دین و سلامت
سال:1396 | دوره:5 | شماره:2 |تعداد مقالات:9

سابقه و هدف: روان شناسان به طور عمده بر آثار مثبت دین در زندگی واقعی انسان اشاره کرده اند. در اسلام ویژگی های یک انسان کامل که از سلامت روان برخوردار می باشد، مورد توجه قرار گرفته است. در این راستا هدف از پژوهش حاضر ساخت، رواسازی و اعتباریابی پرسشنامه سلامت روان بر اساس آموزه های اسلامی در دانشجویان دوره کارشناسی دانشگاه های دولتی شهر تهران در سال 1392 بود.مواد و روش ها: 500 شرکت کننده به روش تصادفی خوشه ای انتخاب شدند و پرسشنامه ها سلامت روان را بر اساس آموزه های اسلامی، GHQ و SCL90 تکمیل نمودند. شایان ذکر است که پرسشنامه سلامت روان بر اساس آموزه های اسلامی در سه نسخه اجرا شد: نسخه مقدماتی (با 122 ماده)، نسخه آزمایشی (با 96 ماده) و نسخه نهایی (با 90 ماده) که پس از تحلیل نهایی 33 گویه باقی ماند.یافته ها: از طریق تحلیل عاملی اکتشافی سه عامل ایمان به خدا (23 گویه)، کنترل خود (7 گویه) و تسلیم (پذیرش حق) (3 گویه) استخراج شد که سه عامل مذکور به ترتیب 32.6، 9.8 و 7.05 از واریانس کل آزمون را تبیین کردند. علاوه براین کل واریانس تبیین شده معادل 49.5 بود. تحلیل عاملی تاییدی نیز نشان از برازش خوب مدل با داده ها داشت. همچنین همبستگی این پرسشنامه با دو پرسشنامه GHQ و SCL90 معنادار بود. از سوی دیگر تفاوت بین نمره کل و عامل های آن در دو گروه از افراد دارای سلامت روان و بدون سلامت روان بیانگر روایی افتراقی این پرسشنامه بود. همسانی درونی کل پرسشنامه و عامل های مذکور به ترتیب معادل 0.932، 0.942، 0.696 و 0.628 بود و پایایی کل آزمون به روش بازآزمایی معادل 0.946 به دست آمد.استنتاج: این پرسشنامه برای بررسی سلامت روان بر اساس آموزه های اسلامی ساخته شده است و در کنار ابزارهای تشخیصی دیگر می تواند سطح سلامت روان افراد را اندازه گیری کند. همچنین از این پرسشنامه می توان در فعالیت های پژوهشی و مشاوره ای استفاده کرد.

سابقه و هدف: زنان سرپرست خانوار به دلایلی چون ایفای نقش های متعدد، فقر مالی و تنهایی یکی از اقشار آسیب پذیر جامعه به ویژه از نظر سلامت روان می باشند. در این راستا هدف از پژوهش حاضر بررسی نقش امیدواری و جهت گیری مذهبی در پیش بینی سلامت روان در زنان سرپرست خانوار می باشد.مواد و روش ها: روش پژوهش حاضر توصیفی و از نوع همبستگی بود و در آن از میان زنان سرپرست خانوار تحت حمایت کمیته امداد امام (ره) شهرستان سنقر 150 نفر به شیوه نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و پرسشنامه سلامت عمومی، مقیاس جهت گیری مذهبی درونی و بیرونی Allport و مقیاس امیدواری بزرگسالان Snyder را تکمیل کردند. لازم به ذکر است که برای تجزیه و تحلیل داده ها از ضریب همبستگی Pearson و رگرسیون چندگانه به روش همزمان استفاده شد.یافته ها: نتایج نشان داد که میان امیدواری و سلامت روان و نیز جهت گیری مذهبی درونی با سلامت روان رابطه معکوس و معناداری (r=-0.386، P<0.01) وجود دارد. همچنین میان جهت گیری مذهبی بیرونی با سلامت روان ارتباط مستقیم و معناداری (r=-0.388، P<0.01) مشاهده شد. تحلیل رگرسیون نیز بیانگر آن بود که امیدواری و جهت گیری مذهبی همراه با هم 0.45 از تغییرات سلامت روان را پیش بینی می کنند.استنتاج: بر اساس یافته ها می توان گفت که امیدواری و جهت گیری مذهبی درونی سبب کاهش علائم اضطرابی و اختلال خواب، افسردگی، علائم جسمانی (مشکلات جسمانی مانند سردرد و درد امعایی/ احشایی) و اختلال در کارکرد اجتماعی می شوند، اما جهت گیری مذهبی بیرونی موجب افزایش این علائم می گردد، بنابراین امیدواری و جهت گیری مذهبی درونی فاکتورهای مهمی در مقابله مثبت با مشکلات زندگی و حفظ سلامت روانی در زنان سرپرست خانوار می باشند.

