علوم زمین
سال:1394 | دوره:24 | شماره:95 (چینه شناسی و رسوب شناسی) |تعداد مقالات:30

دیرین جانورشناسی غارهای یافته وکانی میکائیل در مرکز و شمال باختری زاگرسسبب شناسایی مجموعه ای از بقایای پستانداران کوچک شد.بررسی های تاکسونومیکی نشان می دهد که چهار راسته از پستانداران کوچک شامل راسته جوندگان با خانواده های میوریده(Muridae) ، کریسیتیده (Cricetidae)، کالومیسیده (Calomyscidae)، دیپودیده (Dipodidae)؛ راسته لاگومورف ها با دو خانواده اکوتونیده  (Ochotonidae)و لپوریده(Leporidae)؛ راسته سوریکومورف ها با خانواده تالپیده (Talpidae) و همچنین راسته گوشتخواران کوچک با خانواده موستلیده (Mustelidae) یافت شدند. بقایای یادشده از لایه های مختلف این دو غار و پس از حفاری سیستماتیک به دست آمدند. آنالیزهای رادیوکربنبر روی بقایای استخوانی نشان می دهد که قدیمی ترین نمونه متعلق به غار یافته با سن 35هزار سال پیشو زمان پلیستوسنبوده در حالی که غار کانی میکائیل، دوره ای از اواخر پلیستوسن (19 هزار سال پیش) تا هولوسن (1700 سال پیش) را پوشش می دهد. تحلیل های ژئوکرونولوژی رسوبات غار کانی میکائیل نشان می دهد که لایه های زیرین غار، متعلق به آخرین دوره یخبندان در اواخر پلیستوسن بوده که به تدریج و با گرم شدن هوا توسط دوره هولوسن جایگزین شده است.به دنبال این تغییرات آب و هوایی،طیف جانوری در دوره پلیستوسن و هولوسن نیز در فازهای گرم و سرد مهاجرت کرده و یا انتشار بیشتری یافتند.هدف از این نوشتار، مطالعه بقایای پستانداران کوچک دو غار یافته وکانی میکائیل در مرکز و شمال باختری زاگرس وپژوهش در رابطه با روش های مطالعه تنوع زیستی قدیمه، شرایط محیط قدیمه و تکامل ریزمهره داران بر روی فلات ایران است.

به منظور بررسی تغییرات سطح آب در طی انبایش سازند گورپی، محتوای موادآلی این سازند، در برش فرهاد آباد واقع در باختر دره شهر مورد مطالعه قرارگرفت. به همین منظور، در این مطالعه داده های ژئوشیمیایی همچون کربن آلی (TOC)، کربن غیرآلی (TIC)، آلکان های نرمال اشباع (نسبت انواع آلکان های نرمال با زنجیره کربنی کوتاه، متوسط و بلند به جمع آلکان های نرمال، نسبت CPI و نسبت آلکان های نرمال nC17 به (C27، نسبت پریستان به فیتان (Pr/Ph)، پریستان به آلکان نرمال (Pr/nC17) nC17 و فیتان به آلکان نرمالC18   (Ph/nC18)و داده های پالینوفاسیسی (نسبت سه گروه اصلی از عناصر پالینولوژیکی و فاکتورهای وابسته به این سه گروه) استفاده شد. پارامترهای ژئوشیمیایی تطابق خوبی را با داده های پالینوفاسیسی در خصوص تغییرات سطح آب نشان می دهند. فراوانی حداکثری میزان پالینوماسرال های خشکی، نسبت بالایی از TAR (>1) و (1>) 1CPI، چیرگی آلکان های نرمال با زنجیره بلند، کاهش نسبت C17/C27 و بالا بودن نسبت Pr/Ph >1 شرایط پسروی و کاهش سطح آب را در قاعده سازند گورپی، عضو آهکی لوفا، انتهای بخش آهکی امام حسن و در مرز کرتاسه- ترشیری نشان می دهد. در مقابل، افزایش پالینومرف های دریایی به همراه فراوانی مواد آمورف شفاف و چیرگی آلکان های نرمال با زنجیره کوتاه و نسبت بالای C17/C27 و نسبت پایینPr/Ph  می تواند نشان دهنده افزایش سطح آب باشد. بیشینه بالا آمدگی سطح آب در سازند گورپی در انتهای زیست زونGlobotruncanita stuartiformis ، قاعده بخش آهکی امام حسن و انتهای زیست زون Contusotruncana contusa و قاعده شیل های ارغوانی سازند پابده شناسایی شد. این بیشینه بالاآمدگی سطح آب  (MFS)منطبق با بالاآمدگی سطح آب (70 Ma MFS K175 و 68 Ma MFS K180 و 58 Ma Pg10) در کشورهای عربی است. چیرگی مواد آمورف شفاف به همراه آلکان های نرمال unimodal زوج کربنی در بیشتر نمونه های سازند گورپی نشان دهنده محیط دریایی باز است. مقایسه منحنی تغییرات نسبی سطح آب ترسیم شده بر اساس داده های پالینوفاسیس و ژئوشیمی آلی با منحنی ائوستازی ارائه شده توسط Haq et al. (1988) نشان از تاثیرپذیری نهشته های سازند گورپی در منطقه مورد مطالعه از تغییرات ائوستازی جهانی است.

توالی نسبتا ستبری از نهشته های کرتاسه میانی (آپتین) در ناحیه باغین، باختر کرمان رخنمون دارد. این نهشته ها سرشار از گروه های مختلف فسیلی از جمله دوکفه ای ها، خارداران، شکم پایان، مرجان ها و بازوپایان است. از میان دوکفه ای ها، گونه پکتینید Neithea notabilis در نهشته های مورد مطالعه حضوری نسبتا چشمگیر دارد. مطالعات انجام شده نشان دهنده تغییرات شکل شناسی گسترده ای در این گونه می باشد. علاوه بر این، مطالعات بایومتری نشان می دهند که تغییرات درون گونه در نمونه ها نسبتا چشمگیر است. عدم تنوع گونه ای در جنس Neithea در ناحیه باغین می تواند به دلیل جدا افتادگی این حوضه و عدم ارتباط کامل آن با سایر توده های آبی در کرتاسه میانی بوده و یا ممکن است به دلیل پیروی از الگوی کلی تنوع این جنس در ناحیه مدیترانه باشد.

