علوم گیاهان زراعی ایران
سال:1403 | دوره:55 | شماره:1 |تعداد مقالات:12

ماستونک علف هرز مزارع گندم است که بانک بذر آن در استان کرمانشاه در حال افزایش است. در بخش مزرعه ای آزمایش، تأثیر زمان دفن بذر، عمق دفن بذر و شکل بذر مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش به­صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در مزرعه انجام شد. هر دو شکل پرزدار و بدون پرز بذرهای ماستونک در عمق های مختلف انبار (شاهد)، صفر (سطح خاک)، پنج، 10، 20 و 40 سانتیمتری خاک قرار گرفتند که بعد از گذشت زمان­های سه، شش، نه و 12 ماه از خاک خارج شدند. نتایج نشان داد که تأثیر تیمارهای زمان، عمق دفن و شکل بذر بر درصد جوانه زنی بذر در بخش مزرعه معنی دار شد. بیشترین درصد جوانه زنی بذرهای ماستونک در سه ماهه اول بعد از دفن مشاهده شد. در مجموع با گذشت زمان درصد جوانه زنی بذرها کاهش یافت. در عمق پنج سانتی متری خاک به دلیل مطلوب­بودن شرایط محیطی از جمله دما، نور و اکسیژن، بیشترین درصد جوانه زنی مشاهده شد. با افزایش عمق، درصد جوانه زنی بذر کاهش یافت. در بذرهای بدون پرز به دلیل سطح تماس بیشتر بذرها با نور، دما و رطوبت درصد جوانه زنی بذرهای ماستونک بیشتر از بذرهای پرزدار بود.

به­ منظور بررسی تغییر فلور علف های هرز مزارع گندم آبی شهرستان اصفهان طی یک دوره 15 ساله (سال 1398 نسبت به سال 1383) از علف های هرز 100 مزرعه به روش سیستماتیک و مطابق با الگوی w در مرحله پنجه زنی تا ساقه رفتن گندم نمونه برداری انجام شد. گونه غالب علف هرز باریک برگ در سال 1383 یولاف وحشی زمستانه (Avena ludoviciana)، با شاخص غالبیت 1/76 بود؛ در­حالی­که در سال 1398 سه علف هرز یولاف وحشی زمستانه، جو دره (Hordeum spontaneum) و خونی واش (Phalaris minor) به­ترتیب با شاخص های غالبیت 1/70، 3/42 و 6/28 به عنوان گونه های غالب شناخته شدند. گونه های پهن برگ غالب در سال 1383، سلمه تره (Chenopodium album) با شاخص غالبیت 9/67 و هفت بند (Polygonum aviculare) با شاخص غالبیت 96/31 بود؛ در­حالی­که در سال 1398 بیشترین شاخص غالبیت در سه علف هرز سلمه تره، هفت بند و خاکشیر ایرانی (Descurainia Sophia) به­ترتیب با شاخص های غالبیت 4/78، 5/38 و 04/39 مشاهده شد. با استفاده از آنالیز چند­متغیره همبستگی کانونی (CCA)، ارتباط پراکنش علف های هرز با عوامل خاک (نیتروژن، فسفر، پتاسیم، بافت خاک و EC)، تناوب زراعی و علف کش ها بررسی شد. علف های هرز خونی واش، جو دره، گیامستک (Bromus commutatus)، شیرین بیان (Glycyrrhiza glabra)، ازمک (Cardaria draba) و یونجه زرد (Melilotus officinalis) بیشترین همبستگی را با میزان نیتروژن خاک داشتند.

