پژوهش و توسعه جنگل
سال:1397 | دوره:4 | شماره:4 |تعداد مقالات:9

هدف این پژوهش بهینه سازی الگوریتم Random Forest به منظور طبقه بندی مشخصه های کمی جنگل های مانشت در استان ایلام است. برای ایجاد مدل بهینه در مشخصه های سطح مقطع، تاج پوشش و تراکم، تعداد برآورد کننده بهینه در هر گره معادل هشت و هشت و شش، هم چنین تعداد درخت بهینه معادل 300 و 800 و 200 به دست آمد. بررسی نتایج حاصل از طبقه بندی با استفاده از معیار های تعیین صحت نشان داد دقیق ترین طبقه بندی برای مشخصه تاج پوشش (صحت کلی 83 درصد و ضریب کاپا 73/0) و سپس برای سطح مقطع (صحت کلی 78 درصد و ضریب کاپا 72/0) و تراکم (صحت کلی 69 درصد و ضریب کاپا 75/0) انجام گرفته است. بررسی اهمیت متغیرها نشان داد شاخص های گیاهی فاصله ای در مقایسه با شاخص های گیاهی نسبی، در مشخصه های سطح مقطع و تراکم از اهمیت بالاتری برخوردارند. درمجموع می-توان اذعان داشت الگوریتم ناپارامتریک Random Forest روش به نسبت مناسبی در برآورد مشخصه های سطح مقطع، تاج-پوشش و تراکم جنگل های زاگرس با تصاویر OLI لندست 8 است.

در این پژوهش تنوع زیستی، اشکال زیستی و کورولوژی در گروه های اکولوژیک مختلف در جنگل های منطقه حفاظت شده دنای غربی با مساحت 600 هکتار بررسی شد. در این پژوهش 50 قطعه نمونه، 450 مترمربعی به ابعاد 30 ×15 متر به-صورت منظم-تصادفی پیاده شد. نتایج آنالیز TWINSPAN نشان داد که چهار گروه اکولوژیک آوندول-کمای بیابانی (گروه اول)، گوش بره (گروه دوم)، جاشیرستان (گروه سوم) و ارس-چویلستان (گروه چهارم) به ترتیب از ارتفاع پایین به بالا در منطقة حفاظت شدة دنای غربی حضور دارند. شاخص های مختلف تنوع زیستی آلفا در بین گروه های اکولوژیک تفاوت معنی-داری نداشتند، هرچند که غنا در گروه اکولوژیک چهارم کمترین مقدار بود. نتایج تنوع بتا نیز نشان داد که گروه اول دارای بیشترین و گروه چهارم دارای کمترین مقدار تنوع بتا است. بررسی شکل زیستی نشان داد که درصد فراوانی گونه های تروفیت در گروه های اول و دوم نسبت به گروه سوم و چهارم بیشتر، اما برعکس نسبت فانروفیت در آنها کمتر است. از طرف دیگر، گروه چهارم دارای بیشترین کوروتیپ ایرانی – تورانی و کمترین درصد کوروتیپ ایرانی-تورانی و اروپایی-سیبریایی را داشت. به طورکلی نتایج مشخص کرد که با توجه به تنوع بتای بالا در گروه اکولوژیک آوندول-کمای بیابانی (گروه اول) می بایست موردحفاظت بیشتری از نظر تنوع گونه های گیاهی قرار گیرد و نیز بر اساس کوروتیپ و شکل زیستی این گروه در منطقه ای با شرایط خشک تر نسبت به دیگر گروه های اکولوژیک قرار دارد.