سازند آسماری در برش گرگ دره واقع در کوه میش (کمربند چین خورده- رانده زاگرس) به خوبی رخنمون دارد. ستبرای واقعی سازند آسماری در این ناحیه 480 متر است. این سازند از نظر تحلیل ریزرخساره ها در برش گرگ دره (کوه میش) مورد مطالعه و هفت ریزرخساره در این سازند مورد شناسایی قرار گرفت. بر این اساس، ریزرخساره  ها متعلق به زیرمحیط های پهنه کشندی، لاگون نیمه محصور، لاگون محصور، پشته کربناتی، سراشیبی قاره و دریای باز ژرف هستند. یک رمپ کربناتی برای رسوب گذاری سازند آسماری در این ناحیه پیشنهاد می شود و نیز، بررسی پراکندگی روزن بران سازند آسماری در منطقه مورد مطالعه به منظور تعیین سن نهشته های این سازند، سبب شناسایی 41 جنس و 45 گونه شد. مطالعه برش مورد نظر در مجموع به شناسایی سه مجموعه زیستی زیر منجر شد: 1- Lepidocyclina - Operculina - Ditrupa Assemblage Zone, 2- Peneroplis evolutus - Austrotrillina howchini Assemblage Zone, 3- Borelis melo curdica -Meandropsina iranica Assemblage Zone زیست زون های تشخیص داده شده برای سازند آسماری، نشانگر سن الیگوسن پسین (شاتین) تا میوسن پیشین (آکی تانین- بوردیگالین) هستند.

توالی های کربناتی سازند زیارت با معرفی برش های باغ دره و قینرجه در کوه های سلطانیه (جنوب زنجان) موقیعت های کمیابی در زون البرز خاوری به شمار می روند که دربردارنده فراوانی بالایی از روزن بران کف زی بزرگ (Large benthic foraminifera) به ویژه گونه هایی از آلوئولینا هستند. در واقع، از این توالی ها تعدادی از گونه های آلوئولینا توصیف و یک توزیع چینه شناسی مقایسه ای با گونه هایی از آلوئولینا در حوضه تتیس انجام پذیرفت که نشان دهنده یک وابستگی نزدیک با مطالعات انجام شده در بخش های مختلف از این حوضه است. همچنین، این تطابق در ناحیه مطالعه شده بر اساس شناسایی گونه های آلوئولینا مانند A. ellipsoidalis, A. laxa, A. tumida, A.cemali, A.aragonensis, A. pisiformis,A.rotundata, A. subpyrenaica, A. cf.canavari, A. canavarii, A. ex gr.cremae نشان دهنده اشکوب های ایلردین- کوئزین است.

نهشته های پرمین در برش سیبستان واقع در 65 کیلومتری شمال باختری تهران، از سه سازند تشکیل شده است. به ترتیب از پایین به بالا شامل 1) سازند دورود متشکل از 205 متر رسوبات سیلیسی کلاستیک به سن پرمین پیشین و نیز دارای 10 واحد سنگی است؛ 2) سازند روته متشکل از 178 متر سنگ آهک به سن اواخر پرمین پیشین (مرغابین (Murghabian)، دارای 5 واحد سنگی و 3) سازند نسن متشکل از 54 متر سنگ آهک، شیل و ماسه سنگ به سن جلفین (Julfian) پیشین و 8 واحد سنگی است. نهشته های پرمین با یک افق بوکسیت- لاتریت به سن جلفین خاتمه می یابد. این توالی توسط 28.10 متر طبقات سنگ آهک متورق خاکستری مایل به زرد سازند الیکا به دیرینگی تریاس زیرین به صورت ناپیوسته و هم شیب پوشیده می شود. با توجه به مطالعات دیرینه شناسی، تعداد سه زیست زون (biozone) از روزن بران در سازندهای روته و نسن شناسایی شده است:سازند روته: -1 زون تجمعی (Schubertella giraudi-Codonofusiella distincta assemblage zone) به سن بلورین؟- کوبرگاندین.-2 زون تجمعی (Cribrigenerina sumatruna-Langella ocarina assemblage zone) به سن مرغابین.سازند نسن:1- زون تجمعی (Paraglobivalvulina mira-Ichtyolaria assemblage zone) به سن میدین؟- جلفین.افزون بر آن، تعداد 14 جنس و گونه و یک زیرگونه از کنودونت ها شناسایی شد و نیز مطابق با زیست زون بندی (biozonation) جهانی کنودونت ها، تعداد 3 زیست زون در این برش تشخیص داده شده است:سازند روته: 1- Sweetognathus whitei biozone (پرمین پیشین). سازند الیکا: 2- Hindeodus parvus-Isarcicella isarcica biozone (تریاس پیشین).3- Pachycladina symmetrica-P. oblique assemblage zone (تریاس پیشین).

توالی سیستم پرمین در برش چینه شناسی پیراسحاق حدود 1400 متر ستبرا دارد که 100متر قاعده آن شامل سازند دورود، 1100متر شامل سازند روته و 200 متر شامل سازند نسن است. مرز زیرین توالی با ناپیوستگی روی مجموعه سنگ های خروجی دونین قرار گرفته و مرز فوقانی آنها به صورت پیوسته و هم شیب به سنگ آهک های صفحه ای و زردرنگ سازند الیکا به سنتریاس پیشین و میانی تبدیل می شود. به منظور شناسایی جنس و گونه های مختلف جلبک های آهکی موجود دراین توالی 220 نمونه برای مطالعات میکروسکوپی به طور سیستماتیک از پایین به بالا و بر اساس تغییرات سنگ شناختی در جهت عمود بر امتداد لایه ها برداشت شد. در این مطالعه، 7 جنس و 9 گونه جلبک سبز داسی کلادآسه شامل: Mizziasp., Mizziavelebitana, Mizziacornuta, Macroporella sp., Macroporella cf. nuda, Paraepimastoporalongutuba, Epimastopora sp., Epimastoporasymetrica, Epimastoporella japonica, Epimastoporalikana, Tabasoporellatulipaformis, Gyroporella sp., Gyroporellanipponicaو 2 جنس و 5 گونه جلبک از خانواده ژیمنوکدی اسه شامل:Permocalculussp., PermocalculusPlumosus, Permocalculuscf.dikenliderensis, Permocalculustenellus, Gymnocodiumsp., Gymnocodiumbellerophontis, در سازندهای روته و نسن مورد شناسایی قرار گرفتند. همچنین جلبک  Tabasoporellatulipaformisمتعلق به خانواده داسی کلادآسه آ که از سازند جمال معرفی شده است؛ نخستین بار در واحدهای آهکی شمال باختر کشور شناسایی و گزارش شد.