بروز تنش کم­ آبی از مهم‎ترین عوامل تأثیرگذار بر فعالیت‎های میکروبی خاک در اکوسیستم‎های خشک و نیمه خشک محسوب می‎شود که از طریق محدودیت دسترسی به عناصر غذایی، فعالیت میکروبی را کاهش می‎دهد. در این راستا به منظور ارزیابی تنش کم ­آبی (30، 50، 70 و 100 درصد ظرفیت مزرعه)، کود شیمیایی اوره (100، 200 و 300 کیلوگرم در هکتار) و تأثیر کودهای زیستی (تلقیح بذر با مایکوریزا به تنهایی، تلقیح تلفیقی مایکوریزا و ازتوباکتر و تلقیح تلفیقی مایکوریزا و آزوسپیریلیوم و شاهد) بر صفات عملکردی ذرت(Zea mays) ، رقم هیبرید Sc706، آزمایشی به صورت کرت های دوبار خردشده در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی در سه تکرار در دو سال زراعی 97-1396 و 98-1397 در مزرعه­ای در فیروزآباد، استان فارس، انجام شد. در ارتباط با عملکرد و اجزای عملکرد برهمکنش دوگانه و سه گانه تنش کم آبی، کود شیمیایی و کود زیستی در تمام صفات عملکردی اختلاف معنی‎داری نشان دادند. در اکثر صفات، کاربرد کود شیمیایی اوره (به میزان 200 و 300 کیلوگرم در هکتار) همراه با کودهای زیستی (تیمارهای مایکوریزا-آزوسپیریلیوم و مایکوریزا-ازتوباکتر) بهترین نتایج را در پی داشت. در مجموع می‎توان گفت استفاده از کود 200 و 300 کیلوگرم در هکتار اوره به همراه ترکیب کودهای زیستی مایکوریزا-آزوسپیریلیوم و یا مایکوریزا-ازتوباکتر می‎تواند گزینه‎های مناسبی جهت بهبود صفات عملکردی و مورفوفیزیولوژیک ذرت در شرایط منطقه باشد.

کلزا بعد از سویا و نخل روغنی مقام سوم را در تامین روغن نباتی جهان دارد، به­طوری­که 7/14 درصد از کل تولید روغن نباتی را به خود اختصاص داده است. این تحقیق با استفاده از تکنیک مدل­سازی به ­منظور شبیه ­سازی جایگزینی کشت گندم با کلزا از لحاظ بهره ­وری آبی و اقتصادی در چهار منطقه الشتر، خرم ‏آباد، پلدختر و کوهدشت در استان لرستان در سال 1401 انجام گرفت. برای شبیه­ سازی رشد و عملکرد محصولات گندم و کلزا از مدل APSIM استفاده شد. نتایج اعتبارسنجی مدل نشان داد که با ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﻣﺮﺑﻌﺎت اﺷﺘﺒﺎه ﻧﺮﻣﺎل­ﺷﺪه برابر با 6/8 درصد عملکرد دانه گندم و کلزا را به ­خوبی شبیه ­سازی کند. نتایج نشان داد که کشت گندم (4/3524 کیلوگرم) نسبت به کشت کلزا (2/2750 کیلوگرم) از میزان عملکرد دانه بالاتری برخوردار بود. همچنین سیستم کشت گندم (45/1 کیلوگرم بر متر مکعب) نسبت به کشت کلزا (15/1 کیلوگرم بر متر مکعب) بهره ­وری آبی بالاتری داشت. با این وجود، اختلاف این دو سیستم کشت از لحاظ بهره­ وری آبیاری قابل توجه نبود (11/0 کیلوگرم متر مکعب). سیستم کشت کلزا از لحاظ بهره ­وری اقتصادی و درآمد خالص به ­ترتیب با 220/0 میلیون تومان بر متر مکعب و 9/59 میلیون تومان در هکتار، از سیستم کشت گندم به ­ترتیب با 014/0 میلیون تومان بر متر مکعب و 1/41 میلیون تومان در هکتار دارای کارایی بالاتری بود. به­ طور کلی، نتایج نشان داد که حرکت از کشت گندم به سمت کلزا می­تواند در بوم­نظام ­های زراعی استان لرستان به ­ویژه در شهرستان­هایی مانند خرم­ آباد از لحاظ محیط زیستی و اقتصادی پایدار باشد.

