روان شناسی فرهنگی
سال:1396 | دوره:1 | شماره:1 |تعداد مقالات:6

این پژوهش با توجه به مرزهای نامشخص میان اختلالات روانی، همبودی مرضی و نیز داعیه ی فرافرهنگی بودن میان آن ها، به بررسی این مطلب می پردازد که آیا اختلال افسردگی در ایران اختلالی واحد است یا دارای الگوهای مختلفی است که از همبودی مرضی با دیگر اختلالات شکل گرفته است. نشانه های پیش بینی اختلال افسردگی در جامعه ی دانشگاهی ایران کدام اند؟ آیا جنسیت می تواند به گونه های متعدد بر بیماری تأثیر بگذارد؟ پژوهش حاضر با استفاده از روش تجربی، تابلوی بالینی افسردگی را در جمعیت دانشجویان ایرانی بررسی کرده است و به این مسئله نیز پرداخته شده است که الگوی جنسیتی در افسردگی تا چه اندازه با آمارهای جهانی همخوانی دارد جامعه ی تحقیق، دانشجویانِ مشغول به تحصیل و نمونه از جمعیت دانشجویان در دسترسِ دانشگاه های تهران به روش تصادفی انتخاب و به وسیله ی دو پرسشنامه ی SCL-90-R و MMPI-2 ارزیابی و با تحلیل رگرسیونِ چندگانه تجزیه و تحلیل شده اند. یافته ها نشان می دهند افسردگی در جمعیت دانشجویان ایرانی بر اساس پنج مؤلفه ی اساسی قابل تشخیص و ارزیابی است و عوامل SCL-90-R نقش پیش بینی کننده ی مناسبی در افسردگی دارند. سه نوع الگوی متفاوت افسردگی شناسایی شدند که نقش مسلطی در ترسیم افسردگی دارند. نرخ افسردگی در زنان دانشجو بیش از مردان و بیشتر متأثر از حساسیت به روابط بین فردی است. نمره ی زنان در شکایت های جسمانی، اضطراب، افسردگی، پرخاشگری، ترس مرضی، حساسیت در روابط بین فردی و افکار متقابل بالاتر بود؛ در وسواس و روان پریشی تفاوتی دیده نشد. این یافته ها تأییدکننده ی این نتیجه گیری است که افسردگی اختلالی است که دارای همبودی مرضی با سایر اختلالات است. افزون بر این، تحقیق حاضر نشان می دهد میان متأهلان و مجردان به جزعامل اضطراب تفاوتی مشاهده نشد و از میان مؤلفه های مؤثر فرهنگ ایرانی بر اختلال افسردگی می توان از تفاوت های جنسی و جنسیتی، طبقه ی اجتماعی، و تأثیر تأهل بر نظام خانوادگی و اجتماعی نام برد.

هدف پژوهش حاضر بررسی مفهوم بزرگ سالی و تأثیر متغیرهای فرهنگی و اجتماعی بر اهمیت دهی به نشانه های آن در میان نمونه ای از پیش-بزرگ سالان ایرانی است. جامعه ی پژوهش شامل دانشجویان دانشگاه تهران است که از میان آن ها 301 نفر به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای و پس از غربال گری برای شرکت در پژوهش انتخاب شدند (دامنه ی سنی شرکت کنندگان 19 تا 28 سال است). شرکت کنندگان به پرسش نامه ی اطلاعات جمعیت شناختی، سیاهه ی ابعاد پیش بزرگ سالی، پرسش نامه ی نشانه های بزرگ سالی و نسخه ی دستیابی پرسش نامه ی نشانه های بزرگ سالی پاسخ دادند. برای تحلیل داده ها از آزمون t، آزمون تحلیل واریانس و آزمون تعقیبی بنفرونی استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد که متغیرهای جمعیت شناختی جنسیت، وضعیت تأهل، عضویت در خرده فرهنگ های قومی بر روی دیدگاه افراد از مفهوم بزرگ سالی به صورت معنی داری اثرگذار هستند (05/0 < P). درمورد اهمیت نشانه های بزرگ سالی در فرهنگ ایرانی، یافته ها نشان داد که شرکت کنندگان به طور معنی داری بیشترین اهمیت را برای نشانه های مقیاس استقلال طلبی، وابستگی متقابل، توانایی تشکیل خانواده و قبول هنجارها قائل بودند (01/0 < P). در حالی که نشانه های مربوط به مقیاس های گذار زیست شناختی و گذار قانونی به طور معنی داری اهمیت کمتری از متوسط برای بزرگ سال شدن از نظر دانشجویان داشتند (01/0 < P). درنهایت، دانشجویان معتقد بودند که در حال حاضر آن ها تنها نشانه های مربوط به مقیاس های قبول هنجارها، وابستگی متقابل و استقلال طلبی را دارند. دانشجویان از نظر دستیابی به این نشانه ها به صورت معنی داری خود را بالاتر از سطح متوسط ارزیابی کردند (01/0 < P). این در حالی است که آن ها مطابقت نشانه های مربوط به گذار نقش را در خود به صورت معنی داری کمتر از سطح متوسط می دانستند(01/0 < P).

