مجله علمی پژوهان
سال:1402 | دوره:22 | شماره:1 |تعداد مقالات:8

سابقه و هدف: اختلال اضطراب اجتماعی در کودکان و نوجوانان، با برخی مشکلات روان شناختی همراه است که به درمان مؤثر نیاز دارند. هدف این مطالعه بررسی اثربخشی درمان شناختی رفتاری هیجان مدار بر تنظیم هیجان و عادات خواب کودکان دارای اضطراب اجتماعی بود. مواد و روش ها: این پژوهش مطالعه ای نیمه تجربی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه ی پژوهش شامل دانش آموزان پایه های چهارم تا ششم ابتدایی شهر قم در سال تحصیلی 1399 بود. تعداد 46 نفر از آن ها که نمراتشان در مقیاس اضطراب اجتماعی لایبویتز بالاتر از 29/5 بود، انتخاب و به صورت تصادفی، به دو گروه آزمایش و کنترل تقسیم شدند. شرکت کنندگان در پیش آزمون چک لیست تنظیم هیجان و پرسش نامه ی عادات خواب کودکان را پاسخ دادند. سپس، گروه آزمایش به مدت 16 جلسه در درمان شرکت کرد و گروه کنترل در لیست انتظار باقی ماند. در نهایت، شرکت کنندگان پس آزمون را نیز پاسخ دادند و داده های حاصل با استفاده از تحلیل کوواریانس و نرم افزار SPSS بررسی شد. یافته ها: نتایج تحلیل کوواریانس چندمتغیره نشان داد که پس از کنترل اثرهای پیش آزمون، تفاوت معناداری در ترکیب خطی متغیرهای تنظیم هیجان و عادات خواب دو گروه وجود داشت (0/063 =لامبدای ویلکز، 34/182=10،23F، 0/001=P). آزمون های تحلیل کوواریانس تک متغیره نیز افزایش معنادار تنظیم هیجان و کاهش معنادار بی ثباتی/منفی گرایی و اختلالات خواب (به جز تأخیر در شروع خواب) را در گروه آزمایش پس از جلسات درمانی نشان داد. نتیجه گیری: درمان شناختی رفتاری هیجان مدار می تواند درمانی مهم و اثربخش برای تنظیم هیجان و اختلالات خواب کودکان مضطرب اجتماعی باشد که به متخصصان سلامت روان مراجعه می کنند.

سابقه و هدف: والدین دارای کودک با اختلال شنیداری از استراتژی های سازگاری مختلفی از جمله امیدواری استفاده می کنند. نگرش معنوی افراد می تواند بر میزان امیدواری آن ها مؤثر باشد. پژوهش حاضر با هدف بررسی ارتباط نگرش معنوی با امیدواری در والدین کودکان دارای اختلالات شنوایی انجام شد. مواد و روش ها: این مطالعه ی مقطعی درباره ی 100 نفر از والدین کودکان دارای اختلالات شنوایی مراجعه کننده به مراکز بهزیستی شهر همدان در سال 1400 انجام شد. انتخاب نمونه ها به روش سرشماری بود. داده ها توسط پرسش نامه ی اطلاعات دموگرافیک، پرسش نامه ی سنجش نگرش معنوی و پرسش نامه ی امیدواری میلر جمع ­آوری شدند. آنالیز داده ­ها با استفاده از نرم ­افزار SPSS-16 و با استفاده از آزمون ­های آماری انجام شد. یافته ها: نتایج مطالعه نشان داد که میانگین نگرش معنوی والدین دارای کودک با اختلال شنوایی برابر با 76/21±172/20 و میانگین امیدواری برابر با 24/23±184/54 است. ارتباط مستقیم و معناداری بین نگرش معنوی و امیدواری مشاهده شد (0/001>P). نگرش معنوی با رتبه ی تولد کودک، سابقه ی اختلال شنوایی در خواهر یا برادر کودک، شغل مادر و تعداد فرزندان و سطح امیدواری با رتبه ی تولد، تعداد فرزندان، والد همراه، وضعیت اقتصادی والدین و وضعیت تحصیلی کودک ارتباط معناداری داشت (0/05>P). نتیجه گیری: نگرش معنوی و امیدواری والدین دارای کودک با اختلال شنوایی در سطح مطلوبی است و ارتباط معناداری بین آن­ها و برخی مشخصات دموگرافیک آن ها وجود دارد؛ لذا به پرستاران توصیه می­شود که با توجه به خصوصیات والدین دارای اختلال شنوایی، اقداماتی را برای ارتقای نگرش معنوی آنان انجام دهند تا امیدواری به عنوان روش مقابله­ ای موفقیت ­آمیز در این والدین تقویت شود.