با توجه به توان تولیدی بالای گیاه کینوا، به ­ویژه تحت شرایط تنش مانند خشکی و شوری، معرفی ژنوتیپ­ های جدید و پرمحصول برای کشت در مناطق مختلف کشور ضروری است. هدف از انجام این تحقیق، ارزیابی تنوع تعداد 26 ژنوتیپ جدید و وارداتی کینوا از نظر صفات مورفوفنولوژیک بود. آزمایش در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در گلخانه موسسه تحقیقات برنج کشور، رشت در سال 1400 اجرا شد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده­ ها نشان داد که تفاوت آماری بسیار معنی­ داری بین ژنوتیپ­ های بررسی­ شده از نظر کلیه صفات اندازه­ گیری­ شده وجود داشت. تجزیه به عامل­ ها به روش مولفه­ های اصلی، سه عامل اصلی و مستقل شناسایی کرد که به­ ترتیب 19/39، 63/24 و 94/15 درصد و در مجموع در حدود 80 درصد از تغییرات کل داده ها را توجیه کردند. علاوه ­بر­این، تجزیه خوشه ­ای بر مبنای روش حداقل واریانس وارد نیز 26 ژنوتیپ مطالعه ­شده را به سه گروه مجزا شامل 14، 7 و 5 ژنوتیپ تفکیک کرد که با گروه ­بندی حاصل از مولفه ­های اصلی تا حدود زیادی مطابقت داشت. در مجموع، نتایج این پژوهش نشان داد که از بین 26 ژنوتیپ ارزیابی­ شده، ژنوتیپ شماره 12 ضمن داشتن وزن هزار دانه، طول خوشه و عملکرد دانه بالاتر از سایر ژنوتیپ­ ها، نسبتاً پاکوتاه و زودرس نیز بود و به­ عنوان ارزشمندترین ژنوتیپ این پژوهش معرفی می­شود. علاوه بر این، ژنوتیپ­ های 4، 8، 17 و 18 از نظر عملکرد دانه، ژنوتیپ ­های 7، 13 و 15 از نظر زودرسی، و ژنوتیپ 14 از نظر پاکوتاهی، ژنوتیپ ­های امیدبخش این پژوهش بودند که می­توان از آن­ها جهت مطالعات به ­نژادی بعدی از جمله انتقال زودرسی و پاکوتاهی به ژنوتیپ ­های پرمحصول استفاده کرد.

ارزن مرواریدی (Pennisetum glaucum L.) یکی از گیاهان مهم مناطق خشک و نیمه­خشک است که به منظور تولید دانه و علوفه کشت می شود. با توجه به دگرگشنی و هتروزیس بالا ایجاد ارقام هیبرید مهم ترین روش اصلاحی ارزن مرواریدی است. در این تحقیق به منظور مطالعه مقایسه عملکرد مقدماتی ارقام هیبرید و بررسی امکان جایگزینی ارقام آزاد گرده­افشان با ارقام هیبرید، 11 رقم امیدبخش هیبرید ارزن مرواریدی به همراه شاهد (رقم مهران) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار و در مناطق کرج، اصفهان و زابل کشت شدند. صفات تعداد روز تا 50% گلدهی، ارتفاع گیاه، قطر ساقه، تعداد برگ، طول پانیکول، قطر پانیکول، تعداد پنجه، عملکرد علوفه تر، عملکرد ماده خشک، وزن هزار دانه، و عملکرد دانه مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس مرکب و مقایسات میانگین نشان داد که تنوع ژنتیکی قابل ملاحظه ای برای صفات مورد بررسی وجود دارد. نتایج این آزمایش نشان داد ارقام H294، H444، H504، H604، H824 و H794 به­ترتیب بیشترین عملکرد دانه را نسبت به میانگین کل آزمایش داشتند. همچنین پنج رقم H543، H333، H353، H563 و H604 از لحاظ تولید علوفه بالاتر از میانگین قرار داشتند و از پتانسیل خوبی برای استفاده در عرصه به عنوان رقم تجاری با هدف تولید علوفه و دانه برخوردار بودند.

