت فلزات سنگین به وسیله دستگاه جذب اتمی Younglin AAS8020 صورت گرفت. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار آماریSPSS  (نسخه 17) و آزمون های ANOVA و Duncan test انجام شد.یافته ها: بر اساس نتایج مطالعه، بالاترین و پایین ترین میزان کادمیوم به ترتیب در ماهی کوتر و شوریده بود. میزان سرب در ماهی کوتر پایین ترین میزان را داشت. بالاترین و پایین ترین میزان نیکل و روی نیز در ماهی کوتر و شیر به دست آمد. بالاترین میزان فلزات کادمیوم، نیکل و روی جذب شده در ماهی کوتر در کودکان بود.نتیجه گیری: میزان فلز کادمیوم، سرب و روی در مقایسه با آستانه استانداردهای جهانی سازمان غذا و کشاورزی، سازمان بهداشت جهانی، وزارت کشاورزی - شیلات انگلستان و انجمن ملی بهداشت و سلامت استرالیا و سازمان غذا و داروی آمریکا پایین تر بود. غلظت نیکل در عضله ماهی کوتر در مقایسه با استانداردهای جهانی بیشتر به دست آمد.

زمینه و هدف: صنعت سیمان از مهم ترین کارخانه های تولیدی و تاثیرگذار در شکوفایی اقتصادی کشور است. این صنعت می تواند باعث ورود فلزات سنگین به محیط زیست شود. مطالعه حاضر با هدف بررسی و تعیین منبع احتمالی فلزات سنگین شامل کروم، منگنز، آهن، کبالت، نیکل، مس، کادمیوم، آرسنیک و روی در خاک های سطحی اطراف کارخانه سیمان کردستان به کمک زمین آمار چند متغیره انجام شد.مواد و روش ها: به منظور رسیدن به هدف پژوهش، 88 نمونه خاک از اطراف کارخانه در شعاع های 500، 1000، 2000 و 3000 متری و از دو عمق 15-0 و 15-30 cm خاک سطحی انتخاب شد. سپس با استفاده از روش زمین آمار چند متغیره، به بررسی چگونگی توزیع فلزات سنگین و دلیل پراکنش آن ها در منطقه مورد مطالعه پرداخته شد.یافته ها: بر اساس نتایج تحلیل آماری داده های به دست آمده از آنالیز خاک، سه مولفه اصلی با بیش از 90 درصد واریانس کل در بین فلزات سنگین مورد مطالعه آشکار گردید. مدل های دایره ای، کروی، نمایی و گوسی به روش های کریجینگ ساده، کوکریجینگ معمولی، کوکریجینگ عام و ساده برای پهنه بندی پراکندگی مقدار فلزهای مورد مطالعه در محیط نرم افزار ArcGIS 10.2 به عنوان مدل های بهینه شناسایی شدند. صحت نقشه های تهیه شده با استفاده از روش های میانگین انحراف خطا، خطای قدر مطلق میانگین و ضریب همبستگی مورد ارزیابی قرار گرفت.نتیجه گیری: پهنه بندی مقدار فلزات سنگین نشان می دهد که میانگین مقدار فلزهای کادمیوم، آرسنیک، سرب و مس در نمونه های خاک اطراف کارخانه بیش تر از میانگین استاندارد جهانی است. هم چنین می توان گفت که ساختار زمین شناسی منطقه بیش ترین نقش را در آلودگی خاک دارد، با این حال فعالیت های انسانی و به ویژه کارخانه سیمان کردستان نیز در افزایش آلودگی تاثیر داشته است.