با توسعة شهرنشینی، انسان ها به تدریج از طبیعت دور می شوند و به همان نسبت، نیازهای زیست محیطی، جسمی و روحی شان به فضای سبز افزایش می یابند. هدف این پژوهش؛ مکان یابی مناطق مستعد توسعة جنگلداری شهری کلان شهر تبریز از دیدگاه ضرورت توسعه و نیاز شهروندان (نه از منظر اکولوژیک) و ارائه راهکارهای توسعه ای است. 14 معیار در قالب نقشه های رستری استاندارد شده بر مبنای پژوهش های پیشین و نظرات کارشناسی انتخاب شدند. جدول مقایسة زوجی معیارهای مذکور تشکیل و وزن و اهمیت هر معیار محاسبه شد. پس از انجام فرآیند ارزیابی چند معیاره، نقشة نهایی اولویت بندی مناطق مناسب توسعه جنگلداری شهری تولید و مساحت و درصد هر یک از اولویت های اول، دوم و سوم نسبت به کل مساحت شهر محاسبه شد. بر این اساس 8/29 درصد از مساحت تبریز دارای بیشترین اولویت برای توسعة فضای سبز است. در مرحله بعد با روی هم گذاری نقشة نهایی اولویت بندی شده با نقشة کاربری اراضی فعلی، مساحت و درصد هر یک از اولویت های اول، دوم و سوم در کاربری های مختلف فعلی به دست آمد. مقایسة نقشه های مذکور نشان داد که 50 درصد از مناطق اولویت دار برای توسعة جنگلداری شهری، در مناطق مسکونی فعلی، 39 درصد در زمین های خالی، 5/9 درصد در اراضی زراعی و باغ و 5/1 درصد در فضای سبز فعلی قرار گرفته اند. این نتایج نشان دهندة انباشتگی ساختمانی بیش ازحد و نامتعادل در بیشتر مناطق شهرداری تبریز است که باید سیاست کلی در این مناطق؛ توقف ساخت وسازهای جدید و اولویت دادن تغییر کاربری بافت فرسوده به احداث فضای سبز باشد.

این پژوهش برای بررسی تأثیر دو گونه کاج تهران و اقاقیا بر روی مشخصه های خاک و انتشار دی اکسید کربنخاک در پارک جنگلی خرگوش دره تهران انجام شد. از هر توده، چهار قطعه نمونه به ابعاد 20×20 متر به صورت تصادفی انتخاب شد. نمونه برداری خاک از مرکز هر قطعه نمونه تا عمق 10 سانتی متری خاک انجام شد. همچنین در هر توده، مقدار انتشار گاز دی اکسید کربن در 35 نقطه اندازه گیری شد. برای بررسی اثر تغییر فصل در انتشار گاز دی اکسید کربن، اندازه گیری در دو فصل بهار و پاییز انجام گرفت. نتایج نشان داد که گونه اقاقیا نسبت به گونه کاج تهران، سبب افزایش پتاسیم، نیتروژن، فسفر، هدایت الکتریکی، کربن آلی و ترسیب نیتروژن در خاک شد، ولی بین مشخصه های اسیدیته، مقدار ماده آلی، کربنات کلسیم، جرم مخصوص ظاهری، رطوبت، بافت خاک و ترسیب کربن اختلاف معنی داری بین دو گونه وجود نداشت.

هدف از این پژوهش بررسی پراکنش مکانی ریشه درختان ممرز در بخش پاتم جنگل خیرود بود. بدین منظور تعداد پنج درخت از سه طبقه قطری کم قطر، میان قطر و قطور به روش کاملاً تصادفی انتخاب شد (در مجموع 15 درخت). برای بررسی و اندازه گیری نسبت سطح ریشه به سطح خاک (RAR)، با استفاده از روش مقطع پروفیل در اطراف هر پایه، سه پروفیل در سمت بالای درخت و سه پروفیل در سمت پایین درخت (ابعاد 50 × 100 سانتی متر) به فواصل افقی 1، 2 و 5/3 متر از تنه درخت حفر شد (در مجموع 90 پروفیل). دیواره های پروفیل ها به افق های 10 سانتی متری تقسیم و قطر کلیه ریشه های بیرون زده اندازه گیری شد. در آخردرصد نسبت سطح ریشه به سطح خاک در هر افق محاسبه شد. نتایج نشان داد با افزایش عمق مقدار شاخص نسبت سطح ریشه به سطح خاک به صورت رابطه لگاریتمی کاهش می یابد. نتایج حاصل از آنالیز کوواریانس نشان داد که پراکنش ریشه در سه طبقه کم قطر، میان قطر و قطور، دارای اختلاف معنی داری است. نتایج آزمون t نشان داد که مقدار شاخص در دیواره اول، دوم و سوم طبقه کم قطر در سمت بالا به طور معنی داری بیشتر از سمت پایین درخت است. در طبقه میان قطر تنها دیواره سوم در سمت بالا به صورت معنی داری بیشتر از دیواره پایین بود. در طبقه قطور دیواره اول در سمت بالا به طور معنی داری بیشتر از دیواره اول سمت پایین بود.