بیماری ام اس یک بیماری اتوایمیون است که با واسطه سلول های T فعال شده نسبت به میلین که از سد خونی مغزی می گذرند و با یک آبشار اتوایمیون منجر به آسیب غلاف میلین می شوند آغاز می گردد. نمای کراکتریستستیک این بیماری علائم نورولوژیک عود کننده- فروکش کننده است که در زمان های متفاوت مکان های مختلف دستگاه عصبی مرکزی را درگیر می کنند. طی ماه رمضان اجازه داشتن برای روزه داری یکی از سوالات رایج بیماران است. بر اساس اطلاعات موجود روزه داری نه تنها عوارض جدی برای بیمار کنترل شده ای که معیار ناتوانی (EDSS: Expanded Disability Status Scale) کمتر از 3 دارد نخواهد داشت، بلکه فواید نوروایمینولوژیک را در پی خواهد آورد. اگرچه برخی از علائم ام اس همچون تاری دید، اسپاستیسیتی- اتاکسی، خستگی، ضعف و مشکلات شناختی ممکن است با روزه داری بدتر شوند، اما بلافاصله پس از اتمام روزه داری برطرف می گردند. با این وجود بیمارانی که به فرم فعال بیماری مبتلا هستند و یا طی بیماری یا پس از رمضان سابقه حمله داشته اند، بیمارانی که داروهای آنتی اسپاسمودیک، آنتی کانوالسیو کورتیکوسترویید و ایمونوساپرسیو مصرف می کنند و نیز بیمارانی که سطح ناتوانی عملکردی (EDSS) بالاتر از 7 دارند بهتر است از روزه داری به ویژه در ماه های گرم سال پرهیز کنند. لذا در این مقاله مروری اثرات روزه داری بر بیماری مولتیپل اسکلروزیس مورد بررسی قرار می گیرد.

سابقه و هدف: با توجه به نتایج مثبت ازدواج پایدار، پژوهشگران توجه بسیاری را به شاخص ها و عوامل تاثیرگذار بر ارتقای کیفیت زناشویی معطوف کرده اند. یکی از مهم ترین این عوامل، دینداری و نقش اساسی باورها و اعمال مذهبی است. در این راستا پژوهش حاضر با هدف پیش بینی کیفیت زناشویی بر اساس جهت گیری معنوی انجام شد.مواد و روش ها: پژوهش توصیفی- همبستگی حاضر در ارتباط با 844 نفر از افراد متاهل شهر مشهد با میانگین سنی 31.7 سال انجام شد. داده های این پژوهش توسط پرسش نامه های اطلاعات جمعیت شناختی، جهت گیری معنوی و کیفیت زناشویی که روایی و پایایی آن ها در ایران تایید شده است جمع آوری گردید. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از روش های آماری توصیفی و استنباطی (رگرسیون گام به گام) به همراه نرم افزار SPSS 22 استفاده شد.یافته ها: نتایج به دست آمده نشان می دهد که میزان همبستگی (R) بین جهت گیری معنوی با متغیر وابسته کیفیت زناشویی برابر با 0.582 می باشد. همچنین ضریب تعیین بیانگر آن است که 0.27 از واریانس متغیر وابسته (کیفیت زناشویی) توسط متغیر جهت گیری معنوی تبیین می شود. معناداربودن مدل رگرسیونی نیز رابطه خطی بین متغیرها را تایید می کند.استنتاج: به نظر می رسد که جهت گیری معنوی و مولفه های آن یکی از شاخص های اصلی ارتقای کیفیت زناشویی و ازدواج پایدار می باشد و نقش تعیین کننده ای را در کیفیت زناشویی زوجین ایفا می کند.

