علوم زمین
سال:1397 | دوره:27 | شماره:107 |تعداد مقالات:32

داده های ایزوتوپ گوگرد در کانی های پیریت، کالکوپیریت و مولیبدنیت موجود در رگچه های نوع A، B و D سامانه های پورفیری خوشه میدوک در بخش شمال باختری کمربند مس کرمان نشانگر ترکیب ایزوتوپی δ 34S نزدیک به صفر برای این سامانه هاست. ترکیب ایزوتوپی گوگرد برای کانسارهای پورفیری چاه فیروزه و ایجو و اندیس های سرنو، گود کلواری و کدر به ترتیب میان 4/1-تا 5/2+ (میانگین 31/0+)، 3/1-تا 1/1+ ( میانگین 07/0+)، 1/0+ تا 4/2+ (میانگین 87/0+)، 2/0+ تا 5/1-(میانگین 1/0-) و 1/4-تا 1+ (میانگین 04/1-) در هزار است که می تواند معرف منبع ماگمایی باشد. همچنین دامنه محدود تغییرات ایزوتوپی و ترکیب ایزوتوپی مشابه برای سه گروه رگه نشان می دهد که با تحول سامانه گرمابی، تغییر و تحول چندانی در منبع اولیه و به نسبت همگن گوگرد رخ نداده است. مقایسه داده های حاصل از خوشه میدوک با داده های موجود در مورد برخی کانسارهای بخش میانی و جنوبی کمربند کرمان پیشنهاد می کند که منشأ گوگرد در سامانه های پورفیری بخش شمال باختری و تا حدی بخش های میانی کمان ماگمایی سنوزوییک کرمان از یک ماگمای مافیک تأمین شده که از گوشته سنگ کره ای زیرقاره ای (SCLM) متاسوماتیز شده منشأ گرفته و آلایش با سنگ های پوسته قاره ای نیز بر ترکیب δ 34S اثرگذار بوده است؛ در حالی که در بخش جنوبی، فرایندهای مرتبط با فرورانش و سیال های ناشی از آب دریا و رسوبات همراه، در ترکیب ایزوتوپی گوگرد نقش بنیادین داشته اند.

مدل سازی آب زیرزمینی، بررسی خطر فرونشست و مدیریت صحیح منابع آب زیرزمینی نیازمند برآورد دقیق متغیرهای هیدرولیکی آبخوان است. افزون بر این، روش های پیشین و روش های گرافیکی معمول تقریبی، گران و زمان بر هستند. در این پژوهش، ده سری از داده های آزمون پمپاژ، ثبت شده طی پنج سال (1387 تا 1391) در یک چاه در منطقه 19 در جنوب دشت تهران انتخاب شدند. همچنین، طی سال های یاد شده نرخ فرونشست برای هر سال توسط روش ژئودزی زمینی ارزیابی شد. برای رفع مشکلات روش های پیشین، 3 کد کامپیوتری با به کارگیری الگوریتم های ژنتیک و الگوریتم چندنخبه گرایی بهینه سازی گروهی ذرات توسعه یافتند تا متغیرهای هیدرولیکی آبخوان را برآورد کنند. کفایت و کارایی کدهای توسعه یافته، با به کارگیری 10 دسته داده مربوط به آبخوان محبوس آزموده شد و سپس نتایج آنها با نتایج حاصل شده از روش گرافیکی حاصله از نرم افزار AquiferTest مقایسه شدند. بر پایه نتایج تابع شایستگی، الگوریتم بهینه سازی چندنخبه گرایی گروهی ذرات و الگوریتم های ژنتیک به ترتیب قابل اعتمادتر از روش گرافیکی برای برآورد متغیرهای هیدرولیکی آب زیرزمینی بودند. افزون بر این، تجزیه حساسیت متغیرهای هیدرولیکی در طول عملکرد روش های بهینه سازی یاد شده اثبات کرد که نتایج بسیار دقیق و قابل اعتماد هستند. سپس با توجه به مقادیر هدایت هیدرولیکی حاصل طی سال های مختلف با استفاده از الگوریتم چندنخبه گرایی بهینه سازی گروهی ذرات رابطه ای ارایه شد تا بتواند تغییرات هدایت هیدرولیکی را طی زمان پیش بینی کند و سپس رابطه دیگری به دست آمد تا با توجه به مقادیر هدایت هیدرولیکی طی زمان مقدار نرخ فرونشست برای سال های آینده تعیین شود. همچنین در این مقاله فرض شده است با رسیدن هدایت هیدرولیکی آبخوان مربوطه به مقدار 1*〖 10〗 ^(-6) m/sec آب زیرزمینی برداشت نمی شود. در پایان با توجه به روابط به دست آمده و برداشت پیوسته آب زیرزمینی در منطقه مربوط، 30 سال طول می کشد تا هدایت هیدرولیکی به 1*〖 10〗 ^(-6) m/sec برسد و در طول زمان 1387 تا 1417 در منطقه مربوط، 52/0متر فرونشست زمین حاصل می شود. داده های نرخ فرونشست زمین حاصل از روش تداخل سنجی راداری ماهواره ای (InSAR) نیز درستی روابط حاصل را تأیید کردند.

سنگ های گرانیتی مجموعه قوشچی در شمال ارومیه بیشتر شامل آلکالی فلدسپارگرانیت ها، گرانیت ها و دایک های آپلیتی هستند؛ با ماهیت کالک آلکالن پتاسیم بالا تا شوشونیتی و غنی از آهن مشخص می شوند و به گروه گرانیت های A تعلق دارند. این سنگ ها دارای مقادیر K2O+Na2O، FeO/MgO، Ga/Al، Ce/Nb، Zr و Y/Nb بالا و مقادیر CaO، Ba، Sr و Eu پایین و از نوع گرانیت های نوع A2 هستند. شواهد ژئوشیمیایی و ایزوتوپی Sr-Nd، تبلور تفریقی شدید از مذاب های مشتق شده از گوشته غنی شده همراه با آغشتگی پوسته را آشکار می سازد و محیط تشکیل آنها با موقعیت های کششی پس از برخورد درون صفحه ای همخوانی دارد. سن سنجی آرگون-آرگون روی کانی بیوتیت و Rb-Sr سنگ کل در سنگ های گرانیتی به ترتیب نشان دهنده سن کمینه 27± 262 و20 ± 256 میلیون سال و سن تبلور 330 تا 320 میلیون سال است و احتمالاً این گرانیت ها در پهنه های کششی در مراحل پایانی رویدادهای زمین ساختی کوهزایی واریسکن (Variscan) شکل گرفته اند.