با توجه به اهمیت نانوپلانکتون های آهکی در تعیین سن طبقات رسوبی، سازند سورگاه در برش سد ایلام در منطقه کبیرکوه ایلام مورد مطالعه قرار گرفت. این سازند بیشتر از شیل های خاکستری تیره رنگ تشکیل شده است. در برش نمونه، ستبرای سازند سورگاه 153.7 متر اندازه گیری شده است. از این طبقات رسوبی 109 نمونه از رسوبات شیلی برداشت و پس از مراحل آماده سازی، نانوپلانکتون های آهکی موجود در آن مطالعه و عکس برداری شد. در نتایج به دست آمده از مطالعات تاکسونومی نانوپلانکتون های آهکی، 16 خانواده، 44 جنس و 80 گونه شناسایی شده است. بر پایه الگوی پراکندگی نانوفسیل های یافت شده از این برش و اولین پیدایش گونه های شاخص و تجمع فسیل های همراه، پهنه های نانوفسیلی CC13 تا  CC15یا Uc8-Uc12 از الگوهای استاندارد جهانی شناسایی شد. بر پایه این زیست زون ها، رسوبات کرتاسه بالایی در منطقه مورد مطالعه سن تورونین- سانتونین پیشین را دربرمی گیرد.

در این مطالعه 60 نمونه از نهشته های مربوط به کربنیفر در برش چینه شناسی خمس واقع در 40 کیلومتری جنوب خاوری خلخال از نظر محتوی روزن بران مورد بررسی قرار گرفت. توالی دریایی کربنیفر برش چینه شناسی خمس با ستبرای 163.5 متر متشکل از سنگ آهک و سنگ آهک های دولومیتی به رنگ سیاه تا خاکستری است. مرز زیرین برش مورد پژوهش با سنگ آهک های کرم رنگ کرتاسه به صورت گسل بوده و با گسترش سیل های تیره رنگ در مرز این دو واحد مشخص می شود. مرز بالایی آن نیز با ناپیوستگی دگرشیب با کنگلومرای پلی ژنتیک به سن پلیوسن پوشیده می شود. برش خمس از دیدگاه سازندی تاکنون نام گذاری نشده است. بنابراین در این پژوهش سعی شده است تا با شناسایی جامعه روزن بران و تعیین سن آنها و همچنین تطابق لایه های در برگیرنده شان با نهشته های کربنیفر در دیگر نواحی ایران، جایگاه چینه شناسی آن تعیین شود. در این پژوهش 30 جنس و 25 گونه از روزن بران کف زی شناسایی شده است که برای اولین بار در این ناحیه مورد بررسی قرار گرفته اند. بر اساس پراکندگی چینه شناسی روزن بران شناسایی شده، حضور جنس های شاخص و مقایسه جامعه روزن بران مورد پژوهش با روزن بران نهشته های کربنیفر سازند قزل قلعه، سازند باقرآباد، سازند مبارک و بخشی از سازند سردر، می توان سن ویزئن پسین تا باشکرین پیشین را برای ردیف دریایی کربنیفر خمس تعیین کرد.

سازند گورپی در حوضه زاگرس، جنوب باختر ایران جای گرفته است. این سازند در برش بانروشان، جنوب باختر ایلام، شامل 225 متر شیل با میان لایه های مارن و دارای دو عضو سیمره (لوفا) و امام حسن با سنگ شناسی سنگ آهک است. مرزهای زیرین و بالایی این سازند با سازندهای ایلام و پابده پیوسته است. مطالعات انجام شده روی روزن بران در این برش منجر به شناسایی 46 گونه متعلق به 13 جنس از روزن بران پلانکتونیک شد. بر پایه روزن بران پلانکتونیک، سازند گورپی به 10 زیست زون جهانی تقسیم شد که این زیست زون ها از قدیم به جدید عبارتند از: زیست زون شماره یک: Globotruncanita elevata Partial Range Zone؛ زیست زون شماره دو: Globotruncana ventricosa Interval Zone؛ زیست زون شماره سه: Globotruncanita calcarata Interval Zone؛ زیست زون شماره چهار: Globotruncanella havanensis Partial Range Zone؛ زیست زون شماره پنج: Globotruncana aegyptiaca Interval Zone؛ زیست زون شماره شش: Gansserina gansseri Interval Zone؛ زیست زون شماره هفت: Contusotruncana contusa Interval Zone؛ زیست زون شماره هشت:Abathomphalus mayaroensis Interval Zone ؛ زیست زون شماره نه: Parasubbotina pseudobulloides Interval Zone؛ زیست زون شماره ده: Globanomalina pseudomenardii Interval Zone بر اساس این روزن بران پلانکتونیک، سن سازند گورپی در منطقه مورد مطالعه کامپانین پیشین تا پالئوسن است.

مجموعه غنی از مرجان های کربنیفر در سازند سردر، در برش چینه شناسی زلدو وجود دارد. پس از آماده سازی نمونه ها، بیش از 200 مقطع میکروسکوپی از مرجان ها و میکروفاسیس افق های دارای این سنگواره ها برای تشخیص متغیرهای محیطی مطالعه شدند. اجتماع مرجانی مورد مطالعه به دیرینگی باشکیرین (کهن ترین اشکوب کربنیفر پسین) است و در 2 افق قراردارد، بر پایه ژئومتری کلنی ها و فاصله میان آنها، فراوانی و توزیع مرجان ها و نیز مطالعه ریزرخساره، زیستگاه مرجان های افق اول از نوع ”چمنزارهای مرجانی ساب نوع “B1 است و افق دوم یک ”بیوستروم مرجانی ساب نوع “C2 را تشکیل می دهد. این مرجان ها در محیط های لاگون به سوی سد و در دریای باز به سوی سد در یک سکوی کم ژرفا گسترش داشتند. مجموعه مرجانی مورد مطالعه، در آب های کم ژرفای گرم و شفاف با شوری عادی و اکسیژن بالا در زون نوری زندگی می کردند. مرجان های روگوزای فاسیکولیت Fomichevella وHeintzella  با بیشترین فراوانی، چهارچوب اصلی این مجموعه را تشکیل می دهند. کلنی های روگوزایFomichevella  و Minatoa بیشترین گوناگونی و کلنی تابولای Michelinia کمترین فراوانی و گوناگونی را دارند.