از منظر فلاسفه اسلامی و به ویژه ابن سینا، فلسفه عهده دار اثبات مبادی سایر علوم است. از دید ابن سینا طب یکی از شاخه های فرعی حکمت طبیعی می باشد که مبادی تصوری و تصدیقی خود را از حکمت طبیعی و در نهایت از حکمت الهی دریافت می کند. وی در کتاب های طبی خود بسیار از مبانی و دیدگاه های فلسفی استفاده کرده است. یکی از مباحث فلسفی ابن سینا بحث از انسان و حقیقت او می باشد. در نگاه ابن سینا: الف. انسان حقیقتی است مرکب از نفس و بدن که بر یکدیگر تاثیرگذار می باشند، ب. انسان کلی است منسجم که دارای اجزایی می باشد و حقیقت کل غیر از حقیقت اجزا است، ج. انسان صرفا ماشینی پیچیده نیست که با امور کمی قابل تحلیل باشد بلکه دارای ابعاد کیفی متعددی است، د. انسان دارای ارگانیسم زنده است و این گونه نیست که یک موجود زیستی صرف باشد. موارد مذکور برخی از مبانی فلسفی ابن سینا است که اساس طب سنتی را در زمینه مباحث انسان شناختی تشکیل می دهد. در این مقاله ضمن برشماری این مبانی و تبیین آن ها، مقایسه ای با مبانی انسان شناختی طب مدرن ارائه گردیده است.

سابقه و هدف: برخی از مطالعات بیانگر آن هستند که بدون آموزش سلامت معنوی، آموزش و پرورش نمی تواند در دیگر ابعاد زیستی، روان شناختی و اجتماعی عملکرد درستی داشته باشد و یا به حداکثر ظرفیت خود برسد. در این راستا پژوهش حاضر به بررسی ارتباط بین سلامت معنوی و انگیزه پیشرفت دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی مازندران در سال 1395 می پردازد.مواد و روش ها: در این پژوهش مقطعی با رویکرد تحلیلی 125 نفر از دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی مازندران که در نیمسال دوم سال 1395 مشغول به تحصیل بودند به روش نمونه گیری طبقه بندی با تخصیص متناسب برای هر دانشکده انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه سلامت معنوی Palutzian و Elison (Spiritual Well Being) و پرسشنامه انگیزه پیشرفت (A.M.T: Achievement Motivation Test) استفاده شد. همچنین داده ها با استفاده از نرم افزار 18 SPSS و آزمون های آماری Mann-Whitney و Kruskal- Wallis تجزیه و تحلیل گردیدند.یافته ها: بر مبنای نتایج مشاهده شد که 0.8 درصد از نمونه های پژوهش دارای سلامت معنوی پایین هستند، 95.2 درصد دارای سلامت معنوی متوسط بوده و 4 درصد از سلامت معنوی بالا برخوردار می باشند. همچنین بین نمره انگیزه پیشرفت و دعاکردن رابطه معناداری مشاهده شد (P<0.05). بین سلامت معنوی و درجه مذهبی بودن افراد نیز رابطه معناداری به دست آمد (P<0.05). علاوه براین نتایج آزمون کای اسکوئر بیانگر آن بود که نسبت سلامت معنوی در رشته های مختلف تحصیلی به طور معناداری متفاوت می باشد (P<0.05).استنتاج: نتایج پژوهش حاضر نشان داد که بیشتر نمونه های پژوهش از سطح سلامت معنوی متوسطی برخوردار بودند. با توجه به ارتباط معنادار انگیزه پیشرفت و دعاکردن پیشنهاد می شود به منظور بهبود عملکرد تحصیلی دانشجویان در جهت ارتقای سلامت معنوی آن ها برنامه ریزی شود.