در این مطالعه نانوفسیل های آهکی برش نیمبلوک در شمال باختر قائن ارزیابی و بررسی شده است. برش نیمبلوک با ستبرای 164 متر شامل سنگ آهک، مارن و شیل است. در برش مورد مطالعه 76 گونه نانوفسیلی متعلق به 30 جنس از 15 خانواده شناسایی شد. بر پایه نانوفسیل های شناسایی شده، بخشی از زیرزون CC7b و زیست زون CC8 و بخشی از زیست زون CC9 از زیست زون بندی Sissingh (1977) و زیرزون NC7Cو زیست زون های NC9, NC8 و بخشی از زیست زون NC10از زیست زون بندی Roth (1978)تشخیص داده شده اند و سن نسبی آپتین پسین-آلبین و سنومانین پیشین؟ (late Aptian– Albian-early Cenomanian? ) برای نهشته های این برش پیشنهاد می شود.

دریاچه ارومیه بزرگ ترین دریاچه فوق اشباع از نمک در جهان است که در میان استان های آذربایجان شرقی و غربی در شمال باختر ایران جای دارد. در این پژوهش ژئوشیمی عناصر اصلی، جزیی و خاکی کمیاب 130 نمونه که از 25 سانتی متری پایانی گمانه حفر شده با ژرفای یک و نیم متری میان سال های 1394 تا 1395 برداشت شده است؛ بررسی شد. مطالعه ژئوشیمی عناصر اصلی نشان دهنده گوناگونی و ناهمگنی زیاد در مقدار اکسید عناصر اصلی در رسوبات بخش های شمال باختر، شمال خاور، جنوب باختر و جنوب بستر دریاچه است. نتایج تجزیه طیف سنج پراش پرتو ایکس (XRD) رسوبات نشان می دهد که فاز اصلی کانی های رسوبات دریاچه را کانی های هالیت، کلسیت، آنکریت، کوارتز، ارتوکلاز، کلریت، آلبیت، ژیپس، پلاژیوکلاز، اوژیت، آمفیبول و هورنبلند تشکیل می دهند و رسوبات بستر دریاچه ارومیه از دید ترکیب کانی شناختی شبیه کانی های عمومی تشکیل دهنده شیل و ماسه سنگ گری وک هستند. در میان اکسیدهای عناصر اصلی، MgO، CaO و Na2O غنی شدگی بالایی نسبت به استانداردهای UCC، PAAS و NASC نشان می دهند. از مجموعه عناصر جزییRb و Sr نسبت به UCC، PAAS و NASC غنی شدگی بسیار بالایی همراه با تهی شدگی Eu به ویژه در بخش جنوب باختر دریاچه نشان می دهند. مقایسه ترکیب ژئوشیمیایی رسوبات ژرفای مورد مطالعه، با سنگ های پیرامون دریاچه نشان از کنترل اصلی ترکیب کانی شناختی توسط زمین شناسی پیرامون دریاچه در مقایسه با کانی شناسی آورد رسوبی رودخانه ها دارد.

در شمال زاویه (جنوب باختر کرج) رخنمون گسترده ای از سنگ های آتشفشانی-آذرآواری ائوسن با ترکیب بازیک، حدواسط و اسیدی گسترش دارد. این مجموعه آتشفشانی-آذرآواری شامل گدازه های با ترکیب سنگ شناسی بازالت، تراکی بازالت، تراکی آندزیت بازالتی، آندزیت، تراکی آندزیت، تراکی داسیت، ریولیت و سنگ های آذرآواری مانند ایگنیمبریت، توف جوش خورده، توف بلورین، توف خرده سنگی، توف بلورین خرده سنگی، توف خاکستر و لاپیلی سنگ است. در این توالی آتشفشانی و آذرآواری ایگنیمبریت حجم قابل ملاحظه ای را به خود اختصاص می دهد. بافت های متداول در سنگ های آتشفشانی مورد مطالعه شامل پورفیریتیک، گلوپورفیریتیک، کومولوفیریک، بادامکی و تراکیتی هستند. در سنگ های آذرآواری قطعات خرده سنگی و بلورهای خرد شده به طور معمول یافت می شوند. در ایگنیمبریت ها بافت اتاکسیتی به طور متداول دیده می شود. ساخت جریانی در گدازه های ریولیتی و ساخت منشوری در جریان های گدازه و ایگنیمبریت های منطقه وجود دارند. کانی های اصلی در سنگ های مورد مطالعه شامل پیروکسن، آمفیبول، بیوبیت، پلاژیوکلاز و کوارتز است که با کانی های فرعی فلدسپار پتاسیم دار، کانی های کدر و الیوین دگرسان شده همراه هستند. کلسیت، کلریت، اپیدوت و سریسیت نیز به عنوان کانی ثانویه وجود دارند. بر پایه مطالعات ژئوشیمیایی، سنگ های آتشفشانی مورد مطالعه بیشتر کالک آلکالن هستند؛ ولی تعداد کمی از نمونه ها در برخی نمودارها در محدوده آلکالن و شوشونیتی قرار می گیرند. بی هنجاری منفی Nb و Ti، بی هنجاری مثبت Pb، غنی شدگی از عناصر سنگ دوست درشت یون، غنی شدگی از عناصر خاکی کمیاب سبک و تهی شدگی از عناصر با میدان پایداری بالا نشان از این دارد که ماگمای مادر این سنگ ها از یک گوشته سست کره ای متاسوماتیسم شده در بالای پهنه فرورانش منشأ گرفته است. وجود بافت غربالی فراوان در پلاژیوکلازها، خورده شدن پلاژیوکلازها و پیروکسن ها و همچنین حاشیه سوخته بیوتیت ها و آمفیبول ها همگی نشان دهنده وجود شرایط عدم تعادل در سامانه است که این امر به احتمال زیاد از اختلاط ماگمایی ناشی می شود. با این وجود، هضم، بالاآمدگی سریع ماگما و کاهش فشار نیز می تواند این بافت ها را ایجاد کند.

