اندیشه معماری
سال:1397 | دوره:2 | شماره:4 |تعداد مقالات:6

سکونت معماری به عنوان یک حرفه مهندسی و به سبب تأثیرات عمیق آن در زندگی و محیط زیست انسانی نیازمند اصول اخلاقی است. بر این پایه، مقاله حاضر بر آن است تا با بهره گیری از روش اسنادی و با رویکرد تفسیری، با تکیه بر مطالعات انجام شده، به تبیین ارتباط اخلاق و معماری بپردازد. بر اساس نتایج تحقیق، با بررسی مبانی نظری، پیشینه تحقیق و مطالعات اسنادی انجام یافته پیرامون موضوع می توان نسبت اخلاق و معماری را در سه حوزه کلی یعنی: اخلاق در حرفه معماری(اخلاق حرفه ای یا اخلاق شخص معمار)، اخلاق در معماری(صفات ساختمانی) و اخلاق و رفتار متأثر از محصول عمل معماری بررسی کرد. اخلاق حرفه ای در معماری در حوزه های اخلاق بندگی و جلب رضای خدا، اخلاق فردی همچون صداقت و تواضع فرد، اخلاق سازمانی(اجتماعی) مانند مشورت و احترام به حقوق و نظر دیگران و اخلاق زیست محیطی مانند توجه به معیارهای پایداری قابل پیگیری است. بنای معماری مکان نمودار شدن اخلاق فردی و حرفه ای معماران است. با حرفه ای گری، اخلاق مند شدن و مسئولیت پذیری معمار در قبال خود، خدا، طبیعت و دیگران، اثر معماری وی نیز با طراحی مناسب و اخلاقمند جلوه گر صفات اخلاقی خواهد شد. با عنایت به تأثیر معماری در اخلاق و رفتار انسان، چنین معماری ای، نقش اساسی در افزایش سلامت روحی و روانی انسان خواهد داشت و اثرات اجتماعی، فرهنگی، کالبدی و محیطی آن متناسب با نیازهای ساکنان آن خواهد شد.

انجام بررسی های علمی و پژوهشی در زمینه های مختلف مرتبط با مسئله ی برنامه ریزی، طراحی و احداث ساختمان های بلند باتوجه به تبعاتی که ممکن است رشد بی رویه و بی مطالعه ی این مجموعه ها در فضاهای شهری به دنبال داشته باشد امری ضروری و منطقی به نظر می رسد. اگر تأملی در تاریخچه و سیر تحول و تکامل این ساختمان ها از دوران باستان تا عصر حاضر داشته باشیم، ارتباط میان این عناصر شاخص و زمینه های استقرارشان در محیط های شهری با موضوعاتی که مورد توجه جامعه شناسان قرار می گیرد و از جمله پایداری اجتماعی رخ نمایی خواهند کرد. مقاله ی حاضر با هدف بازشناسی نقش و جایگاه ساختمان های بلند در برپایی، تأمین و تقویت پایداری اجتماعی ضمن بازتعریف این مفهوم و معرفی هفت معیار در این زمینه و مرور مختصری بر تاریخچه و تعاریف مختلفی که ساختمان های بلند در قالب آن ها معرفی و دسته بندی می گردند به تبیین جایگاه این ساختمان ها در نسبت با مفهوم پایداری اجتماعی پرداخته و ضمن مقایسه ی آثار حضور بناهای بلند در محیط پیرامون و نیز معرفی رویکردهای مورد توجه آن ها در تقویت مفاهیم پایداری اجتماعی به تبیین نقش و جایگاه آن ها در ارتقا کیفیت و هویت دهی به فضاهای شهری از یکسو و تولید و توسعه ی حس رضایتمندی در بهره وران و ساکنان آن ها از دیگر سو مبادرت و نتیجه را در دو مقیاس دسته بندی نموده است. بر اساس یافته های این پژوهش در مقیاس کلان این بناها با ایفای نقش نشانه ای به ارتقای کیفیت فضاهای شهری و هویت بخشی به آن ها و خواناتر شدن و آدرس پذیر شدن محدوده ی پیرامون خود یاری رسانده و در نهایت بر بسیاری از ویژگی های هویت شهری تأثیرگذار خواهند بود. در مقیاس میانی و خرد این بناها می توانند با تکیه بر معیارها و دستاوردهای رویکردهایی همچون انعطاف پذیری، الهام از طبیعت و افزایش تعاملات اجتماعی به ایجاد مشارکت حداکثری بین خود و پیرامونشان و تأثیرگذاری مثبت در راستای تولید و توسعه ی حس رضایتمندی در بهره برداران بپردازند.