در این مطالعه سازند پابده در برش های نمونه، تنگ حتی و یال شمالی از تاقدیس گورپی واقع در حوضه رسوبی زاگرس، با استفاده از نانوفسیل های آهکی مورد بررسی قرار گرفته است. مطالعه اسلایدهای تهیه شده از 1508 نمونه برداشت شده منجر به شناسایی و ثبت 256 گونه متعلق به 59 جنس از 22 خانواده شد که بر پایه پراکندگی آنها رده بندی زیست چینه نگاری توالی های یادشده ممکن شد. نتایج حاصل نشان از آن دارد که بر پایه الگوی زیست زون بندی Martini (1971) زون های نانوفسیلی NP4-NP24 در برش نمونه و زون های NP5-NP23 در برش تنگ حتی و یال شمالی تاقدیس گورپی حضور دارند و بر همین اساس سن سازند پابده پالئوسن پیشین تا الیگوسن پیشین تعیین می شود.

در میان خانواده اربیتولینیده، تاکسون Palorbitolina lenticularis (Blumenbach, 1805) از مهم ترین زیای رخسارهای در نهشته کم ژرفای حوضه تتیس در زمان بارمین پسین- آپتین پیشین است. این تاکسون، جزء گونه های یوری توپیک (توانایی سازگاری در شرایط مختلف محیطی و دارای گستردگی جهانی) است. در این مطالعه سعی بر آن شد تا با اندازه گیری قطر حجره جنینی و میزان ستبرای پوسته (پارامترهای زیستی) در نمونه های مورد بررسی، میزان این تغییرات در نمونه های شناسایی شده از این تاکسون در سه برش چینه شناسی به ترتیب در خاور، مرکز و باختر حوضه رسوبی کپه داغ تعیین شود. از نتایج به دست آمده چنین بر می آید که میزان ستبرای پوسته در نمونه های مورد بررسی، بستگی به ژرفایی که موجود در زمان حیات در آن می زیسته است داشته باشد. همچنین، با گذشت زمان، اندازه دستگاه جنینی نیز افزایش نشان می دهد.

سازند آیتامیر یکی از سازندهای حوضه رسوبی کپه داغ در شمال خاور ایران است. این سازند از یک بخش ماسه سنگی در زیر و یک بخش شیلی در بالا تشکیل شده است. هر دو بخش گلوکونیتی است و بیشتر به رنگ سبز زیتونی دیده می شود. این پژوهش روی برشی از سازند آیتامیر بر مبنای پالینومورف ها است، که در مسیر جاده مشهد- کلات نادری و در حاشیه روستای زاوین با ستبرای 506 متر و مختصات جغرافیایی  36o43’45.42’’عرض شمالی و  59o57’5.56’’طول خاوری انجام شده است. 40 نمونه از این برش برداشت شده که از آنها 120 اسلاید پالینولوژیکی تهیه شده که مطالعه آنها منجر به شناسایی 28 جنس و 47 گونه از داینوفلاژله ها شده است. با توجه به داینوفلاژله های شناسایی شده سن سازند آیتامیر در برش یادشده آلبین- سنومانین تعیین شد. بررسی فاکتورهای حفاظت مواد آلی، شرایط کم اکسیژن تا متوسط با رسوب گذاری پایین و محیط نریتیک داخلی تا خارجی سازند آیتامیر در برش یادشده را نشان می دهد. بر اساس مطالعات انجام شده، سه پالینوفاسیس برای سازند آیتامیر در برش زاوین تشخیص داده شد.

نهشته های آواری- کربناته آلبین- سنومانین در شمال باختری راین واقع در جنوب کرمان، به ستبرای 526 متر، قابل تفکیک به سه واحد سنگ چینه شناسی غیررسمی است. واحد یک از رسوبات کنگلومرا، ماسه سنگ و سیلت سنگ با میان لایه های آهک و مارن می باشد. واحد دو شامل آهک های اوربیتولین دار با خرده های فسیل رودیست، بلمنیت و آمونیت است. واحد سوم از تناوب آهک های پلاژیک و ماسه سنگ تشکیل شده است. در لایه های واحدهای اول و سوم مجموعه ای از اثر فسیل های قاره ای تا دریایی یافت شدند. این اثر فسیل ها شامل Koilosoma isp.، Ophiomorpha isp.، Palaeophycus isp.، Planolites isp.، Skolithos isp.،Taenidium isp.  و Thalassinoides suevicus هستند. این اثر فسیل ها در سه اثر رخساره اسکوئنیا، اسکولیتوس و کروزیانا قابل گروه بندی اند. در واحد سوم این توالی اثرفسیل هم افزای Thalassinoides-Phycodes به فراوانی یافت شد. دهلیزهای داربستی با انشعاب های Y و  Tریخت تالاسینوئیدسی به یک دسته دهلیزهای پرانشعاب فیکودسی ختم می شوند. نمونه های هم افزای Thalassinoides-Phycodes در توالی مورد مطالعه یک ساختار حفاری-تغذیه ای داشته به نحوی که بخش تالاسینوئیدسی آن بیشتر عملکرد حفاری و بخش فیکودسی آن جستجوی تغذیه ای را نشان می دهد. این اثر فسیل در محیط دریایی و در کفه های دور از ساحل (offshore shelf) نسبتا ژرف گسترش داشته است. با توجه به داده های اثرشناسی و گسترش اثر رخساره ها، می توان چنین نتیجه گرفت که حوضه رسوبی کربناته- تخریبی آلبین- سنومانین شمال باختری راین در برش گزک، یک حوضه ژرف شونده به طرف بالا بوده است.