منطقه کوه درنجال در پهنه زمین ساختی ایران مرکزی، در شمال باختری بلوک طبس و در سمت خاوری گسل کلمرد با روند شمال خاوری-جنوب باختری قرار دارد. در این منطقه تنها واحدهای سنگی پالئوزوییک (به سن کامبرین تا دونین) به همراه برونزد بسیار کمی از سنگ آهک به سن کرتاسه دیده می شود. سنگ های آذرین منطقه شامل توده آندزیتی لنزی شکل شمال کوه درنجال (به سن احتمالی ژوراسیک میانی) و توده های نفوذی با ترکیب دیابازی نفوذ کرده در سازند کالشانه است. چرخش بلوک های ایران مرکزی، برخورد صفحه عربی با ایران و همچنین اندرکنش ساختاری میان بلوک های ایران مرکزی در طی تکامل زمین ساختی خود، سبب تغییر در جهت گیری محورهای تنش جنبشی (Kinematic Stress Tensor, P-T-B) و در نتیجه شکل گیری ساختارهای جدید و تغییر در ساختارهای کهن در طول تاریخ زمین شناسی منطقه بوده است. گسل کلمرد به عنوان یک گسل پی-سنگی ایران مرکزی و نیز به عنوان پهنه اصلی جابجایی (PDZ) سبب شکل گیری گسل های امتدادلغز و وارون در منطقه کوه درنجال شده است. مشاهدات و برداشت های صحرایی نشان دهنده وجود گسل های همسو (R, P)، ناهمسو (R’ , X) و فشارشی رده C2و نیز چین خوردگی های رده F1 در منطقه کوه درنجال هستند. موقعیت و سازوکار ساختارهای ناحیه کوه درنجال، نشانگر تغییر جهت راستای محور فشارش (P Axis) به صورت پادساعت گرد از حالت عمود بر گسل کلمرد تا موازی با آن در بازه زمانی پالئوزوییک پایانی تا سنوزوییک پایانی است که سبب تشکیل گسل ها و تغییر سازوکار جنبشی برخی از گسل های مهم منطقه شده است.

زمانی که امواج زمین لرزه از لایه های آبرفتی می گذرند؛ دامنه امواج لرزه ای در برخی از دوره ها به طور قابل توجهی افزایش می یابد که با عنوان بزرگنمایی سایت شناخته می شود. در این صورت می توان آن را با یک مدل تحلیلی به صورت نسبت طیف پاسخ سطح زمین به طیف پاسخ حرکت ورودی برآورد کرد. این رفتار در ارزیابی عملکرد لرزه ای سازه ها و شریان های حیاتی ضروری است. در این مقاله سعی شده است که این تأثیر در لایه های ماسه ای با ستبرا های متفاوت بررسی شود. برای نمونه، شهرستان ارومیه به عنوان یکی از کلان شهرهای شمال باختری ایران و منطقه ای زمین لرزه خیز بررسی شده است. 120 گمانه ژئوتکنیکی حفر و لایه های ماسه ای با ستبرا های متفاوت در بخش مرکزی و خاوری آن دیده شده است. در این تحلیل ها از شتاب نگاشت های مصنوعی شبیه سازی شده بر پایه نتایج تحلیل خطر لرزه ای به عنوان حرکت ورودی برای تحلیل استفاده شده است. سپس با مقایسه شتاب های طیفی در دوره های مختلف سطح زمین با مقادیر متناظر روی سنگ بستر لرزه ای طیف بزرگنمایی شتاب طیفی در دوره های مختلف ارائه و به دنبال آن با استفاده از شبکه عصبی و الگوریتم ژنتیک مدل سازی این ضرایب انجام شد. نتایج به دست آمده نشان دهنده افزایش قابل توجه ضریب بزرگنمایی در برخی از دوره ها با افزایش ستبرای لایه های ماسه ای است. با استفاده از نتایج مدل سازی ارائه شده می توان ضرایب بزرگنمایی خاک های ماسه ای شهر ارومیه را با ستبرا های متفاوت به ازای دوره های متغیر تا 4 ثانیه برآورد کرد. در این مطالعه نتایج به دست آمده از شبکه عصبی مصنوعی با استفاده از معیارهای ضریب همبستگی و جذر میانگین مربعات خطا جواب های دقیق تری نسبت به برنامه ریزی بیان ژن ارائه کرده است. همچنین در این مطالعه با استفاده از الگوریتم تکاملی برنامه ریزی بیان ژن رابطه ریاضی به ازای ستبرای لایه ماسه ای و دوره های متفاوت بیان می شود.

کانسار آهن تخت در فاصله 120 کیلومتری شمال خاور شهر همدان و در شمال کمربند ماگمایی ارومیه-دختر قرار دارد. نفوذ توده گرانودیوریتی میوسن میانی به درون کربنات های کرتاسه سبب کانی سازی آهن شده است. کانی سازی دیرزاد پرکننده فضای خالی و جانشینی به صورت رگه و عدسی شکل با دگرسانی های آرژیلیک، کربنات، کلریت، اپیدوت، سیلیس وکانی های گارنت، پیروکسن، اپیدوت، ترمولیت-اکتینولیت، فلوگوپیت، هورنبلند، کوارتز، کلسیت، مگنتیت، پیریت، اسپکیولاریت، کالکوپیریت، هماتیت، لیمونیت، گوتیت و مالاکیت دیده شده است. ژئوشیمی ماده معدنی گویای حضور عناصر Si, Al, Ca, Mg, Ti و نیز عناصر کالکوفیل Cu, Zn, As, Pb و به دلیل همراهی کانی های کالک سیلیکاتی و کانی های سولفیدی با مگنتیت است. میانبارهای سیال دمای همگن شدگی میان 2/153 تا 3/338 درجه سانتی گراد و شوری از 827/0 تا 36/25 درصد وزنی نمک طعام دارند. در مرحله کانی سازی آمیختگی سیال های ماگمایی با آب های جوی در مرحله متاسوماتیسم پسرونده رخ داده است. مقدار δ 18O کانی مگنتیت میان 46/0-تا 31/2+ ‰ و مقدار δ 18Owater سیال مولد کانی سازی میان 1/8+ تا 9/10+ ‰ متغیر است. این مقدار مشابه با سیال های ماگمایی متعادل شده با منبع دارای 18O بالاست. مقدار δ 34S در کانی پیریت ماده معدنی میان 3/7+ تا 5/12+ ‰ و مقدار δ 34SH2S سیال مولد کانی سازی میان 7/5+ تا 9/10+ ‰ است. این مقادیر مثبت دخالت منشأ سولفات های تبخیری را در تأمین گوگرد نشان می دهد. در مرحله دگرگونی پسرونده فلزات تحرک یافته همراه با سیال های فلزدار حاصل از سرد شدن توده نفوذی با آب های جوی سولفوردار مخلوط شده و در سنگ آهک های کرتاسه دارای فضای خالی ساختاری کانی سازی اسکارن کلسیک آهن تخت را به وجود آورده است.