در خانه های حیاط مرکزی، حیاط قلب خانه و عنصر اصلی سازمان دهنده آن به حساب می آید. از طرف دیگر در نوع سکونت امروزی، حیاط به عنوان عنصر اصلی سازمان دهنده فضاها کمتر مورد توجه واقع شده است؛ شناخت حیاط از الگوهای گذشته معماری به عنوان نمونه های اصیل معماری و جستجوی مفهوم ذهنی سکونت در حیاط به عنوان شکل عینی این مفهوم، علاوه بر اینکه می تواند در رسیدن به مفهوم سکونت کمک رسان باشد، ارائه دهنده ی راهکارهایی برای نزدیک کردن شرایط زندگی در خانه های امروزی به شرایط مطلوب زندگی خواهد بود. هدف این مقاله این است که با مطالعه حیاط خانه-های ایرانی در نمونه های دوران قاجار شهر کاشان و به طور خاص حیاط خانه های طباطبایی ها، بروجردی ها و صالح، به عنوان نزدیک ترین نمونه های اصیل معماری به ما، از لحاظ تاریخی و شناخت شرایط زندگی در این حیاط ها، در ابتدا به تعریفی از مفهوم سکونت به عنوان شرایط مطلوب زندگی رسید؛ سپس بتوان راهکارهایی برای ایجاد این شرایط مطلوب در همه زمان ها ارائه داد.

معماری بومی از پدیده های ارزشمندی است که توانسته ارزش های فرهنگی، تاریخی، اجتماعی، مذهبی و. . . را در خود متجلی نماید. ارزش های نهفته در معماری بومی هر شهر، نشان دهنده ی تفکر مردم آن شهر می باشد، درنتیجه آرامش و کیفیت زندگی مردم می تواند درگرو حفظ همین ارزش های معماری باشد که این امر مستلزم شناخت و شناساندن میراث فرهنگی و هویتیِ شهر است. تغییراتی که به واسطه معماری مدرن در شهرهای تاریخی ایران به وجود آمده، باعث کمرنگ شدن ارزش های معماری و هویت آن ها شده است. این پژوهش سعی دارد با استفاده از راهکارهای مختلف در راستای حفظ ارزش های معماری بومی و شناساندن آن به مردم و چگونگی استفاده از آن ها در معماری امروز تلاش نماید و در پی پاسخ به این سؤال است که چگونه می توان ارزش های معماری بومی اردبیل را در طراحی ابنیه امروزی بکار برد؟ روش تحقیق توصیفی-تحلیلی می باشد و داده ها از طریق مطالعات میدانی و کتابخانه ای جمع آوری شده است. نتایج شامل ارائه راهکارهای طراحی در رابطه با هریک از مؤلفه های تشکیل دهنده ی معماری بومی می باشد.

در طراحی معماری فضاهای مفصل و ارتباط دهنده ای وجود دارند که نقش آن ها متعادل سازی روند این ارتباط می باشد. این فضاها لزوماً یک فضای خالی و یا یک فضای باقیمانده نیست و می تواند خود ماهیت و شخصیت فضایی داشته باشد. مرز بین فضای بیرون و داخل از دیرباز مطرح بوده است. در معماری سنتی ایران نیز شاهد ایوان ها، ساباط ها، سایه بان ها و. . . هستیم که در همه ی این فضاها شاید به طور مستقیم به نقش مفصل بودنشان اشاره نشده باشد اما در ذات خود آن را جای داده اند. هدف از ارائه ی این مقاله پاسخ گویی به این پرسش است که مرز فضایی ایجاد شده با چه عناصری و چه شاخصه هایی سازماندهی می شود؟ همچنین بررسی چگونگی ارتباط فضایی در عبور از فضای باز به بسته و ویژگی هایی است که این فضا با توجه به ماهیت دو سوی دیگر خود باید داشته باشد. این فضا توازن بین زندگی در فضای باز و انتقال به فضای بسته را به نحوی که از ویژگی های هر دو فضا به یک نسبت بهره برده باشد درهم می آمیزد و باعث تعدیل حس تضاد در هنگام گذار از بیرون به داخل می شود. از آنجا که مطالعات محدود و انگشت شماری راجع به این ارتباط فضایی صورت گرفته در طی این مقاله سعی در جمع آوری ویژگی ها و عناصر فیزیکی و غیر فیزیکی اختصاص داده شده به این فضا داشته تا در نهایت با تحلیل آن ها به طبقه بندی انواع پیوستگی فضایی برسیم.