در این پژوهش امکان جایگزینی بذور گیاهی بالنگو، اسفرزه و تخم شربتی همچنین کتیرا (50، 100 و 150 گرم در لیتر)، نشاسته گندم و نشاسته ذرت (100، 150 و 200 گرم در لیتر) به جای آگار (6، 7 و 8 گرم در لیتر) در محیط کشت موراشیک و اسکوگ در ریز نمونه های سرو چهارهزارساله ابرکوه بررسی شد. سی روز پس از استقرار ریز نمونه های سرشاخه گیاه در محیط کشت، شاخص های درصد قهوه ای شدن، درجه سبزینگی و تعداد جوانه جدید مورد ارزیابی قرار گرفت. بر اساس نتایج به دست آمده، بیشترین و کمترین درصد قهوه ای شدن به ترتیب در غلظت های 50، 100 و 150 گرم در لیتر تیمار تخم شربتی و آگار به دست آمد که با نشاسته ذرت، اسفرزه و بالنگو اختلاف معنی داری نشان نداد. همچنین با افزایش غلظت مواد درصد قهوه ای شدن ریز نمونه ها کاهش یافت. بیشترین درجه سبزینگی در تیمارهای 150 گرم در لیتر بالنگو و اسفرزه و 200 گرم در لیتر نشاسته ذرت مشاهده شد که با آگار (6 گرم در لیتر) اختلاف معنی دار نشان نداد. کمترین درجه سبزینگی در دو غلظت 50 و 100 گرم در لیتر تیمار تخم شربتی به دست آمد. بیشترین تعداد جوانه نیز در شاهد آگار با غلظت های 6 و 7 گرم در لیتر مشاهده شد. بر اساس نتایج به دست آمده، نشاسته ذرت کاراترین جایگزین بوده و از نظر هزینه نیز نسبت به آگار مقرون به صرفه است.

این پژوهش با هدف بررسی توزیع اجزای باران (ساقاب، باران ربایی و تا ج بارش) در گونة گز (Tamarix arceuthoides) در طی یک دوره بارندگی (آذر 94 تا اردیبهشت 95) در جنگل های کنار رودخانه ای مارون انجام شد. برای اندازه گیری بارندگی کل، از سه جمع آوری کنندة پلاستیکی استفاده شد که در فضای باز نزدیک قطعه نمونه مورد بررسی قرار داده شدند. برای اندازه گیری ساقاب نیز، تودة موردنظر به سه طبقه قطری تقسیم شد و از هر طبقه سه درخت برای اندازه گیری ساقاب انتخاب شد. برای اندازه گیری مقدار تاج بارش، از 50 جمع آوری کننده که با فواصل 10 متری از هم قرار گرفته اند، استفاده شد. نتایج نشان داد که مقدار ساقاب، تاج بارش و باران ربایی در فصل خزان و رویش به ترتیب 3، 62، 35 و 2، 53، 45 درصد است. بین بارندگی کل و باران ربایی در فصل خزان و رویش همبستگی مثبت و معنی داری مشاهده شد (01/0P<). همچنین نتایج نشان داد که با افزایش مقدار بارندگی کل، مقدار ساقاب، تاج-بارش و باران ربایی افزایش می یابد، اما درصد باران ربایی با افزایش مقدار بارندگی کاهش می یابد. این پژوهش نشان داد که با افزایش قطر درختان، مقدار ساقاب افزایش می یابد. همچنین در تودة گز حدود 45 درصد از بارندگی کل از دسترس جنگل خارج شده و به کف جنگل نمی رسد و در اثر تبخیر از تاج پوشش دوباره به اتمسفر برگشته است.