بخش اول تونل انتقال آب کرج به طول 16 کیلومتر برای انتقال آب از سد امیرکبیر به تصفیه خانه تهران در سازند کرج حفاری شد. برای برآورد میزان نفوذ آب به درون تونل ها، روش ها و روابط متفاوتی وجود دارد. ورود آب به تونل توسط روش های تحلیلی و تجربی برآورد شد و اندازه گیری روزانه آب واقعی ورودی به تونل اختلافاتی را با این روش ها نشان داد. در این پژوهش، بر پایه مقایسه میان ارقام واقعی و پیش بینی های صورت گرفته، روابطی برای شرایط مشابه آب زمین شناختی ارایه شد. روش های تحلیلی، ارقام بالاتری را نسبت به پیش بینی ها نشان دادند که بر پایه این مطالعات، افزون بر نفوذپذیری و بار آبی که در این روش ها وجود دارد؛ ساختارهای زمین شناسی، بارش و شیب لایه ها در ورود آب زیرزمینی به تونل مؤثرند. بیشترین حجم ورود آب به تونل کرج در ساختارهای زمین شناسی همچون چین ها، گسل ها، دایک ها و درزه های باز صورت گرفته که در بیشتر مواقع نیز انطباق زمانی قابل توجهی با بارندگی ها داشته است.

حوضه ژوراسیک لبه شمالی پهنه ساختاری ایران مرکزی و جنوب البرز خاوری در استان سمنان، دربردارنده سنگ های آذرین با ترکیب بازی متعلق به مراحل اولیه پیدایش و گسترش یک حوضه کششی پشت کمانی نابالغ در این زمان است. این سنگ های آذرین بازی، به هر دو شکل خروجی (بازالتی) و نفوذی (دایک، سیل و استوک های کوچک میکروگابرویی) در توالی رسوبی بخش زیرین سازند شمشک و معادل آن در پهنه ساختاری ایران مرکزی رخنمون دارند. ماگماهای سازنده این سنگ ها دارای ماهیت کالک آلکالن هستند و از عناصر سنگ دوست بزرگ یون (LILE) و عناصر خاکی کمیاب سبک (LREE) غنی شدگی، و از عناصر خاکی کمیاب سنگین (HREE) تهی شدگی نشان می دهند. این ماگماها، از ذوب بخشی 5 تا 30 درصدی ستون های گوشته ای اسپینل پریدوتیتی (در زیر ایران مرکزی) و گارنت لرزولیتی (در زیر البرز خاوری)، در یک جایگاه زمین ساختی کششی پشت کمانی نابالغ، ناشی از فرورانش مایل سنگ کره اقیانوسی نوتتیس به زیر ایران مرکزی در تریاس بالایی-ژوراسیک میانی حاصل شده و از راه سامانه های شکستگی و گسلش، به ترازهای بالاتر پوسته قاره ای رفته و به روش های مختلف درون حوضه های رسوبی کم ژرفای این پهنه ها جایگزین شده اند. این حوضه، در پشت کمان ماگمایی تریاس بالایی-ژوراسیک زیرین ایران مرکزی و در نتیجه بروز حرکات کششی در پوسته قاره ای ایران مرکزی-البرز تشکیل شده است.

سازند پابده با ستبرای 2/797 متر و 4 واحد سنگی (واحد شیل ارغوانی (25/144 متر)، واحد مارن و آهک پایینی (75/221 متر)، آهکی (5/73 متر) و واحد مارن و آهک بالایی (7/357 متر)) در برش روستای چهارده در پهنه ایذه گسترش دارد. بر پایه مطالعات زیست چینه نگاری سازند پابده، ضمن تشخیص 150 گونه متعلق به 30 جنس از روزن بران، 23 زون زیستی در این سازند بر پایه زون بندی های زیستی جدید در محدوده تتیس شناسایی و معرفی شده است که زون های تعریف شده در سازند پابده پهنه ایذه تطابق خوبی با زون های تعریف شده در محدوده تتیس دارند. بر پایه مجموعه فسیلی و زون های زیستی شناسایی شده، سن سازند پابده در برش مورد مطالعه پالئوسن میانی (سلاندین)-الیگوسن پسین (شاتین) تعیین شده است. مرز پالئوسن-ائوسن در برش مورد مطالعه در واحد شیل ارغوانی سازند پابده و مرز ائوسن-الیگوسن در برش روستای چهارده پهنه ایذه در واحد مارن و آهک بالایی سازند پابده جای دارد.

در شمال روستای پراچان (شمال کرج)، سیلی با ترکیب گابرو تا مونزونیت به درون توف های کرج تزریق شده است. مجموعه کانی های تشکیل دهنده این توده شامل پلاژیوکلاز، پیروکسن، آلکالی فلدسپار، الیوین و بیوتیت است. مطالعات شیمی کانی انجام شده روی کلینوپیروکسن های موجود در سنگ های توده نفوذی بیانگر حضور دو نوع کلینوپیروکسن با ترکیب دیوپسید و اوژیت است. ترکیب شیمیایی پیروکسن ها بیانگر شکل گیری آنها در محیط مرتبط با فرورانش است. میانگین دمای تبلور کلینوپیروکسن ها حدود 1120 تا 1170 درجه سانتی گراد ارزیابی شده است و به نظر می رسد که کلینوپیروکسن ها در دمای پایین تری نسبت به ارتوپیروکسن ها شکل گرفته باشند. ترکیب پلاژیوکلاز این سنگ ها متغیر است و از آندزین تا لابرادوریت تغییر می کند. همچنین آلکالی فلدسپارها در محدوده ارتوکلاز و الیوین ها در محدوده هیالوسیدریت جای می گیرند. بیوتیت یکی از شاخص-ترین کانی های فرومنیزین در سنگ های مورد مطالعه است که از دید ترکیبی میان قطب آنیت و سیدروفیلیت جایگرفته و از نوع بیوتیت های غنی از منیزیم است. بیشتر این بیوتیت ها از نوع ماگمایی اولیه هستند و بخشی از آنها در محدوده بیوتیت های دوباره متعادل شده جانماییمی شوند. شواهد سنگ شناسی نشان می دهد که در تکوین سنگ های منطقه، فرایند تفریق از گابرو به مونزنیت نقش اصلی را داشته است. غنی شدگی LILE(Ba، Rb وTh) و همچنین افت عناصر HFSE و (Nb و Ti) در الگوی توزیع عناصر کمیاب از نمودارهای عنکبوتی، ویژگی سنگ های وابسته به محیط فرورانش را نشان می دهد. همچنین در این نمودارها LREE نسبت به HREE دارای غنی شدگی است که این ویژگی ها نیز در سنگ های مناطق فرورانش و حواشی فعال قاره ای دیده می شود. مطالعات ژئوشیمیایی و پتروژنزی انجام شده، بیانگرنقش تبلور تفریقی همراه با هضم و آلایش ماگما با سنگ های پوسته ای، در تحول ماگمای سازنده سنگ های مزبور است. این ماگما از ذوب بخشی درجه ی پایینیک منبع گوشته ای غنی شده زیر سنگ کره قاره ای با ترکیب گارنت-لرزولیت حاصل شده است.