سابقه و هدف: اختلال طیف اوتیسم (ASD) اختلالی عصبی رشدی است که با نقص در ارتباطات اجتماعی و الگوهای تکراری محدود رفتارها، علایق یا فعالیت هایی که بر توانایی ها و عملکردهای روانی اجتماعی در نوزادان و کودکان تأثیر می گذارد، مشخص می شود. در این مطالعه، ارتباط بین تغذیه و فرمولا (شیرخشک) در مقایسه با شیر مادر و نیز اشتغال و سطح تحصیلات والدین و خطر ابتلا به اختلال طیف اوتیسم (ASD) بررسی شد. مواد و روش ها: در این مطالعه ی موردشاهدی، 35 کودک 6 تا 12ساله ی ASD و 70 کودک سالم که از نظر سن و جنس همسان بودند، وارد مطالعه شدند. اطلاعات دموگرافیک شامل سن، جنس، تغذیه ی پس از زایمان، اشتغال والدین و سطح تحصیلات والدین با همکاری والدین ثبت شد. یافته ها: بین دو گروه از نظر نوع شیر مصرفی پس از زایمان تفاوت آماری معنی داری وجود داشت (0/005=P). مصرف فرمولا توسط نوزاد به تنهایی یا همراه با شیر مادر و نیز اشتغال مادر، به ویژه در مشاغل دولتی، با خطر بالاتر بروز ASD مرتبط بود. در تجزیه وتحلیل رگرسیون لجستیک، اشتغال مادر با افزایش 4/06 برابری در شانس ابتلای کودک به اوتیسم همراه بود (5/06OR=)، (فاصله ی اطمینان= 95 درصد)، (2/01 – 12/76؛ 0/001P=). نتایج قابل توجهی حتی پس از تعدیل برای نوع شیر مشاهده شد. هنگام طبقه بندی اشتغال مادر به دولتی یا آزاد، نسبت شانس ابتلا به اوتیسم فقط در کودکانی که مادر آن ها در مشاغل دولتی هستند، معنی دار بود. بین دو گروه از نظر سطح تحصیلات مادر، تفاوت آماری معنی داری وجود نداشت؛ اما سطح تحصیلات پدر بین گروه ها تفاوت معنی داری داشت. نتیجه گیری: این مطالعه شواهد بیشتری از اثر محافظتی احتمالی تغذیه ی انحصاری با شیر مادر در برابر ASD ارائه می دهد. علاوه بر این، به نظر می رسد که اشتغال مادر احتمالاً به دلیل فاصله ی فیزیکی کودک و مادر، نقش قابل توجهی در خطر بروز ASD دارد.

سابقه و هدف: کودکان کم توان ذهنی (ID) علاوه­ بر اختلالاتی که در عملکردهای ذهنی دارند، در مهارت­ های ادراکی و حرکتی نیز دچار اختلال هستند که ممکن است به ضعف تعادلی و افزایش ریسک سقوط در این افراد منجر شود. هدف از انجام این مطالعه بررسی رابطه ی بین توانایی ­های حرکتی بنیادی و تغییرپذیری در کنترل قامت و مقایسه ی آن ها در کودکان کم­توان ذهنی آموزش­ پذیر با کودکان عادی بود. مواد و روش ها: این مطالعه از نوع توصیفی بود که 34 دختر کم­ توان ذهنی و 30 کودک همتا و سالم با دامنه ی سنی 7 تا 13 سال در آن شرکت کردند. متغیرهای تعادلی شامل دامنه ی حرکات، تغییرپذیری و سرعت حرکات مرکز فشار (CoP) با استفاده از تخته ی نیروی کیستلر و در وضعیت ایستادن تندم (Tandem) و جفت پا روی سطح پایدار و ناپایدار ارزیابی شدند. توانایی­ های بنیادی نیز با آزمون رشد حرکتی درشت ویرایش سوم (TGMD-3) بررسی شد. از روش تی تست مستقل و تحلیل واریانس ویژه ی داده­ های تکراری برای بررسی اختلاف بین­ گروهی و درون­ گروهی در متغیرهای تعادلی استفاده شد. آزمون من یوویتنی و اسپیرمن نیز برای بررسی اختلاف بین گروهی و رابطه ی بین متغیرها به کار رفت. تمامی تجزیه وتحلیل­ های آماری با نرم ­افزار SPSS با 0/05>P ارزیابی شد. یافته ها: نتایج نشان دادند که کودکان ID در مقیاس­ های آزمون TGMD-3 نمره ی کمتری نسبت به گروه کنترل دارند (0/05>P). تغییرپذیری در ثبات قامت و دامنه ی حرکات CoP در گروه ID به طور معنی­ داری کمتر از گروه کنترل بود (0/05>P)، ولی اختلاف بین دو گروه در سرعت حرکات در تمام شرایط معنی­ دار نبود (0/05P). نتیجه گیری: نتایج نشان­ دادند کـه کـودکان کم­ توان ذهنی در توانایی ­هـای بنیادی و تعادلی دچـار اختلال هستند. تغییرپذیری در کنترل قامت، به ویژه در جهت قدامی خلفی، می­تواند به افزایش ریسک سقوط منجر شود. مداخلات تعادلی ممکن است بر بهبود توانایی ­های بنیادی در کودکان ID و همچنین، افراد بدون اختلالات ذهنی، تأثیرگذار باشد.