دانش زمین مغناطیس یکی از پرکاربردترین شاخه های دانش ژئوفیزیک به شمار می رود. این دانش امروزه گستره وسیعی از کاربردها، همانند مطالعات فابریک مغناطیسی، دیرینه مغناطیس و مغناطیس محیطی را در برمی گیرد که هر کدام از این روش های مغناطیسی، مناسب لیتولوژی های خاصی است. ماسه سنگ های گروه شمشک در خلال دو رویداد مهم زمین ساختی سیمرین پیشین و میانی تشکیل شده اند و نه تنها در منطقه مورد مطالعه، بلکه در گستره وسیعی از ایران نیز پوشش مناسبی دارند. از این رو، برای ارزیابی پتانسیل این واحد سنگی در پاسخ گویی به کاربرد روش های زمین مغناطیس، مورد مطالعه قرار گرفتند. از 18 ایستگاه، 135 نمونه مغزه جهت دار در این واحد، برداشت شد. در این مطالعه از تلفیق داده های حاصل از آزمایشات مغناطیسی و داده های سنگ نگاری استفاده شد. منحنی های ترمومگنتیک حاصل از آزمایش کانی شناسی مغناطیسی همه نمونه ها از تمامی ایستگاه ها (به جز ایستگاه های 10 و 15) نشان داد که از نوع برگشت ناپذیر بوده و کانی هایی مانند هماتیت و مگنتیت در اثر دگرسانی نمونه ها، در طی مرحله گرمادهی تولید شده اند. نتایج آزمایش مغناطیس زدایی حرارتی نشان داد که کانی های فری مغناطیس موجود در نمونه ها (به جز نمونه های ایستگاه های 10، 14 و 15) پس از دمای 400 درجه سلسیوس باز مغناطیس شده اند که این مساله به صورت زیگزاگی شدن یا افزایش غیر عادی پسماند مغناطیسی، در منحنی های پسماند مغناطیسی- دما در مرحله افزایش دما دیده می شود و بیانگر این است که این کانی ها از ترکیب شیمیایی کانی های مغناطیسی با دمای کوری پایین (حدود 400 درجه سلسیوس) با اکسیژن و در اثر افرایش دما به وجود آمده اند. اندازه گیری پذیرفتاری مغناطیسی (Km) نشان دادکه این مقدار برای بیشتر ایستگاه های منطقه در محدوده 200-400x10-6SI می باشد که نشان از فراوانی کانی های پارامغناطیس در این واحد سنگی دارد. مطالعه سنگ نگاری مشخص کرد که تمامی ماسه سنگ های منطقه از دسته آرنایت ها بوده و در آنها نسبت کوارتز به قطعات سنگی و فلدسپار، نسبتا پایین است که نشان دهنده بلوغ کانی شناسی پایین نمونه ها است. مقایسه داده های آزمایش کانی شناسی مغناطیسی با آزمایش مغناطیس زدایی حرارتی برای دو ایستگاه S10 و S15 نشان داد که بین میزان کانی های فری مغناطیس پایدار یک نمونه و میزان دگرسانی آن در طی مرحله گرمادهی، یک رابطه احتمالی عکس برقرار است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که ماسه سنگ های شمشک به دلایلی مانند پایین بودن بلوغ کانی شناسی و عبور جریان آب از درون آنها که احتمال به دست آوردن پسماند مغناطیسی شیمیایی (CRM) را بالا می برند، سرعت رسوب گذاری بالا که احتمال افزایش خطای میل و انحراف مغناطیسی را تقویت می کند، پایین بودن کسر کانی های فری مغناطیس که عدم ثبت دقیق جهت های مغناطیسی را سبب می شود و حضور کانی های فری مغناطیس با دمای کوری پایین که توانایی ثبت و حفظ جهت های دیرینه مغناطیسی را ندارند، از اعتبار بسیار ضعیفی برای مطالعات دیرینه مغناطیس برخوردار هستند، با این حال فراوانی کانی های پارامغناطیس مانند بیوتیت در این رسوبات قابلیت کاربرد آنها رابرای مطالعات فابریک مغناطیسی به اثبات می رساند.

برش بناریزه (سازند شیشتو 2) در جنوب خاوری اصفهان، ایران مرکزی قرار گرفته است. ستبرای رسوبات کربنیفر زیرین در برش بناریزه در حدود 210 متر برآورد شده است. بخش قاعده سازند شیشتو 2 در این برش توسط رسوبات آبرفتی و در بخش رأسی، سازند سردر با یک ناپیوستگی همشیب روی آن قرار گرفته است. سنگ شناسی عمده سازند شیشتو 2 در برش بناریزه شامل: سنگ آهک، سنگ آهک مارنی، مارن و شیل همراه با خرده های کرینویید، براکیوپود و مرجان است. در این مطالعه 8 جنس از اسکلریت های هولوتورین، متعلق به 4 خانواده: (Calclamnidae, Achistridae, Palaeocaudinidae, Theelidae) معرفی شده اند. اسکلریت های هولوتورین شناسایی شده در سازند شیشتو 2 شامل:  Eocaudina subhexagona, Eocaudina ovalis, Microantyx permiana, Mercedescaudina langeri, Protocaudina hexagonaria, Achistrum monochordata, Thalattocanthus consonus, Eocaudina septaforminalis است. بر پایه مطالعات استراتیگرافی این اسکلریت ها، سن تورنزین- ویزئن برای نهشته های کربنیفر زیرین در این برش پیشنهاد می شود.

بخش بالایی سازند دالان یک افق مخزن گازی در خلیج فارس است که به دلیل تولید بالای گاز و میعانات گازی اهمیت ویژه ای دارد. این بخش به طور چیره تحت تاثیر دولومیتی شدن قرار گرفته است. دولومیکریت یکی از انواع دولومیت های شناسایی شده در این بخش است که بخشی از توالی بخش بالایی سازند دالان را در بر گرفته است. در این پژوهش با استفاده از مقاطع نازک میکروسکوپی، اطلاعات تخلخل و تراوایی حاصل از تجزیه مغزه و تجزیه های ایزوتوپی، این نوع دولومیت ها مورد بررسی قرار گرفته اند. به کمک شواهد سنگ نگاری همچون بلورهای بسیار ریز (5 تا 16 میکرون) هم اندازه و بی شکل این نوع دولومیت تشخیص داده می شود. بافت این نوع دولومیت معادل nonplanar-A یا xenotopic-A است. اشکالی مانند فابریک فنسترال، فیلامنت های میکروبی، حفره های باقیمانده از کانی های تبخیری و ترک های گلی در این نوع دولومیت دیده می شود. بر پایه این شواهد، چنین نتیجه گرفته شد که این دولومیت ها مربوط به رخساره فنسترال مادستون دولومیتی هستند که در بخش های بالایی پهنه کشندی از نوع گرم و خشک و تبخیری به وسیله آب های گرم تشکیل شده اند. نتایج حاصل از مطالعات ایزوتوپ اکسیژن و تعیین دمای تشکیل این دولومیت نشان داد که این نوع دولومیت در دمای میان کمینه  20.36درجه سانتی گراد و بیشینه 46.6 درجه سانتی گراد تشکیل شده است که محیط تشکیل بالا را تایید می کند. بنابر این اطلاعات، مدل سبخا برای این نوع دولومیت ارائه شد. مهم ترین فرایندهای دیاژنزی موثر بر دولومادستون ها، انحلال، تشکیل سیمان انیدریتی، تراکم، جانشینی به وسیله انیدریت و شکستگی است. مطالعات تخلخل و تراوایی این بخش نشان می دهد تغییرات کیفیت مخزنی تحت تاثیر رخساره است و در رخساره های گل‏ پشتیبان مانند مادستونهای دولومیتی (شامل دولومیکریت ها) کیفیت مخزنی ضعیف است؛ مگر این که در مراحل بعدی تحت تاثیر فرایندهای دیاژنزی مانند انحلال یا شکستگی قرار گرفته باشند.