زمینه و هدف: افزایش روزافزون جمعیت شهری و به دنبال آن پسماندهای شهری، باعث شده تا مسئله دفع و دفن بهداشتی آن ها مورد توجه جدی بسیاری از کارشناسان مسائل زیست محیطی قرار گیرد. در شهرستان خرم آباد با جمعیتی بالغ بر 348216 نفر، روزانه نزدیک به 458 تن پسماند شهری جمع آوری می شود که با توجه به دفع سنتی و تلنبار شدن، یافتن مکانی مناسب به منظور دفن این حجم عظیم پسماند ضروری است. از این رو مطالعه حاضر با هدف شناسایی و معرفی مکا ن های مناسب جهت دفن بهداشتی پسماند در سطح شهرستان خرم آباد با استفاده از روش تصمیم گیری چندمعیاره الکتر انجام شد.مواد و روش ها: در مطالعه حاضر 14 معیار مختلف شامل فرسایش پذیری، زمین شناسی، کاربری اراضی، فاصله از جاده، فاصله از رودخانه، چشمه و قنات، فاصله از گسل، فاصله از مراکز شهری و روستایی، طبقات شیب و ارتفاع، عمق آب زیرزمینی، فاصله از مناطق حفاظت شده و اقلیم مورد استفاده قرار گرفت. سه روش کلی بولین، فرآیند تحلیل سلسله مراتبی و ترکیب خطی وزنی برای ترکیب نقشه معیارها استفاده شد. در نهایت به منظور معرفی بهترین پهنه ها برای دفن بهداشتی مواد زائد جامد شهری، با توجه به حداقل مساحت مورد نیاز جهت دفن بهداشتی مواد زائد جامد برای دوره 20 ساله، 5 گزینه از نتیجه نهایی روش ترکیب خطی وزنی استخراج گردید و سپس این گزینه ها با استفاده از مدل الکتر رتبه بندی شدند.یافته ها: بر اساس نتایج فرآیند وزن دهی، بیشترین وزن را معیار عمق آب زیرزمینی، فاصله از گسل و شهر و کم ترین وزن را طبقات شیب و ارتفاع به خود گرفتند. نسبت سازگاری برای فرآیند وزن دهی 0.08 به دست آمد که کمتر از 0.1 بود که نشان از سازگاری و اعتبار فرآیند وزن دهی دارد. بر اساس روش ترکیب خطی وزنی، قسمت های عمده ای از شمال غرب، غرب و جنوب شهرستان به عنوان مناطق مناسب شناسایی شدند. در نهایت بر اساس روش الکتر، لکه ای با مساحت 694 هکتار واقع در غرب شهرستان به عنوان بهترین منطقه پیشنهادی معرفی گردید.نتیجه گیری: روش الکتر به همراه روش های معمول ارزیابی چند معیاره جهت مکان یابی دفن بهداشتی پسماندهای شهری می تواند کارایی بالایی داشته باشد.

زمینه و هدف: استفاده از ورمی کمپوست از جایگاه ویژه ای در کشاورزی برخوردار است. این امکان وجود دارد که گیاهان زراعی نسبت به کود تهیه شده در مراحل اولیه رشد حساس باشند، لذا مطالعه حاضر با بررسی تاثیر جوانه زنی و وضعیت فیزیولوژیکی گیاه ترتیزک با استفاده از ترکیب ورمی کمپوست های مختلف انجام شد.مواد و روش ها: در این مطالعه به بررسی اثر جوانه زنی گیاه ترتیزک (شاهی) با استفاده از عصاره ورمی کمپوست با درصد حجمی 0، 15، 30 و 45 درصد حجمی از ورمی کمپوست تهیه شده از فضولات گاو، زباله میوه، کاغذ، خاک اره و برگ توسط کرم خاکی Eiseniafoetida پرداخته شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار آماری SPSS (نسخه 11.5) و آزمون واریانس یک طرفه(One-way ANOVA) و دوطرفه (Two-way ANOVA) انجام گرفت. میزان p کمتر از 0.05 معنی دار در نظر گرفته شد.یافته ها: بر اساس نتایج مطالعه حاضر، درصدهای حجمی متفاوت در رشد گیاه ترتیزک موثر بودند. میانگین رشد در درصد حجمی 30 نسبت به درصد حجمی 15 و 45 اختلاف معناداری داشت و کمتر از آن ها بود. سطح 15 درصد حجمی تهیه شده از کود ورمی کمپوست تولیدی، جهت رشد گیاه و جوانه زنی سطح مناسبی می باشد.نتیجه گیری: کود ورمی کمپوست ترکیبی تهیه شده با درصد حجمی 15 درصد می تواند نقش موثری در افزایش کارایی تولید گیاه ترتیزک داشته باشد.