سابقه و هدف: زبان یکی از مؤلفه ­های مهم رشد در کودکان است؛ بنابراین، هدف پژوهش حاضر تدوین بسته ی ارتقای مهارت ­های زبانی مبتنی بر توان­بخشی شناختی و تعیین اثربخشی آن بر عملکرد زبان بیانی کودکان دارای اختلال زبانی خاص بود. مواد و روش ها: روش پژوهش حاضر از نوع آمیخته ی اکتشافی بود. جامعه ی آماری در بخش کیفی مقالات علمی، نظر استادان دانشگاه و متخصصان بود. در بخش کیفی، داده های به دست آمده به روش تحلیل مضمون استقرایی تحلیل شدند و سپس، بسته ی مداخلاتی در 12 جلسه تدوین و روایی محتوایی آن تأیید شد. بخش کمی پژوهش یک کارآزمایی بالینی بود و جامعه ی آماری آن شامل تمامی کودکان 5 تا 7ساله ی دارای اختلال زبانی خاص مراجعه­ کننده به کلینیک ­های خصوصی گفتاردرمانی شهر بروجرد بود که از این میان، 30 کودک با میانگین سنی 0/92±6/31 به روش نمونه­ گیری هدفمند انتخاب و به­ طور تصادفی، در دو گروه آزمایش و کنترل جایگزین شدند. ابزارهای مورد استفاده در پژوهش حاضر عبارت بودند از: نسخه ی چهارم مقیاس هوشی وکسلر کودکان، مصاحبه ی بالینی نیمه ­ساختاریافته و آزمون رشد زبان نیوکامر و هامیل. در نهایت، داده ­ها با استفاده از نرم ­افزار SPSS-24 با روش‏ تحلیل واریانس مکرر تحلیل شدند. یافته ها: بر اساس نتایج به ­دست آمده، بین میانگین نمرات زبان بیانی در مراحل پیش­ آزمون، پس ­آزمون و پیگیری تفاوت معنادار وجود داشت (0/01P <). نتیجه گیری: در مجموع، می ­توان گفت که بسته ی ارتقای مهارت­ های زبانی مبتنی بر توان­ بخشی شناختی بر بهبود زبان بیانی کودکان با اختلال زبانی خاص مؤثر است و لذا، از این بسته می­ توان برای بهبود زبان بیانی کودکان با اختلال زبانی خاص استفاده کرد.

سابقه و هدف: دانش آموزان با تغییر عقاید زیست محیطی، تقویت مسئولیت پذیری و خودکارآمدی می توانند نقش مؤثری در حفاظت از محیط زیست داشته باشند. استفاده از مدل های تغییر رفتار رویکردی معقول برای شناسایی متغیرهای مؤثر بر رفتارهای زیست محیطی و ضرورتی انکارناپذیر قبل از طراحی مداخلات آموزشی است. هدف مطالعه ی کنونی تعیین متغیرهای مؤثر بر رفتارهای حامی محیط زیست در دانش آموزان مدارس ابتدایی شهر قزوین با استفاده از تئوری رفتار برنامه ریزی شده (TPB) بود. مواد و روش ها: با استفاده از روش نمونه گیری چندمرحله ای، 184 نفر از دانش آموزان پنجم و ششم دوره ی دوم ابتدایی مدارس دولتی شهر قزوین در مطالعه ای توصیفی مقطعی (Cross-Sectional Study) در سال 1401 شرکت کردند. ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه ی خودگزارشی شامل اطلاعات دموگرافیک، پرسش نامه ی آگاهی، پرسش نامه ی 20سؤالی ثبت رفتارهای حامی محیط زیست و خرده مقیاسه ای TPB بود. داده ها با استفاده از نرم افزار لیزرل 8/80 و آزمون های آماری کای اسکوئر، تی مستقل، آنالیز واریانس یک طرفه، هم بستگی پیرسون و آنالیز مسیری در سطح کمتر از 0/05 آنالیز شدند. یافته ها: وضعیت رفتارهایی مانند تذکر درباره ی مسائل زیست محیطی، کنترل میزان دمای محیط، استفاده از وسایل حمل ونقل عمومی و نحوه ی تماشای برنامه های تلویزیونی نامناسب بود. قوی ترین ضرایب هم بستگی بین آگاهی و نگرش (0/05>P، 0/675=r) و ضعیف ترین بین هنجارهای انتزاعی و رفتار (0/01>P، 0/235=r) گزارش شد. همچنین، کنترل رفتاری درک شده (0/05>P، 0/49=β) و نگرش (0/05>P، 0/31=β) مهمترین سازه های تأثیرگذار بر قصد بودند و به ترتیب، 66/7 و 28/5 درصد از واریانس قصد و رفتارهای حامی محیط زیست را سازه های TPB توصیف کردند. نتیجه گیری: تئوری TPB چهارچوب نظری منطقی و مناسبی در راستای درک و ارزیابی متغیرهای روان شناختی مؤثر بر رفتارهای حامی محیط زیست در دانش آموزان محسوب می شود و تمرکز بر سازه های نگرش و کنترل رفتاری درک شده در طراحی مداخلات آموزشی به منظور تشویق رفتارهای زیست محیطی در دانش آموزان توصیه می شود.