بررسی چینه های رسوبی سیلورین معادل با سازند نیور در شمال باختری رباط قره بیل، باختر بجنورد (جنوب بلافصل کپه داغ باختری)، افزون بر تهیه ستون چینه شناسی و معرفی دقیق واحدهای سنگ چینه ای به شناسایی شماری از کنودونت های لاندوری انجامیده است. چینه های برداشت شده از این برش چینه شناسی با ستبرای 5/295 متر و سنگ شناسی چیره شیل، سنگ آهک سنگواره دار، ماسه سنگ و دولومیت، با گذر همشیب و به واسطه یک واحد آتشفشانی زیردریایی، روی شیل ها و ماسه سنگ های منتسب به اردوویسین جای گرفته است و خود توسط ماسه سنگ های کوارتزآرنایتی و شیل های سرخ رنگ معادل با سازند پادها پوشیده می شوند. کنودونت های به دست آمده از این چینه ها که شامل عناصر مخروطی، میله-ای و صفحه ای متعلق به 19 گونه از 10 جنس مختلف هستند، حضور زیست زون بینابینی Aspelundia expansa را تأیید می کنند و شاخص بخش بالایی اشکوب رودانین تا آئرونین هستند. این بازه زمانی همخوانی خوبی با سن ارائه شده توسط بازوپایان، پابرسران و پالینومورف هایی دارد که پیش از این از توالی های مشابه در باختر کپه داغ معرفی شده بودند.

کمپلکس فرابازی رودان به سن پالئوزوییک در منتهی الیه جنوب استان کرمان جای گرفته و از هارزبورژیت های توده ای (massive)، عدسی های کوچک تا متوسط دونیتی و مقادیر بسیار کمی از دایک های باریک الیوین وبستریتی با درجه سرپانتینی شدن متوسط تشکیل یافته است. بافت گرانولار و پروتوگرانولار از جمله بافت های چیره در هارزبورژیت ها و دونیت هاست و الیوین، ارتوپیروکسن و به میزان بسیار کمتری کلینوپیروکسن و کروم اسپینل از جمله کانی های موجود در این سنگ ها به شمار می آیند. مقدار فورستریت الیوین موجود در دونیت ها (Fo92. 5) در مقایسه با هارزبورژیت ها (Fo91) کمی بالاتر است. مطالعات میکروپروب انجام شده در زمینه کروم اسپینل های موجود در پریدوتیت های رودان مقادیر متوسط Cr# (33/0 تا 56/0)، مقادیر به نسبت بالای Mg# (59/0 تا 75/0) و مقادیر بسیار پایین TiO2 (متوسط 01/0 درصد وزنی) را نشان می دهد. مقدار Fe3+# در کروم اسپینل های موجود در پریدوتیت های کمپلکس رودان بسیار پایین (09/0> درصد وزنی) و منعکس کننده تبلور در شرایط فوگاسیته پایین اکسیژن است. همچنین، بیشتر پریدوتیت های رودان از عناصر خاکی کمیاب (REE) به شدت تهی شده اند. در پریدوتیت های کمپلکس رودان، مجموع عناصر گروه پلاتین بسیار پایین (متوسط ppb25) است و در مقایسه با کندریت ها بسیار تهی شده اند. الگوی PGE در دونیت ها تفریق نیافته و نسبت PdN/IrN در این سنگ ها به طور میانگین 02/1 است. در حالی که هارزبورژیت ها کمی شیب مثبت به همراه بی هنجاری مثبت کوچکی از Ru، Pd و Au نشان می دهند و نسبت PdN/IrN در آنها بیش از 75/2 است. همچنین، الگوهای PGE بهنجار شده با کندریت و گوشته اولیه در هارزبورژیت های کمپلکس رودان به نسبت پهن است که قابل مقایسه با پریدوتیت های گوشته ای تهی شده هستند و درجات به نسبت بالای ذوب بخشی (17 تا 22 درصد) منبع گوشته ای را نشان می دهند. داده های شیمی کانی و ژئوشیمی فلزات نوبل نشان از آن دارد که هارزبورژیت های کمپلکس فرابازی رودان ماهیت تفاله ای و دونیت ها ماهیت جانشینی دارند و از دید زمین ساختی در یک محیط جلوی کمان در بالای پهنه بالای مناطق فرورانش به وجود آمده اند.

امروزه با گسترش استفاده از سامانه تعیین موقعیت جهانی (GPS) این امکان فراهم شده که بتوان ارتفاع ژئودتیک هر نقطه را نسبت به بیضوی مرجع به سادگی با کمترین زمان و هزینه تعیین کرد. با وجود مزایای روش نوین ترازیابی با GPS در برابر ترازیابی سنتی، دسترسی به ارتفاع ارتومتریک نقاط با این روش محدودیت هایی دارد. نکته اساسی در این خصوص وجود اختلاف میان سطح مبنای ارتفاعی ترازیابی سنتی (ژئویید) و سطح مبنای ارتفاعی GPS (بیضوی) است که باید اثر آن در ترازیابی های نسبی مورد توجه قرار گیرد. در این پژوهش به جنبه های مختلف روش ترازیابی با GPS برای کسب بیشترین دقت در مؤلفه ارتفاعی و مقایسه این روش (ترازیابی با GPS) با ترازیابی هندسی (یا ترازیابی سنتی) پرداخته می شود. برای بررسی و مطالعه ترازیابی با GPS و میزان دقت قابل حصول، از اطلاعات شبکه 55 کیلومتری فیزیکال ژئودزی و شبکه ژئودینامیک ایران در منطقه آذربایجان و اطلاعات نقاط ژئودزی جزیره قشم استفاده شده است. این اطلاعات در برگیرنده ارتفاعات ارتومتریک و ژئودتیک شبکه نقاط مورد استفاده است که در این پژوهش در 5 دسته با فواصل مختلف تقسیم و انتخاب شده اند. برای محاسبه ارتفاع ژئویید از آخرین مدل ژئویید ملی جاذبی ایران (IRGeoid10) با دقت مطلق متوسط cm 26± و دقت نسبی متوسط ppm 8/2± استفاده شده است. نتایج حاصل بیانگر کاهش دقت اختلاف ارتفاع ترازیابی با GPS بر حسب افزایش طول خطوط مبناست. محاسبه متغیر k به عنوان معیاری برای تشخیص درجه ترازیابی، نشان می دهد که در حال حاضر ترازیابی با GPS در ایران دقتی معادل ترازیابی درجه 4 فراهم می سازد.