سابقه و هدف: ایدز یک بیماری است که به لحاظ ایجاد مشکلات اجتماعی فراوان، تفکرات سوء حاکم بر جامعه و برچسب اجتماعی، نه تنها از جنبه جسمانی بلکه از بعد سلامت روانی نیز وضعیت بیماران را متاثر کرده و تمامی ابعاد زندگی افراد بیمار را تحت تاثیر قرار می دهد. در این راستا هدف از این پژوهش بررسی رابطه سبک های مقابله مذهبی و کیفیت زندگی بیماران HIV مثبت می باشد.مواد و روش ها: پژوهش حاضر از نوع مطالعات توصیفی- همبستگی است. نمونه پژوهش شامل 105 بیمار HIV مثبت تحت پوشش مراکز مشاوره بیماری های رفتاری دانشگاه علوم پزشکی زاهدان بود که در شش ماهه اول سال 1392 با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه مقابله مذهبی افلاک سیر و Coleman و کیفیت زندگی چند بعدی مربوط به بیماران مبتلا به ایدز بود و داده ها با استفاده از آزمون همبستگی Pearson و رگرسیون گام به گام تجزیه و تحلیل گردیدند.یافته ها: نتایج نشان داد که بین سبک های مقابله مذهبی (Coping Religious Styles) (فعالیت مذهبی، ارزیابی خیرخواهانه و مقابله فعال) و کیفیت زندگی رابطه مثبتی وجود دارد، اما رابطه بین سبک های مقابله مذهبی (احساسات منفی نسبت به خدا و مقابله منفعل) و کیفیت زندگی منفی می باشد. نتایج تحلیل رگرسیون نیز حاکی از آن بود که مولفه احساسات منفی نسبت به خدا (R Adjusted=0.35) بیشترین نقش را در تبیین کیفیت زندگی این بیماران دارد.استنتاج: افزایش مقابله مذهبی مثبت و کاهش مقابله مذهبی منفی در افراد HIV مثبت می تواند سبب بهبود کیفیت زندگی این بیماران شود. همچنین می توان از برنامه ریزی آموزشی جهت تقویت مقابله مذهبی به عنوان راه کار مناسبی جهت توانبخشی این بیماران استفاده کرد.

سابقه و هدف: هرچند قرآن کریم و نهج البلاغه کتاب هایی در زمینه بهداشت و پزشکی نیستند، اما در هریک از این منابع نکاتی وجود دارد که می توان از آن ها در تدوین دستورالعمل های مرتبط با سلامت و بیماری سود برد، از این رو پژوهش حاضر با هدف تعیین میزان بهره گیری از منابع فوق در تدوین مقالات علوم پزشکی انجام شد.مواد و روش ها: پژوهش مقطعی و کاربردی حاضر به صورت سرشماری در ارتباط با مقالات علمی- پژوهشی فارسی زبان منتشرشده از سوی دانشگاه های علوم پزشکی انجام شد. داده ها با استفاده از چک لیست محقق ساخته ای متناسب با اهداف پژوهش و از طریق بررسی کلیه مقالات و منابع آن ها گردآوری گردیدند. شایان ذکر است که جهت پردازش داده ها از شاخص های آماری توصیفی استفاده شد.یافته ها: یافته های حاصل از استخراج 186735 منبع از 6907 مقاله منتشرشده در قالب 696 شماره از مجلات علمی- پژوهشی فارسی متعلق به 47 دانشگاه علوم پزشکی کشور نشان داد که موارد استفاده از قرآن کریم و نهج البلاغه به عنوان منابع مورد استناد به ترتیب 404 و 20 مرتبه (کمتر از 1 درصد) بوده است که در این میان پراستنادترین سوره های قرآن به ترتیب سوره بقره، انعام، نساء و اسراء بودند.استنتاج: اگرچه یافته های پژوهش از به کارگیری قرآن و نهج البلاغه به عنوان منابع مورد استناد در مقالات علوم پزشکی حکایت دارند، اما میزان آن بسیار اندک به نظر می رسد.

سوگند نامه های پزشکی از دیرباز در یونان قدیم، ایران باستان و دیگر کشورهای جهان بین دانشکده ها و آموزشگاه های پزشکی رواج داشته اند. قدیمی ترین متن مکتوبی که در این رابطه به دست آمده است، سوگندنامه بقراط حکیم می باشد که در آن الزامات اخلاقی را برای پزشکان برشمرده است. با توجه به اینکه در ایران و بسیاری از کشورهای اسلامی پایه و اساس تدوین سوگند نامه های رایج پزشکی سوگند نامه بقراط حکیم است، این پژوهش می کوشد تا به تطبیق الزامات اخلاقی سوگند نامه ها با دستور ات قرآن کریم بپردازد و دلایل مستندی را با ذکر شماره آیات قرآنی و بیان ترجمه آن ها با سبک موضوع بندی سوگند نامه ها ارائه دهد. در نهایت باید گفت با توجه به اینکه دین اسلام در برگیرنده اخلاق و حقوق انسانی جامعی است، تقریبا تمامی موارد اخلاقی توصیه شده در سوگند نامه ها به عنوان الزامات اخلاقی در این دین مقدس مورد تایید قرار گرفته اند. بدیهی است که این مقاله می تواند دریچه ای را برای شناخت بهتر دستورات اخلاق پزشکی موجود در قرآن کریم برای مسلمانان و غیرمسلمانان بگشاید.