سابقه و هدف: این مطالعه با هدف بررسی عوامل مؤثر بر گرایش به تغذیه ی انحصاری با شیر مادر بر اساس تئوری رفتار برنامه ریزی شده در مادران مراجعه کننده به مراکز جامع سلامت آبادان و خرمشهر در سال 1402-1401 انجام شد. مواد و روش ها: این مطالعه ی توصیفی تحلیلی به صورت مقطعی درباره ی 162 مادر شیرده شهرستان خرمشهر و آبادان در سال 1401 به روش نمونه گیری چندمرحله ای انجام شد. در این مطالعه، از پرسش نامه ی تئوری رفتاری برنامه ریزی شده (TBP) استفاده شد. تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار AMOS نسخه ی 24 انجام شد. یافته ها: در بررسی آمار توصیفی، بیشترین میانگین مربوط به مؤلفه ی سطح نگرش با مقدار 34/96 و کمترین مربوط به مؤلفه ی قصد رفتاری با مقدار 11/24 بود. همچنین، در بررسی هم بستگی میان عوامل جمعیت شناختی و شیر مادر مشخص شد که بعضی متغیرها مانند تحصیلات پدر و مادر بر تغذیه ی انحصاری با شیر مادر تأثیرگذار هستند. نتیجه گیری: نتایج مطالعه نشان داد که بیش از نیمی از کودکان زیر شش ماه منحصراً با شیر مادر تغذیه می شوند و شروع تغذیه با شیر مادر در دو ساعت اول تولد از عوامل مهم تأثیرگذار بر تغذیه با شیر مادر است. تقویت نگرش شیردهی کودک در اولین فرصت باید مورد توجه سیاست گذاران بهداشتی قرار گیرد.

سابقه و هدف: طرحواره های ناسازگار اولیه الگوهایی فکری یا رفتاری شناخته می شوند که اطلاعات را دسته بندی و روابط میان آن ها را سازمان دهی می کنند. این پژوهش با هدف بررسی رابطه ی طرحواره­ های ناسازگار اولیه با سلامت روانی در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی همدان انجام شد. مواد و روش ها: این تحقیق مطالعه ای توصیفی تحلیلی و مقطعی است که جامعه ی آماری آن شامل دانشجویان دانشکده های پزشکی، دندان پزشکی و داروسازی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی استان همدان در سال تحصیلی 1400-1401 بودند که تعداد آن ها 968 نفر بود. با استفاده از فرمول سرانگشتی، تعداد نمونه ی مورد نیاز برای روش رگرسیونی بر اساس فرمول پیشنهادی گرین، 178 نفر تعیین شد. روش نمونه گیری به دلیل همگن بودن طبقه های واحدهای جامعه، به صورت تصادفی طبقه ای نسبی انجام شد. یافته ها: نتایج آزمون همبستگی اسپیرمن نشان داد که بین طرحواره های ناسازگار اولیه و سلامت روان دانش آموزان رابطه منفی معنادار (0/01p=) وجود دارد. به طور خاص، بین طرحواره های ناسازگار اولیه و جنبه های مختلف سلامت روان مانند خودتنظیمی، محدودیت ها، دیگر جهت گیری، هوشیاری بیش از حد و بازداری اجتماعی رابطه منفی و معناداری وجود داشت. نتیجه گیری: به طورخلاصه، بین طرحواره های ناسازگار اولیه و سلامت روانی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی همدان رابطه ای منفی و معنادار وجود دارد. از این مطالعه می توان برای درک عوامل مؤثر بر سلامت روانی دانشجویان و ارتباط آن با طرحواره های ناسازگار اولیه استفاده کرد.