در شرایطی که مقدار آب قابل دسترس کافی نباشد کشت مخلوط سورگوم و ذرت علوفه ای می تواند راهکار مناسبی در رسیدن به کشاورزی پایدار باشد. سیستم های خاک ورزی نیز با توجه به ویژگی های بیوشیمیایی و فیزیکی خود می توانند بر عملکرد این گیاهان در کشت مخلوط اثرگذار باشد. بنابراین این آزمایش با هدف بررسی عملکرد علوفه و شاخص های رقابتی کشت مخلوط، در سال زراعی 1400-1399 اجرا شد. تیمارها شامل سطح خاک ورزی مرسوم، کم و بی­خاک ورزی بود. الگوهای کشت مخلوط نیز شامل کشت خالص سورگوم و ذرت علوفه ای، کشت یک ردیف در میان ذرت و سورگوم علوفه ای و کشت یک درمیان روی ردیف های کاشت بود. نتایج نشان داد بالاترین ارتفاع بوته (295 سانتی متر) در کشت مخلوط یک ردیف در میان و سطح برگ (88/6) در کشت مخلوط یک درمیان روی ردیف و خاک ورزی مرسوم به­دست آمد؛ درحالی­که بیشترین عملکرد علوفه تر (08/11 کیلوگرم در متر مربع) در کشت خالص سورگوم در خاک ورزی مرسوم مشاهده شد. LER کشت مخلوط یک درمیان روی ردیف با 17/1 نشان از برتری کشت مخلوط نسبت به کشت خالص داشت. شاخص های رقابتی همچون شاخص غالبیت، ضریب ازدحام نسبی و نسبت رقابتی نشان داد گیاه ذرت علوفه ای در شرایط کشت مخلوط گیاه غالب می باشد. شاخص بهره وری سیستم نیز با 11/8 نشان داد که کشت مخلوط یک درمیان روی ردیف در شرایط خاک ورزی مرسوم نسبت به دیگر تیمارها برتر بود. به­طور کلی نتایج حاکی از آن بود که در شرایط خاک ورزی مرسوم و کشت مخلوط، عملکرد قابل قبولی به­دست آمد، این برتری می تواند منجر به افزایش کاربرد سورگوم در کشت مخلوط و کاهش آب مصرفی باشد.

گسترش مقاومت علف‏های ­هرز به علف کش ها یک تهدید برای کشاورزی ایران و دنیا است. اولین گام برای مدیریت این مشکل شناسایی جمعیت های مقاوم به علف­کش می باشد. در این پژوهش 124 و 45 توده علف ­هرز باریک‏برگ (شامل یولاف وحشی زمستانه، چچم یکساله و خونی واش کوچک) به­ترتیب از مزارع گندم و کلزای استان‏های مختلف جمع‏آوری و از نظر بروز مقاومت به علف‏کش‏های پرکاربرد غربال گری شدند. توده های جمع آوری­شده از مزارع گندم در مرحلۀ سه تا چهار برگی علف های ‏هرز با دُزهای توصیه­شده علف‏کش‏های کلودینافوپ‏پروپارژیل، پینوکسادن، مزوسولفورون+یدوسولفورون و مزوسولفورون+یدوسولفورون+دیفلوفنیکان تیمار شدند. همچنین از علف کش‏های هالوکسی‏فوپ-آر-متیل، ستوکسیدیم، سیکلوکسیدیم و کلتودیم برای تیمار توده های جمع آوری­شده از مزارع کلزا استفاده شد. آزمایش ها در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار در شرایط گلخانه انجام شد. چهار هفته پس از اعمال تیمارها، وزن ‏تر توده‏ها اندازه‏گیری شد. نتایج نشان داد به­ترتیب 52، 9، 19 و 17 درصد از توده­های جمع آوری­شده از مزارع گندم به کلودینافوپ‏پروپارژیل، پینوکسادن، مزوسولفورون+یدوسولفورون و مزوسولفورون+یدوسولفورون+دیفلوفنیکان‏ مقاوم بودند. همچنین 47، 47 و 22 درصد از توده های جمع آوری­شده از مزارع کلزا به‏ترتیب به هالوکسی‏فوپ-آر-متیل، ستوکسیدیم و کلتودیم مقاومت نشان دادند؛ در­حالی­که به سیکلوکسیدیم حساس بودند. در حالی که بروز مقاومت عرضی به علف کش های انتخابی کلزا در 36 درصد از باریک برگ های مورد مطالعه تشخیص داده شد، وقوع مقاومت چندگانه در 13 درصد از توده های یولاف وحشی زمستانه و 82 درصد از توده های چچم یک‏ساله به هر دو گروه از علف‏کش‏های بازدارنده ACCase و ALS در مزارع گندم تایید شد. توصیه می شود از کاربرد علف‏کش های با مکانیزم عمل یکسان برای کنترل علف‏های‏­ هرز باریک‏برگ در مناطقی که گندم و کلزا در تناوب قرار دارند خودداری شود.