سازند دشتک با سن تریاس میانی- پسین به دلیل وجود نهشته های ستبر انیدریتی به عنوان یکی از بهترین سنگ های پوشش برای مخازن گازی عظیم گروه دهرم در جنوب باختری ایران و شمال خلیج فارس به شمار می رود. تحلیل رخساره های سازند دشتک سبب شناسایی 14 ریزرخساره مربوط به محیط دشت ساحلی، سبخا (پهنه بالای جزرومدی)، پهنه جزرومدی، لاگون، پشته های سدی (شول) شده است. بررسی تغییرات افقی و عمودی رخساره ها و مقایسه آنها با محیط های عهد حاضر و دیرینه نشانگر آن است که سازند دشتک در یک پلاتفرم از نوع رمپ کربناتی کم ژرفا نهشته شده است. مطالعات چینه نگاری سکانسی نشان می دهد که سازند دشتک از چهار سکانس رسوبی دسته سوم و دسته های رسوبی  TSTوHST  تشکیل شده است. ستبرای سازند دشتک از کوه سورمه به سمت چاه d، c،b  و در نهایت a افزایش یافته است. مطالعات ایزوتوپ استرانسیم از نمونه های سازند دشتک سن تریاس (آشکوب آنسین تا نورین) را تایید می کند.

تفکیک گونه های سنگی با روش های مختلف یکی از مفیدترین مطالعات به منظور تحلیل کیفیت مخزنی و گاهی زون بندی یک مخزن است. به دلیل ارتباط موثر بین ویژگی های زمین شناسی و پتروفیزیکی در هر واحد جریانی هیدرولیکی (Hydraulic Flow unit) شناخت چگونگی توزیع واحدهای جریانی در یک مخزن می تواند در تفکیک مخزن به واحدهای متنوع با شرایط مخزنی متفاوت مفید باشد. در این مطالعه با استفاده از روش نشانگر زون جریانی (Flow Zone Indicator) شش واحد جریانی بر اساس داده های تخلخل و تراوایی در دو چاه A و  Bمخزن بنگستان در میدان منصوری تعیین شده است. مهم ترین پارامترهای آماری داده های تخلخل و تراوایی برای هر کدام از واحدهای جریانی (HFU) نشان می دهد، HFU3،HFU1  بهترین و HFU5،HFU6  بدترین کیفیت مخزنی را دارند. به منظور ارزیابی مطالعه واحدهای جریانی، با مقایسه روش های خوشه بندی سلسله مراتبی (Hierarchical Clustering) و روش k-means با استفاده از روش اعتبارسنجی silhouette روش خوشه بندی سلسله مراتبی به عنوان روش بهینه انتخاب شد و داده های تخلخل و تراوایی هر دو چاه در شش خوشه (Rock Type) قرار گرفتند. مقایسه گونه های سنگی تعیین شده به روش خوشه بندی سلسله مراتبی با واحدهای جریانی و نیز رخساره های میکروسکوپی مخزن نتایج قابل قبول هر دو روش را برای تعیین گونه های سنگی نشان می دهد.

در رادیولاریت های کرمانشاه، به سن ژوراسیک تا کرتاسه بالایی، سه رخساره رسوبی شامل نهشته های توفانی، پلاژیک مادستون و رادیولاریا وکستون- پکستون تشخیص داده شد. هر یک از این رخساره های رسوبی با اثر رخساره های فسیلی همراهی می شوند که مطالعه آنها تغییرات دقیق تر ژرفا و انرژی محیط را نشان می دهد. در نهشته های رسوبی توفانی (شامل لایه های ماسه ای آهکی، کنگلومرای پبلی مسطح و طبقه بندی مورب پشته ای) اثر فسیل هایی با استراتژی رفتاری معلق خوار (Domichnia) مانند تالاسینوییدس مشاهده می شود که بیانگر شرایط پرانرژی در زمان رسوب گذاری است. اثر فسیل هایی که در واحدهای کربناته پلاژیک یافت می شوند دارای استراتژی رفتاری گریزینگ (Pascichnia) و تغذیه ای (Fodinichnia) هستند. این اثر فسیل ها شامل پلانولیتس، کندریتس و هلمنتوپسیس است که نشان دهنده اثر رخساره کروزیانای دور از ساحل و سطح پایین انرژی در این رسوبات است. با توجه به افزایش ژرفا در نهشته های سیلیسی اثر فسیل هایی با استراتژی رفتاری پسیچینیا (Pascichnia) و کیمیچنیا (Chemichnia) شامل اسکولیسیا، هلمنتوپسیس، ژیروکورت، کندریتس و تالاسینوییدس چیره می شوند که نشان دهنده منطقه انتقالی بین اثررخساره کروزیانای دور از ساحل و اثر رخساره زئوفیکوس است. رخساره های رسوبی و اثر رخساره های موجود بیانگر ته نشینی این نهشته ها در پهنه انتقالی بین رمپ میانی تا رمپ خارجی است.