بارگذاری یک مخزن و تغییرات سطح آب دریاچه می تواند منجر به القا/ چکانش زمین لرزه ها شود. در این پژوهش تغییرات پایداری در طول گسل گلستان در نتیجه آبگیری مخزن سد گتوند علیا-که در رشته کوه های زاگرس در باختر ایران قرار دارد-مدل سازی شده است. فرمول بندی هایی بر پایه راه حل های سه بعدی بوسینسک برای محاسبه تنش های نرمال و برشی روی یک صفحه گسل مشخص استفاده شد. هندسه و سازوکار گسل گلستان با دقت بالایی با استفاده از زمین لرزه های ثبت شده توسط یک شبکه لرزه نگاری محلی مشخص شد. برای تحلیل بهتر نتایج، محاسبات در سه شیب متفاوت 55، 60 و 65 درجه برای گسل گلستان انجام شد. از آنجا که دریاچه روی فرادیواره گسل رورانده گلستان قرار دارد، بنابراین انتظار می رود که بارگذاری مخزن روی این گسل موجب پایداری بیشتر گسل و تأخیر در رخداد زمین لرزه ها شود. این امر به خوبی در تحلیل تنش های ناشی از مخزن روی این گسل مشهود است و نتایج حاصل در همه شیب های یاد شده در بخش های ژرف گسل از 7 تا 20 کیلومتر که نزدیک تر به دریاچه هستند، نشان از پایداری این گسل دارد. تنها در بخش کوچکی از این گسل و در ژرفای کم میان 5 تا 7 کیلومتر، ناپایداری دیده می شود. توان برشی محاسبه شده ناشی از مخزن که موجب ناپایداری آن می شود؛ میان 243/0-و صفر بار برآورد شده است. لرزه خیزی دیده شده در گستره گسل گلستان پیش و پس از آبگیری مخزن، نتایج حاصل از مدل سازی تنش را در نقاط مختلف گسل تأیید می کند.

مجموعه اولترامافیک حاجی آباد در شمال استان هرمزگان، جزیی از نوار آمیزه رنگین ارزوییه-دولت آباد است و در لبه شمالی راندگی زاگرس جای دارد. این مجموعه شامل هارزبورژیت، لرزولیت، دونیت و کرومیتیت است و هارزبورژیت ها، بیشترین حجم سنگ ها را به خود اختصاص داده اند. شواهدی همچون مرزهای منحنی، کشیدگی کروم اسپینل ها و پیروکسن ها، شواهد ذوب نامتجانس ارتوپیروکسن و وجود تیغه های جدایشی کلینوپیروکسن، نشان می دهد که سنگ های این مجموعه، ابتدا دگرشکلی های دمای بالای گوشته بالایی را تحمل کرده و سپس در پوسته جایگزین شده اند. در همه واحدهای سنگی مجموعه می توان کانی کرومیت را به مقادیر و اشکال مختلف دید. در هارزبورژیت ها و لرزولیت-ها، بلورهای قهوه ای و پراکنده کرومیت، یا به شکل منفرد و شکل دار دیده می شوند و یا به صورت بی شکل و میان دانه ای در میان کانی های دیگر هستند. در دونیت ها نیز این کانی به صورت بلورهای شکل دار تا نیمه شکل دار سیاه رنگ و به طور پراکنده درون الیوین ها یا در مرز آنها متبلور شده اند. در کرومیتیت های پرعیار منطقه، بلورهای درشت، شکل دار و سیاه رنگ کرومیت، بافت های انباشتی دارند؛ مرز آنها بیشتر صاف است و مرز اتصال سه گانه دارند؛ اما در کرومیتیت های کم عیار، کرومیت ها، پراکنده و شکل دار هستند و در یک زمینه سیلیکاتی قرار گرفته اند. بررسی شیمی بلورهای کرومیت در سنگ های منطقه نشان می دهد که در این بلورها، بیشترین مقدار Cr# به کرومیت های موجود در کرومیتیت های پر عیار (80-84) و کمترین مقدار آن نیز به انواع موجود در لرزولیت ها (45-52) تعلق دارد. استفاده از نمودارهای تشخیص محیط زمین ساختی، نشان می دهد که ترکیب شیمیایی کرومیت های پراکنده موجود در هارزبورژیت ها و لرزولیت های مجموعه حاجی آباد، به انواع موجود در پریدوتیت های گوشته ای منطقه بالای فرورانش شباهت دارد و سنگ های میزبان، به عنوان بخشی از افیولیت های وابسته به این محیط، دچار 15 تا 20 درصد ذوب بخشی شده اند. کرومیت های پراکنده موجود در دونیت ها و کرومیتیت های منطقه نیز در همین محیط زمین ساختی و در اثر تبلور مذاب های بونینیتی به وجود آمده اند. این شواهد بیانگر آن است که احتمالاً پریدوتیت های حاجی آباد و آمیزه افیولیتی میزبان، به بخش هایی از گوشته بالایی در بالای یک منطقه فرورانش، تعلق دارند و تحولات مربوط به این منطقه، همچون واکنش مذاب-پریدوتیت و ذوب بخشی، در ترکیب کانی ها و بافت آنها ثبت شده است.

این پژوهش به منظور بررسی دگرشکلی اعمال شده بر سنگ های دگرگون مشهد، طی همگرایی صفحات توران و ایران مرکزی و بسته شدن اقیانوس تتیس کهن و ایجاد رویداد سیمرین پیشین انجام شده است. نتایج حاصل از تحلیل دوبعدی و سه بعدی واتنش پایدار نشان می دهد که بیشینه دگرشکلی در بخش مرکزی ناحیه روی داده و متغیر شکل بیضوی واتنش که بر پایه نمودار فلین و از روی جهت دار به دست آمده است؛ بیشتر در ناحیه پخ شدگی قرار دارد (K≤ 1). متغیر شدت واتنش در بیشتر نمونه ها کمتر از 5/0 و واتنش بیشینه در بخش های مرکزی ناحیه روی می دهد و به سوی حاشیه کاهش می یابد. این ویژگی از ویژگی های آشکار بیشتر پهنه های برشی است که در آنها واتنش بیشینه در بخش های مرکزی تمرکز می یابد. عدد تاوایی به دست آمده میان 2/0 تا 1 است که نشان دهنده حضور مؤلفه برش ساده و برش محض در جریان دگرشکلی ترافشارشی است.