هدف از پژوهش حاضر، تدوین درمان بومی آسیب افسردگی مزمن است. اینپژوهشبهشیوه یکیفیوبا استفادهازروشنظریه یبرخاستهازداده ها انجامگرفته است. جامعه ی آماری شامل 1. کلیه ی مقالات و کتاب های موجود، 2. نظریات درمانگران و صاحبنظران درباره ی افسردگی مزمن و 3. کلیه ی مبتلایان به افسردگی مزمن مراجعه کننده به مراکز مشاوره و خدمات روان درمانی و سلامت روانی در شهر اصفهان در گروه سنی 25 الی 60 سال است که به طور سرپایی درمان شدند. از میان متون مرتبط، تعداد60 مقاله و از مبتلایان به افسردگی مزمن به شیوه ی هدف مند 12 نفر، انتخاب شدند. ابزارهای مورد استفاده شامل مصاحبه ی بالینیِ ساختاریافته برای اختلال های افسردگی مزمن در5-DSM(Scid-5-cv)، مصاحبه با سؤالات باز و به صورت نیمه ساختاریافته و مقیاس 24 آیتمی همیلتون (HRSD24) بود و نتایج حاصل از مراحل کدگذاری داده ها نشان داد که آسیب های مرتبط با افسردگی مزمن در قالب مقوله های عوامل شناختی و رفتاری، ناامیدی به درمان، داشتن سوابق قبلی انواع افسردگی، تشخیص نامناسب، درمان نامناسب، عامل خانوادگی و روابط اجتماعی و نیز شغلی و تحصیلی و مالی، طبقه بندی شدند. بنابراین، پروتکل درمانی بومیِ مبتنی بر این الگو، بر اساس مقوله های مذکور بود و با توجه به اثربخشی درمان های پیشین، این پروتکل درمانی ترکیبی بود از طرح واره ی درمانی(ST)، روان درمانی تحلیل سیستم رفتاری شناختی (CBASP)، فعال سازی رفتاری(BAT)، روان درمانی بین فردی (IPT) و شناختی رفتاری(CBT).

عوامل مذهبی جایگاه مهمی در بافت فرهنگی اجتماعی کشور دارد و وضعیت سلامت خانواده از باورها و رفتارهای معنوی و مذهبی متأثر است. بر این اساس، پژوهش حاضر به شناسایی عوامل مذهبی مؤثر بر خانواده ی سالم می پردازد. مطالعه ی حاضر به روش کیفی و با استفاده از روش پدیدارشناسی انجام شد. بدین منظور 13 والد به روش نمونه گیری نظری و با استفاده از مصاحبه ی عمیق در طول یک دوره ی 12 ماهه مورد مطالعه قرار گرفتند. داده ها جمع آوری، ثبت، کدگذاری و در قالب مقوله های اصلی، بخش بندی شدند. نتایج حاصل از تحلیل کدگذاری مصاحبه ها به شناسایی 9 زیرمقوله و 2 مقوله ی اصلی شامل باورهای مذهبی و تقیدات مذهبی منجر شد. عوامل مذهبی همچون انجام واجبات دینی، صبوری، گذشت، کفویت در جهان بینی، توکل داشتن و خیرخواهی بر سلامت خانواده مؤثر شناسایی شدند. نتایج پژوهش نشان داد در خانواده ی سالم عواملی نقش دارند که از عوامل دینی متأثر هستند. این عوامل در سلامت خانواده نقش بسیار مهمی ایفا می کنند. بنابراین، لزوم توجه بیشتر به عوامل مذهبی در پرداختن به خانواده ها در بافت فرهنگی کشورمان اهمیت اساسی دارد.