با نگاهی به مراحل مختلف عملیات بهره برداری در جنگل های شمال ایران می بینیم که حجم عظیمی از داده ها و اطلاعات گردآوری شده و به روش های مختلف سنتی و رقومی ذخیره می شوند. امروزه می بینیم با وجود پیدایش سامانه های جدید پایگاه داده و بانک های اطلاعاتی، متأسفانه بیشتر ادارات کل منابع طبیعی حتی در استان های شمالی کشور فاقد هرگونه سیستم اطلاعاتی و پایگاه داده جامع و هوشمند هستند تا بتوان از آن حجم عظیم اطلاعاتی که از مراحل مختلف عملیات بهره برداری جمع آوری و ذخیره می شوند، به طور کارآمد استفاده کرد. به منظور تسهیل در ذخیره، پردازش و ارائه اطلاعات بهره برداری جنگل های شمال، یک سیستم پایگاه داده های بهره برداری با کمک مدل کلی مفهومی موجودیت رابطه طراحی شد. برای طراحی فیزیکی پایگاه داده یا همان اجرای مدل داده رابطه ای از نرم افزار اکسس 2016 کمک گرفته شد. سیستم طراحی شده شامل چندین مؤلفه یا زیر سیستم (نشانه گذاری، پروانة قطع، تجدید حجم، استحصال، خروج چوب از عرصه و دپوی جنگل، شناسنامه سری ها، اطلاعات طرح های جنگلداری، اطلاعات مجریان طرح های جنگلداری و اطلاعات پروانة قطع خارج از طرح ها) است. با استفاده از سیستم طراحی شده می توان نیازمندی های اطلاعاتی را برای بررسی ها و پردازش های بعدی از داده های بهره برداری جنگل به منظور کمک به تصمیم گیری های مدیریتی فراهم کرد.

هدف از این پژوهش بررسی تأثیر شدت بهره برداری بر رویش حجمی جنگل های با ارزش راش در شمال ایران بود. برای این منظور، رویش حجمی درختان در یک دوره 10 ساله در سه پارسل بهره برداری شده با شدت های کم، متوسط و زیاد (به-ترتیب با شدت های برداشت شش، 1/13 و 18 m3/ha) و در یک پارسل حفاظت شده (شاهد) به روش قطعات نمونه ثابت در توده های راش آمیخته در جنگل های ناو اسالم برآورد شد. نتایج نشان داد شدت بهره برداری بر رویش حجمی درختان تأثیر معنی داری دارد (01/0 >P). میانگین رویش حجمی درختان در پارسل بهره برداری شده با شدت متوسط (m3/ha/yr 3/9) بیشتر از پارسل بهره برداری شده با شدت کم (m3/ha/yr 4/7)، بهره برداری شده با شدت زیاد (m3/ha/yr 8/4) و پارسل شاهد (m3/ha/yr 8/6) بود (05/0>P). رویش حجمی درختان با افزایش حجم سرپای توده ی باقی مانده پس از قطع، کاهش یافت. شدت برداشت همچنین تأثیر معنی داری بر مقدار رویش حجمی درختان در طبقه های مختلف قطری داشت (01/0>P). درختان کم قطر (کمتر از 25 سانتی متر) در پارسل بهره برداری شده با شدت زیاد، درختان با قطر متوسط (25 تا 50 سانتی متر) در پارسل بهره برداری شده با شدت متوسط و درختان قطور و خیلی قطور (بزرگ تر از 50 سانتی متر) در پارسل بهره برداری شده با شدت کم، بیشترین مقدار رویش حجمی را داشتند. حجم سرپای پارسل های بهره برداری شده حدود 26 تا 42 درصد در ابتدا دوره و حدود 21 تا 33 درصد در انتهای دوره کمتر از پارسل شاهد بود.