پویش در آموزش علوم انسانی
سال:1396 | دوره:3 | شماره:9 |تعداد مقالات:6

رویکرد بررسی آیه ی 105 انبیاء(لَقَدْ کَتَبْ نا فِی الزَّبُورِ مِنْ بَعْ دِ الذِّکْ رِ أَنَّ الْ أَرْ ضَ یَرِثُها عِبادِیَ الصَّالِحُون)و انتخاب این آیه ی شریفه، معارف والای آن در بیان جلوه هایی از آینده نگری قرآنی بوده است. این آیه وارثان زمین در آینده را معرفی می کند چه آینده ی نزدیک و شمول مردم و عصر زمان نزول و چه شمول آن برای اعصار آینده ی کل مردم و زمین. به همین مناسبت به جمع آوری نظرات مفسران و دانشمندان شیعه و اهل سنت پرداخته شد تا این آینده نگری قرآنی از منظر پیشروان تفسیر آیات قرآن مورد کنکاش قرار گیرد. نزدیکی آراء و مصادیق آنان با وجود نظرات مختلف در شرح و توضیح آیه قابل تامل است. به نوعی اتحاد و هم فکری در این آیه مواجهه خواهیم بود. اینکه زمین در آینده از آن چه کسانی خواهد بود و این وارثان چه ویژگی هایی دارند؟ از مهمترین دلایل این پژوهش می باشد.

حمله ی متّفقین به ایران در شهریور 1320 منجر به سقوط رضا خان و عفو عمومی زندانیان سیاسی شد و آغازگر دوره ای از فعالیت آزاد سیاسی و حزبی در ایران گردید. بخشی از گروه 53 نفر همراه با چند تن از کمونیست های قدیمی و چهره های ملی حزب توده را تأسیس کردند. در سال دوم تأسیس خود نمایندگانی را به مجلس چهاردهم فرستاد. با تأیید درخواست امتیاز نفت شمال توسط دولت شوروی با مصدق سرشاخ شد و رابطه ی پر فراز و نشیبی را با مصدق آغاز کرد. این حزب همزمان با تشکیل فرقه ی دموکرات آذربایجان و جمهوری کردستان به اوج قدرت خود رسید؛ ولی با شکست حرکت های مذکور و انشعاب داخلی در 1326 و غیرعلنی شدن حزب در 1327 و فرار برخی از رهبران دچار شکست سختی شد. حزب توده با تأسیس جبهه ی ملی و شکل گیری نهضت ملی کردن نفت در مجلس فعالیتش را گسترده تر نمود؛ اما نتوانست وجود حزب دیگری را که مدعی اهداف ملی باشد، تحمل کند؛ بنابراین رفتار های تعارض آمیزی را با جبهه ی ملی در پیش گرفت. در دوره ی نخست وزیری مصدق، کارکرد وی رضایت حزب را به دست نیاورد. بنابراین مورد آماج حملات حزب قرار گرفت تا اینکه سیاست حزب با جریان 30 تیر 1331 تغییر یافت. حزب توده اگرچه از بزرگترین احزاب ایران به شمار می آمد، در اواخر حکومت مصدق به طرفداری از وی پرداخت؛ اما نتوانست در کودتای 28 مرداد1332عکس العمل خاصی از خود نشان دهد و در طی چند سال از هم پاشیده شد.

شعر قلندرانه یکی از شاخه های شعر عرفانی است. این نوع شعر را سنایی وارد قلمرو نظم فارسی کرد، زیبایی و تأثیری که این نوع شعر در اذهان داشت باعث شد دیگر شعرای عارف مسلک نیز از مضامین آن استفاده کنند. و بعدها به شعر شاعرانی که عرفان آنان متوسط است و شاعران غیر عارف هم وارد شد. از این میان می توان به صائب تبریزی اشاره کرد که مضامین قلندرانه را در غزلیات خود به زیبایی مورد استفاده قرار داده است. این پژوهش به بررسی مضامین قلندرانه در غزلیات صائب تبریزی می پردازد، مضامین قلندریی که این شاعر در غزلیات خود آورده عبارتند از: تعریض به زاهدان و صوفیان، رد مظاهر شریعت و تصوف، تظاهر به فسق و فساد، تظاهر به آیین های غیر اسلامی، بی اعتنایی به دین، حضور در اماکن بد نام، بی اعتنایی به نام و ننگ، فراتر از کفر و ایمان بودن، ترجیح دادن کلیسا، دیر و میخانه بر مسجد و صومعه و ترک توبه.