در این مطالعه پاسخ چهار اکوتیپ گیاه خارمریم (اصفهان، کهگیلویه و بویراحمد، خوزستان- امیدیه و مجارستان) به سه سطح 40، 60 و 80 درصد از حداکثر تخلیه مجاز رطوبت قابل استفاده گیاه در خاک در پنج تاریخ کاشت شامل شش مهر، 26 مهر، 16 آبان، شش آذر و 20 اسفند سال 1399 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه صنعتی اصفهان انجام شد. آزمایش به­صورت تجزیه مرکب اسپلیت­پلات در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد؛ به­طوری­که ترکیب تاریخ کاشت و آبیاری به عنوان تیمارهای اصلی و رقم به عنوان تیمار فرعی در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که بیشترین و کمترین عملکرد دانه و وزن خشک اندام هوایی گیاه خارمریم به­ترتیب در تاریخ های کاشت 26 مهر و 20 اسفند حاصل شد. تنش کم آبی در هر دو سطح خود باعث کاهش عملکرد دانه، وزن خشک اندام هوایی، تعداد طبق در بوته، ارتفاع بوته، درجه­روز رشد تا مراحل گلدهی و رسیدگی فیزیولوژیک ولی موجب افزایش کارآیی مصرف آب دانه و اندام هوایی شد. اکوتیپ "کهگیلویه و بویراحمد" بیشترین عملکرد دانه، وزن خشک اندام هوایی، کارآیی مصرف آب دانه، کارآیی مصرف آب اندام هوایی و شاخص برداشت را به خود اختصاص داد که می­توان از این اکوتیپ، جهت برنامه­های اصلاحی گیاه خارمریم و ایجاد ارقام سازگار این گیاه استفاده کرد. با توجه به نتایج حاصل از این پژوهش، گیاه خارمریم در شرایط آب و هوایی مشابه منطقه اصفهان باید در پاییز و در اواخر مهرماه تا اواسط آبان­ماه کشت شود.

بازیابی سریع و کارآمد گیاه زراعی از تنش خشکی ممکن است یکی از عوامل کلیدی تعیین کننده سازگاری با خشکی در گیاهان باشد. آزمایش حاضر به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار و به منظور بررسی نقش تحمل خشکی و آبیاری مجدد پس از تنش در لاین های امیدبخش عدس در مرحله گلدهی اجرا شد. تیمارهای این پژوهش شامل شش لاین امیدبخش عدس، تنش خشکی (شاهد (آبیاری در 80% ظرفیت مزرعه ای یا تخلیه رطوبتی % 20)، تنش متوسط (آبیاری در 55% ظرفیت مزرعه ای یا تخلیه رطوبتی % 45) و تنش شدید (آبیاری در 30% ظرفیت مزرعه ای یا تخلیه رطوبتی %70))، و سه زمان نمونه برداری (سه و شش روز پس از تنش و دو روز پس از آبیاری مجدد (ریکاوری)) بود. تنش خشکی باعث کاهش کلروفیل a، کلروفیل b، کلروفیل کل، کارتنوئید، پروتئین، عملکرد و اجزای عملکرد شد و کاهش این صفات در زمان شش روز پس از تنش بیشتر بود. اما در شرایط آبیاری مجدد افزایش این صفات قابل مشاهده بود. نتایج نشان داد که همبستگی H2O2 و MDA مثبت و معنی­دار بود. علاوه بر این، تنش خشکی موجب افزایش میزان پرولین،  H2O2،MDA  و فعالیت آنزیم­های آنتی­اکسیدان (کاتالاز، پلی­فنل­اکسیداز و پراکسیداز) شد. افزایش شدت و مدت زمان تنش موجب افزایش بیشتر این صفات شد. علاوه بر این، در شرایط بازیابی کاهش معنی­دار اثرات مخرب تنش (میزان H2O2، MDA) و فعالیت آنزیم­های آنتی­اکسیدان قابل مشاهده بود. اثر تنش خشکی بر عملکرد و اجزای عملکرد (تعداد دانه، تعداد غلاف، وزن 100 دانه و عملکرد دانه) لاین های عدس متفاوت بود. تنش خشکی در مرحله گلدهی باعث کاهش تعداد دانه، غلاف در بوته و وزن صددانه شد که منجر به کاهش عملکرد شد. اگرچه لاین 2 در شرایط نرمال و تنش خشکی بیشترین عملکرد را داشت، کمترین میزان عملکرد در لاین 1 در شرایط تنش مشاهده شد .براساس نتایج این آزمایش لاین 2 لاین مناسبی برای کشت در مناطقی که با تنش کم آبی مواجه هستند به نظر می رسد.