زمینه و هدف: با افزایش تعداد خودروها و به مراتب آن، افزایش تولید و عرضه بنزین و گاز، کیفیت هوا به مرور زمان وخیم تر شده است. از مهم ترین آلاینده های فرار که هم از بنزین و گاز خام و هم از احتراق آنها متصاعد می شود، ترکیبات بنزن، تولوئن، زایلن و اتیل بنزن(BTEX) می باشد. مطالعه حاضر با هدف بررسی غلظت BTEX در هوای جایگاه های سوخت شهرستان شاهیندژ و حومه انجام شد.مواد و روش ها: در این مطالعه مقطعی، نمونه هوای منطقه تنفسی از 24 کارگر 12 جایگاه پمپ بنزین و گاز تهیه شد. نمونه ها بر اساس روش NIOSH1501 توسط دستگاه GC-FID آنالیز شدند. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار آماریSPSS (نسخه 16) و آزمون های t-test و Linear Regression انجام شد (p<0.05).یافته ها: میانگین غلظت BTEX در جایگاه های بنزین برابر 1787±327، 914±141، 973.4±183 و 476.1±123 mg/m3 و در جایگاه CNG برابر 1142.9±863، 507.6±458، 694.9±514 و 296±245.6 mg/m3 بود. ارتباط بین میانگین غلظت فردی و محیطی بنزن تنها در جایگاه های CNG معنی دار بود (p<0.05). خطر سرطان کارکنان جایگاه های CNG که با بنزن در تماس بودند، برابر 15.8×10-4 و حداکثر مقدار شاخص HQ مربوط به گزیلن و برابر 8.656 بود. این مقادیر برای جایگاه بنزین به ترتیب برابر 21.6×10-4 و 16.19 بود.نتیجه گیری: میانگین تراکم بنزن در جایگاه پمپ بنزین حداکثر بوده که بالاتر از حد مجاز کشوری می باشد. خطر ابتلاء به سرطان و شرایط غیر سرطان، بسیار بالا می باشد که نیازمند اتخاذ تصمیمات کنترلی می باشد. بهبود کیفیت سوخت، نصب سیستم های بازگردانی بخارات بنزین به مخزن، هوشمند کردن سیستم های سوخت گیری، استفاده از پوشش های گیاهی تصفیه کننده ترکیبات BTEX و همچنین استفاده از لوازم حفاظت فردی، جهت بهبود شرایط پیشنهاد می شود.

زمینه و هدف: فرآیند تولید سیمان هر ساله باعث تولید میلیون ها تن محصول جانبی از جمله گرد و غبار، گازهای سمی و فلزات سنگین شده که خطرات بهداشتی- تنفسی و آلودگی زیست محیطی را به دنبال خواهد داشت. مطالعه حاضر با هدف ارزیابی آثار زیست محیطی کارخانه سیمان زاوه - تربت حیدریه با استفاده از ماتریس لئوپولد ایرانی انجام شد.مواد و روش ها: در این مطالعه توصیفی - تحلیلی ابتدا وضعیت موجود محیط زیست منطقه مورد بررسی قرار گرفت، سپس با مرور منابع فنی پروژه، در جهت شناسایی مهم ترین فعالیت های فاز بهره برداری و ساخت وساز اقدام گردید. در نهایت روش ماتریس ایرانی به منظور ارزیابی اثرات زیست محیطی کارخانه سیمان انتخاب شد.یافته ها: بر اساس نتایج مطالعه، عمده اثرات منفی زیست محیطی در بخش فیزیکی به ترتیب شامل: آلودگی و فرسایش خاک، آلودگی هوا و آلودگی صوتی؛ و عمده اثرات منفی در بخش بیولوژیکی به ترتیب شامل: تاثیر بر تراکم گونه های گیاهی و جانوری و کیفیت زیستگاه می باشد. بر اساس ارزیابی با استفاده از روش ماتریس ایرانی بر روی کارخانه سیمان زاوه به تفکیک فازهای ساخت و ساز و بهره برداری، تعداد ستون با میانگین ارزشی کمتر از -3.1 وجود نداشت و تعداد ردیف با میانگین کمتر از -3.1 کمتر از 50% بود.نتیجه گیری: در صورت اتخاذ راهکارهای جامع مدیریت محیط زیست می توان به میزان زیادی آثار منفی را در محیط کاهش داد. بنابراین از نظر ماتریس ایرانی، پروژه احداث کارخانه سیمان زاوه – تربت حیدریه، همراه با اجرای طرح های بهسازی قابل قبول است.