سازند کژدمی در تنگ ماغر در شمال باختر شهرستان بهبهان (حوضه زاگرس)، به خوبی بیرون زده و قابل دسترسی است. این سازند در ناحیه مورد مطالعه 344 متر ستبرا دارد که از تناوب شیل های خاکستری با آهک های نازک لایه کرم رنگ تا قهوه ای تشکیل شده است. در این ناحیه سازند کژدمی با ناهمسازی فرسایشی روی سازند داریان و به طور همساز زیر سازند سروک جای می گیرد. در این مطالعه 220 نمونه دارای آمونیت تهیه شد که 5 متر از بخش بالایی سازند داریان و همه ستبرای (344متر) سازند کژدمی را دربر می گیرد. روی هم رفته 15 جنس و 21 گونه متعلق به 6 خانواده به شرح زیر در این مطالعه شناسایی شد: Douvilleiceras sp., Douvilleiceras cf. mammillatum, Epicheloniceras subnodosocostum– buxtorfi, Hypacanthoplites cf. elegnas, Acanthohoplites cf. aschiltaensis, Nolaniceras nolani, Parahoplites cf. melchioris, Venezoliceras sp., Venezoliceras cf. venezolanum, Mirapelia cf. buarquianum, Mirapelia sp., Oxytropidoceras carbonarium, Oxytropidoceras cf. roissyanum, Hysteroceras cf. orbignyi, Hysteroceras sp., Tonohamites cf. aequicingulatus, Mortoniceras sp., Mortoniceras aff. inflatum, Dufrenoyia sp., Hemiptychoceras cf. gaultinum, Scaphites sp. همه جنس ها و گونه های یاد شده به جز Scaphites sp. و Hemiptychoceras cf. gaultinum در مطالعات پیشین از این سازند گزارش شده اند. بر پایه انتشار چینه شناسی گونه های مختلف آمونیت، 11 زیست زون در این سازند شناسایی شد که زمان آپتین پیشین را برای بخش بالایی سازند داریان و آپسین پسین تا آلبین پسین را برای سازند کژدمی پیشنهاد می کند. بنابراین به نظر می رسد که یک نبود چینه شناسی میان سازندهای داریان و کژدمی وجود دارد که آپسین میانی را دربر می گیرد.

منطقه مورد مطالعه در برگه فراش (از برگه های استاندارد نقشه برداری با مقیاس یک پنجاه هزارم) در استان کرمان، در فاصله 50 کیلومتری جاده آسفالته جیرفت-درب بهشت و در پهنه جبال بارز جای دارد. منطقه مورد مطالعه در برگه استاندارد نقشه‍ برداری با مقیاس یک دویست و پنجاه هزارم به نام بم قرار دارد. واحدهای سنگی منطقه شامل واحدهای نفوذی گرانیتی، گرانودیوریتی و واحدهای آتشفشانی رسوبی با ترکیب توف، آهک نومولیتی، کنگلومرا و آگلومراست. در بخش جنوبی محدوده فراش نفوذ سنگ های آذرین با ترکیب اسیدی در مجاورت واحدهای آهکی و توفی سبب کانه زایی اسکارن آهن شده اند. با استفاده از پردازش و تفسیر 1030 داده ژئوفیزیک مغناطیس سنجی زمینی با فواصل خطوط برداشت 25 متری و رسم نقشه های شدت میدان مغناطیسی، همچنین با استفاده از لایه های اطلاعاتی دیگر مانند نقشه های زمین شناسی و زمین ساختی منطقه، مناطق دارای پتانسیل کانی زایی فلزی معرفی شدند و پس از کنترل صحرایی معلوم شد که رخنمون های اصلی سنگ آهن در بخش های مرکزی به سوی جنوب خاور تمرکز یافته اند. میزبان اصلی سنگ آهن، در بخش مرکزی محدوده درون واحدهای اسکارنی و گرانیتی قرار دارند. روند کانی سازی شمال باختری-جنوب خاوری و کانی های اصلی آهن، مگنتیت و هماتیت هستند. در مناطق کانه زایی آهن دگرسانی های آرژیلیکی و پروپیلیتیکی نیز رخ داده است.

تشدید مغناطیس هسته ای (NMR) روشی است که در بهبود دقیق پارامتر های مهم مخزنی نقش اساسی داشته است. در این مطالعه برای اولین بار خواص پتروفیزیکی سازند کربناته ایلام در یکی از میادین نفتی دشت آبادان با روش تشدید مغناطیس هسته ای بررسی و به منظور اعتبار سنجی از داده های مغزه و مقاطع نازک میکروسکوپی استفاده شده است. روش تشدید مغناطیس هسته ای، کمک به تعیین پارامترهای مهم مخزنی سازند ایلام از جمله تخلخل، تراوایی و بازسازی منحنی فشار موئینه در میدان نفتی مورد مطالعه نموده است. تطابق نتایج پتروفیزیکی حاصل از روش تشدید مغناطیس هسته ای با داده های مغزه و مطالعه مقاطع نازک میکروسکوپی، نشان دهنده کارآمد بودن این روش در تعیین پارامترهای مهم مخزنی است. علاوه بر این، نتایج ارزیابی سازند کربناته ایلام با روش تشدید مغناطیس هسته ای نشان می دهد که مخزن مورد مطالعه در اعماق 2846 تا 2890 متری در میدان نفتی مورد بررسی در دشت آبادان کیفیت مخزنی مناسب برای ذخیره هیدروکربن دارد.