این پژوهش به ­منظور بررسی تأثیر محلول پاشی اسیدهای آمینه روی عملکرد و اجزای عملکرد کلزا تحت شرایط تنش کم آبی آخر فصل به صورت طرح فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سال زراعی 1402-1401 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل رژیم ‏های آبیاری در سه سطح (آبیاری کامل، قطع آبیاری از مرحله 50 درصد گلدهی و قطع آبیاری از خورجین دهی) و محلول پاشی اسیدهای آمینه در پنج سطح (بدون محلول پاشی، آب مقطر، یک، دو و سه گرم اسیدهای آمینه در لیتر آب) بود. نتایج نشان داد برهمکنش تنش کم ‏آبی و محلول‏پاشی روی ارتفاع بوته، وزن‏ خشک اندام‏های هوایی، وزن هزار دانه، شاخص برداشت، عملکرد دانه و بیولوژیک، تعداد دانه در خورجین و تعداد خورجین در بوته تأثیر معناداری گذاشت. بیشترین ارتفاع بوته (5/166 سانتی متر)، وزن هزار دانه (58/3 گرم)، تعداد خورجین در بوته (4/131 عدد) و عملکرد دانه (4514 کیلوگرم در هکتار) در تیمار محلول پاشی دو گرم اسیدهای آمینه در لیتر در شرایط آبیاری کامل به ­دست آمد. با توجه به نتایج حاصل از این پژوهش بیشترین تأثیر مثبت کاربرد برگی اسیدهای آمینه روی عملکرد و اجزای عملکرد کلزا با دو گرم در یک لیتر آب در هر سه رژیم آبیاری (آبیاری کامل، قطع آبیاری از مرحله گلدهی و خورجین دهی) مشاهده شد. لذا کاربرد دو گرم اسیدهای آمینه در لیتر به­ صورت محلول ‏پاشی در زراعت کلزا در صورت تأیید در پژوهش‏های بعدی ممکن است قابل توصیه باشد.

با توجه به سرعت تغییرات محیطی و وسعت و گستره داده­ های حاصل از ارزیابی­ ها در فعالیت­ های به­ نژادی، ضرورت بکارگیری روش­های تجزیه سریع و مطمئن داده ­ها بیش از پیش مورد توجه است. روش ­های گرافیکی بای­ پلات با فراهم ­کردن امکان تجزیه سریع، جامع و دقیق اطلاعات، به­ همراه تفسیر راحت نتایج، کمک شایانی به پیشبرد برنامه ­های به­ نژادی می­کنند. در این تحقیق، تعداد 100 ژنوتیپ آفتابگردان دانه روغنی تحت دو شرایط آبیاری معمول و محدود در قالب طرح لاتیس ساده 10×10 طی دو سال 1392 و 1393 از نظر صفات ارتفاع بوته، تعداد برگ، طول برگ، عرض برگ، طول دمبرگ، قطر ساقه، محتوی کلروفیل، روز تا گلدهی، روز تا رسیدگی، قطر طبق، محتوای نسبی آب، درصد روغن دانه، و عملکرد ارزیابی شدند. برای شناسایی ژنوتیپ­های برتر در هر یک از شرایط آبیاری از روش تحلیل بای­پلات ژنوتیپ-صفت استفاده شد. تحت هر دو شرایط آبیاری بین صفات طول برگ، عرض برگ، قطر ساقه، قطر طبق، محتوای روغن دانه و طول دمبرگ با عملکرد دانه همبستگی بالایی مشاهده شد. از نظر جمیع صفات مورد مطالعه تحت هر دو شرایط آبیاری، ژنوتیپ شماره 8 به عنوان بهترین و ژنوتیپ­های شماره 59، 42 و 72 تحت شرایط آبیاری معمول و ژنوتیپ­های شماره 19، 59 و 17 تحت شرایط آبیاری محدود بدترین ژنوتیپ­ها بودند. به­منظور انتخاب غیر مستقیم برای عملکرد تحت شرایط آبیاری معمول، از صفت قطر ساقه و تحت شرایط آبیاری محدود از صفت قطر طبق می­توان استفاده کرد.