آنچه را شبه جزیره میانکاله و خلیج گرگان در جنوب خاور دریای خزر می نامند، در حقیقت یک مجموعه جزیره سدی شامل سه محیط: 1) ساحل دریای باز، 2) جزیره سدی میانکاله و 3) لاگون گرگان است. زیرمحیط های اصلی این مجموعه را پشته های ماسه ساحلی، ماندآب پست شور، مانداب آب شیرین، ماسه بادی های فعال، نیمه فعال و تثبیت شده و زمین های پوف کرده تشکیل می دهند. آثار تغییر سطح دریای خزر و ساخت های رسوبی این مجموعه را انواع موج سان های آبی و بادی، ساخت های گوناگون جویباری، آثار هجوم آب به ساحل و برگشت شسته شویی، جریان های موازی و برگشتی ساحل، ترک های گلی و بارهای ماسه ای موازی و عمود بر ساحل، ردپای جانوری فراوان در ماسه بادی ها و خلیج های کوچک تشکیل می دهند. در شکل گیری و رشد جزیره سدی میانکاله تلفیقی از عوامل بسیاری چون حضور فراوان ماسه، توفان های شدید، جریان های موازی ساحل در محیط آبی ریزکشندی با سلطه امواج و شیب ملایم ساحل نقش تعیین کننده داشته اند. کانال خوزینی که امکان ارتباط لاگون گرگان با دریای خزر را فراهم می کرده حاصل تلاش ناموفق انسانی، به علت بسته شدن دهانه سمت دریا به وسیله جریان های موازی ساحل بوده است. مطالعات تجزیه شیمیایی و نمونه های حفاری منطقه زاغمرز بیانگر محیط دریایی کم ژرفا در گذشته است که به وسیله رسوبات غیردریایی جایگزین شده است. دخالت های انسانی در ساحل این منطقه سبب دگرگونی شدید ریخت شناختی و تبدیل این ساحل ته نشینی به ساحل فرسایشی شده است که حاصل آن، عقب نشینی تقریبی 40 متری ساحل و آشکار شدن کشتی چوبی قدیمی پنهان شده در زیر پشته های ماسه ساحلی با ارتفاع بیش از 6 متر است.

در بررسی کیفیت مخزنی رخساره های ماسه سنگی معمولا وجود رس اثر آشکاری در کاهش تخلخل موثر و تراوایی و دقت محاسبه درجه اشباع سیال های سازند دارد. در این راستا شناسایی نوع و مقدار رس به روش های مختلف انجام می شود. در مخازن ماسه سنگی، رس ها ضمن آنکه منبع ایجاد ظرفیت تبادل کاتیونی (CEC) هستند، گوناگونی کانی شناسی آنها، موجب تغییر میزان ظرفیت تبادل کاتیونی در مخزن خواهد شد. این مهم می تواند به عنوان معیاری برای پهنه بندی مخزن بر پایه نوع کانی های رسی باشد. اندازه گیری CEC به عنوان یکی از روش های فرعی شناسایی کانی های رسی، در کنار دیگر روش ها به کار می رود. این متغیر که توانایی رس ها را در جذب و آزادسازی کاتیون ها در مح لول مجاور نشان می دهد، برای انواع کانی های رسی دارای محدوده مشخصی است. در مواردی که چند نوع کانی رسی وجود دارد، مقدار CEC به سوی محدوده عددی نوع رس چیره نزدیک می شود. در این مطالعه ظرفیت تبادل کاتیونی کانی های رسی دو حلقه چاه مخزن شوریجه در میدان گازی گنبدلی محاسبه شده است. ابتدا CEC برای 20 نمونه مغزه از دو چاه با استفاده از روش باور (Bower) اندازه گیری شد. در ادامه بر پایه داده های لاگ های پتروفیزیکی و نتایج آزمایشگاهی و به کمک برآوردگر شبکه عصبی مصنوعی، مقادیر CEC در طول هر چاه برآورد شد. در پایان با توجه به مقادیر CEC کانی های رسی، داده های موجود به 5 دسته شامل پهنه عاری از رس و پهنه های دارای کائولینیت، ایلیت- کلریت، هالویزیت با دو مولکول آب و پهنه مونت موریلونیت تقسیم شد. برای این منظور از رده بندی کننده های بیزین، پارزن و -K نزدیک ترین همسایگی (KNN) استفاده شد. در پایان نتایج به دست آمده با نتایج حاصل از آزمایش پراش پرتو ایکس (XRD) مقایسه شد که تطابق خوبی نشان داد.

دریاچه ارومیه بزرگ ترین دریاچه فوق شور در جهان است که یک حوضه بسته درون قاره ای مستقل با گستردگی حدود 6000 کیلومتر مربع و متوسط ژرفای 6 متر است. از نظر هیدروشیمی منابع آب تامین کننده حوضه آبریز غالبا تیپ کلروره و سولفاته را نشان می دهد که متاثر از سنگ شناسی سازندهای زمین شناسی پیرامون دریاچه و حوضه آبریز است. میزان مجموع کلسیم و منیزیم همه آب های وارده به دریاچه بیشتر از میزان بی کربنات آن است. بررسی هیدروشیمی آب دریاچه ارومیه از سال 2007 تا 2012 با نمونه برداری از آب دریاچه انجام شد. در طول این دوره شش ساله، 120 نمونه آب در فصول تر و خشک (فروردین و شهریور) مورد تجزیه قرار گرفت. نتایج نشان می دهد که تیپ شورابه دریاچه ارومیه میان سال های 2007 تا 2010 تغییرات کمی داشته است. این تغییرات برای سال 2011 بسیار زیاد است و در دوره های زمانی کوتاه مدت تغییرات بسیار زیادی در میزان آنیون ها و کاتیون ها رخ داده است. از سال 2007 تا 2010 تیپ شورابه از نوعNa-Mg-Cl  بوده است که قابل مقایسه با دریاچه بزرگ نمک در آمریکا است. از سال 2011 با افزایش قابل توجهی میزان شوری و چگالی آب دریاچه، تیپ شورابه نیز تغییر کرده است. در سال 2011 و 2012 با افزایش میزان سدیم و کلرید محلول و رسیدن به آستانه تبلور مستقیم هالیت از آب دریاچه، با ته نشست نمک در کف و حاشیه دریاچه میزان Na کاهش یافته و بواسطه کاهش میزان Na، میزان منیزیم افزایش یافته و تیپ شورابه از Na-Mg-Cl به Mg-Na-Cl تغییر یافته است. شورابه مسیر IIIB1b نمودار تکامل شورابه ارائه شده توسط Eugster و Hardie را طی نموده است. در نمودار تکامل شورابه اشاره شده ملاحظه می شود که تیپ Na-Mg-Cl مربوط به دوره پیش از خشک شدن دریاچه ارومیه و تیپ Mg-Na-Cl مربوط به دوره خشک می باشد. به نظر می رسد این حالت نیز یک حالت گذرا باشد و این دریاچه در نهایت با تبخیر بیشتر، به شوری بالاتر می رسد (اکنون شوری دریاچه بیش 400 گرم در لیتر است) و با ته نشست هالیت و سولفات سدیم، به تیپ Mg-SO4-Cl تکامل می یابد. بنابراین نمودار یادشده شامل اندکی تغییر می شود. تیپ فعلی شورابه در مسیرIII2b  نمودار تکامل شورابه است. با گذشت زمان اختلاف ترکیب شیمیایی و شوری دریاچه در شمال و جنوب بزرگراه شهید کلانتری بیشتر می شود.