در شعر و ادب پارسی، همواره از پوشیدگی و پاک دامنی، به عنوان مهم ترین و اساسی ترین ویژگی های زن نام برده شده است. علاوه بر این، زندگانی خانوادگی جامعه ایرانی، همیشه بر این اساس استوار بوده که زن ها با مردان بیگانه آمیزش نداشته باشند و شیوه ی زندگی در خانه ها نیز به صورت بیرونی و اندرونی بوده است. باور به پوشیده بودن و مستوری به عنوان صفتی بارز و ارزنده برای زن، موجب شده است که در شعر، مجازاً به جای واژه ی زن و دختر، از صفت مهم او، یعنی پوشیده، پوشیده روی و پوشیده رخ استفاده شود. در دنیاى پاک شعر فردوسى ، زن ایرانی، نژاده، عفیف، خویشتن دار و پوشیده است و دارای صفات والای انسانی. زنان عفیف و باحیاى شاهنامه، زیبا هستند و صاحب جمال و همواره خود را از چشم اغیار مى پوشانند و به این امر مى بالند. این باور و اندیشه، در شعر دیگر شاعران بزرگ ایران به وضوح نمایان است، چه آنجا که آشکارا به این موضوع اشاره دارند و چه آن گاه که در قالب صور خیال و تصویرپردازی های شاعرانه، از مضمون پوشیدگی، پاک دامنی و حیای زن، سخن به میان می آورند. در این مقاله با نگاهی به شاهنامه و آثار شاعرانی دیگر، به بررسی موضوع پوشیده بودن و پاک دامنی زن در این آثار پرداخته شده است.

خالو حسین بُردُخُونی(1325-1247ه) زادگاه وی، بُردُخُون است. وی، یکی از فرماندهان ارشد رئیسعلی دلواری بوده است. شاعران جنوب در شعرها و دل نوشته های خود بسیار، از این فرمانده یاد کرده اند. هدف مقاله حاضر، بررسی شخصیت خالوحسین در ابعاد جنگاوری، مبارز و اخلاق مبتنی بر اشعار سید بَهمَنیار بُردُخُونی (مَفتُون) است. سید بهمنیار حسینی(1381 – 1215ه) مشهور به مُفتُون بُردُخُونی دشتی، از سادات نجیب و شریف است. وی، از شاعران دو بیتی سرای منطقه ی دشتی که امروزه شهری از توابع شهرستان دَیِّر واقع در استان بوشهر است. مهم ترین اثر بازمانده از مفتون به نام هدیه العُشّاق، شامل دو بیتی، غزل، مثنوی تعداد کمی قصیده است-که در کتابی به نام مجموعه ی اشعار مفتون چاپ شده است-و حدوداً به 1800 بیت می رسد. اما، شهرت عمده ی او در خِطِّه ی جنوب به واسطه ی دو بیتی های شیرین و عاشقانه ی اوست. دوبیتی های او در میان بیشتر دوبیتی سرایان جنوب به درک عامِّه نزدیک تر و در گفتار از سهولت بیشتری برخوردار است. در این پژوهش تلاش می شود که چگونگی شخصیت خالو حسین را در اشعار مَفتُون بُردُخُونی مورد واکاوی قرار گیرد.

یکی از مهم ترین نیازهای بشر شادی و شاد زیستن است، که در بسیاری از جنبه های حیاتی انسان نقش مؤثری ایفا می-کند. اضطراب های فکری و تنش های روانی از مشکلات جدی انسان ها درعصر تکنولوژی و ارتباطات است که منجر به کاهش احساس شادی در آن ها شده است. عده ی زیادی به ویژه قشر جوان به جای روی آوردن به شادی های حقیقی و لذت های معنوی به دنبال شادی های کاذب هستند. دین اسلام که دین جامع و منطبق بر فطرت انسان است در این راه دستورالعمل های متعددی را درجهت شاد زیستن ارایه می کند که نه تنها انسان را به بطالت و پوچ گرایی سوق نمی دهد بلکه درجهت رسیدن به کمال، انسان ها را هدایت می کند. شیوه تحقیق در این نوشتار به روش تحلیلی توصیفی و با استفاده از منابع کتابخانه ای و مطالب از متون علمی، استخراج و به توضیح و تشریح آن پرداخته شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که، مهم ترین موانع تحقق فرح(ممدوح) از منظر قرآن کریم و احادیث معصومین علیهم السلام عبارتند از: گناهکاری و معصیت، ناامنی روانی، کمبود محبت، کسالت، گمراهی، کبر و غرور، حسادت، افراط و تفریط در یاد مرگ، حرص و دلبستگی به مال در انسان می باشند.