اسکارن نابر در حدود 35 کیلومتری جنوب باختر کاشان و در کمان ماگمایی ارومیه-دختر قرار دارد. اسکارن سازی در این منطقه در مجاورت سنگ آهک سازند قم به سن الیگومیوسن و توده نفوذی با سن احتمالی میوسن میانی-بالایی شکل گرفته است. کانی های سازنده اصلی این اسکارن ها شامل گارنت، کلینوپیروکسن، اپیدوت و کانی های فرعی شامل وزوویانیت، کلریت، ترمولیت-اکتینولیت، اسفن، کوارتز و کلسیت و کانه های همراه شامل پیروتیت، پیریت، به همراه مقادیر کمتر کالکوپیریت، اسفالریت و مگنتیت هستند. با توجه به حضور فراوان مجموعه کانی های منیزیم دار مانند دیوپسید و کانی های کلسیم دار مانند گارنت، وزوویانیت و اپیدوت وجود سنگ میزبان از نوع کلسیتی-دولومیتی می تواند بسیار محتمل باشد. برای تشکیل اسکارن و توسعه کانی زایی در این منطقه 3 مرحله پیشنهاد می شود: مرحله 1 که با تشکیل کانی های بی آب دما بالایی همچون گارنت (گروسولار) و دیوپسید مشخص شده است. مرحله 2 که با تشکیل کانی های آندرادیت و اسفن همراه است. در مرحله 3 جایگزینی کانی های بی آب توسط مجموعه های آب دار در دمای کمتر از 470 درجه سانتی گراد انجام می گیرد. در این مرحله کانی هایی همچون ترمولیت-اکتینولیت، اپیدوت، کلریت و وزوویانیت تشکیل می شود. کانه زایی مربوط به فاز تأخیری تشکیل اسکارن بوده و تحت تأثیر سیال های گرمابی رخ داده است.

سازند هجدک گسترش خوبی در محدوده کفه طبس دارد. پالینوفلورای گوناگون و به نسبت حفظ شده ای در سازند هجدک چاه شماره 210 اکتشافی زغال سنگ منطقه کوچکعلی جنوبی در جنوب باختر طبس وجود دارد. این پژوهش بر پایه سیست داینوفلاژله ها صورت گرفت؛ به طوری که 12 گونه داینوسیست متعلق به 5 جنس و 2 گونه اکریتارک شناسایی شد. بر پایه اولین و آخرین حضور دیده شده (LOO, FOO) گونه های شاخص داینوفلاژله، یک زیست زون تجمعی به نام Nannoceratopsis triceras-Pareodinia ceratophora Assemblage Zone شناسایی شد. همچنین، یک زیرزیست زون Nannoceratopsis gracilis Total Range Subzone در بخش بالایی سازند هجدک تشخیص داده شد. این زیست زون ها قابل تطابق با مناطق مختلف ایران و جهان به ویژه در نیمکره شمالی هستند. حضور گونه های گوناگون Nannoceratopsis در این منطقه از کوچکعلی جنوبی نشان دهنده مرز ساحل جنوبی دیرینه کفه طبس در خلال آالنین-باژوسین بوده است.

سازند سروک، واحد کربناته ستبری است که در بخش شمال خاوری سکوی عربی در کرتاسه میانی تشکیل شده است و در حوضه زاگرس چین خورده گسترش زیادی دارد. پس از سازند آسماری دومین سنگ مخزن مهم میدان های نفتی مناطق جنوبی و جنوب باختر ایران به شمار می رود که بخش قابل توجهی از ذخایر هیدروکربنی را میزبانی می کند. سنگ نگاری مقاطع نازک میکروسکوپی این سازند در چاه های مورد مطالعه، به شناسایی 8 ریزرخساره انجامید که در 3 زیرمحیط تالاب محدود شده، تالاب- دریای باز و پشته زیر-آبی، در بخش های داخلی یک سکوی کربناته روقاره ای نهشته شده اند. با توجه به موقعیت چاه ها ی مورد مطالعه، در میدان نفتی کوپال، از خاور به باختر، حوضه ژرف تر شده است. همچنین بر پایه یافته های این مطالعه، فرایندهای دیاژنزی مهمی شامل میکریتی شدن، انحلال، دولومیتی شدن، سیمانی شدن، استیلولیتی شدن، نوشکلی و شکستگی، کربنات های این سازند را تحت تأثیر قرار داده اند. توالی دیاژنزی این سازند مربوط به دو بخش بالا و پایین مرز سنومانین-تورونین است. نفوذ آب های جوی در زیر مرز سنومانین-تورونین و تأثیر فرایند انحلال سبب گسترش تخلخل حفره ای و قالبی و در نتیجه موجب بالا رفتن پتانسیل مخزنی این بخش شده است. بررسی های چینه نگاری سکانسی به شناسایی 3 سکانس رسوبی رده سوم انجامیده است.

کانسار روی-سرب-باریت کوه کلنگه با سنگ میزبان کربناته در توالی آواری-کربناته کرتاسه زیرین حوضه جنوب اراک و در بخش میانی کمربند فلززایی ملایر-اصفهان در حوضه کششی پشت کمانی تشکیل شده است. کانه زایی به صورت هم روند با لایه بندی در بخش بالایی سنگ آهک خاکستری اربیتولین دار (واحد Kl) در زیر واحد شیل-مارن با میان لایه سنگ آهک نازک لایه (واحد Ks) به سن آپسین رخ داده است. کانی های سولفیدی شامل اسفالریت، گالن و پیریت هستند و فراوان ترین کانی غیر سولفیدی باریت است که با کوارتز، کلسیت و دولومیت همراهی می شود. ساخت و بافت ماده معدنی به صورت برشی، جانشینی، رگه-رگچه ای، لامینه-پراکنده و باریت توده ای همراه با سولفید است. دگرسانی های سیلیسی -کربناتی شدن (کلسیتی-دولومیتی) اصلی ترین دگرسانی های همراه با کانه زایی به شمار می روند. میانبارهای سیال مطالعه شده در کانسار را می توان به دو نوع تقسیم کرد. میانبارهای نوع اول، دوفازی غنی از مایع با شکل های کروی و بیضوی و آمیبی، میانگین دمای همگن شدگی آنها 8/206 درجه سانتی گراد و میانگین درجه شوری 3/8 درصد وزنی معادل NaCl و میانبارهای نوع دوم، سه فازی (دو فاز مایع آب و CO2 و یک فاز بخار) با شکل های کروی و بیضوی، میانگین دمای همگن شدگی 8/234 درجه سانتی گراد و میانگین درجه شوری 17/7 درصد وزنی معادل NaCl هستند. با توجه به نتایج مطالعات صورت گرفته و بر پایه محیط زمین ساختی، نوع سنگ میزبان، شکل لایه ای کانسار، ساخت و بافت ماده معدنی، دمای همگن شدگی و درجه شوری میانبارهای سیال و رخداد باریت توده ای، می توان کانسار کوه کلنگه را مشابه با کانسارهای روی-سرب-باریت نوع ایرلندی در نظر گرفت.