سازند ایلام (سانتونین- کامپانین) یکی از مخازن مهم گروه بنگستان در حوضه نفتی زاگرس است. این سازند در میدان سیری الوند در خلیج فارس با ستبرای 130 متر از سنگ های آهکی تشکیل شده است. در این پژوهش ریزرخساره ها، محیط رسوبی، فرایندهای دیاژنزی و چینه نگاری سکانسی سازند ایلام در میدان نفتی سیری الوند مورد مطالعه قرار گرفت. با بررسی مقاطع نازک 8 ریزرخساره در 4 مجموعه رخساره ای شناسایی شد که در یک محیط رسوبی رمپ کربناتی هموکلینال برجای گذاشته شده اند. بر اساس مطالعات سنگ نگاری، مهم ترین فرایندهای دیاژنزی که در این سازند مشاهده شد عبارتند از: آشفتگی زیستی، سیمانی شدن، انحلال، دولومیتی شدن، استیلولیتی شدن، پیریتی شدن و تشکیل شکستگی ها. مهم ترین سیمان های مشاهده شده در این سازند شامل سیمان تیغه ای، سیمان هم بعد ریزبلور، سیمان دروزی، سیمان بلوکی درشت بلور و سیمان سین تکسیال هستند. بررسی های چینه نگاری سکانسی منجر به شناسایی 4 سکانس رسوبی رده سوم برای سازند ایلام شد که همگی به مرز سکانسی نوع اول ختم می شوند. در نهایت رخساره ها و شدت فرایندهای دیاژنزی در هر سکانس مورد بررسی قرار گرفت.

در این مطالعه رخساره های میکروسکوپی و مجموعه های آنها بر اساس مطالعات دقیق سنگ نگاری در ستبرای حدود 540 متری توالی های مخزنی پرمین پایانی است و 15 رخساره شناسایی شده اند که در چهار گروه رخساره ای پری تایدال، لاگون، شول و دور از شول قرار می گیرند. به واسطه فراوانی چشمگیر رخساره های شول در دالان بالایی سعی شد تا این رخساره ها تحت تقسیم بندی و مطالعه دقیق تری قرار گیرند. به منظور بررسی تغییرات سطح نسبی آب دریا، طی نهشته شدن توالی دالان بالایی، ستون های رخساره  ای رسم شده اند و تغییرات رخساره ها و مجموعه های آنها در توالی قائم مورد ارزیابی قرار گرفته اند. آنالیز فراوانی رخساره ها نشان می دهد که در نیمه پایینی (واحد مخزنی (K4 و نیمه بالایی (واحد مخزنی K3) توالی دالان بالایی، افت قابل ملاحظه ای در سطح نسبی آب دریا طی دوره پرمین پایانی رخ داده است. به طوری که تغییر از شرایط چیرگی شول های گسترده اُاُییدی- بایوکلستی به توالی های متناوب شول- لاگون- پری تایدال و عوارضی مانند نهشته شدن انیدریت و دولومیتی شدن شدید دیده می شود که می تواند بیانگر تغییر اقلیم نیز باشد. پس از شناسایی رخساره ها در توالی دالان بالایی از آنها به عنوان نشانگرهایی در بررسی تغییرات سطح نسبی آب دریا طی نهشته شدن این توالی ها در میدان پارس جنوبی استفاده شده است. بر این اساس توالی دالان بالایی آثار و عوارض مربوط به دو و نیم سیکل رده سوم و 12 سیکل رده چهارم از تغییرات سطح نسبی آب دریاها را در خود ثبت نموده است.

سازند قم در اطراف آشتیان به خوبی رخنمون دارد. به منظور مطالعه دیرینه شناسی دوکفه ای های سازند قم در ایران مرکزی و روشن شدن شرایط بوم شناسی دیرینه آنها، یک برش چینه نگاری در خاور آشتیان انتخاب شد. ستبرای واقعی سازند قم در این برش 71 متر است که از سنگ آهک، مارن، ماسه سنگ و کنگلومرا تشکیل شده است. در این برش سازند قم به طور تدریجی روی سنگ های تخریبی سازند سرخ زیرین و با ناپیوستگی فرسایشی در زیر سازند سرخ بالایی قرار می گیرد. در مجموع 2 گونه و 4 جنس دو کفه ای برای اولین بار در این سازند معرفی شد. محدوده چینه نگاری مشترک این دو کفه ای و حضور روزن بران همراه آنها گویای سن میوسن پیشین (آکیتانین) برای لایه های مورد نظر است. محتویات روزن داران سازند قم نشان می دهد که مارن های دارای این دوکفه ای های کوچک در منطقه غیر نورانی و در ناحیه گرمسیری تا نیمه گرمسیری انباشته شده اند.

سازند نایبند در شمال اصفهان به بخش های گلکان (تناوب ماسه سنگ و مارن)، بیدستان (ماسه سنگ و آهک ریفی)، حوض شیخ (تناوب ماسه سنگ و مارن)، حوض خان (آهک ریفی با میان لایه هایی از مارن) و قدیر (تناوب ماسه سنگ و مارن) قابل تفکیک است. بخش های بیدستان و حوض خان به صورت لایه کلیدی (آهک های ریفی مرجانی- اسفنجی) در منطقه گسترش دارند. در بخش های بیدستان و حوض خان (سازند نایبند) رشد و گسترش ریف های مرجانی چشمگیر است. 12 جنس و 31 گونه از مرجان های اسکلراکتینا شناسایی شد که شامل خانواده های Reimaniphylliidae, Coryphylliidae, Margarophylliidae, Astraeomorphidae, Cyclophyllidae Pamiroseriidae, Actinastraeidae, Stylophyllidae هستند. با توجه به شواهد صحرایی، آزمایشگاهی، اندازه مرجان ها و تخریب دیواره آنها می توان حدس زد که مرجان های اسکلراکتینا در برش دیزلو در زیر قاعده امواج طوفانی (حدود 20 متری) زندگی می کرده اند. ریخت شناسی مرجان های اسکلراکتینای دریای تریاس پسین (شمال اصفهان) نشان دهنده شرایط نامناسب زندگی آنها و محیط پرانرژی است. مرجان های سازند نایبند برش دیزلو، نقش مهمی را در بازسازی شرایط حاکم بر محیط دیرینه ایفا می کنند.