در جهان امروز روند رو به رشد مهاجرت سبب شده است که جمعیت دانش آموزانِ مهاجر افزایش یابد. این در حالی است که فرایند مهاجرت به هر دلیلی یا هر مدتی که رخ دهد، استرس زاست و این دانش آموزان از نظر مشکلات روان شناختی در معرض خطر هستند. پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر مهاجرت بر بروز مشکلات رفتاری کودکان انجام شده است. پژوهش از نوع علّی مقایسه ای است. با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای، تعداد 364 کودک به همراه مادرانشان، انتخاب شدند. بدین ترتیب که از بین همه ی مدارس ابتدایی و راهنمایی جزیره ی کیش، 6 مدرسه (سه مدرسه ی دخترانه و سه مدرسه ی پسرانه) به صورت تصادفی انتخاب و از هر مدرسه 3 کلاس انتخاب و همه ی دانش آموزان کلاس و مادرانشان برای نمونه وارد تحقیق شدند. داده های پژوهش با استفاده از چک لیست تجدیدنظر شده ی مشکلات رفتاری کوای و پترسون (نسخه ی والدین) گردآوری شد. برای تحلیل داده های پژوهش از آزمون یومن ویتنی استفاده شد. نتایج حاصل نشان داد که از نظر میانگین رتبه ایِ مشکلاتِ رفتاری، هم در نمره ی کل و هم در نمره ی خرده مقیاس ها، بین دو گروه دانش آموزان بومی و مهاجر تفاوت معناداری وجود دارد. این نتایج نشان می دهد خطر ابتلا به مشکلات رفتاری در کودکان مهاجر قابل توجه است. داشتن چنین اطلاعاتی می تواند در زمینه ی برنامه ریزی های بهداشت عمومی در پیشگیری اولیه از مشکلات بهداشت روانی مهاجران کمک کند.

هر فردی در زندگی فقدان عزیز و سوگ را تجربه می کند. از آنجا که طی نشدن دوران سوگواری به طور طبیعی باعث کاهش عملکرد فردی و اجتماعی افراد می شود، تلاش های زیادی برای شناخت فنون و مهارت های گذر از سوگ صورت گرفته است. در این بین، مذهب و معنویت نقش درمانگرانه و پیشگیرانه ی بسیاری دارد. هدف از این پژوهش شناخت تأثیر معنویت (روش صبر) بر کاهشِ آثار سوگ و رشدِ پس از ضربه در خانواده های مصیبت دیده است. در این تحقیق از مطالعه ی نیمه آزمایشی (پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل) استفاده شد. آزمودنی ها 20 نفر بودند که از بین خانواده های سوگوارِ تحت پوششِ کمیته ی امداد امام خمینی(ره) استان تهران انتخاب شدند و به طور تصادفی در دو گروه آزمایشی و کنترل قرار گرفتند. برای گروه آزمایش جلسات آموزشیِ صبر برگرفته از معنویت درمانی در 8 جلسه ی 1ساعته، به صورت یک روز در هفته برگزار شد. ابزار مورد استفاده برای جمع آوری اطلاعات سیاهه ی آثارِ سوگِ هوگان و پرسشنامه ی رشد پس از ضربه بود. نتایج نشان داد گروه آزمایشی که در جلسات آموزشی صبر شرکت داشتند در مقایسه با گروه کنترل به میزان معنی داری کاهشِ آثار سوگ را نشان دادند. همچنین، آموزش روش صبر بر تمامی زیرمقیاس های آثار سوگ شامل رشد شخصی، ناامیدی، خشم و سرزنش، وحشت زدگی، درهم ریختگی و کناره گیری مؤثر است. همچنین، کسانی که در گروه آزمایشی شرکت داشتند نسبت به گروه کنترل رشدِ پس از ضربه را نشان دادند. بنابراین، آموزش صبر بر تمامی زیرمقیاس های رشدِ پس از ضربه شامل شیوه های جدید، ارتباط با دیگران، قدرت شخصی، ارزش زندگی و تغییر معنوی مؤثر است. با توجه به اینکه روش صبر می تواند تأثیر مثبت و سازنده ای بر کاهش آثار سوگ و رشد پس از ضربه بگذارد و با توجه به اینکه این روش مبتنی بر الگوی اسلامی ایرانی است، لذا توسعه ی آن در بین مشاوران و به کارگیری آن برای افراد سوگوار پیشنهاد می شود.